Bolko II Mały

[Jarpen Zigrin]

Bolko II Mały czyli najwierniejszy z Piastów śląskich. Gdy inni gięli kolana pod czeskim królem on stał przy Kazimierzu Wielkim. Niestety zmarł bezpotomnie. Pozostał jednak sojusznikiem Kazimierza do końca.

[Bruno Wątpliwy]

"Najwierniejszy" (jeżeli rozumiemy to jako wierność Polsce lub nawet tylko Kazimierzowi Wielkiemu) to trochę przeniesienie współczesnej terminologii do czasów dosyć odległych. Bolko II chciał pozostać suwerenem w swym księstwie. Nie miał zbyt wielu realnych szans aby sięgnąć po koronę Polski, Czech, czy cesarską - zatem dążył przede wszystkim do utrzymania niezawisłości swojego państwa.

 

Największe zagrożenie owej suwerenności stanowili Luksemburgowie. Oczywiste jest zatem, że sojuszników szukał wśród wrogów Luksemburgów (Kazimierza Wielkiego, Habsburgów, Andegawenów, czy Wittelsbachów). Jakie były "uczucia narodowe" Bolka II (i ich relacja do naszego, współczesnego pojęcia świadomości narodowej) - trudno powiedzieć. Na pewno był dumnym i ambitnym władcą, mającym pełną świadomość przynależności do rodu, z którego pochodzili władcy Polski (w tym królowie). I tego, że jego księstwo należało do ziem tradycyjnie, od lat postrzeganych jako ziemie polskie. Ale czy to było głównym powodem sojuszu z Kazimierzem Wielkim? Chyba nie, raczej decydował polityczny realizm Bolka.

 

Paradoksalnie, jego księstwo należy uznać chyba za jedno najbardziej "zgermanizowanych" (znowu słowo nie oddające ówczesnej sytuacji) z ówczesnych księstw śląskich. Jest jasne, że świetle ówczesnych pojęć i wartości, fakt, iż istotna część rycerzy Bolka II Małego pewnie mówiła po niemiecku nie miał pewnie wiele wspólnego z ich lojalnością wobec tego władcy i jego "antyniemieckiej", "propolskiej" (czy raczej antyluksemburskiej) polityki. Ludzie średniowiecza musieli być świadomi różnic językowych, czy kulturowych (czasami nawet je politycznie rozgrywali), ale o wiele ważniejsze dla ich identyfikacji było podporządkowanie określonemu władcy. 

 

Uwagi badacza odnośnie do okresu trochę po śmierci Bolka II:

 

"Dla księstwa świdnickiego dysponujemy wreszcie dlatego czasu bardziej masowym materiałem dyplomatycznym: jako strony akcji prawnych blisko 170 dokumentów księżnej Agnieszki wystawionych w 1385 r. (który otwiera najstarszą z zachowanych ksiąg rezygnacji) występowało 200 osób rycerskiej kondycji, wśród których od połowy do 2/3 stanowili przedstawiciele obcych rodzin.

Wymowa przytoczonych przekazów jest zasadniczo zgodna. Udział rycerstwa obcego pochodzenia w większości rejonów Śląska wynosił w ich świetle 25 do 40%. (...) Tylko w Świdnickim odsetek obcych był zdecydowanie wyższy, sięgając 2/3 ogółu. Tę specyfikę nietrudno wyjaśnić. Była to kresowa kraina, kolonizowana przeważnie dopiero w XIII w., a więc pozbawiona większej liczby starego rycerstwa miejscowego; zarazem dwory kolejnych książąt, od Bolesława Rogatki począwszy, a na Bolku II kończąc, skupiały zawsze licznych rycerskich przybyszów".

Cytowane z: T. Jurek, Obce rycerstwo na Śląsku do połowy XIV wieku, Poznań 1998, s. 105.

 

"Sondażowa próba w najstarszej z zachowanych ksiąg księstwa świdnickiego pokazuje, ze wśród blisko 200 dokumentów księżnej Agnieszki z 1385 r. udział przedstawicieli obcych rodzin sięgała 3/4 zbiorowości".

Ibidem, s. 146.

 

Warto może też zauważyć, że po Namysłowie Bolko II (nie rezygnując z dobrych relacji z Kazimierzem Wielkim) mocno zweryfikował swoją politykę w stosunku do Luksemburgów. Umierał raczej jako sojusznik Luksemburgów, czerpiący ze współpracy z nimi konkretne korzyści, a nie jako najwierniejszy sojusznik Kazimierza Wielkiego.

[secesjonista]

46 minut temu, Bruno Wątpliwy napisał:

Umierał raczej jako sojusznik Luksemburgów, czerpiący ze współpracy z nimi konkretne korzyści

 

Ja bym napisał: "na pewno" niźli: "raczej".

