Wünsdorf - miejscowość o historii nieprzeciętnej

[jakober]

Czy zetknęliście się kiedyś z nazwą "Wünsdorf"? A może z jej rosyjskim odpowiednikiem "Wjunsdorf"?

Zapewniam Was, jeśli interesujecie się historią XX wieku, że warto. Odwiedziny w tej niepozornej, zaszytej w podberlińskich lasach mijescowości, mogą dać wam zapewne nieznany dotąd obraz niemieckiej historii minionego wieku. Być może pomogą tym, którzy szukają odpowiedzi w zakresie historii obu wojen światowych, historii DDR, sowieckich jednostek stacjonujących w państwach Układu Warszawskiego lub też historii nimalże całkiem od wojny oderwanej, lokalnej, a równie ciekawej.

Odwiedzałem to miejsce parę razy. Przez parę lat poznawałem tamtejszy las, historie okolicznych miejscowości, budynków, ludzi. Zderzenie z historią skumulowaną na tak małej powierzchni jest naprawdę niepowtarzalnym przeżyciem.

Nie mam tym wpisem zamiaru promować owej miejscowości, nie mam w tym żadnego interesu. Długo zastanawiałem się w ogóle, czy wspominać o niej. Ale z czasem, przeglądając forum, coraz bardziej dostrzegałem, jak zainteresowania ogniskują się najczęściej wokół zagadnień II wojny światowej, wokół Niemiec, wokół ideologii, techniki, dyplomacji, też kultury. Dlatego pomyślałem dziś, że wspomnę o Wünsdorf - być może ktoś z Was znajdzie chwilę by to miejsce odwiedzić i odkryć coś wartościowego dla swej wiedzy.

W olbrzymim skrócie, właściwie hasłami, wymienię to, co można w historii owej okolicy znaleźć:

- od końca XIX wieku po pierwszą dekadę XX wieku okolice miejscowości przekształcały się w olbrzymie tereny ćwiczebne dla cesarskich wojsk piechoty i artylerii. Wraz z tymi przekształceniami rozwijała się wojskowa infrastruktura, jak specjalne połączenia kolejowe, pierwsze centrale telegraficzne, szkoły wojskowe. Równocześnie rozrastały się poligony, znikały miejscowości (jak np. Zehrensdorf);

- w 1914 roku powstał "Kaiserliche Turnanstalt" - cesarski wojskowy obóz sportowy, w 1934 roku prezkształcony w wojskową szkołę sportową;

- w czasie I wojny światowej założony został obóz jeniecki; przetrzymywano w nim m.in. muzułmanów, Hindusów, Francuzów;

- dla muzułmańskich jeńców wybudowano w 1914 roku pierwszy na terenie Niemiec meczet;

- po I wojnie światowej obóz stał się obozem dla przesiedleńców z Alzacji-Lotaryngii i z Polski;

- w latach 1919/1920 stacjonował tutaj Freikorps Lützow, który odegrał istotną rolę w rewolucji listopadowej;

- w 20-leciu międzywojennym, aż do nastania III Rzeszy, Wünsdorf stało się kwaterą główną Reichswehry;

- po podpisaniu układu w Rapallo teren stał się miejscem wojskowej współpracy Reichswehry i Armii Czerwonej. Dla bliżej zainteresowanych - w tamtejszym muzeum można zgłębić nieco wiedzę o tej współpracy, poczytać o przewożeniu ciężkiego sprzętu bojowego (np. czołgów) do ZSRR i wspólnie przeprowadzanych tam manewrach. Również o spotkaniu się w Brześciu w 1939 roku dawnych znajomych ze wspólnych kursów i ćwiczeń w szeragach wojsk pancernych armii niemieckiej i sowieckiej;

- w 1931 roku właśnie w Wünsdorf założona została pierwsza zmotoryzowana jednostka Reichswehry. W 1933 roku, po objęciu władzy przez nazistów, przekształcona została w pierwszą jednostkę pancerną, a w 1935 roku uformowana została tu 3 Dywizja Pancerna;

- w tym samym, 1935 roku, przeniesiono do Wünsdorf kwaterę główną Naczelnego Dowództwa Armii (OKH - Oberkommando des Heers), a po nim, w 1938, Naczelne Dowództwo Wehrmachtu (OKW - Oberkommando der Wehrmacht);

- w tym czasie powstało w Wünsdorf miasteczko wojskowe;

- w 1936 roku teren wojskowej szkoły sportowej służył za miasteczko olimpijskie niemieckich sportowców Olimpiady w Berlinie;

- w 1937 roku w pobliżu miasteczka wojskowego wybudowano olbrzymi kompleks bunkrów Maybach I, Maybach II oraz cenralę nadawczo-nasłuchową Zeppelin. Tuż przed najazdem na Polskę Maybach I stał się kwaterą główną OKH a Maybach II - OKW. Zeppelin (Kryptonim "Amt500") stał się główną centralą kontaktu ze wszystkimi frontami armii III Rzeszy.

