O Drohiczynie słów kilka

[jancet]

Wątek przeniesiony z https://forum.historia.org.pl/topic/17975-czy-malopolska-moze-miec-cos-wspolnego-z-pomorzem-zachodnim-historia-ludzie-zdarzenia/page__st__15 od #25

A co ma piernik do wiatraka, Kraków do Drohiczyna???

No oba leżały w Małopolsce .

Od kiedy? To miasto mazowieckie.

Mój wpis był, co jednoznacznie zaznaczyłem emotikonem, żartem, podobnie traktuję wpis Jakobera. Zda się, że Furiusz odpowiedział zupełnie serio.

Otóż chciałbym wyjaśnić, że w chwili zawierania Unii Krewskiej w 1385 roku Drohiczyn był grodem (nie miastem) litewskim. Więc ani małopolskim, ani mazowieckim wówczas być nie mógł. Wcześniej zwykle był grodem ruskim - to tu ponoć dobyła się koronacja Daniela Halickiego na króla Rusi w 1254, byłoby to więc czwarte (a właściwie trzecie, po Poznaniu i Krakowie, ale przed Warszawą) miasto koronacyjne na terenie dzisiejszej Polski. Bywał w rękach Mazowsza, Jaćwingów, Tatarów, a nawet Krzyżaków - to się jeszcze zdarzało po Unii Krewskiej.

Po Unii Krewskiej Jagiełło władał tym grodem, jak chciał, co jest najpoważniejszym dowodem, że był to gród litewski - co do Polski to Jagiełło miał takiej swobody decyzji. Raz przydzielał go w lenno Witoldowi, drugi raz Januszowi, księciu mazowieckiemu. I to zapewne ów Janusz uczynił Drohiczyn miastem.

Jednak wydaje mi się zupełnie błędnym utożsamianie faktu, że jakiś książę mazowiecki włada jakimś terenem, czy to jako lennem, czy jako własnością, z przynależnością tego terenu do Mazowsza.

Aż do Unii Lubelskiej Drohiczyn był miastem litewskim, bez względu na to, który z lenników Króla i Wielkiego Księcia nim władał. Natomiast aktem Unii Lubelskiej Drohiczyn - wówczas już stolica województwa podlaskiego - został wraz z tym województwem włączony do Korony. Ale bynajmniej nie do sąsiedniego Mazowsza - Podlasie zachowało swą odrębność. Gdy Batory ustanawiał trybunały, dzieląc Polskę na dwie prowincje, Mazowsze zaliczył do prowincji wielkopolskiej, z trybunałem w Piotrkowie (odtąd zwanym Trybunalskim), zaś Podlasie do prowincji małopolskiej, z trybunałami odbywającymi się w Lublinie.

Więc - inaczej mówiąc - to łączy Kraków z Drohiczynem, że trybunały miały w Lublinie.

To jest raczej jasne i oczywiste i nie szukam tu pola do dyskusji. Raczej zadziwia mnie fakt, że miejscowość o tak bogatej, wielokulturowej przeszłości, nobliwych zabytkach, położona w przepięknym krajobrazie Podlaskiego Przełomu Bugu, miast być żywym ośrodkiem turystycznym, jest totalnym zadupiem.

Na myśl się ciśnie tekst Krasickiego z "Monachomachii" w którym opisuje miasto, jako "zbiór pustek, w którym klasztorów siedem, bram cztery ułomki, karczma i gdzieniegdzie domki". W Drohiczynie chyba nie ma dziś aż siedmiu klasztorów, ale architektura sakralna dominuje w krajobrazie miasta, choć cerkiew drewniana i malutka. Trudno się też doszukać aż czterech ułomków bram. Karczma chyba czynna jedynie latem. Domki pozostają.

Jak se wyjdę ze swej chałupy trochę wyżej na pole, to otwiera mi się widok na dolinę Bugu i Drohiczyn.

Więc zapraszam do wymiany informacji o tum ciekawym miejscu.

[secesjonista]

Czy jasne i oczywiste, i czy nie ma tu pola do dyskusji - to akurat jest jednak dyskusyjne.

Drohiczyn w rękach litewskich był od 1274 do 1382 r., po 1383 r. powraca do Litwinów, po krótkim panowaniu mazowieckiego namiestnika - Sasina. Od 1390 r. do 1401 r. pozostaje w rękach księcia mazowieckiego.

Wreszcie mamy okres opowiedzenia się po stronie zbuntowanego Świdrygiełły, panowanie Bolesława Mazowieckiego w latach 1440-1443. Wreszcie Kazimierz Jagiellończyk odkupuje od tego ostatniego te ziemie.

