Ci krwawi przeworczycy i ich obrzędowość

[Furiusz]

Tak nawiązuje tytułem tematu do niegdyś popularnej serii popularnonaukowej dla dzieci Ci wredni... a zainspirował mnie fragment z artykułu pani A. Cofty-Broniewskiej, Obiekty sakralne ludności grupy kruszańskiej kultury przeworskiej. Z badań nad kultura symboliczną pradziejowych społeczeństw Kujaw [w:] Kontakty pradziejowych społeczeństw Kujaw z innymi ludami Europy, pod red. A. Cofta-Broniewska, Inowrocław 1988, gdzie na stronie 268 pada takie stwierdzenie w odniesieniu do obiektów kultowych tudzież wydzielonych miejsc sprawowania kultu: Z inwentarza ruchomego rejestruje się występowanie przedmiotów, związanych z czynnościami obrzędowymi, jak np. rozcieracze do żaren, naczynia - w tym pojemniki na krew, lub też rozrzucone kości ludzkie. Autorka trochę popłynęła no bo ok żarna mogą brać udział w jakichś obrzędach religijnych ale raczej są typowym materiałem dla osad ludzkich. To samo dotyczy ceramiki naczyniowej. Mnie ciekawi jednak przede wszystkim dopisek przy naczyniach - w tym pojemniki na krew. Zastanawiam się czy da się odróżnić pojemniki na krew, od pojemników na mleko i skąd w ogóle pomysł, że są to naczynia specjalnie przeznaczone do przechowywania (choćby i na krótko) krwi? ktoś coś kojarzy?

[Tomasz N]

Jedyne co przychodzi mi do głowy to Graal, ale i on nie był specjalnie do tego.

[secesjonista]

A badanie z zastosowaniem chromatografii gazowej sprzężonej ze spektrometrią mas?

[Furiusz]

Nie spotkałem się z informacją by przeprowadzono specjalistyczne analizy fizyko-chemiczne ale też niewiele na ten temat do tej pory czytałem.

[secesjonista]

Nie wiem jak z krwią, ale taką metodą bada się np. szczątki organiczne pozostałe (wchłonięte) w ceramice nieszkliwionej co pomagać ma w ustalaniu diety naszych przodków.

/np.: J. Kałużna-Czaplińska "Badania organicznych pozostałości w ceramice archeologicznej techniką GC-MS", PMA "Nauka i Zabytki", 2008/

[Furiusz]

A. Cofta-Broniewska, Miejsca obrzędowe ludności kultury łużyckiej i kultury przeworskiej na Kujawach. Częśc 1 przegląd źródeł, "Folia Praehistorica Posnaniensia" t.12 (2004), s.147-198 jest ciekawy o tyle, że autorka pisze o tym, że w rytuałach ofiarnych składano ludzi, ale głównie zwierzęta (zwłaszcza psy i kozy) ale rezygnuje z naczyń na krew i kanibalizmu - obecnego w pierwszym wymienionym w temacie tekście.

O obiektach kultowych w miejscach podmokłych pisze zaś T. Makiewicz, Zapomniane bagienne miejsce ofiarne kultury przeworskiej w południowej Wielkopolsce (Łagiewniki koło Kościana woj. leszczyńskie), "Folia Praehistorica Posnaniensia" t.8 (1997), s. 121-135. W Polsce znam jeszcze dwa takie obiekty - Otalążka koło Radomia i Buczek koło Białogardu.

[Furiusz]

Kolejna ciekawostka, M. Byrska-Fudali, M. Przybyła, Bog Deposit of Burnt Human remains from site 2 in Modlniczka, dist. Cracow, "Sprawozdania Archeologiczne" t.62 (2010)

Generalnie autorzy uważają, że w naturalnym bagienku, położonym w pobliżu osady kultury przeworskiej i grupy tynieckiej, w 1 połowie IV wieku AD złożono w jednorazowym akcie, resztki "domu zmarłych". Wynika to z tego, że chronologia przedmiotów odkrytych tu waha się od fazy a po fazę D, od grupy tynieckiej po schyłek kultury przeworskiej. Dodatkowo jest tu sporo przepalonych kości ludzkich, a większość przedmiotów też nosi ślady działania stosu pogrzebowego. Badacze założyli więc, że pochodzą one z pochówków umieszczonych w jakiegoś typu świątyni zmarłych/domu zmarłych. Wykluczyli też, że taka rozpiętość chronologiczna jest wynikiem akumulacji kolejnych dodawanych pochówków/aktów ofiarnych - miało się wszystko dokonać jednorazowo. Aż się samo nasuwa skojarzenie z okresem wędrówek ludów - oto miejscowa ludność opuszczając te tereny, aby zabezpieczyć dobytek swoich zmarłych, przed np sprofanowaniem, wrzucili wszystko do bagna. Wizja ciekawa, choć nie wiem czy prawdziwa.

[Furiusz]

Ot ciekawostka M.S. Przybyła, M.J. Przybyła, T. Kupiec, Deposit of Human remains from the roman period settlement at Lipnik, powiat Przeworsk - a Burial or manifestation of sacrificial rite?, "Acta Archaeologica Carpathica" t.45 (2010), s. 29 - 65

Ciekawy przykład, oto w głębokiej jamie odkryto szkielety dwóch dzieci a nad nimi spalone kości dorosłego mężczyzny. Wyniki analiz mtDNA wskazują, że osobniki te pochodziły z trzech odrębnych linii mitochondrialnych a więc nie były ze sobą spokrewnione. Autorzy zaznaczają, że należy dane te brać z pewną doza krytycyzmu (metodologia mówi, ze powinny te wyniki być potwierdzone przez dwa niezależne laboratoria jeszcze). Tak czy siak ostatecznie badacze dochodzą do wniosku, że to rodzaj jakiejś ofiary dla bóstw i, ze taka jej forma jest wynikiem kontaktów ze strefą Tiszy, gdzie tego typu ofiary są popularniejsze.

[Furiusz]

Okazuje się, ze niekoniecznie musi to być takie proste. T. Gralak, Groby ludności kultury przeworskiej z okresu przedrzymskiego ze stanowiska Wojkowice 15, powiat Wrocław, "Archeologiczne Zeszyty Autostradowe" t.9 2009, s.155-169

Otóż mamy tutaj pana w obiekcie 318-III-99 w wieku 40-45 lat, złożonego na plecach, po osi północ-południe z głową na północ, pochowanego w dosyć płytkiej jamie. Pan nie posiadał żadnego wyposażenia dlatego wydatowano go metodą C14 na ok 250-190 aC. Ciekawą cechą jest to, ze zarówno ślady na kościach jak i ułożenie szkieletu wskazuje na to, że zmarłego rozczłonkowano a następnie jego ciało ułożono naśladują porządek anatomiczny. Znalezisko interpretuje się jako ofiarę.