Młodzi przestępcy w średniowieczu

[Zemh0]

Witajcie,

zastanawia mnie kwestia młodych przestępców w średniowieczu. Czy jeśli np. młody chłopiec coś ukradł, czy nie było dla niego ratunku? Czy zdarzały się jakieś "programy", które miały kształtować dzieci (małych przestępców), pozwalać im "wyjść na ludzi"? Jakie były prawa sędziów w takich sytuacjach?

Pytanie dotyczy głownie XV wieku.

[secesjonista]

Ratunku przed czym?

Żadnych ogólnych programów wówczas nie było.

[Zemh0]

To chyba zależy od rodzaju przestępstwa, nie pamiętam, gdzie karą za kradzież było ucięcie ręki, ale czy sędzia mógł dać dziecku lżejszą karę?

[Capricornus]

Czy zdarzały się jakieś "programy", które miały kształtować dzieci (małych przestępców), pozwalać im "wyjść na ludzi"?

Tak były.

Dotyczyły tak młodocianych jak i dorosłych, niestety były nieskuteczne.

Nazywało się to - publiczna egzekucja.

Podlegały temu nawet "nieletni".

W oświeconym Wrocławiu spalono 15-letniego chłopca "za zaprzedanie się szatanowi".

Edytowane 5 Styczeń 2016 przez Capricornus

[secesjonista]

Nieuważnie czytasz Capricornusie, to mógłby być przykład na społeczne oddziaływanie poprzez karę, a pytanie tyczyło się trochę czegoś innego. Pytanie, jak ja je zrozumiałem, tyczy się młodocianego złoczyńcy i czy względem niego (z racji wieku) stosowano jakąś ścieżkę dającą mu możliwość poprawy. Przyznasz, iż twój przykład ze spaleniem, niezbyt otwiera spalonemu chłopcu możliwość poprawy.

Dla XV wieku trudno mówić o jakichś programach, to dopiero wiek XVI. W Amsterdamie (z inicjatywy radnych) powstają zakłady dla mężczyzn - przestępców (w 1595 r.), a dla takich kobiet w 1596 roku. Resocjalizacja miała być prowadzona przez pracę, osadzeni otrzymywali część wynagrodzenia jako tygodniówki, a część wypracowanego zysku szła w poczet tzw. funduszu wyjściowego. Jednocześnie prowadzono w tych zakładach naukę pisania i czytania. W toku prowadzonych wizytacji radni doszli do wniosku, iż osadzanie młodocianych przestępców z dorosłymi prowadzi do ich dalszej demoralizacji, stąd w 1603 r. postanowiono utworzyć oddzielny budynek dla młodocianych. System ten stał się podstawą więziennictwa w Stanach Zjednoczonych, tak zwanego systemu auburnskiego.

Podobnie w Anglii w 1553 r., z inicjatywy króla powołano w Birdwell dom pracy, dla takich przestępców. Nieco inny charakter miał zakład-przytułek św. Michała powołany w 1704 r. z inicjatywy papieża Klemensa IX, i tu znaleźli swe miejsce młodociani przestępcy obok pięciuset starców (obojga płci). Zakład wyróżniał ostrą dyscypliną (np. zakaz rozmów t trakcie pracy), wyżywienie - dość postne, bardziej kładziono nacisk na poprawę w ramach odnowy religijnej niźli poprzez pracę.

/za: Z. Nowacki "Wywieranie wpływu społecznego wśród skazanych...", rozprawa doktorska pod kierunkiem prof. dr hab. A. Stankowskiego, UŚ Wydział Pedagogiki i Psychologii, Katowice 2008/

Sytuacja odpowiedzialności karnej ze względu na wiek ewoluowała, początkowo wiek nie był żadną przeszkodą, z czasem jednak wprowadzano pewne ograniczenia. W prawodawstwie miasta Londyn (z X w.) z odpowiedzialności wyłączano osoby do dwunastego roku życia. Wedle Zwierciadła szwabskiego dziecko do siódmego roku życia uznawane było za całkiem pozbawione odpowiedzialności karnej, a w przedziale od 7 do 14 lat - byłą to odpowiedzialność warunkowa. Ordonans Ludwika Świętego z 1268 r. zwolnił całkowicie od odpowiedzialności dziecko które nie ukończyło dziesięciu lat, dziecko w wieku od 10 do 14 lat podlegało już odpowiedzialności, ale kara miała być ograniczano do grzywny lub chłosty. W Szwecji w 1347 r. ustalono, że odpowiedzialność (zarówno cywilna i karna) obowiązuje od piętnastego roku życia. Dość podobnie było w Norwegii, gdzie w podobnym okresie ustalono, że dziecko do ukończenia ósmego roku życia podlega karze "poprawy", a do czternastego roku życia zobowiązane było do uiszczenia połowy sumy odszkodowawczej. Później (na mocy regulacji Gałatygu) odpowiedzialność karna nie dotyczyła dzieci do roku 12, a do 15 lat orzekać miano kary złagodzone. Opublikowany w 1532 r. zbiór praw tzw. Constitutio Criminalis Carolina, co do zasady zakazywał wykonywania kary śmierci względem osoby która dokonała kradzieży, a nie miała skończonych dwunastu lat. Jednakże ze znamiennym zastrzeżeniem, żeby: "względy szczególne wymagały innego postępowania. Względem osób poniżej czternastu lat zalecano głównie karę cielesną bądź wieczną relegację.

