Muhammad Bakir al-Madżlisi a szkoła Mira Dimada

[secesjonista]

Na czym polegał ów spór?

Jakie idee próbował forsować Al-Madżlisi?

Jakie idee proponowała szkoła rozwijana w Isfahanie i mułła Sadra?

[secesjonista]

Co zmienił w rytuale szyickim Al-Madżlisi?

[secesjonista]

Wspomniana szkoła zajmowała się filozofią mistyczną w nurcie szyizmu.

Dimad i Sadra poddali krytyce zarówno nauki sufich jak i ulemów. Tych pierwszych za niedocenianie i dyskredytację racjonalizmu, tych drugich znowu za umniejszanie znaczenia intuicji mistycznej. Uznawali, że prawda (boska) nie podlega ograniczeniu a jedna interpretacja Koranu nie jest wystarczająca. Zatem wciąż są konieczne nowe poszukiwania.

"Prawdziwy filozof winien stać się tak racjonalny jak Arystoteles, a potem postawić kolejny krok i pojąć prawdę również poprzez ekstazę i wyobraźnię. Obaj myśliciele podkreślali rolę nieświadomości, którą przedstawiali jako sferę pojawiającą się pomiędzy sferami zmysłowej percepcji i intelektualnej abstrakcji".

/K. Armstrong "W imię Boga. Fundamentalizm w judaizmie, chrześcijaństwie i islamie", Warszawa 2005, s. 91/

[secesjonista]

Sadra ze swą nauką popadać zaczął w coraz większy konflikt z ówczesnymi ulemami, w konsekwencji mułła został wygnany z Isfahanu. Zamieszkawszy w niewielkiej wioseczce, nieopodal Kum, zaczął praktykować mistyczne techniki koncentracji. Za ich pomocą począł wchodzić w swoje alam al-mithal - czyli to co wcześniejsi suficcy mistycy nazywali: "światem ideału". Co można by określić jako praktykowanie wizji sięgających od podświadomości do obszaru świadomego umysłu. Efekty swych dziesięcioletnich praktyk podsumował w dziele zatytułowanym "Al-Asfar al-Arba'at" ("Cztery podróże duszy")

Sadra uznał, że doskonałość jest dostępną na tym (realnym) świecie, stąd mistycy nie musieli się wcale wyrzekać świata doczesnego. W świetle jego dzieła doskonalenie życia społecznego musiało iść w parze z indywidualnym rozwojem duchowym. Do czego nie wystarczyło studiowanie prawa (fikh) czy nauka teologii.

Sadra przedstawił w swej nauce mowy model przywództwa politycznego, gdzie przywódca musi przebyć podróż (jak to stoi w tytule jego dzieła) drogę od człowieka do Boga, a jego ostatecznym sensem (jak to przedstawia czwarta podróż) jest głoszenie słowa bożego i stanowienie porządku zgodnego z wolą Boga. Pomimo tych politycznych powiązań, Sadra stanowczo się przeciwstawiał próbom siłowego narzucania poglądów i praktyk religijnych (stąd i konflikt z ulemami). Szczególnie mocno przeciwstawiał się nowemu prądowi, który począł być popularnym w Persji w XVII w., który tworzyli ulemowie mówiący, że większość wyznawców Allacha nie jest w stanie samodzielnie interpretować usul - podstaw religii. Stąd konieczny jest wybór mudżtahida - zdolnego do praktykowania idżtihadu - wysiłku twórczego, a reszta muzułmanów miała starać się formować swe zachowanie wedle jego decyzji prawnych.

Słabnąca potęga Safawidów sprawiła, że w społeczności szyickiej pojawiać się zaczęły nowe podziały, w opozycji do usulitów zaczęła się rozwijać myśl akbarytów...

Co ciekawe Al-Madżlisi również starał się wprzęgnąć szyitów w ramy działań politycznych, atoli jego wizja była diametralnie różna od tej proponowanej przez szkołę z Isfahanu.

Z literatury:

M. Momen "An Introduction to Shii Islam: The History and Doctrines of Twelver Shiism"

M. Baktash "Taziyeh and its Philosophy", w: "Ta'ziyeh: Ritual and Drama in Iran" red. P.J. Chełkowski

"Religion and Politics in Iran: Shiism from Quietism to Revolution" wyd. N.R. Keddie

G.S. Marshall Hodgson "The Venture of Islam: Conscience and History in a World Civilization"

M. Bayat "Misticism and Dissent: Socioreligious Thought in Quajar Iran".