Ewangelikalni na Białostocczyźnie w XX wieku

[Semper]

Jan Mironczuk

Ruch ewangeliczny na Białostocczyźnie w XX w.

ISBN 978-83-7507-181-8

format B5, s. 363, fotografie, mapy, indeksy

W ciągu dwóch tysięcy lat dziejów chrześcijaństwa pojawiały się w jego obrębie stanowiska odwołujące, w swojej ocenie, do wiary czystej i żywej. W zależności od kondycji Kościoła, a także uwarunkowań społecznych, politycznych i gospodarczych, stanowiska te zyskiwały określone poparcie, w efekcie czego powstawały społeczności pewnego radykalizmu religijnego, który miał na celu urzeczywistnianie wskazanej wiary czystej i żywej.

Celem prezentowanej pracy jest przedstawienie dziejów mniejszościowych wyznań protestanckich o charakterze ewangeliczno‐baptystycznym w regionie białostockim. Ostatnio w polskiej literaturze naukowej upowszechnia się termin protestantyzm ewangelikalny lub zamiennie przebudzeniowy czy rzadziej pietystyczny. Określenia te stosowane są jednak do szerszego ujęcia i odnoszą się do wszystkich protestantów podkreślających potrzebę świadomego, osobistego nawrócenia. Oczywiście niezmienne pozostają tradycyjne ewangelickie zasady: Sola scriptura, Sola fide, Sola gratia, Solus Christus, Soli Deo gloria.

Przedmiotem zainteresowania książki pozostają społeczności, które dokonały reinterpretacji zastanej wykładni teologicznej i charakteryzują się dążeniem do maksymalnego dostosowania swych norm wiary do treści Biblii, zwłaszcza Nowego Testamentu (Ewangelii) i praktykujące, jako obowiązkowy obrządek, chrzest wiary ‒ poprzez zanurzenie w wodzie osoby świadomie wyznającej Jezusa Chrystusa jako swego Pana.

Monografia przedstawia sytuację tych wyznań w kolejnych rzeczywistościach polityczno-społecznych – od czasów carskich, poprzez II RP, okres okupacji, komunizmu, po współczesność.

szczegółowy opis on-line

Jan Mironczuk (ur. 1966 w Bielsku Podlaskim) mieszka pod Ostrołęką. Zajmuje się głównie dziejami wyznań chrześcijańskich na ziemiach polskich w XIX-XX wieku. Jest autorem pięciu książek, w tym: Polityka państwa wobec Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego w Polsce (1947-1989) oraz Mniejszości wyznaniowe chrześcijańskie w Ostrołęce i powiecie ostrołęckim (od schyłku XVIII w. do współczesności).

Spis treści

Wprowadzenie

Rozdział I

Początki baptyzmu (do I wojny światowej)

Towarzystwo Biblijne i powstanie baptyzmu na ziemiach polskich

Propagator Pisma Świętego w Białymstoku (ok. 1860‐1863)

Powstanie i działalność społeczności baptystycznych w guberni grodzieńskiej (1902‐1915)

Podsumowanie

Rozdział II

Rozwój wyznań o charakterze baptystycznym w pierwszej dekadzie odrodzonej Rzeczypospolitej (1918‐1928)

Powstanie województwa białostockiego i kształtowanie się polityki wyznaniowej II RP

Baptyści i ewangeliczni chrześcijanie

Zjednoczenie Kościołów Chrystusowych

Wyznania dominujące i opinia społeczna wobec rozwoju ruchu ewangelicznego

Podsumowanie

Rozdział III

Początki pentekostalizmu i relacje międzywyznaniowe (1928‐1939)

Początki pentekostalizmu na Kresach Wschodnich

Ruch ewangeliczny na tle innych wyznań w województwie białostockim w świetle danych ewidencyjnych i statystycznych (1928‐1931)

Powstanie ruchu zielonoświątkowego na Białostocczyźnie

Rozwój ruchu ewangelicznego i relacje międzywyznaniowe w latach

Położenie prawno‐polityczne wyznań ewangelicznych w latach 30.

Podsumowanie

Rozdział IV

Życie religijne w okresie okupacji (1939‐1944)

W Białorusi Zachodniej (1939‐1941)

Pod okupacją niemiecką (1941‐1944)

Podsumowanie

Rozdział V

W pierwszych latach Polski Ludowej (1944‐1953)

Sytuacja po wyzwoleniu (1944‐1945)

Okres rozwoju... i obserwacji przez bezpieczeństwo (1946‐1950)

Represje wobec KChWE i ZKCh (1950‐1952)

Baptyści w okresie 1950‐1953

Podsumowanie

Rozdział VI

W cieniu zjednoczenia i pod kontrolą władz PRL (1953‐1989)

Powstanie pełnego Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego i okres jednoczenia w terenie (1953‐1956)

Działalność w okresie odwilży (1956‐1959)

Narastanie napięć. Powstanie zboru braci prostaczków w Malinnikach (1959‐1965)

Sprawy kaplic i życie wewnętrzne zborów (1966‐1980)

Kościoły w okresie schyłku komunizmu – do rozpadu zjednoczenia (1980‐1988)

Koniec polityki wyznaniowej? (1988‐1989)

Podsumowanie

Rozdział VII

Usamodzielnianie się Kościołów w III RP

Kwestie prawne i ich stosowanie w życiu Kościołów (1989‐1999)

Życie wewnętrzne zborów na początku XXI w.

Podsumowanie

Zakończenie

Summary

Coдержание

Aneksy

Kalendarium

Ważniejsze skróty

Wykaz źródeł i literatury

Spis tabel

Mapy

Zdjęcia

Indeks osób

Indeks miejscowości