"Kanon" lektur - co dziatki czytać musiały?

[secesjonista]

Podczas czytania reaktywowanego przez Albinosa tematu "Powrót egzaminów wstępnych na studia?..." naszła mnie myśl, że o ile znam szereg najbardziej popularnych w okresie II RP tytułów to niewiele wiem o ówczesnych lekturach szkolnych.

Na stronie "Przeglądu" profesor Leon Chwin stwierdził, że:

"W 20-leciu międzywojennym lista lektur kończyła się na pozytywizmie. Ale to tylko częściowo słuszne podejście".

/www.przeglad-tygodnik.pl - B. Tumiłowicz "Tokarczuk do kanonu"/

Pan profesor myli się jednak, w tymże okresie pośród lektur odnajdujemy bowiem "Moje boje" Piłsudskiego, "Ludzi bezdomnych" Żeromskiego, "Złotą wolność" Kossak Szczuckiej, czy wreszcie "Wesele" Wyspiańskiego.

Zatem jakie lektury obowiązywały w owym okresie?

Ile spośród tytułów wymienionych we wcześniejszej chrestomatii Teodora Wierzbowskiego trafiło do kanonu czasów II RP?

Może ktoś zna treść wykładu jaki zaprezentował Zbigniew Kopeć pt. "Lektury w szkołach na Kresach II RP" na sesji IH PAN zatytułowanej "Procesy socjalizacji w rodzinie i społeczeństwie 1914-1939" z marca 2012 roku.

Zapraszam do dyskursu...

[secesjonista]

Po reformie programowej na pierwszym i drugim szczeblu dzieci zapoznawały się z tekstami z wypisów, czytanek. Lektury pojawiają się szczeblu trzecim w VII klasie. Kanon znacznie odchudzono - pozostawiono 10 książek (poprzednio było ich 30).

Mamy zatem:

J. Kochanowski "Pieśń świętojańska o sobótce"

A. Mickiewicz II cz. "Dziadów", "Śmierć pułkownika", "Pan Tadeusz", "Pieśń żołnierska"

J. Słowacki "Balladyna"

H. Sienkiewicz "Latarnik", "Trylogia"

B. Prus "Placówka"

W. Reymont "Z ziemi chełmińskiej"

kilka wybranych wierszy M. Konopnickiej.

/za: J. Sadowska "Ku szkole na miarę II Rzeczypospolitej. Geneza, założenia i realizacja reformy Jędrzejewiczowskiej"/

[secesjonista]

W 1928 r. ministerstwo W.R.iO.P. zatwierdziło (głownie jako lektury uzupełniające) dopuszczenie do użytku szkolnego m.in.:

dla klas VI szkół średnich

- W. Szekspir "Kupiec wenecki" (przekł. J. Paszkowskiego) wyd. Zucekerhandel

dla klas VII szkól średnich

- W. Szekspir "Juliusz Cezar" (przekł. A. Pajgerta) wyd. Zuckerhandel

- W. Szekspir "Makbet", "Król Lear" (przekł. J. Paszkowskiego) wyd. Zucekerhandel

dla klas VII i VIII

- W. Szekspir "Hamlet" (przekł. J. Paszkowskiego) wyd. Zucekerhandel

ogólnie

- H. Sienkiewicz "Janko Muzykant", "Latarnik", "Bartek zwycięzca" wyd. Gebethner i Wolff

dla uczniów IV i V kursu seminarium nauczycielskiego

- M. Dynowska "Polska w zwyczaju i obyczaju" wyd. Gebethner i Wolff

częściowo jako lektura obowiązkowa dla klasy VIII i VII gimnazjum, oraz dla IV kursu seminarium nauczycielskiego

- Z. Krasiński "Psalmy przyszłości" wyd. Krakowska Spółka Wydawnicza

dla uczniów klas VI i VII gimnazjum, i dla II i IV kursu sen. naucz.

