Lebensraum i roboty przymusowe

[fraszka]

Dobry wieczór,

proszę o pomoc - potrzebuję informacji na temat ilości Polaków wysiedlonych z terenów Polski z powodu prowadzenia polityki Lebensraum (poszerzanie niemieckiej przestrzeni życiowej) oraz wywiezionych na roboty przymusowe.

Nie udało mi się dotrzeć do żadnych źródeł czy literatury, w których podane byłyby ilości Polaków zmuszonych do opuszczenia kraju w okresie 2 wojny światowej.

Będę wdzięczna za pomoc - bibliografię, gdzie dane te znajdę lub same dane, z podaniem źródła.

Edytowane 15 Listopad 2015 przez fraszka

[Tomasz N]

A gdzie ich wysiedlono ?

[secesjonista]

A jak odróżnić, że to z powodu "Lebensraum" od tego typu akcji z innych powodów?

Polacy nie byli wysiedlani z terenów Polski - jak stoi w podtytule?!?

Czesław Łuczak liczbę robotników przymusowych z GG i ziem wcielonych w samej Rzeszy (lata 1941-1944) szacował na:

(Z GG łącznie / Z GG w tym narodowości ukraińskiej / z ziem wcielonych / łącznie)

31 stycznia 1941 - b.d. / b.d. / b. d. / 798 101

20 stycznia 1942 - b.d. / b.d. / b. d. / 1 194 919

10 październik 1942 - 896 849 / 194 559 / 443 473 / 1 340 322

31 grudnia 1943 - 1 054 537 / 228 826 / 522 695 / 1 577 232

30 wrzesień 1944 - 3 053 027 / 235 192 / 609 309 / 1 662 336

/za: tegoż, "Polscy robotnicy przymusowi w Trzeciej Rzeczy podczas II wojny światowej", Poznań 1974, s. 77/

Jeśli chodzi o globalną liczbę, to Ulrich Herbert podaje 1 701 412 polskich obywateli pracujących w Rzeszy, wspomniany Łuczak szacuje tę liczbę na 2 857 500 osób (wraz z jeńcami wojennymi; w: "Polityka ludnościowa i ekonomiczna hitlerowskich Niemiec w okupowanej Polsce"), BOW (w styczniu 1947 r.) podawał liczbę 2 460 000 (w tym wywiezionych na roboty do innych krajów). W pracy "Polscy robotnicy przymusowi w Trzeciej Rzeszy" pod red. W. Bonusiaka - mamy 3 000 000, podobnie SPP podaje - 3 200 000. Żadne z tych szacunków nie uwzględniają końcówki wojny i deportacji dzieci wraz z rodzicami. Autorzy rozdziału "Polacy na robotach przymusowych w Trzeciej Rzeszy (metody rekrutacji, sposób traktowania, liczebność") - Agnieszka Dzierżanowska i Dariusz Pawłoś uważają, że globalna liczba oscyluje pomiędzy 2,8 a 3 mln (w: "Polska 1939 - 1945. Straty osobowe i ofiary...").

A literatury to jest całkiem sporo...

[fraszka]

Secesjonisto, dziękuję. Tyle mi wystarczy.

Masz dobre serce, naprawdę :hug:

Niezbyt dobrze orientuję się w polityce Niemiec dotyczącej poszerzania przestrzeni życiowej i nie wiem, czy w ramach Lebensraum wysiedlano tylko do Niemiec na roboty przymusowe. Wiem, że część była wysiedlana z jednych terenów polskich na drugie, ale o tych ludzi mi nie chodzi. Nie wiem, czy wywóz w ramach robót przymusowych występował wyłącznie jako Lebensraum - chyba nie. Dlatego napisałam tak a nie inaczej. Chodziło mi o taką odpowiedź, jaką od Ciebie przeczytałam. :kiss:

Tomaszu, nie wiem gdzie naszych rodaków Niemcy wywieźli poza terytorium Polski, nie wiem ilu wróciło, nic nie wiem. Akurat do artykułu potrzebowałam tylko ilości Polaków wysiedlonych. 2 wojna to nie moja bajka, ale może kiedyś zajmę się Polakami-uchodźcami, imigrantami, z tego okresu. Kto wie.

Edytowane 16 Listopad 2015 przez fraszka

[secesjonista]

Mnie; a sądzę, że i Tomaszowi N; chodziło o zastosowaną terminologię, nie było wysiedleń z terenu Polski, większość z tzw. Ziem Wcielonych była przesiedlona/wysiedlona/deportowana do GG (czyli na obszar dawnej II RP), część oczywiście - wywieziona na roboty przymusowe do Rzeszy i krajów okupowanych (trafili nawet na Wyspy Normandzkie). W stosunku do robotników przymusowych w literaturze używa się terminu: "deportacja".