Trochę to dziwne, że wielki książę litewski wykupuje ziemie litewskie...

"Po Unii Krewskiej Jagiełło władał tym grodem, jak chciał, co jest najpoważniejszym dowodem, że był to gród litewski - co do Polski to Jagiełło miał takiej swobody decyzji.".

Dla mnie to jest argument za czymś przeciwnym.

To znaczy zdaniem janceta król Polski miał większe możliwości dysponowania majętnościami ziemskimi w Księstwie Litewskim niż w Koronie?

Tak już w kwestii formalnej: "trzy karczmy, klasztorów dziewięć"...

[Furiusz]

Mój wpis był, co jednoznacznie zaznaczyłem emotikonem, żartem, podobnie traktuję wpis Jakobera. Zda się, że Furiusz odpowiedział zupełnie serio.

Mea culpa - przyznaję ironii czy żartu nie wyczułem.

Jako, że mnie interesują generalnie czasy nieco wcześniejsze, Drohiczyn kojarzy mi się raczej z własnością mazowiecką tudzież ruską a to a sprawą osób takich jak Leszek mazowiecki, Konrad I czy Miecław - na którym najprawdopodobniej Kazimierz Odnowiciel gród zdobył. Tak czy siak nieporozumienie wynika z tego, że nie rozeznałem się w żarcie.

[jancet]

Dzięki, Furiuszu.

Czy jasne i oczywiste, i czy nie ma tu pola do dyskusji - to akurat jest jednak dyskusyjne.

W odniesieniu do Średniowiecza to akurat zawsze podyskutować można, bo pojęcie przynależności państwowej było nieco inaczej rozumiane i bardziej płynne. Dziś jest oczywiste, że jeśli Prezydent Polski kupi sobie gospodarstwo koło Szczecina, przylegające do granicy z tamtej strony, to ziemia ta pozostaje częścią Niemiec i bynajmniej nie jest włączona do Polski, choć polski prezydent nią włada.

W Średniowieczu - tak mi się zdaje - takie nabycie ziemi przez władcę innego państwa mogło w konsekwencji prowadzić do zmiany granicy państwowej, ale nie było to bezpośrednim skutkiem takiej transakcji.

W dodatku "nabycie" nie musiało nastąpić poprzez kupno. Często następowało poprzez nadanie przez suwerena.

Nie poczuwam się do biegłości w sprawach majątkowych późnego Średniowiecza, więc jeśli ktoś wie lepiej, będę wdzięczny za uwagi. A o ile dobrze to rozumiem, to władca mógł posiadać ziemie w trzech formach:

a)własność osobista, dziedziczna, która należałaby do niego, nawet gdyby przestał być władcą,

b)zwierzchnictwo lenne, które obejmowało wszystkie ziemie w państwie, jednak większość tych lenn to były dobra dziedziczne rycerstwa, których władca nie mógł im odebrać i dać komuś innemu,

c)zwierzchnictwo lenne nad ziemiami, które pozostawały w jego dyspozycji jako władcy, mógł zarządzać nimi osobiście, albo nadać komuś innemu, także władcy innego państwa, przy czym nadania były zwykle, choć nie zawsze, dożywotnie.

To "c)" zwane było trochę później "królewszczyzną".

Przy czym nadanie takiego lenna władcy obcego państwa nie zmieniało granic państwowych.

W latach 1646-1666 władcami księstwa opolsko-raciborskiego był, z woli Cesarza Niemiec i Króla Czech polski król lub jego brat, prawdopodobny następca tronu. I oczywistym nonsensem jest twierdzenie, że przez to księstwo opolsko-raciborskie stawało się częścią Królestwa Polski.

Drohiczyn w rękach litewskich był od 1274 do 1382 r., po 1383 r. powraca do Litwinów, po krótkim panowaniu mazowieckiego namiestnika - Sasina.

Czasami sprzed Krewy zajmować się nie będę - ziemie sporne między Polską, Mazowszem, Litwą, Rusią, Jaćwieżą a w pewnym sensie nawet Zakonem.

Od 1390 r. do 1401 r. pozostaje w rękach księcia mazowieckiego.

Oczywiście, że pozostaje, tylko warto by było napisać "dlaczego"? Otóż dlatego, że niejaki Jagiełło te ziemie mu nadał w lenno.

Wreszcie mamy okres opowiedzenia się po stronie zbuntowanego Świdrygiełły

Czyżby Świdrigiełło był mazowieckim Piastem? Mi się zda, że jednak Litwinem.

panowanie Bolesława Mazowieckiego w latach 1440-1443.