- L. Siemiński "Portrety literackie" I. Obóz klasyków, II. Kajetan Węgierski wyd. Zucekerhandel

dla uczniów klas II szkoły średniej

- K. Szaniawski "Muzykanci - Łaciarz" wyd. ZN im Ossolińskich

jako lektura podstawowa dla uczniów klas VI szkoły średniej

- J. Kochanowski "Satyr - Zgoda - Muza" wyd. Warszawa "Biblioteka Polska"

- J. Kochanowski "Pieśni i wybór wierszy" oprac. T. Sinko wyd. Krakowska Spółka Wydawnicza

jako lektura podstawowa dla uczniów klas VII szkoły średniej

- A. Mickiewicz "Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego" oprac. S. Pigoń wyd. Krakowska Spółka Wydawnicza

jako lektura uzupełniająca dla klas VII i VIII szkoły średniej

F. Schiller "Dziewica Orleańska" (w przekł. Odyńca) wyd. Warszawa "Biblioteka Polska"

jako lektura domowa obowiązująca dla klas II i III szkoły średniej

- E. Orzeszkowa "Siteczko. Czy pamiętasz?", "Ogniwa", "A... B... C..." wyd. Gebethner i Wolff

dla klas VII i VIII szkół średnich

- W. Łoziński "Zaklęty Dwór" wyd. Krakowska Spółka Wydawnicza

dla klasy VI szkoły średniej

- J. Kochanowski "Odprawa posłów greckich" wyd. Kraków Bibliotek Narodowa

dla klas VII szkól średnich

- J.U. Niemcewicz "Powrót posła" wyd. Kraków Bibliotek Narodowa

jako lektura uzupełniająca dla klas V i VIII szkół średnich oraz dla II kursu sem. naucz.

- J. Słowacki "Ojciec zadżumionych" wyd. Gebethner i Wolff

jako lektura dla klas II i III szkół średnich

- B. Prus "Antek" wyd. Gebethner i Wolff

jako lektura dla uczniów klas IV i V

- B. Prus "Omyłka" wyd. Gebethner i Wolff

dla uczniów klas II szkoły średniej

- H. Sienkiewicz "Stary sługa" wyd. Gebethner i Wolff

dla uczniów klas II i III szkoły średniej i dla V kursu sem. naucz.

- M. Konopnicka "Urbanowa", "Dym", "Niemczaki" wyd. Gebethner i Wolff

dla uczniów V klasy szkół średnich i dla II kursu sem. naucz.

- I. Chrzanowski "Za co powinniśmy kochać Pana Tadeusza?" wyd. Gebethner i Wolff

dla uczniów 7-go oddziału szkoły powszechnej, V kursu seminarium, V i VIII klasy szkoły średniej

- A. Mickiewicz "Pan Tadeusz" wyd. Gebethner i Wolff

jako lektura podstawowa dla uczniów szkól średnich

- "Owidiusza wiązanka wierszy" oprac. T. Sinko wyd. Książnica-Atlas

dla uczniów klasy VI i VII szkół średnich i dla IV kursu sem. naucz.

- K. Brodziński "Wspomnienia mojej młodości i inne pisma autobiograficzne" wyd. Krakowska Spółka Wydawnicza

dla uczniów klasy VI szkół średnich ogólnokształcących

- "Poezja Barska" oprac. K. Kolbuszewski wyd. Krakowska Spółka Wydawnicza

dla uczniów klas VI i VII szkół średnich ogólnokształcących

- F. Schiller "Wilhelm Tell" wyd. nakł. W. Zukerkandla

dla uczniów klas VI szkół średnich i ogólnokształcących i IV kursy sem. naucz.

- K. Libelt "O miłości ojczyzny".