- w 1945 roku cały kompleks przejęła Armia Czerwona. Stał się kwaterą główną Żukowa w bitwie o Berlin;

- od tego czasu Wünsdorf staje się częścią historii stacjonowania wojsk sowieckich w Niemczech. Dworzec w miasteczku staje się radzieckim, jednym z czterech specjalnych dworców alianckich, na terenie i w otoczeniu Berlina. Aż do 1994 roku kursował stamtąd codziennie jeden pociąg specjalny do Moskwy.

- miasteczko rozbudowano. W szczytowym momencie mieszkało i stacjonowało w nim do 75 tysięcy Rosjan: wojskowych wraz z rodzinami. Dla obywateli DDR miasto stało się "miastem zakazanym" - otoczonym murem i ze strzeżonymi posterunkami na drogach dojazdowych. Stąd, za dowódctwa marszałka Koniewa, wyjeżdżały pancerne jednostki wspierające budowę muru w Berlinie;

- z czasem rozwinęła się współpraca wojskowa Sowietów i DDR. Na terenie miasta miały swe jednostki wojska DDR. W jego cieniu - lokowały swoje obozy szkoleniowe jednostki Stasi. Z rozmów z mieszkańcami okolicznych wiosek wynika, iż były tam również specjalne obozy do szkoleń jednostek wywrotowych innych krajów - czego jednak ja potwierdzić nie potrafię - nie jestem historykiem Niewątpliwie jednak w pobliżu Wünsdorf znajduje się specjalny tor, który służył do szkolenia Stasi w zakresie opnowywania ulicznych demonstracji. Dziś z części korzysta niemiecka policja w celu szkolenia swych jednostek, m.in. w prowadzeniu pojazdów w ekstremalnych warunkach. Niepodal Wünsdorf znajduje się również wysypisko śmieci, które w czasach muru służyło za jedno z (lub jedyne - nie zgłębiałem) wysypisko śmieci dla Berlina Zachodniego - otoczone ścisłą kontrolą Stasi i służb wywiadowczych;

Dziś w Wünsdorf można podziwiać zachowane miasteczko wojskowe, w którego budynkach znajdują się muzea oraz liczne księgarnie oferujące nie tylko książki (w bardzo przystępnych cenach, często za przysłowiowe Euro), lecz również pamiątki wojskowe. Można zwiedzać z przewodnikiem częściowo zdetonowane bunkry Maybach, zejść do łączących ich podziemi. Na terenie miasteczka odbywają się zloty militarne. Posowieckie koszary są częsciowo zamieszkane, jednak pobliskie Zossen jest miasteczkiem, które nie może zaoferować wielkiego rynku pracy a pozostały po Sowietach materiał mieszkaniowy stworzony był na niemal 100 tys. mieszkańców. Najprawdopodobniej, przy obecnej sytuacji z azylantami, Berlin sięgnie po tą, niemal gotową, tkankę mieszkaniową.

Niesamowicie wyglądają domy w lesie, między którymi stoją wysokie bunkry przeciwlotnicze typu Winkel. Dawny kompleks budynków wojskowej szkoły gimnastycznej niszczeje. Podobnie stadion używany przez olimpijczyków do ćwiczeń. Jak i przystanki autobusowe z rosyjskimi logotypami, wojskowe kasyno czy, zaszyty pośród krzaków, pomnik Lenina...

A w lesie, ok. półtora kilometra przed Wünsdorf, na terenie zlikwidowanej prze stu laty wioski Zehrendorf - można znaleźć odrestaurowany cmentarz żołnierzy indyjskich, z nagrobkami opisanymi w ich językach: Górków, Sikhów... Mały, skromny, trwajacy cicho w głębi lasu, przez który przez sto lat przetaczała się maszyneria wojenna...

Acha, jeszcze jedna inforamcja: do mojego krótkiego przekroju historycznego w dużej mierze wykorzystałem wikipedię. W ten sposób było mi łatwiej trzymać się chronologii, przypomnieć niektóre ciekawostki i podać je w miarę rzetelnie. Gdybym pisał tylko z pamięci, pewnie byłoby sporo błędów.

Edytowane 6 Grudzień 2015 przez jakober

[secesjonista]

W dniu 6.12.2015 o 12:57 PM, jakober napisał:

Najprawdopodobniej, przy obecnej sytuacji z azylantami, Berlin sięgnie po tą, niemal gotową, tkankę mieszkaniową.

 

I tak uczyniono.

 

W dniu 6.12.2015 o 12:57 PM, jakober napisał:

- w czasie I wojny światowej założony został obóz jeniecki; przetrzymywano w nim m.in. muzułmanów, Hindusów, Francuzów;

- dla muzułmańskich jeńców wybudowano w 1914 roku pierwszy na terenie Niemiec meczet

 

Historia muzułmańskich jeńców w tej miejscowości ma całkiem bogatą literaturę. Ten meczet raczej nie powstał w ramach zwykłej troski o zapewnienie wyznawcom tej religii stosownych warunków do praktykowania swego kultu. Krył się za tym zamiar "przekabacenia" tych żołnierzy i wykorzystania ich po swojej stronie.

www.zmo.de - Gerhard Höpp "Muslime in der Mark. Als Kriegsgefangene und Internierte in Wünsdorf und Zossen".