Agentes in rebus

[secesjonista]

Za czasów Dioklecjana bądź Konstantyna I pojawia się nowa służba, podległa magister officiorum i wchodząca w skład gwardii pałacowej. Prócz wykonywania funkcji kurierskich (podobnie jak w wojsku frumentarii), nadzorowania statków przewożących ładunki państwa, w zakres ich obowiązków wchodziło: "cura agendarum".

Pod tym dość eufemistycznym określeniem kryło się m.in. szpiegowanie, informowanie cesarza o osobach mogących stanowić zagrożenie, chwytanie szpiegów, wypełnianie misji specjalnych, wykonywanie wyroków śmierci na wysoko postawionych osobistościach (jak np. agens Apodemiusz uczestniczący w egzekucji Konstancjusza Gallusa, kuzyna Konstantyna II).

Co wiemy więcej o ich działalności?

[Furiusz]

Na chwile obecną moge podać trochę literatury:

W. Blum, Curiosi und Regendarii: Untersuchungen zur Geheimen Staatspolizei der Spätantike, Bonn 1969

W.G. Sinningen, Two Branches of the Late Roman Secret Service [w:] The American Journal of Philology t.80 z. 3 1959, 238-254

tegoż, The Officium of the Urban Prefecture during the Later Roman Empire, Rzym 1957

tegoż, Administrative shift under Theoderic [w:] Traditio 1965

tegoż, Three Administrative Changes Ascribed to Constantius II [w:] The American Journal of Philology 1962

M. Clauss, Der magister officiorum in der Spateantike (4-6 Jahrhundert). Dass Amt und sein Einfluss auf der Keiserische politik, Monachium 1981

[euklides]

Za czasów Dioklecjana bądź Konstantyna I pojawia się nowa służba, podległa magister officiorum i wchodząca w skład gwardii pałacowej. Prócz wykonywania funkcji kurierskich (podobnie jak w wojsku frumentarii), nadzorowania statków przewożących ładunki państwa, w zakres ich obowiązków wchodziło: "cura agendarum".

Pod tym dość eufemistycznym określeniem kryło się m.in. szpiegowanie, informowanie cesarza o osobach mogących stanowić zagrożenie, chwytanie szpiegów, wypełnianie misji specjalnych, wykonywanie wyroków śmierci na wysoko postawionych osobistościach (jak np. agens Apodemiusz uczestniczący w egzekucji Konstancjusza Gallusa, kuzyna Konstantyna II).

Co wiemy więcej o ich działalności?

Trochę o nich pisze Ammian Marcellinus. Zdaje się, że agentes in rebus znaczy działający w sprawach. O ile wiem byli to urzędnicy, o ile można ich tak nazwać, którzy otrzymywali od cesarza specjalne uprawnienia i wykonywali specjalne zadania. Co do owego Konstancjusza Gallusa to trudno powiedzieć, by Apodemiusz był wykonawcą wyroku śmierci, on po prostu realizował zlecenie Konstancjusza, który pierw wywabił Gallusa z Antiochii. To chyba raczej można określić jako morderstwo polityczne. Zresztą ów Apodemiusz ma jeszcze kogo innego na sumieniu, mianowicie wyższego oficera, Sylwanusa, Franka z pochodzenia, do którego śmierci podstępnie doprowadził. Ammian Marcellinus wspomina jeszcze o innym agentes, Gaudencjuszu. Ten również niejednemu pewnie pomógł w przeniesieniu się na tamten świat Dzieje Rzymskie wymieniają jednego z tych nieszczęśników, Afrykanusa. Zdaje się, że w czasach Konstancjusza agentes in rebus urośli za bardzo w potęgę. Julian wielu z nich kazał zgładzić, między innymi obu w.w.

[secesjonista]

Trochę o nich pisze Ammian Marcellinus. Zdaje się, że agentes in rebus znaczy działający w sprawach.

(...)

Nie znaczy, "działający w sprawach" to opis jednej z ich funkcji, o której pisałem, czyli: ""cura agendarum".

[euklides]

Nie znaczy, "działający w sprawach" to opis jednej z ich funkcji, o której pisałem, czyli: ""cura agendarum".

Może ktoś zna łacinę i to rozstrzygnie. Co znaczy cura agendarum też nie wiem ale mało mi się to kojarzy z mordami politycznymi których sprawcami byli owi agentes. A już zupełnie mi nie pasuje nazwa kuriera cesarskiego dla kogoś takiego, chociaż możliwe że Ammian chciał być elegancki. Zresztą nie jestem pewien ale istniał zdaje się jakiś wydział urzędów pałacowych zwany scholae agentes in rebus.

Edytowane 6 Czerwiec 2014 przez euklides

[secesjonista]

A co tu rozstrzygać skoro w literaturze jest to rzecz znana od wielu lat: cura agendarum tłumaczy się na ogół jako: "działający...", agentes in rebus - nikt tak nie tłumaczy. Można poznać źródło mówiące, że agentes in rebus to "działający..."?

Euklides zna pojęcie: eufemizm?

[Furiusz]

Ale o co chodzi?

agentes to PPA 3 os mnoga od ago

rebus to ablativ mnogi (albo dativ) mnogi w mianowniku to res

cura to w tym wypadku raczej nominativ (ev ablativ)

agendarum to FPP (gerundivium) od ago znowu mnogi

[secesjonista]

Problem jest w tym, jak tłumaczono: cura agendarum?

[Furiusz]

Hmm dalej nie rozumiem. Pisaliśmy teksty chyba jednocześnie, więc nie jest to w sumie odpowiedź na Twój post bezpośrednio. Bo w zasadzie nie wiem po co miano by taki urząd jakoś wyraziście nazywać tak by każdy wiedział o co chodzi. Samo cura, curae wedle pierwszego lepszego słownika (w domu mam tylko Kumanieckiego i Korpantego ma co najmniej 8 znaczeń w tym m.in. leczenie, zarząd, opieka - może specjalnie nadano taką nieostra nazwę. Chodzi Ci o tłumaczenia nowożytne?

[euklides]

A co tu rozstrzygać skoro w literaturze jest to rzecz znana od wielu lat: cura agendarum tłumaczy się na ogół jako: "działający...", agentes in rebus - nikt tak nie tłumaczy. Można poznać źródło mówiące, że agentes in rebus to "działający..."?

Euklides zna pojęcie: eufemizm?

Właśnie znalazłem takie tłumaczenie w necie. Wystukałem agentes in rebus i trafiłem na PDF zatytułowany "Agentes in Rebus. Antyczny rodowód współczesnych służb specjalnych" napisanych przez nieznanego mi pana Arkadiusza Dymowskiego.

Pojęcie eufemizm znam ale jest stanowczo niejednoznaczne i może prowadzić do nieporozumień. Zresztą zamiast niego można użyć jakiegoś potocznego określenia co przy odrobinie dobrej woli prowadzących dyskurs wystarcza, trzeba jednak trochę wyzbyć się świętoszkowatości.