Wykaz książek zalecanych do czytania uczniom (za okres 1 lipca 1927 - 30 kwietnia 1928 r.):

(Grupa I dla oddziałów 1 i 2 szkoły powszechnej, Grupa II dla oddziałów 3 i 4 szkoły powszechnej i klasy I szkoły średniej, Grupa III dla oddziałów 5 i 6 szkoły powszechnej i klas I-III szkoły średniej, Grupa IV dla oddz. 7 i klas IV-V, Grupa V dla klas VI-VIII; oraz podano ocenę Ministerstwa)

Allorge "Walka światów" GIV Dozwolona

Asnyk "Wybór poezji" GV Konieczna

Bagiński "Zagadnienie dostępu Polski do morza" GV Pożądana

Bandrowski "Na polskiej fali" GIV Konieczna

Bonsels "Pszczółka Maja i jej przygody" GII-III Dozwolona

Bruchnalska "Czytajcie dzieci" GI Dozwolona

Burnett "Tajemniczy ogród" GIII Pożądana

Bystroń "Artyzm pieśni ludowych", "Historja w pieśni ludu polskiego" GV Pożądana

Casanova "Podróże Karmeli" GII Dozwolona

Chateaubriand "Atala Rene. Ostatni z Abensażerów" GV Dozwolona

Choynowski "Pokusa" GV Pożądana

Chrząszczewska "Cud bajeczki" GI Dozwolona

Curwood "Najdziksze serca" GV Dozwolona

tegoż, "Władca skalnej doliny" GIV-V Pożądana

Czyżewski "Jim Żeglarz" GIII Dozwolona

Dąbrowska-Gerson "Choinka polska" GIII Pożądana

Dębicki "Portrety" GV Dozwolona

Dickens "Dwa miasta" GV Dozwolona

Domańska "Ave Maria", "Czeladnik majstra Szymona" GIII Dozwolona

tejże, "Złota przędza" GII Dozwolona

Dygasiński "Beldonek" GIV Dozwolona

Dynowska "Dylu, dylu na badylu" GI Pożądana

German "O Janku co walczył we Lwowie" GII Dozwolona

Gomulicki "Syrena" GV Dozwolona

Guyon "Na Dalekim Zachodzie" Dozwolona

Gorczyńska "Frania sierotka" GI Dozwolone

Hearn "Czerwony ślub" GV Dozwolona

Hellin "Tajemnice Egiptu" GIII Pożądana

Jachowicz "Wiersze i bajki" GRI-II Pożądana

Jeleński "Mała Miriam", "Woda żywa" GII-III Pożądana

Jerwiczowa "Tajemnice starego gobelinu" GIII Dozwolona

Jezierski "O skarb Gwajkurów" GII Dozwolona

Kasprowicz "Księga ubogich" GV Konieczna

Konopnicka "Filuś, Miluś i Kizia, wesołe kotki" GI Konieczna

tejże, "Kto policzy te obrazki", "Ku-ku-ry-ku!" GI Dozwolona

Kossuthówna "Dzieci i lalki", "W moim ogródeczku" GI Dozwolona

Kwiecińska "Serce Hanki" GII Dozwolona

London "Przygody w zatoce S. Francisco" GIV-V Dozwolona

Łoziński "Dwunasty gość" GIV_V Pożądana

Machczyński "Mozaika wilcza" GIV Pożądana

Mann "Pan i pies" GV Dozwolona

Margaret "Irena" GIV Dozwolona

Marryat "Wśród koralowych raf" GIII Pożądana

Mayne Reid "Młodzi żeglarze" GIII Pożądana

Mieszkowska "O żabkach i wróżce" GI-II Dozwolona

Mickiewicz "Pani Twardowska" GII Pożądana

Monalur "Promień" GIV Pożądana

Montgomerry "Dwaj malcy" GII-III Dozwolona

tejże, "Szafirowy szal" GIII Dozwolona

Morawska "Skarbiec faraona" GIII Dozwolona

Motylińska "Momarto syn brzoskini" GII Dozwolona

Niewiadomska "Słoneczny światek" GII Dozwolona

