Wieś polska (XVI w.), wieś litewska (XVIII w.)

[Artur77]

Witajcie,
mam nietypowe (a może typowe) pytanie.
Chciałbym się dowiedzieć, czy istnieją jakieś artykuły, dotyczące polskiej wsi XVI wieku, oraz dotyczące wsi litewskiej XVIII wieku?
Czy moglibyście mi pomóc i powiedzieć, gdzie mogę tego szukać?
Byłbym niezwykle wdzięczny za pomoc.

[secesjonista]

A jakich aspektów ma się tyczyć taka literatura: ekonomia, własność, życie społeczne, rodzina wiejska?

Mają to być wyłącznie artykuły czy i książki?

[Artur77]

Głównie chodzi mi o artykuły, ale mogłyby też być tytuły książek.

Jeżeli chodzi o aspekty to najbardziej interesuje mnie życie społeczne, ale z życiem społecznym wiąże się rodzina, własność, ekonomia Więc z każdego po trochu.

[secesjonista]

A język rosyjski czy litewski "wchodzą w grę"?

[Artur77]

Raczej odpada, nie posługuję się tymi językami...

 

[Bruno Wątpliwy]

Osobiście poszukałbym w Lituano-Slavica Posnaniensia. Studia historica.

Nie mam w tej chwili czasu, aby przejrzeć kolejne wydania, a "przy sobie" mam tylko tom X (poświęcony Małej Litwie, w którym jest trochę, między wierszami o "wsi litewskiej" i oczywiście tylko na Litwie Pruskiej), ale przypuszczam, że w tym periodyku coś znajdziesz.

[secesjonista]

Można zajrzeć, w poszukiwaniu odpowiedniej bibliografii, do:

J. Sarcevičienė "Cykle życia jednostek i rodziny: na przykładzie chłopów litewskich w XVIII wieku" tłum. B. Dwilewicz, w: "Social'nye gruppy i ih vliânie na razvitie obŝestva v XVI-XIX vekah..." / "Grupy społeczne i ich wpływ na rozwój społeczeństwa w XVI-XIX wieku" oprac. T. Bajrašauskajte
(materiały konferencyjne; w jęz. rosyjskim i polskim)
A. Kiełbicka "Czy w dobrach królewskich było chłopom lepiej? : (ze studiów nad położeniem włościan w królewszczyznach woj. krakowskiego w XVI i początkach XVII wieku)", w: Z. Kozowska-Budkowa et al. "Prace z dziejów Polski feudalnej ofiarowane Romanowi Grodeckiemu w 70 rocznicę urodzin"
M. Kołacz-Chmiel "Elity chłopskie w Polsce w XV-XVI wieku: (rodziny Bąków-Tomczyków i Zegadłów w podlubelskiej wsi Konopnica)", "Średniowiecze Polskie i Powszechne", T. 3, 2011
W. Nartowski "Stan włościański w utworach poetyckich pisarzy polskich doby renesansowej (XVI wieku) : studyum historyczno-literackie", "Lud", t. XIX-XX
P. Patejuk "Obrzędy pogrzebowe na Warmii i Mazurach po XVI wieku", "Mrągowskie Studia Humanistyczne", T. 8/9, 2006/2007
T. Wiślicz "Z zagadnień obyczajowości seksualnej chłopów w Polsce XVI-XVIII wieku: przyzwolenie i penalizacja", "Lud", T. 88, 2004
tegoż "Chłopskie pogrzeby w Polsce od drugiej połowy XVI do końca XVIII wieku", "KHKM", nr 3/4, 1997
K. Wierzbicka-Michalska "Małżeństwa chłopów w drugiej połowie XVIII wieku:, "Kultura i Społeczeństwo", t. 3, 1959
B. Tańska-Hus "Dzierżawa rolnicza jako instrument mobilności gruntów w Polsce na przestrzeni wieków", "Roczniki Nauk Rolniczych", S. G, t. 97, 2010
A. Izydorczyk "Rodzina chłopska w Małopolsce w XV-XVI wieku", w: "Społeczeństwo staropolskie", t. 3, red. A. Wyczański
P. Guzowski "Demograficzne uwarunkowania funkcjonowania rodziny chłopskiej na przełomie średniowiecza i nowożytności", w: "Rodzina, gospodarstwo domowe i pokrewieństwo..." red. C. Kuklo
"Struktura gospodarstwa domowego w Koronie i na Litwie a funkcje rodziny w końcu XVIII wieku: Rozbieżność czy podobieństwo", tamże
G. Jawor "Ludność chłopska i społeczności wiejskie w województwie lubelskim w późnym średniowieczu: schyłek XIV - początek XVI wieku"
J. Póćwiartek "Położenie ludności wiejskiej starostwa leżajskiego w XVI-XVIII wieku"

