Grecy nad M.Czarnym

[Furiusz]

Krąży mi po głowie taki temat od czasu gdy Fodele podesłała mi stronkę BSS. Jest cały szereg publikacji, lepiej bądź gorzej dostępnych w Polsce, na ten temat, Polscy archeolodzy ale i historycy zajmowali się tymi terenami, jest więc całkiem sporo materiałów i prac. Zdaje oczywiście sobie sprawę z rozległości chronologicznej i geograficznej tematu, ale być może uda się nawiązać ciekawe dyskusje. Zapraszam

[jancet]

Jest cały szereg publikacji, lepiej bądź gorzej dostępnych w Polsce, na ten temat, Polscy archeolodzy ale i historycy zajmowali się tymi terenami, jest więc całkiem sporo materiałów i prac.

Liczyłem na to, że tu setki wpisów będą, a tu nic .

Przenikanie się kultury greckiej i ludów barbarzyńskich na wybrzeżach Morza Czarnego w Starożytności przede wszystkim, ale także w Średniowieczu i w czasach nowożytnych, niegdyś mnie fascynowało, ale to dawno temu było i nie odważę się dzielić tym, co mi w pamięci pozostało. Tym bardziej, że wówczas miałem dostęp co najwyżej do literatury popularnonaukowej.

Przez czarnomorskie stepy przeciągały kolejne ludy - Scytowie, Sarmaci, Goci, Hunowie, Awarowie, Słowianie, Madziarzy, Pieczyngowie, Połowcy (albo Jazygowie, Kunowie, Kumani czy jak ich kto tam zwał), w końcu Tatarzy. Zaś miasta na wybrzeżu, szczególnie na Krymie, chyba pozostawały w znacznej mierze greckie.

Furiuszu, liczę na to, że podzielisz się z nami tym, co wiesz . Może wtedy i inni się uaktywnią.

Pozdrawiam

[secesjonista]

Warto zajrzeć do:

Magdalena Olszta-Bloch "Ptolemejski Egipt i greckie centra północnego wybrzeża morza Czarnego":

e-Publikacje Nauki Polskiej

[Furiusz]

By temat nie zaginął, wpada mi w ręce publikacja badań antycznej osady w miejscowości Koszary k. Odessy (a więc niedaleko Berezania i Olbi). Miasto to położone było na dość małym cyplu, u ujścia rzeki Liman (antyczny Aksiak). Zabudowania antyczne są współcześnie czytelne. Stanowisko znane od co najmniej lat 50 tych i identyfikowane z Odessos, wspomnianym m.in. u Arriana w jego Periplusie. Wczesniejsi badacze przebadali głownie tutejsza nekropolę, datując ją na IV-III wiek aC. Współczesne badania polsko-ukraińskie skoncentrowały się bardziej na części osadowej. Odkryto jak zawsze dużo ceramiki, w tym sporo barbarzyńskiej. Z ciekawszych znalezisk wymienić można stemplowane amfory ze stemplami Heraklei Pontyjskieji Synopy. Znaleziono tu też m.in. brązową monetę olbijską z przedstawieniem personifikacji Borysthenesa na awersie, moneta ta jest datowana dośc szeroko na 330-250 aC.

Bardzo ciekawe jest tez znalezisko z wykopu 4 z domu 2, gdzie odkryto amforę ze stemplami z Heraklei Pontyjskiej. Forma amfory i stempli wskazywała na datowanie 285-272 aC, dla potwierdzenia tego przeprowadzono badania C14 zawartości amfory i uzyskano wyniki 268=-78 BC, co potwierdzałoby datowanie metodami konwencjonalnymi.

Przebadano też w niewielkim stopniu nekropolę i uzyskano wyniki pozwalające na rewizję dat użytkowania tegoż, które to zacząć się miało co najmniej w V wieku aC. Odkryto w pochówkach niewielką ilość broni, głownie w postaci brązowych grocików strzał, które składano zazwyczaj w niewielkiej symbolicznej ilości - 2 lub 3, zdecydowanie rzadziej spotyka się inne rodzaje broni jak np w obiekcie 71 gdzie znaleziono żelazny nóż.

Na miejscowym cmentarzysku chowano ludzi mających status obywateli Olbii, na co wskazuje inskrypcja nagrobna Leofanta syna Naniona.

Całość za:

Chochorowski J., Papuci-Władyka E., Redina E.F., The Polish-Ukrainian Excavations at Koshary, Odessa district: A Preliminary raport [w:] Studies in Ancient Art and Civilization 1999 oraz Chochorowski J., Papuci-Władyka E., Redina E.F. Polsko-ukriańskie badania wykopaliskowe zespołu stanowisk z okresu antycznego w miejscowości Kosary koło Odessy [w:] Materiały i sprawozdania rzeszowskiego ośrodka archeologicznego 2000,

[Furiusz]

Taka ciekawostka jak tu jeszcze ktoś zagląda, w 2007 roku ukazał się artykuł odnoszący się do najstarszych inskrypcji z Istrios¹. Dzięki większej ilości materiału epigraficznego i rozwojowi samych metod paleograficznych udało się uściślić datowanie obu tych inskrypcji (pierwszej na 3 ćwierć VI wieku aC drugą na koniec tegoż wieku) oraz wskazać, że pierwszy napis powstał w dialekcie doryckim. Są to zresztą bardzo trudne do interpretacji zabytki (zwłaszcza pierwszy) ze względu nie tylko na długość napisu (trzy słowa po dwóch stronach kamienia) jak i na kształt samego przedmiotu czy rodzaj kamienia użytego do jego wykonania. Dodajmy, ze oba te przedmioty pochodzą z dość starych badań - pierwszy odkryto jeszcze w 1958 roku i nic mi nie wiadomo o próbie datowania ich innymi metodami.

¹ I. Brizescu, Zu den altesten Steinschriften aus Istrios [w:] Dacia, t.51 2007, p.133-137

[secesjonista]

Ja zaglądam...

niektórzy badacze uważali, że elementy szamanizmu w tradycji greckiej miały się wziąć z kontaktów kolonii greckich z Hellespontu i nad Morzem Czarnym z ludnością irańską (czyli Scytami). O jakie konkretnie elementy mogło chodzić?

O tym aspekcie trzy starocie:

K. Meuli "Scythica", "Hermes", 70, 1935

E.R. Dodds "The Greeks and the Irrational"

M. Eliade "Le chamanisme".

[Furiusz]

Z szamanizmem próbowano łączyć Jazona i Chirona. Chodziło przede wszystkim o zdolności lecznicze. Chiron sam w sobie był świetnym lekarzem, chirurgiem etc samo jego imię tez miało mieć konotacje medyczne. Jego uczniem był Asklepios, niewątpliwie związany z leczeniem. Achilles kolejny jego uczeń też miał co nieco na ten temat wiedzieć Iliada 11. 828-832, jest takie słynne przedstawienie z kyliksu na którym Achilles opatruje Patroklosa. Podobnież Jazon, inny pupil Chirona, ma mieć takie zdolności i podobnież jego imię ma się wywodzić od greckiego słowa leczyć.

Tu co ciekawe próbowano zinterpretować misje Argonautów jako rytuał inicjacyjny (niezbędny by stać się szamanem)

za: J. Ustinowa, Jason the Shaman [w:] Bildgeschichte. festschrift Klaus Stahler, pod red. J. von Gebauer, E. Grabova, s. 507-514

Czemu akurat miałby szamanizm przedostać się od Scytów nie wiem.