Niezabitowski "Huragan od Wschodu" GIV Pożądana

Oppman "Baśń o szopce" GIII Dozwolona

Orsza "Z życia królowej Jadwigi" GIII-IV Pożądana

Pawłowicz "Franek na szerokim świecie" GIII Dozwolona

Piasecka "Koledzy Romcia" GII Pożądana

Piekarczyk "Skarby na Czorsztynie" GIII Dozwolona

Porazińska "Wesołe Małgorzatki" GII Pożądana

Rosinkiewicz "Fatalna trzynastka" GIII-IV Dozwolona

Rosny "Walka o ogień" GV Pożądana

Selmer "Nad dalekim, cichym fiordem" GIII Konieczna

Szczepkowski "Kosmaty gość" GI-II Dozwolona

Sienkiewicz "Na Oceanie Atlantyckim" GIII-IV Pożądana

Szczęsny "Baśnie wiosenne" GII Dozwolona

Szelburg "Jak Bożątko z Niebożątkiem nową bajkę znaleźli" GI Dozwolona

Ostrowska "Marysina służba" ("Płomyk"), "Najmilsi" GI-II Pożądana

Szpyrkówna "Godzina bije" GV Pożądana

Thompson "Czerwonokryzek" GII-III Pożądana

Tuchołkowa "Dziewica Orleańska" GIV Dozwolona

Urbanowska "Róża bez kolców" GIV Pożądana

Umiński "Młody jeniec indyjski" GIII Dozwolona

Verne "Dzieci kapitana Granta", "20 tysięcy mil...", "Wyspa tajemnicza" GIII-IV Pożądana

Wiggin "Rebeka z nad Słonecznego Potoku" GIII Pożadana

Witkowska i Krzyżanowska "Wodzowie narodu" GIV Dozwolona

Włodkówna "Przeciw złej doli" GIII Dozwolona

Wojnar "O naczelniku Kościuszce" GIII Dozwolona

Woroniecki "Gawęda o gawędzeniu" GIV_V Dozwolona

Zagórowski "W puszczy Teksasu" GV Dozwolona

Zaleska w/g Coopera "Pogromca zwierząt" GIII Dozwolona

Zielińska "Opowiadania babuni" GI-II Dozwolona

Żurakowska "Trzy srebrne ptaki" GIII Dozwolona

Ponownie oceniano z powodu nowego wydania:

Selous "Przymierze Tomcia ze zwierzętami" GII Dozwolono

Kipling "Takie sobie bajeczki" GII-III Pożądana

Deotyma "Panienka z okienka" GV Pożądana

Candeze "Przygody świerszcza"

/wybór na podstawie Zarządzeń i Okólników W.R. i O.P./

[gregski]

Secesjonisto, dzięki za ten rejestr! Przypomniał mi idola z lat dziecięcych a mianowicie Damazego Czorguta zwanego Katyliną

[Albinos]

A jak to wyglądało w okresie ciut późniejszym? Nie chodzi może nawet o wymienianie pozycja po pozycji list z kolejnych lat, ale może bardziej czy robiono jakieś większe zmiany? I jeszcze jedno - Mały piłsudczyk Nittmana jak rozumiem wszedł do listy lektur?

PS Tego, że z wiadomych względów lista jest dla mnie nad wyraz interesująca, pisać już chyba nie muszę?

[secesjonista]

Pewnie wszedł (trzeb by to bliżej zbadać) tylko kwestia z jaką oceną ministerstwa?

Akurat ta pozycja miała dość kiepskie recenzje, np. na łamach "Poradnika Bibljotecznego" (R. 5, 1935, nr 4; dodatku do "Przeglądu Oświatowego") K. Konarski na zakończenie swej recenzji pisał:

"Nie mam tytułu do zdyskwalifikowania tej książki, bo szkody ona nikomu nie przyniesie, ale zalecić ją do lektury młodemu czytelnikowi trudno, może być więc jedynie dozwolona".

