Happy Valley i Deklaracja Devonshir'a - kenijskie problemy Brytyjczyków

[secesjonista]

Dla wielu osób z naszych czasów, obraz kenijskiego osadnictwo Brytyjczyków w Kenii (a dokładniej: Kenii i części Ugandy) ogranicza się do klisz stworzonych na podstawie przeczytania wspomnień Karen Blixen i filmu Sydneya Pollacka "Pożegnanie z Afryką" ("Out of Arica").

Dla ówczesnych Brytyjczyków obraz tego osadnictwa tworzony był na podstawie literatury typu: Frédérica de Janzé'a "Vertical Land" czy mocno fantazyjnej książki (by nie rzec: bałamutnej) MacGregora Rossa "Kenya from Within: AShort Political History".

Jak zareagowali biali osadnicy na formułę: "nadrzędności interesów" rdzennych Afrykanów, a jak Hindusi, którzy wreszcie byli spiritus movens tych zmian?

[secesjonista]

Pewną niechęć de Janzé'a  do środowiska kenijskich kolonistów można objaśnić jego biografią, ten znany kierowca rajdowy, spadkobierca starej rodziny arystokratycznej we Francji pojął za żonę kobietą, która; jak się zdaje; zbyt wcześnie odziedziczyła sporą fortunę, już kiedy ją poznał w USA Alice Silverthorne znana była z dość hedonistycznego stylu życia. Wyjazd do Kenii miał ją odciągnąć od światka ówczesnej bohemy angielskiej i sprawić by nieco się ustatkowała. Co nieszczególnie się udało, nawet w Happy Valley słynącej z dość swobodnych stosunków i dużej tolerancji Alice wyróżniała się na tym tle. Koniec końców w tejże; nie dla wszystkich Szczęśliwej Dolinie; wdała się w romans wpierw z lordem Errolem a potem z Raymondem Vincentem de Trafford. Przy czym Janzé nie poświęcał zbyt wiele czasu swej żonie, w Kenii interesowały go głównie polowania, zważywszy, iż jego małżonka udzielała się jako obrończyni praw zwierząt - to nie mogło mieć szczęśliwego zakończenia. Stąd nie dziwi, e wizja kenijskiej kolonii może być podejrzewana o dużą stronniczość.

/szerz: F. Reed "History of the Silverthorn Family", A. Morrow "Picnic in a Foreign Land: The Eccentric Lives of the Anglo-Irish"/

 

Drugi z autorów: William McGregor Ross to już inna para kaloszy, do Afryki Wschodniej przybył by pracować jako asystent inżyniera kolei w Ugandzie (ok. 1900 r.), ostatecznie  został członkiem Rady Legislacyjnej Protektoratu Afryki Wschodniej, składał zeznania w okresie 1930-1931 przed Joint Select Committee on East Africa, działał na rzecz aktywizacji politycznej kobiet w Kenii. Przy czym zaprzyjaźnił się z Charlesem Freer Andrewsem, misjonarzem prowadzącym kampanię na rzecz Gandhiego i osobę zaangażowaną w Kenii (ok. 1921 r.) na rzecz praw tamtejszej kolonii Hindusów. Zatem osoba zaangażowana i to raczej nie po stronie brytyjskich kolonistów.

/

 

Jeśli wierzyć obserwacjom Evelyna Waugha; bystrego i dość złośliwego obserwatora, przy czym oczywiście skażonego konserwatywnymi poglądami politycznymi; kampania miała na celu zwiększenie partycypacji Hindusów w rządach kosztem kolonistów brytyjskich, przy czym nikt nie zawracał sobie głowy poglądami i aspiracjami afrykańskiej ludności (jak i arabskiej), przy czym chyba wówczas rzeczywiście nie było rodzimych sił wyrażających takie aspiracje. Waugh; którego krytycyzm wobec roli Hindusów w Afryce (nie tylko w Kenii) dorównywać może jedynie krytycyzmowi wobec brytyjskiej administracji kolonialnej; przywołuje swe wrażenia ze spotkania z przywódcami hinduskimi w biurze Indian Association:

"Talking to the Indian leaders. They named Mr. Isher Dass, Mr. Varma, and Mr. Shams-ud-Deen. Mr. Isher Dass is very conciliatory ; he thanks me often for my open minded attitude ; he says that he hopes my book will be unlike 'Mother India' (...) Mr. Varma is very pugnacious ; he smokes cigars all the time ; bangs the table and snarls. He says that colour prejudice in Kenya has come to such pass that Indians are made to share the same waiting-rooms with natives".

/tegoż "Remote People", The Camelot Pres Ltd, London and Southampton, 1936, s. 177/

 

Przy czym ów bardziej agresywny w wyrażaniu swych poglądów pan Varma miał wyrazić oburzenie z faktu, że jako członek brytyjskiego imperium jest oburzony oddzielnymi toaletami w pociągach (co nie było podyktowane tamtejszym prawem) po czym wspomniał, że Hindusi nie mogą nabywać ziemi na wyżynie:

"... he said that, as a member of the Empire he insisted on woning land in the highlands. I asked whether he set great store by his memberships of the Empire and he said did not".

/tamże s. 188/

 

Jaki był w tej kwestii (roszczeń Hindusów) "salomonowy" wyrok administracji kolonialnej?

I dlaczego; pomimo utarczek z brytyjską administracją kolonialną; brytyjscy (i nie tylko) koloniści, czyli ci co posiadali farmy byli tak szczęśliwi w tym kawałku Afryki - to mnie mocno ciekawi?

 

 

Z podstawowej literatury książkowej:

N. Best "Happy Valley: The Story of the English in Kenya"
E. Trzebinski "The Kenya Pioneers"
M.R. Dilley "British Policy in Kenya Colony"
J. Lonsdale "Kenya: Home Country and African Frontier", w: "Settlers and Expatriates: Britons over the Sea" ed. R. Bickers
D. Kennedy "Islands of White: Settler Society and Culture in Kenya and Southern Rhodesia, 1890–1939".