6. pułk artylerii lekkiej

[Tomasz N]

Ciekawe jest też w jego relacji rozmieszczenie dział na pozycji głównej dna poprzedniego. Był on bowiem zastępcą dowódcy II plutonu ppanc 20 pp. i dopiero nocą z 1/2 otrzymał rozkaz objęcia dowodzenia nad III plutonem, do którego przeszedł nocą z jednym działonem 37 mm. 1 września rano przybył z plutonem do Pszczyny z Dworów i zajęli pozycje na Starej Wsi na północ od Pszczynki ryglując całym plutonem dwie z trzech szos idących od zachodu do Pszczyny. Trzeciej szosy (z Łąki) nie obstawiali, a przecież coś i ją powinno pilnować.

Edytowane 8 Sierpień 2013 przez Tomasz N

[Furiusz]

A czy w grę wchodzi taka ewentualność, że czegoś zaniechano/zapomniano zrobić np obstawić szosy? No i ew. po wojnie starano się to zakryć udowadniając jak to dobrze wszystko było wykonane?

Takie luźne pytanie

[Tomasz N]

Akurat w przypadku Pszczyny to po wojnie (i jeszcze w trakcie) wszystko zwalono na mgłę i tych co zginęli.

A w przypadku tych dział ( w bunkrze) trudno mówić o zaniechaniu czy zapomnieniu, skoro w relacji jest jak byk o "baterii broniącej się w bunkrze". Czyli zdaniem relacjonisty tam działa stały czyli kierunek był obsadzony.

Zagadką jest co to były za działa. Bo nie mógł być to, jak pisze relacjonista, I dywizjon 6 palu, bo ten wprawdzie wspierał III/20 poprzedniego dnia, ale dnia następnego już nie. Funkcję tą przejął II dywizjon. Ten z kolei stał daleko z tyłu (Ćwiklice, Rudołtowice) i nie mógł obsadzać stanowisk w pierwszej linii strzelających na wprost, a oficer z jego dowództwa powinien wiedzieć,że to jego działa a nie zaznaczać pluton artylerii 20 pp.

Z 3 plutonów artylerii piechoty mógłby to być ten z 20 pp pod warunkiem, że nie został rozbity poprzedniego dnia. Ale wtedy, jak pisałem wcześniej, adiutant dowódcy z 20 pp (obsadzającego ten odcinek) powinien wiedzieć że to są ich działa, a nie I/6 pal. Zostaje tylko 56 pluton artylerii pozycyjnej lub któraś z nadliczbowych baterii. Za plutonem pozycyjnym przemawia ten schron, przy tej brązowej mobilizacji był mobilizowany bardzo wcześnie i był czas na przygotowanie dlań schronu(ów) równoważących brak mobilności.

[Tomasz N]

Może kogoś zaciekawią wspomnienia M. Heroda, wprawdzie nie tyczące wojny, ale ciekawe:

Edytowane 5 Wrzesień 2013 przez Tomasz N

[bavarsky]

Dziękuję, w wolnej chwili przesłucham.

[Tomasz N]

Wracając do Brzeźc. Znalazłem w monografii parafii brzeskiej P. Godźka opis ostrzału kościoła w dniu 1 września i jego cudownego ocalenia:

[Tomasz N]

Znalazłem opis działań artylerii 1 i 2 września w okolicach Łąki, (położonej za Wisłą Wielką, na południe od Pszczynki) w liście A. Bukko do Steblika tyczącego strat:

Jak widać pojawia tu się bateria z uszkodzonym działem. Bateria 1/6 pal nie miała strat. Wskazywałoby to na działa plutonu artylerii piechoty 20 pp ppor. Mazurkiewicza, który miał zostać rozbity tracąc jedno działo.

[Tomasz N]

No cóż czas wrócić do mego monologu. Wpierw jednak dygresja, tycząca kolejnego "niedomówienia" spod Pszczyny. Tym razem mostu.