/tamże s. 12/

Albinosie pytasz o zmiany związane z reformą jędrzejewiczowską, czy związane z umacnianiem się sanacji?

[Albinos]

Myślałem bardziej o ewentualnym wpływie sanacji, ale rzecz jasna nie obrażę i za kwestie dt. reformy jędrzejowiczowskiej.

"Nie mam tytułu do zdyskwalifikowania tej książki, bo szkody ona nikomu nie przyniesie, ale zalecić ją do lektury młodemu czytelnikowi trudno, może być więc jedynie dozwolona".

/tamże s. 12/

Oj tam, oj tam, bardzo przyjemna lektura.

[secesjonista]

Co do "Małego piłsudczyka" - książka miała swe pierwsze wydanie bodajże w 1935 r.

Przejrzałem Dziennik Urzędowy Ministerstwa z lat 1935-1939, pośród wymienionych tam zaakceptowanych podręczników, książek: do bibliotek nauczycielskich, do użytku poszczególnych uczniów, pomocniczych dla uczniów, do bibliotek dla uczniów - nie ma tej pozycji. Pośród komunikatów w których Ministerstwo zwraca uwagę na ew. ciekawe i przydatne pozycje również nie ma tej pozycji.

Co do zmian związanych z sanacją - to trochę potrwa, trzeba przejrzeć listy z kolejnych lat i je porównać.

[secesjonista]

W 1929 r. sienkiewiczowskie "W pustyni i w puszczy" otrzymało adnotację "konieczna w księgozbiorze" i weszła do oficjalnego "Spisu książek poleconych do bibliotek szkolnych".

/szerzej: G. Leszczyński "Kanon książek – pojęcie i sprzeczności", w: "Książka dziecięca 1990–2005. Konteksty literatury popularnej i literatury wysokiej", red. G. Leszczyński, D. Świerczyńska-Jelonek, M. Zając/

[secesjonista]

I jeszcze kilka uwag co do B. Prusa, wraz z odzyskaniem poczęto rozważać jakie elementy można wyzyskać z jego twórczości. Henryk Galle w swym podręczniku "dla szkół powszechnych i samouków" wskazywał, że jego książki pobudzały do mozolnej pracy: "około dźwigania gmachu dobrobytu społecznego i doskonałości naro­dowej", a Karol Guńka postrzegał aktualność niektórych jego dzieł (: "Placówka", "Michałko") w związku z zagrożeniem ze strony Niemiec.

/tegoż, "Pisarze polscy: życiorysy, streszczenia, wyjạtki", Warszawa 1922, s. 310/

Przy okazji reformy programowej wywiązała się ostra polemika w związku z postulatem jaki wystosowała Irena Krzywicka - zastąpienia "Lalki" przez "Emancypantki". Pośród innych propozycji mówiono o wprowadzeniu do kanonu lektur obligatoryjnych takich książek jak: "Faraon" (w liceum), "Placówka" i wybór nowel (w klasie IV) czy "Z legend dawnego Egiptu" (w klasie I).

/por. I. Krzywicka "'Emancypantki' dzisiaj", "Wiadomości Literackie", nr 1, 1932; W. Kwaskowska "Na marginesie artykułu Ireny Krzywickiej 'Emancypantki w szkole'", "Przegląd Pedagogiczny", R. 51, nr 2, 1932/

Ogólnie twórczość Prusa znalazła się głównie w postaci wybranych fragmentów na kartach podręczników i wypisów:

"Inicjalne kontakty uczniów z Prusem miały miejsce w oddziałach niższych szkoły średniej, głównie od pierwszego do czwartego i oparte były na czytaniu wybranych nowel, np. 'Kamizelki', ]Katarynki', 'Na wakacjach', 'Omyłki', 'Snu' — w całości i pozostałych utworów we fragmentach, wprowadzonych w postaci czytanek do wypisów. Ogółem w antologiach szkolnych i na listach lektur znalazło się 38 utworów Aleksandra Głowac­kiego. Najczęściej urywki do podręczników czerpano z takich dzieł, jak: 'Faraon', 'Lalka', 'Omyłka', 'Placówka' i 'Michałko'.

