Kimmerowie

[Furiusz]

W dyskusji na temat kolonizacji Krymu prze Greków wspomniano o Kimmerach. Lud ten pojawia się na forum jeszcze parę razy, ale brak jest odrębnego tematu na jaki niewątpliwe zasługują. Źródła do poznania ich dziejów są trojakiej natury – pisane (teksty autorów klasycznych i teksty asyryjskie, Biblia), lingwistyczne (niemal wyłącznie imiona władców) oraz archeologiczne. Póki co zbieram bibliografie na ten temat, za wszelkie uzupełnienia będę szalenie wdzięczny (preferowane języki – polski, angielski, ew. niemiecki, rosyjski/ukraiński), jak również za ewentualną dyskusję. Póki co znam następujące pozycje:

Smirnow, Scytowie - stare dość a i krótkie w interesującym temacie

Iwanczik, Kimmerowie : archeologia a źródła pisane, Poznań 1995 - zapis wykładu jaki wygłosił ten badacz na uniwersytecie w Poznaniu

Chochorowski, Ekspansja kimmeryjska na tereny Europy Środkowej, Kraków 1994 - praca w mojej opinii bardzo dobra, dotyczy jednak jednego aspektu, choć autor historię ludu omówił

Machortych V.S., Ievlev M.M., O początkowym okresie historii Kimmerów [w:] Acta Archaeologica Carpathica 31/1992

Kimmerowie, Scytowie, Sarmaci : księga poświęcona pamięci profesora Tadeusza Sulimirskiego , pod red. Jana Chochorowskiego, Kraków 2004 praca zbiorowa, w temacie dość niewiele

Artamov M., Kimmerijcy i Skify, Leningrad 1974

Chochorowski, Koczownicy Ukrainy - katalog wystawy, ja mam w formie pdf

Ivantchik I.A., The current state of the Cimmerian problem [w:] Ancient civilizations from Scythia to Siberia, 2001 - de facto jest to krytyka badaczy krytykujących poglądy autora

Muscarella W.D., The date of the destruction of the Early Phrygian Period at Gordion [w:] Ancient West and East 2002 - jeden z punktów dziejów Kimmerów

[fodele]

O Kimmerach wiem bardzo mało, ale na poważnej stronie.... greckiej oczywiście pod pokaźnym artykułem znalazłam dosyć bogatą bibliografię. Może Ci się Furiuszu przyda

Bouzek J., Greece Anatolia and Europe. Cultural Interrelations during the Early Iron Age, Jonsered

1997, SIMA 122

Bunker, C. – Chatwin, C.B. – Farkas, A.R. (eds), “Animal Style Art” fr om East to West, New York

1970

Jettmar K., "Archäologie in Xinjiang und ihre Bedeutung für Südsibirien", AVA-Beitrage, 12, 1992, 139-154

Jettmar K., Kossack G., "Kulturverhältnisse in Xinjang und die Kontakte zur Mongolei, zum Altai und zu

Kazachstan", Höllmann, Th., Maoqinggou: Ein eisenzeitliches Gräberfeld in der Ordos-Region (Innere

Mongolei), 1992, AVA-Monographien 50, 85-96

Kossack G., "Tli Grab 85. Bemerkungen zum Beginn des skythenzeitlichen Formenkreises im Kaukasus.",

AVA- Beiträge, 5, 1983, 89-186

Kossack G., "Von den Anfängen des skytho-iranischen Tierstils", Franke, H. (ed.), Skythika, München 1987,

Abh. Bayer Akad. Munchen NF 98, 24-86

Kossack G., "Neufunde aus dem Novočerkask-For,menkreis und ihre Bedeutung für die Geschichte

steppenbezogener Reitervölker der späten Bronzezeit", Il Mar Nero I, Roma, 19-54

Курочкин Г.Н., "Хронология переднеазиатских походов Скифов по письменным и

археологическим данным", Росс.Арх., 1994/1, 117-122

Nicholls V.D., "Old Smyrna I", BSA, 53-54, 1958-1859, 1-150

Sulimirski T., "The Cimmerian problem", Bull. Inst. Arch., Th2, 1959, 45-62

Ünal V., "Zwei Gräber eurasischer Reiternomaden im nördlichen Zentralanatolien", AVA-Beiträge, 4, 1982,

65-81

Урушадзе Н., "Семантика прикладного искусства древнего Закавказья", Сов.Арх., 1, 1973, 54-70

Халиков А.Х., Волго-Камье в начале эпохи раннего железа (VII-VI вв. до н.э.), Москва 1977

