System fiskalny i gospodarka państwa Merowingów

[Furiusz]

Jak w tytule, prosiłbym tu kontynuować dyskusję na temat ucisku fiskalnego Franków bądź też braku takowego.

[secesjonista]

No to zacznijmy: od kiedy Merowingowie przestali utrzymywać się li tylko ze zdobyczy zdaniem euklidesa?

[euklides]

No to zacznijmy: od kiedy Merowingowie przestali utrzymywać się li tylko ze zdobyczy zdaniem euklidesa?

Według mnie nigdy. Próbowali tego ale im się to nie udało. Ja w każdym razie nie widzę takiego momentu. Pokrótce naszkicuję co wiem o losie polityki fiskalnej Merowingów:

W zasadzie pierwszym królem Franków o którym coś więcej wiadomo był Chlodwig. Został nim w 481 roku. Jak tylko objął panowanie zaczął prowadzić wojny. Na początku on i jego ludzie z upodobaniem rabowali kościoły. W ten sposób pewnie nieźle zasilił swój skarb. Poza tym cały czas prowadził wojny z innymi władcami Franków, którzy często byli jego krewnymi. Przeważnie pokonywał ich, po czym mordował i przejmował ich skarb. W 493 (503?) roku poślubił burgundzką księżniczkę, Judytę, która przekonała go do chrześcijaństwa. W 507 roku armia Chlodwiga zdobywa Tuluzę i przejmuje bajeczne skarby króla Wizygotów, Alaryka. W 509 roku Chlodwig przejmuje skarb króla Franków Nadrzecznych, Sigeberta. To były tylko najważniejsze jego zdobycze. W każdym razie w chwili śmierci w 511 roku ten skarb przedstawiał znaczną wartość i jego 4-ej synowie mieli się czym podzielić.

Jednak po upływie pewnego czasu następcy Chlodwiga zaczęli odczuwać kłopoty finansowe. Wnuk Chlodwiga, Theodobert podjął próbę jakiegoś uporządkowania tego stanu rzeczy. Jego żona Deoteria wywodziła się z rzymskiej arystokracji. On sam również otaczał się ludźmi z arystokracji Gallorzymskiej, kulturalnymi, o wysokich kwalifikacjach. Jego wysiłki spełzły jednak na niczym w 548 roku kiedy to zamordowany został w Treves jego magister oficjów, Parthenius, człowiek który się na tym znał i próbował przywrócić należyte działanie systemu podatkowego. W połowie VI wieku następuje ogólna recesja gospodarcza. Zaczyna się powrót do cywilizacji drewna, które wypiera kamień jako budulec. Dawne rzymskie budowle miejskie (amfiteatry, akwedukty itp.) idą w ruinę, nikt o nie nie dba.

Pojawiło się pojecie mansa. Była to działka ziemi jaką pan dawał chłopu w zamian za należności w naturze i usługach. Jednym z powodów jej powstania, oprócz złego obiegu pieniądza, były ciągłe wojny i wynikające stąd ustawiczne niebezpieczeństwo które pchało pod opiekę kogoś możnego. Między Merowingami nasiliły się walki o władzę w których dążenie do przejęcia skarbu krewniaków było bardzo ważnym czynnikiem motywującym. Byli coraz mniej przywiązani do ideału swego pradziada, Chlodwiga, jakim była jedność królestwa Franków.

W końcu VI wieku dawny fiskalizm śródziemnomorski starała się przywrócić królowa Brunehaut. Była wizygocką księżniczką. Królową Franków została jako żona Siegeberta I. Rządziła jako żona, matka, babka, czy prababka któregoś z Merowingów. Często musiała przeżywać śmierć któregoś z nich. W 595 roku reformuje instytucje królestwa, te reformy, chociaż nieudane, odegrały jednak później rolę, stanowiły bowiem wzór dla innych średniowiecznych instytucji. W 603 roku mianowała merem pałacowym oddanego sobie Protadiusza. Ten dążył do wzmocnienia władzy królewskiej, szczególnie poprzez nałożenie podatków. 2 lata później zginął zamordowany.

Ona sama, zdradzona, w 613 roku dostała się w ręce swych wrogów i zginęła okrutną śmiercią, miała 66 lat. Kolejna zatem próba wprowadzenia fiskalizmu spaliła na panewce. By zapobiec postępującemu po jej śmierci rozprzężeniu, jej morderca, Klotar II, zwołał w 614 roku synod biskupów. W wyniku narad wydany został 20-punktowy edykt. Jego artykuł 11 mówił o: „koniczności zaprowadzenia z pomocą Chrystusa dyscypliny w królestwie. Rewolty i bezczelność ludzi mają być surowo karane”. Te wysiłki nic jednak nie dały. Zaraz potem doszło do zamieszek w Burgundii a i sam król zaczął łamać postanowienia edyktu.

W 629 roku królem Franków zostaje Dagobert. Brał udział w walkach ze Słowianami. Był zobowiązany do tego bowiem Sasi płacili mu w tym celu trybut. Czynił to niechętnie i ze złym skutkiem, przez to Sasi przestali mu płacić i skończyło się jedno z niewielu źródeł jego dochodu. On sam był przede wszystkim dyplomatą, wojny prowadził tylko wówczas kiedy nie miał innego wyjścia. Otaczał się wartościowymi ludźmi. Jednak za jego panowania ustały podboje, czyli podstawowe źródło dochodów monarchii Merowingów. Z tego powodu kiedy umarł w 639 roku to dynastia Merowingów przeszła w stan agonii. Zapanowała krwawa rywalizacja między Austrazją Sigeberta a Neustrią i Burgundią będącymi pod berłem Chlodwiga.

Wszędzie arystokracja podważała autorytet młodocianych władców. Zarówno w Metzu jak i w Paryżu władzę ma nie król, ale mer pałacu, który był przedstawicielem arystokracji i czuł się w obowiązku prowadzić z ową arystokracją układy. Można powiedzieć że dopiero wówczas Merowingowie przestali się utrzymywać ze zdobyczy ale dlatego że nie byli w stanie zdobywać. To był jednak ich koniec. Musieli poddać się upokarzającej władzy merów pałacowych którzy deprawowali ich dzieci i mianowali królem tego Merowinga którego chcieli. Aż w końcu jeden z ich prześladowców, Pepin Krótki, sam został królem.

P.S. W poprzednim poście w temacie o profesorze Urbańczyku pomyłkowo napisałem, że rozkład monarchii Merowingów datuje się od śmierci Klotara w 634 roku. Powinno być że od śmierci Dagoberta w 639 roku. Nie mogłem poprawić bo nie ma edycji.

Edytowane 27 Kwiecień 2014 przez euklides