Z powieści w zestawie lektur szkolnych w klasach niższych znalazła się 'Placówka', a w wyższych — 'Lalka'".

/B. Kulka, "Szkolna recepcja Bolesława Prusa w latach 1918-1997. Rekonesans badawczy", "Prace Naukowe WSP w Częstochowie", "Filologia Polska - Historia i Teoria Literatury", z. VII, 1998, s. 102/

Jeśli chodzi z czego wybierano fragmenty i jakie na nich opracowywano zagadnienia kursowe (dalej - K) i maturalne (dalej - M):

"Anielka"

"Antek"

"Cienie"

"Emancypantki"

Faraon" - "Tryumf wartości etycznych w 'Quo Vadis' i 'Faraonie'" (K i M),

"Grzechy dzieciństwa" - "Dobry kolega (koleżanka)" (K)

"Kamizelka"

"Katarynka"

"Lalka" - "Problemy psychologiczne 'Lalki'" (K), "Rzecki jako przedstawiciel romantyzmu w ujęciu pozytywisty" (M), "Przedstawiciele idealizmu w 'Lalce'" (M), "O ile w 'Lalce' uwydatnił się wyraźnie wpływ Mickiewicza i Krasińskiego" (M), "'Pan Tadeusz' i 'Lalka' jako symbole dwóch odmiennych faz naszej rzeczywistości" (M), "Zagadnienie stosunków warstw spo­łecznych w 'Nie-Boskiej Komedii;, 'Lalce' i 'Ludziach bezdomnych'"

"Lokator"

"Michałko"

"Milknące głosy"

"Na księżycu"

"Na wakacjach"

"Najogólniejsze ideały życiowe"

"Nawrócony"

"Nowy Rok"

"Ogród saski"

"Omyłka"

"Placówka" - "Świat ukochań w 'Placówce'" (K), "Stosunek chaty i dworu na podstawie powieści 'Nad Niemnem' Orzeszkowej i 'Placówki' B. Prusa" (K), "Wzajemny stosunek chaty i dworu po r. 1863 na podstawie 'Nad Niemnem', 'Placówki' i innych znanych mi powieści" (M)

"Pieśń świata"

"Pojednanie"

"Powracająca fala"

"Przeklęte szczęście"

"Przygody Stasia"

"Sen"

"Sieroca dola"

"Słówko o krytyce pozytywnej"

Szkatułka babuni"

"Sztuka czytania"

"Wieża paryska"

"Wybór pism": "Nowele" (wybór) "Publicystyka" (wybór) - "Humor w dziełach Prusa i Sienkiewicza" (K), "Prus i Orzeszkowa wobec haseł 'Ody do młodości" (K), "Prus w oświetleniu najcelniejszych krytyków" (K), "Kobieta w twórczości Prusa" (K), "Ludowość w twórczości Prusa", "Humanitaryzm w znanych mi utworach Prusa" (M), "Ludzie pracy fizycznej w 'Lalce' Prusa" (M), "Walczący człowiek w twórczości Prusa i Żeromskiego"

"Z legend dawnego Egiptu"

"Żywy telegraf".