Wybudowano go w 1937 r., stąd nie zdążył trafić na mapy (choć to nie jest takie pewne) w ramach budowy wschodniej obwodnicy Pszczyny. Nie zaistniał też w żadnej znanej publikacji tyczącej września przez ponad 60 lat od wojny. Obwodnicę tę, asfaltową, nazywano "asfaltem" albo "autostradą", stąd w powszechnym poglądzie wybudowali ją Niemcy w czasie wojny,

Ale jej zaistnienie przed wojną jest porządnie udokumentowane. Zachowały się bowiem materiały odbiorowe nawierzchni, w której są niektóre plany z projektu:

plan obwodnicy: uwaga odwrócony do południa

strefa mostu (już prawidłowo zorientowana w kierunku północy):

i samo sprawozdanie:

Jak widać wspomina się w nim o tym moście.

Mamy też dokument ustalający wykonawcę. Była nim znana przed wojną firma Fundament z Pszczyny. Jej dziełem jest m. in. ten wielki most kolejowy w Wiśle. Jest to poświadczenie ustanowienia kaucji gwarancyjnej za most:

Ale jak to kogoś nie przekonuje, to jest też przepustka z 5 października 1938 r. dla pana Kępki na przejazd jeszcze nie otwartą drogą młockarnią:

Czyli był przejezdny.

[Furiusz]

Most miał znaczenie operacyjne? Był ostrzeliwany, bądź minowany?

[Tomasz N]

ad.1/ Operacyjne to za wysoki szczebel. Może w znaczeniu przedwojennym. Tu można mówić o pierwszorzędnym znaczeniu taktycznym. Znany z relacji plan bitwy pod Pszczyną zakładał złożenie się obrony (obrót) na linię Pszczynki, a potem, w przypadku jej sforsowania przez Niemców, na położoną bardziej na północ linię lasów pszczyńskich, z których nocą pozycja miała być odzyskiwana. Osią obrotu tego manewru było miasto Pszczyna z parkiem. Szybkie opanowanie tego mostu (i obwodnicy) odcinało oś manewru, niwecząc cały plan.

ad.2/ Miałem to szczęście, że dotarłem do świadka (cywila) ostrzału mostu. Stąd piszę o tym w tym temacie. Bo:

ad/3/ brak relacji wojskowych, stąd trudno ustalić jak miał być broniony. Ja osobiście jestem przekonany, ale tylko tak na 50%, że przygotowany do wysadzenia był, ale został opanowany przez dywersantów. Ale nie zdziwiłoby mnie gdyby nie był. Nienależyte przygotowanie go do obrony, zniszczenia, tłumaczyłoby to, o czym będę pisał później.

Edytowane 4 Styczeń 2014 przez Tomasz N

[Tomasz N]

Może coś o naniesieniu obwodnicy na mapę. Można napisać że była i nie była. Bo wigówkę 1 : 100 000 (post nr 29), 1 : 300 000 sporządzono dla terenu Pszczyny w 1934 r., więc trudno żeby na niej była. Ale aktualizacje robiono co 5 lat, więc kolejna przypadałaby na 1939 r. Ale czy zdążono wydać, nie wiem.

Jednakże z oleatu por. Toboły (post nr 27) widać, że walczący pod Pszczyną mieli mapy z naniesioną obwodnicą, tylko pytanie jak, wdrukowaną czy wrysowaną ręcznie. Raczej to ostatnie, bo Niemcy przejęli zasób WIG, a na ich 100-tysiączce z 1941 r. jej nie ma. Gdyby aktualna plansza "Bielsko" z 1939 r. była w zasobie, niewątpliwie by swoją poprawili.

Czyli zasadniczo można przyjąć że w 1939 r. były dwa rodzaje map, większość nieaktualnych i nieliczne aktualizowane na potrzeby walczących na danym odcinku. Jest to istotne bo akta bojowe niszczono przy kapitulacji, stąd te aktualizowane nie miały prawa przetrwać, choć jak widać jedna u por. Toboły się zachowała. Ale to wyjątek. Powojenne komisje historyczne analizowały bitwę na nieaktualnych mapach.

Edytowane 5 Styczeń 2014 przez Tomasz N

[Furiusz]

Swoją drogą we wspomnieniach odnotowywano ów most? Czy ten świadek do którego dotarłeś to jedyna osoba która coś na ten temat wie?

