Chors

[TyberiusClaudius]

Chciałbym poruszyć kwestię domniemanego Boga, Chorsa. Miał on istnieć w "Panteonie włodzimierzowym". Łowmiański twierdzi (do czego się przychylam), że Chors to bujda na resorach. Dażbog z irańskim imieniem. Gieysztor zaś pisze, że Chors mógłby być Bogiem srebrnego globu. W sumie nie byłoby to taki głupie, bo dla agrarnego ludu księżyc jest dość ważnym wyznacznikiem czasu.

[Furiusz]

Miał on istnieć w "Panteonie włodzimierzowym".

Nie miał on istnieć a istniał - w innym temacie już cytowałem odpowiedni fragment z Nestora, imię jest więc źródłowo poświadczone. Imię pojawia się jeszcze w Słowie o wyprawie Igora.

[secesjonista]

Pytanie tylko czy istniał jego kult:

"Mokosz, jak już wspomniałem, należał do świata demonów, zaś Chors, Stribog i Siemargł o trudnych do zetymologizowania i od dawna podejrzanych o genezę irańską imionach byli obcym wtrętem, mającym na celu literackie wbogacenie zestawu bóstw ruskich. Łowmiański uważa, że wprowadził je do Kroniki pierwszy jej redaktor igumen peczerski Nikon, piszący zwod w latach 1069-73, który przebywał jakiś czas (1062-1067) w Tmutarakanie i rekonstruując staroruskie pogaństwo wzbogacił je o try obce teonimy".

/L. Moszyński "Przedchrześcijańskie religia Słowian na Pomorzu na tle ogólnosłowiańskim", "Studia Gdańskie", T. IX, Gdańsk-Oliwa 1993, s. 28/

[Furiusz]

No tylko tu jest problem, bo jeśli uznać ich "obcość" względem tekstu - czyli owo wzbogacenie, to trzeba by odpowiedzieć skąd pan igumen Nikon znał perski. Chorsa wywodzi się czasem od hvarny tudzież xarnah/xarneh/farrah - choć z tą propozycją spotkałem się tylko raz. Nie wiem, jak dla mnie szansa, że taki byt w wyobrażeniach Słowian wschodnich istniał, jest spora. Czy był bogiem czy może jakimś bytem magicznym albo duchem przodków - tego nie wiem.

[secesjonista]

Perskiego nie musiał znać, wystarczyło by znał miano i "funkcję" danego bóstwa.

Nie jest przecież rzadkością, kiedy kronikarze nie znają danego, języka co nie przeszkadzało im zapisywać brzmienie miejscowych nazw własnych.

[Furiusz]

Fakt, mógł mu ktoś powiedzieć. No tak w tym wypadku farr(ah) musi odpaść z rozumowania - światłość, blask, chwała różnie się to tłumaczy. Tyle, że to nigdy nie było bóstwo, było to przedstawiane czasem jako dysk ze skrzydłami silnie kojarzony z postacią króla (choć występuje też w imionach teoforycznych np Vindafarnah czyli ten który znajduje farrach). No i występuje w dialektach irańskich jako farrah chyba tylko w Aweście jako xarnach -pisał o tym G. Gnolli ale teraz nie mogę znaleźć gdzie, co jest o tyle problemem, że do przejścia w formę Chors potrzeba jest owego x. Nie wiem, możliwości zaistnienia takiego bytu magicznego w świadomości Słowian nie odrzucałbym zbyt pochopnie.

[secesjonista]

Ja nie wykluczam, wskazuję jedynie na jak kruchych podstawach formułuje się nasza wiedza.

Dla jednych badaczy tytułowe bóstwo jest tożsame z bóstwem związanym ze Słońcem, dla innych związane jest z Księżycem - trudno chyba w religioznawstwie o większą rozbieżność.

[TyberiusClaudius]

Oba ciała niebieskie są ważnymi dla agrarnego ludu...

[Furiusz]

Ehhh Tyberiuszu a dla łowców-zbieraczy nie? Jak najbardziej też, zwłaszcza księżyc. Słońce i księżyc to raczej przeciwstawne siły w wielu kosmogoniach i mitologiach.