/tamże, tab. 1, s. 103-107/

Z literatury:

J. Marchewka "Nauczanie literatury w szkole średniej w latach 1918-1939"

W. Gacki "Jak nie prowadzić lektury 'Lalki' i 'Ody do młodości'", "Szkoła i Nauczyciel", R. 2, 1925, nr 9

W.Szyszkowski "Opracowanie 'Lalki' Prusa metodą szkoły pracy", "Polonistyka", z. 1/2, 1931

A. Szczerbowski "Prus w szkole średniej", "Ruch Literacki", R. 9, 1934, nr 10

S. Świdwiński "'Nowy' Prus w szkole i lekturze naszej", "Gimnazjum", R. 3, 1935/36, nr 1

K. Wojciechowski "Na co należałoby zwrócić uwagę przy omawianiu Prusa 'Placówki'", "Muzeum", R. 37, 1922,

z. 2

[secesjonista]

Z oferty wydawniczej Państwowego Wydawnictwa Książek Szkolnych we Lwowie, lektury i książki pomocnicze zatwierdzone przez Ministerstwo WRiOP po dzień 15 maja 1938 roku. Wybór pozycji z obszaru szeroko pojętej humanistyki:

S. Adamczewski "Stefan Żeromski" (Zarys biograficzny)

S. Balicki "Chłopcy" (Szkice z życia szkoły)

J. Biliński "Marsz, marsz Dąbrowski...", "Dąbrowski w Poznaniu"

T. Choiński-Jeske "Tiara i korona" (Powieść z XI wieku)

U. Cutler Waldo "O królu Arturze i rycerzach Okrągłego Stołu" (według Malory'ego "Morte Darthur")

K. Czachowski "O Henryku Sienkiewiczu", "Wacław Sieroszewski" (życie i twórczość), "Wałcaw Sieroszewski. Człowiek i patriota"

S. Dedio "Igrzyska olimpijskie"

A.B. Dobrowolski "Męczennicy polarni"

J. Duszyńska "Szarusia"

T. Dybczyński "W poprzek Sybiru" (powieść podróżnicza)

Einhard "Życie Karola Wielkiego" przeł. J. Parandowski

A. Fisher "Wojciech Boroń"

A. Florczak "Brat Albert i jego dzieło"

A. Gawiński "Peregrynacje Andrzeja Wilczka" (powieść)

J.W. Goethe "Lis Przechera"

A. Górski "Ku czemu Polska szła"

W. Groele Szalay "Milusińscy"

M. Gumowski "Zaczęło się od grosza"

J. Gutsche "Narodziny gazety"

K. Hartl "Świat rzeczy wielkich i małych"

K. Hartleb "Kultura Polski od zarania dziejów po dni ostatnie" (wypisy źródłowe)

J. Jaworska "Rok 1863"

M. Jaworska "Marszałek Ferdynand Foch"

B. Keuprulian-Wójcik "Ormianie polscy"

K. Konarski "Przygody jednej książki"

J. Korpała "Maszerują strzelcy, maszerują..."

Z. Kossak "Puszkarz Orbano" (powieść historyczna)

M. Kownacka "Kukuryku na ręczniku"

M. Kownacka "Plastusiowy pamiętnik"

J.I. Kraszewski "Rzym za Nerona"

