Polskie filmy fabularne w okupacyjnych kinach

[secesjonista]

Tytułem zaczynu:

"Lwią część repertuaru stanowiły filmy niemieckie. Jeden z pamiętnikarzy uważa nawet, że innych niż niemieckie nie było. Niemniej atutem kin okupacyjnych były filmy polskie, szczególnie te, które miały premiery już w czasie okupacji. Nowo wprowadzane filmy polskie cieszyły się tak wielkim powodzeniem, że sprzedawano bilety po zwielokrotnionych cenach (...)".

/A. Czocher "Jawne polskie życie kulturalne w okupowanym Krakowie 1939-1945 w świetle wspomnień",
"Pamięć i Sprawiedliwość", 2005, T. 4 , nr 1 (7), s. 231/

 

"W czasie okupacji pokazano 393 tytuły, w tym 317 produkcji niemieckiej. Wyświetlono też 43 filmy produkcji polskiej, w tym siedem przygotowanych już podczas okupacji. Filmy polskie, które zostały dopuszczone na ekrany kin w GG, otrzymały nowe czołówki, głównie po to, by usunąć nazwiska twórców niearyjskiego pochodzenia. Dokonano też cięć i skrótów. Zdarzało się, że zamazywano poszczególne kadry, by nie było widać np. polskiego godła. Polskie filmy były pokazywane w krakowskich kinach od 1939 r. do początku 1943 r.".

/J. Semilski, J. Toeplitz "Owoc zakazany", Kraków 1987, s. 44/

 

"W czasie okupacji dokończono produkcję trzech z dziesięciu filmów, nad którymi praca została przerwana w związku z wybuchem wojny. Zezwoliła na to niemiecka spółka FIP [chodzi o Film und Propagandamittel Vertriebgesellschaft G.m.b.H.], powołana do zarządzania kwestiami kultury w Generalnym Gubernatorstwie. Były to 'Złota maska' i 'Przez łzy do szczęścia' Jana Fethke oraz 'Żołnierz królowej Madagaskaru' Jerzego Zarzyckiego".

/M. Białous "Społeczna konstrukcja filmów historycznych. Pamięć zbiorowa i polityka pamięci w kinematografii polskiej lat 1920–2010", praca doktorska, Uniwersytet w Białymstoku Wydział Historyczno-Socjologiczny Instytut Socjologii, Białystok 2015, s. 101/

 

Jakie to jeszcze filmy wówczas dokończono? Jakie przedwojenne produkcje wyświetlano?

[Bruno Wątpliwy]

Mała wzmianka o repertuarze  jest u T. Szartoty, Okupowanej Warszawy dzień powszedni, Warszawa 1988, s. 323.

 

Myśląc o polskich filmach, które miały premierę za okupacji niemieckiej zastanawiałbym się jeszcze m.in. nad: "Ja tu rządzę", "Testament profesora Wilczura", "Sportowiec mimo woli".

 

I inna filmowa ciekawostka z lat 1939-1940:

"Na krótko przed wybuchem wojny (...) strona litewska zakupiła sporą liczbę polskich filmów. Weszły one na ekrany (...) i w dalszym ciągu wyświetlane były po wybuchu wojny i klęsce Polski. (...) Uderzającym zjawiskiem była niezwykle wysoka frekwencja publiczności na tych filmach. Zrozumiałe były motywy, które pobudzały miejscowych Polaków do oglądania polskich filmów. Ale szli na nie gremialnie też Litwini (...) Dzięki wysokiej frekwencji, w następstwie zabiegów właścicieli kin - filmy polskie na Litwie przetrwały do czerwca 1940 r. (...)". 

Cytat z: P. Łossowski, Litwa a sprawy polskie 1939-1940, Warszawa 1985, s. 257-258.

Tamże m.in. - o niechętnej reakcji litewskiego, rządowego  "Lietuvos Aidas" na niezwykłą popularność polskich filmów wśród Litwinów, o rozlaniu cuchnącej cieczy podczas projekcji (kino "Lira" w Kownie), zamazaniu smołą ogłoszenia o wyświetlaniu (Szawle) itp.

 

O repertuarze kin w Wilnie czasu okupacji niemieckiej jest wzmianka w: S. Lewandowska, Życie codzienne Wilna w  latach drugiej wojny światowej, Warszawa 2001, s. 289-290.