"Ogólnie rzecz ujmując, w prawodawstwach praktycznie wszystkich państw europejskich daje się zauważyć tendencje do łagodzenia kar orzekanych wobec dzieci. W różny sposób ustalano granicę wiekową, dla której owa łagodność jest przewidziana. Najczęściej orzekanymi środkami we wszystkich europejskich systemach byłą kara chłosty oraz wieszania przez określony czas pod sklepieniem.

Niestety, mimo ogólnych tendencji do łagodzenia sytuacji prawnej sprawców nieletnich i odróżnienia jej od sytuacji dorosłych, w prawach państw średniowiecznych można bez trudu odnaleźć nieodosobnione przypadki zarówno stosowania tortur, jak i surowych, brutalnych kar, orzekanych wobec małych dzieci".

/M. Maraszek "Dolna granica wieku odpowiedzialności karnej w prawie polskim", s. 24/

Wspomniana autorka przywołuje przykład sprawy z roku 1560 trzynastolatka, który w Spirze zabił swego kolegę, a jego zwłoki ukrył. Rada Miejeska rozpatrująca ten czyn zasięgnęła opinii lekarzy co do zdolności tego młodzieńca względem możliwości rozpoznania swego czynu. Ostatecznie uznano go winnym i skazano na utopienie, uznając, iż ten czyn wskazywał na: "jego złośliwość". O ile ten wyrok można zrozumieć, to już podawane przez autorkę przykłady orzeczenia kary śmierci za takiego czyny jak kradzież konia (w 1748 r. względem dziesięciolatka) czy chustki (w 1815 r. względem czternastolatka) budzą znaczące wątpliwości. Jak widać praktyka zależała bardziej od ludzi niźli od samej litery prawa...

 

 

Ogólnie rys historyczny dotyczący karania osób młodych można znaleźć w:

M.L. Klementowski "Odpowiedzialność nieletniego w średniowiecznych prawach Europy", w: "Postępowanie z nieletnimi. Orzekanie i wykonywanie środków wychowawczych i poprawczych", red. T. Bojarski

L.M. Cieślak "Od represji do opieki (rzut oka na ewolucję zasad odpowiedzialności nieletnich)", "Palestra" 1973, nr 1

M. i H. Veillard-Cybulsky "Nieletni przestępcy w świecie"

G. Rdzanek-Piwowar "Nieletniość i jej granice"

M. Korcyl-Wolska "Postępowanie w sprawach nieletnich"

A. Walczak-Żochowska "Systemy postępowania z nieletnimi w państwach europejskich: (studium prawno-porównawcze)"

M. Czerwiec "Więziennictwo. Zarys rozwoju"

E. Dukaczewski "Historia rozwoju praktyki resocjalizacyjnej w Polsce i na świecie", w: "Resocjalizacja. Teoria i praktyka pedagogiczna", tom 1, praca pod red. B. Urbana, J.M. Stanika.

[Capricornus]

Nieuważnie czytasz Capricornusie,

Uważnie czytam secesjonisto i dokładnie wiem czego tyczyło pytanie.

Odpowiedziałem w tonie nieco żartobliwym a chodziło o "odstraszającą" rolę kary.

Rzeczonego młodzieńca to nie uratuje ale może uchronić jemu podobnych od popełnienie czynów zagrożonych taką karą. Czyli, przynajmniej teoretycznie, dawało to możliwość poprawy innym. Na ile to było skuteczne, trudno powiedzieć, przestępcy ciągle byli.

z czasem jednak wprowadzano pewne ograniczenia

Ciekawe rzeczy piszesz, nie wiedziałem, jednak były pewne rozgraniczenia.

Niestety, mimo ogólnych tendencji

Niestety ta konkluzja jest jak najbardziej prawdziwa.

Spotkałem się z informacją (strona, z której był przykład spalonego piętnastolatka), że na Śląsku palono nawet 2 letnie dzieci. Nie wiem skąd wziął to autor i na ile jest to wiarygodna informacja.

Edytowane 5 Styczeń 2016 przez Capricornus

[secesjonista]

Dla mnie jak najbardziej słuszne stwierdzenie. Oczywiście, że można podać szereg drastycznych przypadków, na nie na ogół zresztą częściej zwraca się uwagę, Warto to jednak konfrontować z innymi wyrokami, zatem cenniejszą informacją byłoby przedstawienie tego typu srogich rozwiązań na jakimś statystycznym materiale. Bo to trochę jak poznawanie porządku społeczno-prawnego w RON na podstawie "Prawem i lewem..." Łozińskiego.

Stan prawny jest taki, że na ogół wiek ograniczonej odpowiedzialności (lub jej braku) w intencji prawodawców - istniał, i zmieniał się z czasem na korzyść małoletnich. Problemem jest to, że tak naprawdę sądy miały duże możliwości interpretacji czynu i swobody wyroku. I te "furtki" były wspomniane.

To to samo co z oskarżeniami o czary, w jednej miejscowości obwinianą kobietę ukarano, a w tym samym powiecie' w oparciu o to samo prawo' oskarżenie oddalono a samego oskarżyciela ukarano.

[secesjonista]

W dniu 4.01.2016 o 11:59 PM, Zemh0 napisał:

Czy zdarzały się jakieś "programy", które miały kształtować dzieci (małych przestępców), pozwalać im "wyjść na ludzi"?

 

Trudno to nazwać programem, atoli w dawnej Florencji istniała prawna możliwość umieszczenia w komunalnym więzieniu (Le Stinche) marnotrawnych synów. Z jednej strony tego typu kara mogła wstrząsnąć młodzieńcem, z drugiej ograniczała jego możliwości trwonienia majątku.