[Tomasz N]

Żadne wspomnienia nie odnotowują tego mostu, a powinny. Jedyne wspomnienia które odnotowują "coś" na wschód od Pszczyny, to wspomnienia por. Honca ze sztabu 6 DP, który wspomina o grobli na wschód od Pszczyny,usypanej przez naszych saperów, po której miały przejechać niemieckie czołgi (jest też wersja że podał to dowódca saperów 6 DP mjr Władyka).

Ten świeży nasyp obwodnicy mógł wyglądać jak grobla, jednakże jak wiemy z dokumentów na pewno nie usypali go nasi saperzy.

Saperzy w ramach przygotowań wykonywali groble na sąsiedniej Gostynce. W okolicach Pszczyny nie wykonali żadnej grobli na samej Pszczynce, a jedynie dwie małe na niewielkich jej dopływach, by zalać przedpole pozycji obronnej, położonej na zachód od miasta.

Na samej Pszczynce taka grobla musiałaby mieć z kilkaset metrów długości (szerokość prakoryta), stąd przekraczała możliwości wykonawcze wojska. Poza tym musiałby po niej zostać jakiś ślad w terenie, a nic takiego się nie zachowało na wschód od miasta.

[Tomasz N]

By dokładniej wyjaśnić sytuację taktyczną związaną z mostami pozwoliłem sobie nanieść na mapę 1 : 25 000 mosty "dla czołgów na Pszczynce.

Na czerwono naniosłem te z mapy z 1934 r., na zielono ten na obwodnicy (obwodnicę wrysowałem ołówkiem).

Jak widać były trzy mosty: dwa drogowe i jeden kolejowy w obrębie miasta, dostępne jedynie przez zwartą zabudowę. Na wschód od torów kolejowych z zabudowy były tylko "smrody", czyli gazownia miejska i rzeźnia. Dalej były już tereny rolne. Kolejny most na Pszczynce na wschód był dopiero 4 km na wschód od miasta na Jankowickiej Grobli. Czyli atakując od południa można było przejechać na północną stronę Pszczynki zdobywając miasto ( i któryś z 3 mostów) lub kasując całą obronę w Ćwiklicach, by uchwycić ten czwarty.

Jak widać ten piąty most z pięknie wyprowadzoną nań biegnącą polami asfaltową drogą z południa na północ zasadniczo zmieniał sytuację taktyczną pola bitwy. Nie trzeba zdobywać miasta, ni rozbijać całą broniącą dywizję.

====================================================================================

Ale postawmy się w sytuacji członka komisji historycznej, opracowującej przebieg działań bojowych.

Wiem, że:

1 - Atak czołgów nastąpił od południa Pszczyny.

2 - Około południa została zniszczona artyleria w Jankowicach (na północ od Pszczynki).

3 - Miasto Pszczyna do wieczora nie zostało zajęte.

4 - Z poziomu wyższych dowództw dysponuję informacją niezależną od uczestników, że około 14.00 2 września lotnik zauważył dużą kolumnę zmotoryzowaną jadącą drogą z Pszczyny do Bierunia. Drogą znajdującą się na północ od Pszczynki.

5 - dopiero później npl kontynuował natarcie na zachód w kierunku Góry, osiągając mosty na Wiśle wieczorem.

Dysponując taką mapą:

wyjdzie mi niewątpliwie taki schemat:

[Tomasz N]

Powyższy schemat to efekt pracy Komisji Historycznej Sztabu Głównego w Londynie, opublikowany w "Polskich Siłach Zbrojnych" (PSZ).

Ale istniał też inny opis, w wydanej w 1949 r, w Brukseli "Armii Kraków" W. Steblika, opierający się na relacji d-cy 6 DP gen. Monda, według którego czołgi do Jankowic przepuścił sąsiad przez lasy pszczyńskie:

Obraz ten nie utrzymał się do końca i w kolejnym krajowym wydaniu w latach 70-tych Steblik zamieścił taki przypis:

Ale już w mapie nie poprawił i tam jak byk mamy natarcie dwuskrzydłowe i czołgi obchodzące Pszczynę od północy przez las:

Edytowane 9 Styczeń 2014 przez Tomasz N