Żydzi w Iranie za Achemenidów i Partów

[Furiusz]

Przeczytałem bardzo fajny tekst M. Shenkar, Yosef bar El'asa Artaka and elusive Jewish Diaspora of pre-Islamic Iran and Central Asia [w:] Journal of Jewish Studies t.65, z1 2014, p. 52-76

Autor zajmuje się tutaj dowodami na obecność, w omawianym czasie w Iranie i Azji Centralnej, Żydów. Dla państwa Sasanidzkiego jest znacznie prościej i więcej danych natomiast mnie zaciekawiły trzy argumenty które można odnieść do czasów nieco starszych. Pierwszym jest tytułowy Józef syn El'asa o przydomku Artaka. Na Wzgórzu Oliwnym odkryto w jednej z grot ossuarium inskrybowane jego imieniem. Ciekawy jest tu przydomek gdyż jak uważa autor tekstu wywodzić go należy do miejsca. Miejsca zwane 'rtwk ( od czego mielibyśmy Artaka) znane są z dokumentów pisanych z Baktrii i okolic Starej Nisy. Mielibyśmy więc przykład Żyda który powrócił do Ziemi Świętej ale któremu pozostał już w nowym miejscu przydomek określający jego pochodzenie geograficzne.

Drugi przykład to odkryte w Bayam Ali (nieopodal Merv) w Turkmenistanie, w naosie inne ossuarium żydowskie z imieniem Józef syn Y'akov. Trzeba jednak pamiętać, że naos ten mieścił ponad 1000 pochówków i najprawdopodobniej służył także reszcie lokalnej wspólnoty.

W samej zaś Merv odkryto też ostrakon który głosił, ze naczynie to należało do Pakura syna Josy - choć sam Josa może być tez i chrześcijaninem.

Równie ciekawym zabytkiem, choć znacznie młodszym jest odkryta w północnym Pakistanie, nad Indusem, przez misje Niemiecko-Pakistańską inskrypcja zapisana po hebrajsku i datowana typem pisma na IX wiek AD.

Oczywiście zapraszam do dyskusji i dzielenia się wiedzą.

PS. temat chciałem niejako zadedykować Lancasterowi o którym wiem, że jest zainteresowany tego typu tematyką

[Furiusz]

Trochę w tym temacie poszukałem. B. Proc¹ pisze o wpływach religii perskiej na księgę Tobiasza. Pośrednio poświadcza to obecność wspólnot żydowskich w środowisku perskim.

No ale jest jeszcze coś otóż w księdze Machabejskiej 2², jest mowa o człowieku który w świątynie jerozolimskiej trzyma sporo pieniędzy - część zaś jest własnością Hirkana, syna Tobiasza, męża zajmującego bardzo wysokie stanowisko. Imię to wywodzi się od nazwy geograficznej Hyrkanii położonej na południe i południowy-wschód ale na wybrzeżach M. Kaspijskiego. Znam jeszcze jednego żyda któremu było tak na imię, znacznie co prawda późniejszego Eliezera ben Hyrkanosa.

Ot jeszcze takie nawiązanie do tego arcyciekawego tematu.

¹ B. Proc, Wpływy perskie w księdze Tobiasza [w:] Scripta Biblica et Orientalia t.3 2011, p. 183-190, tekst dostępny w internecie a całkiem ciekawy

² 3.11

[Furiusz]

P. Pourshariati, New Vistas on the History of Iranian Jewry in Late Antiquity: Patterns of Jewish Settlement in Iran [w:] The Jews of Iran: The History, Religion and Culture of a Community in the Islamic World, pod red. H.M. Sarshar, Londyn 2014, s.1-35 dostępne na googlebooks i academia.edu, dla zainteresowanych ta tematyką.

[lancaster]

PS. temat chciałem niejako zadedykować Lancasterowi o którym wiem, że jest zainteresowany tego typu tematyką

Wielkie dzięki Furiuszu

Temat niezwykle fascynujący , jak sama diaspora Hebrajczyków w głąb Imperium Perskiego, a nawet dalej starożytne gminy żydowskie są znajdowane dużo dalej, niż zasięg państwa Sasanidzkiego .

Afganistan, czy tez Indie ( zasadniczo tereny półwyspu, bo tez trudno nie zauważyć , iż "Indie " w antyku nie były jednością ) jest tu przykładem podstawowym, a niepodważalnym .

Trudno jednocześnie opowiedzieć się jednoznacznie za teoriami , o żydowskiej diasporze jako wiekszosci gmin w głębi Azji, czy tez o raczej prozelitach jako podstawowym budulcu tych zgromadzeń , co daje pole do daleko idących "teorii"jak ta o micie zaginionych plemion Izraela w Afganistanie .....

Sorrki ze jedynie tyle , ale z przyczyn oczywistych dalej pisać tu nie mogę , o ile temat jest na Twoim blogu , tam rozwinę swoją wypowiedz .

pzd

Jacek

[Furiusz]

Niestety zbyt mała wiedza w tym temacie sprawiła, że nie pokusiłem się o stworzenie tematu na blogu. Może w przyszłości, a może u Ciebie na blogu?