Kupcy asyryjscy

[Furiusz]

Asyria kojarzy nam się przede wszystkim z bezlitosnymi, zwycięskimi wojskami i krwawymi rozprawami z buntownikami czy pokonanymi wrogami - co jednak wiemy na temat handlu, kupców, organizacji wymiany towarowej, jej opodatkowania etc? Zapraszam do dyskusji.

[secesjonista]

Na ile istotnym było uczestnictwo asyryjskich kupców w handlu z kapadockimi koloniami (cyna i tkaniny - za srebro i złoto)?

[Furiusz]

Bardzo istotne. Tradycyjnie np M. T. Larsen, The Old Assyrian City State and its Colonies, Kopenhaga 1976 wyglądało to tak, że oto kupcy asyryjscy (jeszcze w II tys aC żeby nie było, że chodzi o okres neoasyryjski) tworzący i utrzymujący stałe kantory (najlepiej poznany jest oczywiście ten z Kultepe) które na dość niewielkim terenie (między dwoma głównymi centrami handlowymi Durhumit and Purushattum miało być ok 120 km) rozprowadzały sprowadzane z Aszur duże ilości tekstyliów i miedzi.

Kilka ciekawych modyfikacji tego systemu zaproponował G. Barjamović, The Geography of Trade: Assyrian Colonies in Anatolia c. 1975 – 1725 BC and the Study of Early Interregional Networks of Exchange, "Pihans" t.111 (2008) s.87-100. Zauważył, że różne kompanie handlowe asyryjskie miały nieco inne specjalizacje i nieco inaczej prowadziły swoje karawany. Dalej zauważył zupełny brak w danych pozostawionych przez kupców asyryjskich, co do jakiejkolwiek ich działalności w Cylicji i jak uważa jest to efekt tego, że region ten podlegał jakiemuś innemu systemowi handlowemu w jakiś sposób niedostępnego dla Asyryjczyków. Zauważył też, że decydującym czynnikiem przy opracowywaniu trasy danej kompanii było bezpieczeństwo dróg a w dalszej kolejności specjalizacja przedsiębiorstwa i mozliwośc uniknięcia opłat i podatków.

Najważniejsza jednak zmiana to przesunięcie Purushattum daleko na zachód Anatolii pozostawiając lokalizację Durhumit w tym samym miejscu. Wedle niego przykładowa trasa wyglądała tak, że z Aszur karawana wiozła cynę do Durhumit gdzie wymieniała ja na miedź (w okolicy Durhumit były kopalnie miedzi), następnie udawała się z nowym ładunkiem daleko na zachód do Purushattum gdzie miedź wymieniała na srebro i z tym ładunkiem wracała do Aszur.

To umożliwia też sensowne połączenie tego systemu z szerszym systemem wymiany między Mezopotamia a Bałkanami.

Mozna też dodać, że Asyryjscy władcy wspierali handel - przed 1975 aC król Iluszama król w Aszur wydał przywilej wolnego handlu miedzią z południa w Aszur, w 1974 aC jego syn rozszerzył Eriszum I rozszerzył ten przywilej na inne towary - tekstylia, cynę, miedź jako taką, srebro, jęczmień etc. Do tego utworzył eponimiczny, roczny urząd limmu który miał wspierać też organizację handlu. Bardzo krótko wspomina o tym m.in. K.R. Veenhof, The Old Assyrian List of Year Eponyms from Karum Kanish and its Chronological Implications, Ankara 2003.

Inną ciekawostka jest też to, że np ostatnie wzmianki o Omanie i imporcie miedzi z Omanu zbiegają się wraz z pojawieniem się na rynku bliskowschodnim cypryjskiej miedzi w pierwszej połowie XVIII wieku aC D. Warburton, Macroeconomics from the Beginning – the General Theory, Ancient Markets, and the Rates of Interest, Neuchâtel 2003, s.59-62

Może warto jeszcze zajrzeć do (sam tego ejszcze nei zrobiłem):

J.G. Dercksen, The Old Assyrian Copper Trade in Anatolia, "PIHANS" t. 75 91996)

tegoż, "When we met in Hattus". Trade according to Old Assyrian texts from Alishar and Bogazköy [w:] Studies Presented to Klaas R. Veenhof on the Occasion of his Sixty-Fifth Birthday, pod red. W. H. van Soldt et al, Istambuł 2001

[secesjonista]

A jak odróżnić asyryjskich kupców od deportowanych Izraelitów?

[Furiusz]

Tego nie wiem - można przyjąć, że skoro "kompanie" były zarządzane z Aszur to i można je nazwać asyryjskimi, choćby "prezes" był żydem czy akadyjczykiem. Można próbować po imionach w liście BIN 4 10 = LAPO 19 303 piszącym jest Lamassi a adresatem Puszu-ken. Tyle, że akurat metoda "na imię" może być bardziej niż zawodna w przypadku Żydów. Nie mieli jakichś problemów z przyjmowaniem obcych imion - także tych teoforycznych, czego potwierdzenie jest w ST.

Przyznam się, że nawet nie przyszło mi się nad tym zastanowić.