"Studia z dziejów wsi polskiej XVI-XVIII w." red. J. Rutkowski
J. Topolski "Gospodarstwa wiejskie w dobrach arcybiskupstwa gnieźnieńskiego od XVI do XVIII wieku"
A. Żabko-Potopowicz "Praca najemna i najemnik w rolnictwie w W. Ks. Litewskim w w. XVIII"
J.T. Lubomirski "Rolnicza ludność w Polsce od XVI do XVIII wieku"
"Testamenty chłopów polskich od drugiej połowy XVI do XVIII wieku" oprac. i wyd. J. Łosowski
"Ludzie starzy i starość na ziemiach polskich od XVIII do XXI wieku (na tle porównawczym)", T. I red. A. Janiak-Jasińska, K. Sierakowska, A. Szwarc
A. Kamler "Chłopi jako pracownicy najemni na wsi małopolskiej w XVI i pierwszej połowie XVII wieku"
T. Wiślicz "Zarobić na duszne zbawienie: religijność chłopów małopolskich od połowy XVI do końca XVIII wieku"
"Wesela, chrzciny i pogrzeby w XVI-XVIII wieku. Kultura życia i śmierci" red. H. Suchojad

 

W pracy "Struktury demograficzne rodziny na ziemiach polskich do połowy XX wieku. Przegląd badań i problemów" pod redakcją P. Guzowskiego i C. Kukli (jest dostępna w sieci) znajduje się bibliografia polskiej demografii historycznej po 1945 r. opracowana przez Piotra Łozowskiego, można coś z tego wyłuskać.

[secesjonista]

Warto zajrzeć do poszczególnych tomów pracy: "Studia z dziejów gospodarstwa wiejskiego", np. w t. I mamy:

L. Żytkiewicz "Uwagi o gospodarstwie chłopskim w dobrach kościelnych w XVI w." (wydane potem w 1962 r. jako książka pt, "Studia nad gospodarstwem wiejskim w dobrach kościelnych XVI w."), tudzież zajrzeć do "Zeszytów Wiejskich", czasami bywały tam artykuły o dawniejszych wiekach.

 

Z innych artykułów czy książek:

R. Żelewski "Wspólna akcja mieszczan i chłopów przeciw szlacheckiemu folwarkowi", "Przegląd Historyczny", T. 45. nr 1, 1954

L. Żytkiewicz "Ze studiów nad wysokością plonów w Polsce od XVI do XVIII w.", "KHM", R. XIV, 1966, nr 3

tegoż, "Badania nad gospodarką chłopską w królewszczyznach mazowieckich w XVI i początku XVII w."

tegoż, "Chłopi na Białorusi i Litwie w drugiej połowie XVIII w."

K. Kozłowski "Uwarstwienie ludności wiejskiej w Wielkopolsce w drugiej połowie XVI w.", "Prace Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk", t. V, Poznań 1928

A. Mościcki "Uwarstwienie ludności wiejskiej w dobrach kapituły poznańskiej w pierwszej połowie XVI w.", "Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych", t. II, R. 1932/1933

J. Rutkowski "Statystyka zawodowa ludności wiejskiej w Polsce w drugiej połowie XVI w.", "Rozprawy Wydziału Historyczno-Filologicznego Akademii Umiejętności", R. 1918, t. XXXVI

F. Bujak "Ze studiów nad rolnictwem polskim w XVI w. (Chów bydła w ks. oświęcimskim i zatorskim)", "Sprawozdania PAU", t. 36, z. 8, 1931

tegoż, "Z dziejów wsi polskiej (Wsi zamku oświęcimskiego na początku XVI w.)", w: "Studia ku czci prof. W. Zakrzewskiego"

W. Jakóbczyk "Uwarstwienie ludności wiejskiej w królewszczyznach zachodnich województw Korony w drugiej połowie XVI w.", "RDSG", 1936

H. Samsonowicz "Rzemiosło wiejskie w Polsce XIV—XVI w."

J. Topolski "O literaturze i praktyce rolniczej w Polsce na przełomie XVI i XVII w.", RDSG", 1952

Cz. Łuczak "Młynarstwo wiejskie na Kujawach Zachodnich od XVI w. do chwili obecnej", "LUD", 1954, t. 41

W. Krassowski "Chałupa polska na przełomie XVI i XVII wieku", "Polska Sztuka Ludowa - Konteksty", 1953, t. 7, z. 4-5

I. Turnau "Wpływ szlacheckiej i mieszczańskiej odzieży na polski ubiór ludowy w XVI-XIX wieku", tamże, 1977, t. 31, z. 2.

 

Z przydatnych wydań źródłowych:

"Materiały do dziejów rolnictwa w Polsce w XVI i XVII w.", zebrał Wł. Chomętowski, "Bibliotek Ordynacji Krasińskich", 2, Warszawa 1876

"Polskie ustawy wiejskie XV-XVIll w.",wyd. S. Kutrzeba, A. Mańkowski, "Archiwum Komisji Prawniczej", t. 11, Kraków 1938

"Materiały do dziejów wsi polskiej", z. 1, wyd. I. T. Baranowski, Warszawa, 1909, "Prace T. N. W.", Wydz. 2, nr 2

"Materiały do dziejów robocizny w Polsce", wyd. St. Kutrzeba, "Archiwum Komisji Historycznej", 9, Kraków 1911.