Wyspa Goli otok i obóz R-101

[secesjonista]

W Jugosławii opowiadano taki dowcip: pewien człowiek po zakończeniu działań wojennych zakrzyknął:

- "Precz ze Stalinem!"

Za co trafił na długo do więzienia.

Po odbyciu kary wyszedł na wolność, nie znając nowych realiów, a by nie popełnić dawnego błędu zakrzyknął:

- "Niech żyje Stalin!"

Za co trafił na długo do więzienia.

Wreszcie znów wyszedł na wolność, będąc na więziennym wikcie wciąż marzył o czymś słodkim, stąd pierwsze swe kroki skierował do cukierni gdzie poprosił o baklawę. Sprzedawca grzecznie zapytał się jaką chce: turecką czy może grecką.

Nieszczęśnik uciekł z cukierni, tak na wszelki wypadek, obawiając się, że znów powie coś nie tak.

/szerzej: B. Newman "Tito's Yugoslavia"/

 

W chwili rozpoczęcia rozprawy z wewnętrzną opozycją w Jugosławii, obóz na Nagiej Wyspie (: Goli otok) jeszcze nie istniał, zatrzymani kierowani byli np. do Bileci, Požarevcu, Starej Gradišsce. Z czasem powstały obozy na szeregu wysp Adriatyku, prócz wspomnianej Nagiej Wyspy np. na: Rab, Ugljan, Sveti Grgur.

Reżim Tity nie był szczególnie "morderczy" to znaczy nie szafowano tam wyrokami śmierci, wolano osadzać w więzieniach, do czego przydatnym (od strony prawnej) była ustawa "O pracy społecznie użytecznej".

/szerzej: M. Đilas "Rise and Fall"/

 

Osadzenie następowało zarówno w konsekwencji procesu karnego jak i kary administracyjnej. A trafić można było za wszystko, nawet za zwykły dowcip. Szef kierownictwa politycznego Jugosłowiańskiej Armii Ludowej Svetozar Vukmanović (któremu podlegała Służba Kontrwywiadu) miał powiedzieć, że należy postawić znak równości między działaniem terrorystycznym a przestępstwem słownym: "Nie ma różnicy - prześladować wszystkich!".

Pierwsza grupa więźniów dotarła na wyspę 9 lipca 1949 r., a do końca roku było tam już 3663 więźniów. Wedle danych oficjalnych od lipca 1949 r. do roku 1953 miało tam przebywać 11 611 internowanych, w tym 870 kobiet (po raz pierwszy trafiły tam w kwietniu 1950 r.; wcześniej osadzane były w Zabeli czy Ramski rit).

 

Kogo tam osadzano?

Jakie warunki panowały w obozach reedukacyjnych?

Czym charakteryzował się drugi z wymienionych w temacie obozów, znany jako Piotrowa Dziura?

[Bruno Wątpliwy]

Czytałem książkę Božidar Jezernika, Naga wyspa. Gułag Tity,  Wydawnictwo Czarne 2013.

Tito podobno powiedział, że nie będzie pozbawiał ludzi głów, tylko dawał po głowie. W sumie słowa raczej dotrzymał - wyjąwszy rzezie w wykonaniu partyzantów u schyłku wojny i zaraz po wojnie. Ale na Golim otoku "dawali po głowie" bardzo brutalnie.