Współdziałał bardzo ofiarnie, nie szczędząc grosza, w akcji wykupów ziem prowadzonej przez Luksemburgów. W zamian znacząco powiększył swe "władztwo" na czas swego życia i jego żony Agnieszki, ale z perspektywą przejścia wszystkiego w ręce czeskie.

 

56 minut temu, Bruno Wątpliwy napisał:

Paradoksalnie, jego księstwo należy uznać chyba za jedno najbardziej "zgermanizowanych" (znowu słowo nie oddające ówczesnej sytuacji) z ówczesnych księstw śląskich

 

Tylko jak był on sam wówczas postrzegany?

Niektórzy uważają, że spór księcia z archidiakonem łużyckim - Konradem Pruzze, o prawo patronatu i prezenty w kościele parafialnym w Lubiniu, miały charakter etniczno-narodowy.

 

[Bruno Wątpliwy]

Jest to ciekawa zagadka, niestety zarówno w przypadku Piastów śląskich (a przynajmniej ich części) oraz Gryfitów, dokładna odpowiedź jest właściwie niemożliwa.

Kiedy dokładnie nastąpiło ich przejście do "niemieckiego kręgu kulturowego" (jakby to ktoś ładnie określił), czy można taki moment ustalić (jeżeli musiał to być pewien proces), czy i jakie znaczenie dla ich świadomości politycznej miało to "przejście", kiedy dokładnie przestali uważać się za podmioty polityczne Corona Regni Poloniae (czy chociażby - potencjalne takie podmioty), kiedy przestano ich za takowych uważać, kiedy - i czy w ogóle kiedykolwiek - straciło dla nich znaczenie polskie, czy słowiańskie pochodzenie ich dynastii? Sądząc po pomyśle nazwania przyszłego Jerzego IV Wilhelma Piastem i po imieniu Bogusława XIV - miało to jakieś znaczenie aż do końca dynastii.

A to wszystko jeszcze należałoby rozważać mając za punkt odniesienia nieco inne niż dziś pojęcia z zakresu "wiedzy o państwie i narodzie".

[Jarpen Zigrin]

Tekst: https://historia.org.pl/2017/11/04/ksiaze-swidnicki-bolko-ii-maly-genialny-polityk-i-wspanialy-administrator/

[secesjonista]

W artykule napisano:

Cytuj

Najstarszy z potomstwa Bernarda i Kunegundy, Bolesław (Bolko), urodził się między 1309 a 1312 r.

 

Zważywszy, że nieznany jest rok narodzin Bolka I, jak i jego sióstr - nie da się powiedzieć czy był najstarszym potomkiem. Był najstarszym synem.

"Podczas omawiania książąt świdnickich, jaworskich i ziębickich pierwszorzędne źródło z tego okresu, XIV ‑wieczna kronika (Kronika książąt…, s. 509) sytuuje Bolka na pierwszym miejscu wśród synów [wytłuszczenie - w oryg.] Bernarda. Imię Bolka widnieje przed młodszym bratem Henrykiem II. Zob. również: Schles. Reg., CDSil, T. 18, s. 300, nr 4532; tamże, s. 318, nr 4596; Schles. Reg., CDSil, T. 22, s. 8, nr 4625. Oprócz brata Bolko miał jeszcze trzy siostry: Konstancję, Elżbie‑ tę i Beatę. W literaturze przedmiotu stawia się Bolka na pierwszym miejscu wśród potom‑ ków Bernarda i Kunegundy, przed Konstancją i Elżbietą (K. Jasiński: Rodowód Piastów…, s. 316)".

/Ł. Piątek "Kiedy urodził się książę świdnicki Bolko II? Przyczynek do badań nad kwestią uzyskania wieku sprawnego przez książąt śląskich pod koniec XIII i w pierwszej połowie XIV wieku", "Średniowiecze Polskie i Powszechne", T. 4 (8), 2012, przyp 31, s. 100/

 

Cytuj

(...) a także pojechał do Włoch na rozmowy z Ludwikiem Bawarskim.

 

Co nie jest tak pewnym.

"Przypominam, że literatura, z nielicznymi wyjątkami, utożsamia "księcia polskiego Bolka" przebywającego w sierpniu 1329 r. w otoczeniu Ludwika w Lombardii, z Bolkiem II świdnickim. Ta identyfikacja nie jest jednak całkiem pewna. Z równym uzasadnieniem może tu chodzić o Bolka ziębickiego".

/K. Jasiński "Piastowie świdniccy a Wittelsbachowie w pierwszej połowie XIV wieku", "Zapiski Historyczne", T. XXXIII, z. 3, 1968, s. 103/