Czy ów Bolesław zbrojnie najechał na Litwę i zdobył te ziemie, Wielki Książę Litewski zawarł z nim pokój, w którym oddawał Mazowszu Ziemię Drohicką? Nic o tym nie słyszałem, a Ty? To znaczy zbrojnie zajechał, dochodząc swych praw do posagu po matce, ale żadnego aktu, przyłączającego Ziemię Drohicką do Mazowsza raczej nie było. Ot taki wielki "zajazd na Litwie".

Choć gdyby nie śmierć króla pod Warną, to pewnie faktycznie Drohiczyn byłby oficjalnie włączony do Mazowsza na lat kilkadziesiąt. A potem do Korony, co i tak się stało, tyle że później. No i zapewne drohicka szlachta musiałaby jeździć na trybunału do Piotrkowa, miast do znacznie bliższego Lublina.

Wreszcie Kazimierz Jagiellończyk odkupuje od tego ostatniego te ziemie.

Trochę to dziwne, że wielki książę litewski wykupuje ziemie litewskie...

Byłoby dziwne, gdyby Wielki Książę Litewski wykupywał ziemie mazowieckie, by je włączyć do swego państwa. Wtedy Bolesław byłby zdrajcą na tronie. Ale on tylko zrzekł się roszczeń do Ziemi Drohickiej, do której rościł sobie osobiste prawo po matce, a która należała wciąż do Litwy, za skromną kwotę 6 tysięcy kop groszy praskich. Tzw. "zastaw spiski" kosztował Jagiełłę aż 37 tysięcy takich kop, choć był to tylko zastaw, terytorialnie znacznie mniejszy. A że kampania wyborcza trwała, to była taka łapówka na otarcie łez.

"Po Unii Krewskiej Jagiełło władał tym grodem, jak chciał, co jest najpoważniejszym dowodem, że był to gród litewski - co do Polski to Jagiełło miał takiej swobody decyzji.".

Dla mnie to jest argument za czymś przeciwnym.

To znaczy zdaniem janceta król Polski miał większe możliwości dysponowania majętnościami ziemskimi w Księstwie Litewskim niż w Koronie?

Na ile się orientuję, Litwa była państwem dynastycznym. Władzę sprawowali Giedyminowicze, dość liczni i skłóceni, a swoje do tych waśni dodawali lenni Rurykowicze. Na Litwie Jagiełło był władcą dziedzicznym. W Polsce był władcą wybranym i to bynajmniej bez pewności, że z jego rodu będzie pochodził kolejny jej władca.

Jagiełło był na tyle mądry, że obejmując tron polski bynajmniej nie zrzekał się swej dynastycznej władzy na Litwie. Nawet jeśli pozwalał komuś nosić tytuł Wielkiego Księcia Litewskiego, to z jego nadania, czyli nie był ów Wielki Książę suwerennym władcą, a jedynie lennikiem.

No i - jak wynika z faktów, dotyczących Drohiczyna - korzystał ze swej władzy w całej rozciągłości. Nie wyobrażam sobie, by Jagiełło mógł nadać komukolwiek np. sąsiednią Ziemię Łukowską. Nawet królewszczyzny nadawał dożywotnio.

Tak już w kwestii formalnej: "trzy karczmy, klasztorów dziewięć"...

Dziś są trzy, a może nawet cztery. Przynajmniej w lecie. Klasztory dziś są trzy, kiedyś był czwarty i piąty - prawosławny. Do tego katedra. Po prawosławnych bazylianach została cerkiew. Synagoga się nie zachowała.

Edytowane 3 Luty 2016 przez jancet

[secesjonista]

Co do księstwa opolsko-raciborskiego to raczej nie są już czasy, nawet późnego średniowiecza. Zupełnie inne stosunki.

Zwierzchnictwo lenne to nie jest królewszczyzna, termin królewszczyzna odnosi się raczej do czasów już nie obejmujących epoki średniowiecznej.

[jancet]

Co do księstwa opolsko-raciborskiego to raczej nie są już czasy, nawet późnego średniowiecza. Zupełnie inne stosunki.

W środkowej Europie - wciąż ustrój feudalny.

Zwierzchnictwo lenne to nie jest królewszczyzna, termin królewszczyzna odnosi się raczej do czasów już nie obejmujących epoki średniowiecznej.

Oczywiście. Toć napisałem:

To "c)" zwane było trochę później "królewszczyzną".

Przez "trochę później" rozumiałem następne stulecie.

Nie wiem, czy zachęciłem kogoś do odwiedzenia Drohiczyna .