[fraszka]

No tak Secesjonisto, ale czy to znaczy, że w ramach Lebensraum wysiedlano tylko z jednej części Polski do drugiej? Bo chyba nie da się tak jednoznacznie stwierdzić? Z góry uprzedzam, że nie wiem, ale wydaje mi się, że logicznie byłoby chcąc pozbyć się niepożądanego elementu z terenu Ziem Wcielonych wywieźć go do robót przymusowych na teren gdzie go brakowało rąk do pracy.

[secesjonista]

Wysiedlenie a wywóz do przymusowej pracy to jednak nie to samo, oczywiście często zamiennie stosuje się różne określenia: przesiedlenia, wysiedlenia, deportacje, ale jest to czynione w ramach pewnego (zrozumiałego domyślnie) uogólnienia. Osoba z GG czy Kraju Warty która wyjechała na roboty do Rzeszy nie osiedlała się w niej, teoretycznie więc miała szansę powrotu do swego domu (a w przypadku jego konfiskaty) przynajmniej do swego kraju (pod okupacją). Oczywiście w przypadku Ziem Wcielonych wiele takich osób mogło już "powrócić" jedynie do GG. To są metodologiczne trudności, fraszki na przykład nie interesują osoby wysiedlone i wysłane do GG (choć ja zupełnie nie wiem dlaczego - bo ta akcja jak najbardziej związana była z uzyskaniem przestrzeni życiowej dla Niemców). A interesują ją osoby wywiezione na roboty, spośród których przecież niektórzy szczęśliwcy wrócili na Ziemie Wcielone a inne udały się do GG. Czym się różnią od tych co bezpośrednio zostali wysłani do GG?

Takie klasyczne wysiedlenia z Polski (w rozumieniu przedwojennych granic) to raczej niewielki procent, z tzw. Ziem Wcielonych do GG wysiedlono przeszło 460 tys. osób, część ok. 40% osób wysiedlono do Rzeszy - jako zdatnych do germanizacji (i to - uznałbym za wysiedlenie z Polski), a ogólną liczbę przesiedlonych szacuje się przecież aż na około 1,2 mln osób. W sumie to trzeba by się przyjrzeć stopniowi realizacji trzech przewidzianych etapów wysiedleńczych: 1. Nahplan, Zwischenplan i 2. Nahplan.

No i nie można zapomnieć o Zamojszczyźnie największym (po Ziemiach Wcielonych) "laboratorium Lebensraum".

Jeśli chodzi o literaturę co do wysiedleń (subiektywny wybór co istotniejszych wedle mnie prac):

W. Jastrzębski "Hitlerowskie wysiedlenia z ziem polskich wcielonych do Rzeszy"

C. Łuczak "Przemieszczenia ludności z Polski podczas drugiej wojny światowej", w: "Emigracja z ziem polskich w czasach nowożytnych i najnowszych (XVIII-XX w.)" red. A. Pilch

"Wysiedlenia ludności polskiej na tzw. ziemiach wcielonych do Rzeszy 1939-1945" oprac. C. Łuczak, "Documenta Occupationis", t. 8, Poznań 1969

K. Leszczyński "Rolf-Heinz Hoppner - studium ludobójstwa. Przyczynek do polityki Lebensraum w II wojnie światowej", "Dzieje Najnowsze", nr 1, 1971

S. Datner, J. Gumkowski, K. Leszczyński "Wysiedlanie ludności polskiej z ziem polskich wcielonych do Rzeszy", "Biuletyn Głównej Komisji Badana Zbrodni Hitlerowskich w Polsce", t. 12. Warszawa 1969

"Wysiedlenia, wypędzenia, i ucieczki 1939-1959. Atlas ziem polskich", red. W. Sienkiewicz, G. Hryciuk

J. Sobczak "Hitlerowskie przesiedlenia ludności niemieckiej w dobie II wojny światowej"

(można się przyjrzeć jakie obszary mieliśmy zwolnić dla Niemców)

W.Szulc "Hitlerowski aparat wysiedleńczy w Polsce"

J. Marczewski "Hitlerowska koncepcja polityki kolonizacyjno-wysiedleńczej i jej realizacja w Okręgu Warty"

"Przesiedlenia ludności przez III Rzeszę i jej sojuszników podczas II wojny światowej", Zamość 17-20 X 1972, Lublin 1974

M. Broszat "Nationalsozialistiche Polenpolitik 1939-1945"

R.L. Koehl "RKVDV. German Resettlement and Population Policy 1939-1945. A History of the Reich Commission for the Strengthening of Germandom"

"Generalny Plan Wschodni. Zbiór dokumentów" red. C. Madajczyk.