J. Kuglin "Jak powstaje książka"

K. Makuszyński "Wielka brama" (powieść)

J. Manteufell "Książka w starożytności"

T. Mayzner "Mój śpiewnik" (szesnaście pieśni dla dzieci na jeden głos z fortepianem)

M. Mączyńska-Czeska "Teofila Sobieska matka króla Jana"

K. Michałowski "Delfy"

L. Orvieto "Opowiadani z dawnych, dawnych czasów. Narodziny Rzymu"

G. Morcinek "Łysek z pokładu Idy", "Po kamienistej drodze"

T. Nayder "Mikołaj Kopernik"

Z. Nowakowski "Cuda teatru"

J. Parandowski "Mitologia", "Przygody Odyseusza", "Wojna trojańska"

B. Pawłowski "Somo - Sierra", "Stoczek"

J. Porazińska "Legendy", "Maciuś Skowronek"

L. Rydel "Ferenike i Pejsidoros" (opowieść kulturowo-obyczajowa na tle igrzysk olimpijskich)

J. Saloni "Jasełka Jezusowe" (misterium kolędnicze w pięciu obrazach z interludiami)

W. Sieroszewski "Józef Piłsudski"

T. Sinnicki "Klasztory"

T. Sinko "Hellada i Roma w Polsce", "Sen o chlebie i ziemniaku", "Spór pióra z ołówkiem"

L. Staff "Michał Anioł"

J. Staszewski "Nie masz pana nad ułana...", "Zwycięstwo pod Wiedniem"

M. Swobodzianka "Sobieski pod Wiedniem"

H. Szczerbowski "Boje o Polskę Marszałka Józefa Piłsudskiego" (opowiedziane dla młodzieży)

W. Taszycki "Apostołowie Słowian św. Cyryl i Metody", "Gwary ludu polskiego", "Nasza mowa ojczysta"

M. Tauber, J. Wajngarten "Żydzi"

J.A. Teslar "Marszałek Edward Rydz-Śmigły"

S. Wasylewski "Rej z Nagłowic"

E. Szelburg-Zarembina "Ogród króla Marcina"

O.M. Żukowski "Czuwaj!" (pieśni harcerskie w układzie na dwa głosy), "Hejnał" (wybór pieśni na cztery głosy męskie)

T. Żeleński (Boy) "Balzak"

M. Stępowski "W dżungli poleskiej" (wrażenia z wędrówek radiokronikarza)

S. Skarżyński "Na RWD przez Atlantyk"

S. Siedlecki "Wśród polarnych pustyń Svalbardu"

A. Schmuck "Z Pińska do Augustowa kajakiem"

M. Rybczyński "Wisłą od źródeł do morza"

F. Papee "Lwów", "Wielkopolska wczoraj i dziś", "Święty Kazimierz, królewicz polski"

F.A. Ossendowski "W polskiej dżungli"

G. Olechowski "Na wielką wyprawę", "W krainie reniferów i fiordów" (Szwecja i Norwegia)

P. Modrak "W krainie kangura"

S. Borucki "Korsyka"

M. Brahmer "Włochy"

K. Buczkowski "Kraków"

B. Chrzanowski "Wybrzeże"

B. Chwaściński, J. Wojsznis "Wśród gór Maroka" (wspomnienia z wyprawy wysokogórskiej)

A. Górski "Pomorze wczoraj i dziś"

R. Grodecki, K. Lepszy, J. Feldman "Kraków i Ziemia Krakowska"

Z. Lipkowska "Gdynia"

B. Orliński "Moje wrażenia z lotu do Tokio"

W. Ostrowski "Na szczytach Kordylierów" (wspomnienia z polskiej wyprawy naukowwo-alpinistycznej), "W skale i lodzie"

E.M. Szermentowski-Schummer "Litwa"

M. Zaruski "Na tatrzańskich szlakach".

Podówczas wyróżniano: podręczniki szkolne, książki pomocnicze dla uczniów, książki popularno-naukowe do bibliotek uczniowskich, książki z zakresu literatury pięknej do bibliotek uczniowskich, czasopisma dla młodzieży.

[secesjonista]

Taka uwaga o przeszłości i współczesności...

ówczesne Wydawnictwo Ossolineum miało ambitne plany co do podręczników (przeznaczonych dla szkół podstawowych, gimnazjalnych i licealnych) redagowanych przez prof. Juliusza Balickiego i Stanisława Maykowskiego. Ambitne, bo teksty do nich mieli napisać współcześni pisarze, m.in.: M. Dąbrowska, F. Goetel, J. Kaden-Bandrowski, Z. Kossak, M. Kuncewiczowa, Z.Nałkowska, J. Parandowski, L. Staff.

Jakoś nie wyobrażam sobie by współcześnie MEN(niezależnie kto tworzy rząd) zaakceptowałoby taki pomysł...

 

 

Z literatury:

Z. Budrewicz "Czytanka literacka w gimnazjum międzywojennym. Geneza, struktura, funkcje".