Charachidzé G., Prométhée au Caucase, Paris 1986

Есаян С.А., Древняя культура племен Северо-Восточной Армении, Ереван 1976

Галанина Л.К., Келермеские курганы - Die Kurgane von Kelermes, Москва 1997

Godard A., Le trésor de Ziwiyé (Kurdistan), Haarlem 1950

Hammond N.G.L., A History of Macedonia I, Oxford 1972

Ivantchik A.I., Les Cimmériens au Proche Orient, Marburg 1993

Козенкова В.И., Кобанская культура Восточный вариант, Москва 1977

Höllmann, Th. (ed.), Maoqinggou: Ein eisenzeitliches Gräberfeld in der Ordos-Region (Innere

Mongolei)., Mainz 1992, AVA-Monographien 50

Waldbaum J.C., Metalwork from Sardis. The finds through 1974, Cambridge 1983, Sardis 8

Бочкарьов В.С., "Кіммерійські казани", Археологія, 5, 1972, 63-68

Bouzek J., "Les Cimmériens en Anatolie", Mode de contacts et processus de transformation dans les

sociétés anciennes, Actes du colloque de Cortone 1981, Pisa-Rome 1983, 145-165

Bouzek J., Caucasus and Europe and the Cimmerian problem, Prague 1983, Sbornik NM Prague A, 37,

fasc. 4.

Chidašeli M., "Mythological motifs on the bronze articles of Caucasus and Luristan", ActaAnt Hung, 22,

1974, 353-362

Членова Н.Л., "О связях Северо-Западного Причерноморья и нижнего Дуная с востоком в

киммерийскую епоху", Studia Thracica I, 1975

Debaine-Francfort C., "Archéologie du Xinjiang des origines aux Han II", Paléorient, 15/1, 1989, 183-212

Дьяконов И.М., "Киммерийцы и скифы на древнем Востоке", Росс.Арх., 1994/1, 108-116

Галанина Л.К., "К проблеме хронологии келермеских курганов", РА, 1, 1994, 92-107

Goldman B., "The Animal Style of Ziwieh", IPEK, 72, 1974-1977, 54-68

Гринтовский Э.А., "О хронологии пребывания киммерийцев и скифов в Передней Азии",

Росс.Арх., 1994/3, 23-48

Hauptmann R., "Neue Funde eurasischer Steppennomaden in Kleinasien", R. Hauptmann, R. Boehner (eds.),

Beiträge zur Altertumskunde Kleinasiens, Festschr. K. Bittel, Mainz 1983, 251-270

Kossack G., Höllmann Thomas, "Probleme-Ergebnisse-Perspektiven", Höllmann, Th., Maoqinggou: Ein

eisenzeitliches Gräberfeld in der Ordos-Region (Innere Mongolei), 1992, AVA-Monographien 50, 107-109

Ivantchik A.I., "Das Problem der ethnischen Zuordnung der Kimmerier und die kimmerische archäologische

Kultur", Präh. Zeitschrift, 72, 1997, 12-52

Иванчик А.И., "К вопросу об этнической принадлежности и археологической культуре

киммерийцев. I. Киммерийские памятники Передней. Азии", ВДИ, I, 1994/3, 148-168

[Amica]

To ja też coś dołożę

Kristensen, Anne Katrine Gade (1988). Who were the Cimmerians, and where did they come from?: Sargon II, and the Cimmerians, and Rusa I. Copenhagen Denmark: The Royal Danish Academy of Science and Letters.

Vjaceslav J. Murzin, "Kimmerier und Skythen" w: R. Rolle, M Müller-Wille, K. Schietzel (eds.) Gold der Steppe. Archäologie der Ukraine, 1991 Schleswig, pages 57-70

Sarbu, Dorin. 2001. A Controversial Archaeological Phenomenon of the Region Between the Danube Mouth and the Volga at the Beginning of the Iron Age. Romanian Journal of Archaeology.

Olbrycht, Marek Jan The Cimmerian Problem Re-Examined: the Evidence of the Classical Sources w: Jadwiga Pstrusińska / Andrew T. Fear (eds.), Collectanea Celto-Asiatica Cracoviensia,Kraków 2000, 71-99

Askold I. Ivančik Kimmerowie: archeologia a źródła pisane Wydawnictwo Bonami, 1995

Selim Adalı Tugdamme and the Cimmerians: A Test of Piety in Assyrian Royal Inscriptions

************

O Kimmerach , tak jak fodele wiem bardzo mało, właściwie to przypomina mi się tylko,jedna ciekawostka w związku z tym ludem. Mianowicie chodzi o Poliajnosa, który w swych Podstępach wojennych (VII.2)pisze że Armia lidyjska króla Alyattesa ok 600 pne zabrała na pole walki wiele dużych i walecznych psów, które rzuciły się na kimmeryjskich najeźdźców i wielu z nich rozerwało na strzępy. Jest to bodaj pierwsza historyczna wzmianka o urzyciu psów podczas walk.

Edytowane 28 Styczeń 2013 przez Amica

[secesjonista]

Artykuł rosyjskiego naukowca Igora Kamienieckiego w "Studia i Materiały Archeologiczne" T. 14, Warszawa 2009 gdzie podano trochę literatury, głównie rosyjskiej:

http://www.archeo.uw.edu.pl/zalaczniki/upload1139.pdf

Edytowane 28 Styczeń 2013 przez secesjonista

[Furiusz]

Dziękuję za natychmiastowy odzew. Szczególne podziękowania składam - Fodele, Amice i Secesjoniście, naprawdę mi pomogliście, mam sporo do czytania.

Askold I. Ivančik Kimmerowie: archeologia a źródła pisane Wydawnictwo Bonami, 1995

to mam, ciekawy wykład na temat tego, ze wyznaczników kultury archeologicznej Kimmerów nalezży szukać w Azji Mniejszej a nie na stepach nadczarnomorskich

Sarbu, Dorin. 2001. A Controversial Archaeological Phenomenon of the Region Between the Danube Mouth and the Volga at the Beginning of the Iron Age. Romanian Journal of Archaeology.

Ciekawy tekst na ichniej stronie (całe to czasopismo dostępne jest online), ciekawe tezy, mocno wywrotowe jeśli idzie o ogólnie przyjęty zarys dziejów wczesnej epoki żelaza. Wydaje mi się jednak, ze niepoparty dowodami w wystarczającym stopniu.

Olbrycht, Marek Jan The Cimmerian Problem Re-Examined: the Evidence of the Classical Sources w: Jadwiga Pstrusińska / Andrew T. Fear (eds.), Collectanea Celto-Asiatica Cracoviensia,Kraków 2000, 71-99

Ciekawy tekst, nie wiedziałem, ze pan Olbrycht zajmował się i Kimmerami, niestety mam co do niego wątpliwości - pominięcie źródeł asyryjskich (a więc dokumenty z pierwszej ręki) wydaje mi się bardzo dużym błędem, no ale wtedy praca nosiłaby inny tytuł. Dodatkowo autorowi zdarza się cytować źródła antyczne bez podania lokalizacji cytowanego fragmentu.

Teraz zrobię małego offtopa ale co tam

O Kimmerach , tak jak fodele wiem bardzo mało, właściwie to przypomina mi się tylko,jedna ciekawostka w związku z tym ludem. Mianowicie chodzi o Poliajnosa, który w swych Podstępach wojennych (VII.2)pisze że Armia lidyjska króla Alyattesa ok 600 pne zabrała na pole walki wiele dużych i walecznych psów, które rzuciły się na kimmeryjskich najeźdźców i wielu z nich rozerwało na strzępy. Jest to bodaj pierwsza historyczna wzmianka o urzyciu psów podczas walk.

Fakt zresztą Poliajnos wspomina o psach w armii jeszcze kilkakrotnie - VII.9, VII.11. Wspominają o psach bojowych czy psach na wojnie i inni jeszcze autorzy (np Enneasz Taktyk). Problem z passusem VII.11 jest tylko taki, ze Herodot wie tylko o osłach i rannych żołnierzach pozostawionych w obozie (Hdt ks.IV.135), podobnie i z Alyattesem, o ile dobrze pamiętam tekst Herodota, nie wspomina on o takim wykorzystaniu psów. U Herodota występują jedynie psy (indyjskie) jako towarzysze armii Kambyzesa (VII.187). Znam też jeden artykuł - mocno wiekowy na ten temat - Forster E.S., Dogs in Ancient Warfare [w:] Greece and Rome, vol.10/1941

[MaciekMur]

Przyznam się szczerze, nigdy nie słyszałem o kimmerach, ale dzięki wam, już niedługo uzupenie te braki. "Sarbu, Dorin. 2001. A Controversial Archaeological Phenomenon of the Region Between the Danube Mouth and the Volga at the Beginning of the Iron Age. Romanian Journal of Archaeology." - rzeczywiście bardzo wciągający tekst.