Konstanty Smoleński

[fodele]

Greckie źródła podają, że Konstanty Smoleński, który uratował honor Grecji podczas wojny z Turkami w bitwie pod Velestino (1897) pochodził z rodziny Dimou z miejscowości Fourka (jedna z najwyżej położonych wiosek greckich - Epir). Szlachecki tytuł "Smoleński" miała rodzina rzekomo pozyskać przez fakt posiadania wzgórz Smolikas wchodzących w skład gór Pindou, skąd Dimosowie zbierali podatki zanim udali się na ziemie Habsburgów. Ponoć już od 1770 zamieszkiwali na terenie Węgier... Rzekomo dopiero po wielkim greckim powstaniu narodowowyzwoleńczym, a konkretnie w 1825, ojciec Konstantego Λεωνίδας Σμόλεντς wrócił do Grecji.

W książce Jacka Knopka "Polacy w Grecji. Historia i wspóóczesność" znalazłam informację, że wprawdzie T. Sinko podaje, iż Smoleński był pochodzenia węgierskiego, ale już Zygmunt Mineyko miał twierdzić, że był on synem polskiego emigranta. Również o. Marcin Czermiński wielokrotnie odwiedzający Grecję na przełomie XIX i XX wieku pisał, iż Smoleński miał polskie korzenie...

Gdzie leży prawda? Jeśli rzeczywiście Smoleński był Polakiem, czemu zawdzięcza nazwisko?

[fodele]

... a tak liczyłam na secesjonistę...

[secesjonista]

Prawdy chyba się już nikt nie dogrzebie:

"Poszukiwania rozproszonych wśród narodów świata Polaków i osób polskiego pochodzenia z zamierzchłych czasów prowadzą nieraz do zupełnie fantastycznych ustaleń. I tak bardzo słabo potwierdzony przez źródła duński żeglarz Johannes Scolvus vel Scolnus vel Scolus został przerobiony przez Joachima Lelewela na Jana z Kolna, polskiego odkrywcę Ameryki, jeszcze przed Kolumbem. Nazwisko Scolvus brzmi dość międzynarodowo, próbowano w tym rzekomym odkrywcy Labradoru widzieć nawet młodego Krzysztofa Kolumba, wiele nazwisk nosi w sobie jednak markery wskazujące na pochodzenie etniczne. Takim polskim markerem jest końcówka „-ski”, nazwiska kończące się w ten sposób nosi 30% Polaków. Nazwiska takie uchodzą też w potocznym odbiorze za szlacheckie, a więc przynależne do tej warstwy społecznej, która szczególnie dużo peregrynowała po świecie, czy to dobrowolnie, czy pod przymusem po kolejnym przegranym zrywie niepodległościowym.

Oczywiście wiadomo, że nazwiska zakończone w ten sposób nie należą wyłącznie do Polaków, że noszą je także inni Słowianie, że pojawiają się one wśród Rusinów zamieszkujących tereny Rzeczypospolitej (jak np. Iwan Olgimuntowic Holszański), i wśród Rusinów z Moskwy (jak np. Iwan Owczina-Tielepniew-Oboleński), i wśród Czechów (jak np. Jan Amos Komenský), i wśród Górnych Węgrów, dzisiejszych Słowaków (jak np. Benyovszky Móric), i wśród zgermanizowanych Słowian zachodnich (jak np. Emmanuel von Schimonsky). Ale kiedy w dalekim kraju, jak np. Grecja pojawia się ktoś o nazwisku zakończonym na „-ski”, ostrożność badawcza zawodzi i natychmiast rozstrzygamy sprawę – „Polak”.

Ukazujący się w Katowicach dziennik „Kuryer Śląski” 8 października 1909 r. donosił: „Jenerał Smoleński. Urząd generalissimusa armii greckiej objął Polak, generał Smoleński. Konstanty Smoleński liczy obecnie 67 lat, urodził się w Atenach, jako syn ówczesnego ministra wojny, Leonidasa Smoleńskiego i poświęcił się karyerze wojskowej. Zamianowany w roku 1895 pułkownikiem, otrzymał w roku 1896 dowództwo nad brygadą trzecią. Podczas wojny z Turcyą był jedynym wodzem, który wojskom tureckim stawiał opór, broniąc przełęczy Reveni i stanowiska pod Welestino. Za te zasługi mianowany jenerałem, a w październiku 1897 roku ministrem wojny, ale już dnia 10 listopada 1898 roku przeszedł w stan dyspozycyi.”

Generał Smoleński (Κωνσταντίνος Σμολένσκη ή Σμολένσκυ 1843-1915) bohater wojny trzydziestodniowej z Turcją (1897) został więc bez cienia wątpliwości uznany za Polaka, przeszkodą nie było nawet nietypowe dla Polaków imię ojca – Leonidas. Tymczasem badania genealogiczne dowodzą, że ród generała wywodził się z nieistniejącego dziś miasta Moskopole (Μοσχόπολις, ob. albańska wioska Voskopojë) w Epirze. Większość mieszkańców miasta stanowili zhellenizowani Arumuni. Podburzana przez emisariuszy carycy Katarzyny ludność prawosławna wystąpiła przeciw Osmanom, co doprowadziło do spalenia miasta przez wojska tureckie w 1769 r. Jego mieszkańcy rozproszyli się po Epirze, część wróciła w ojczyste strony, góry Pindos w północnej Grecji, część emigrowała na Węgry, pozostające we władaniu Habsburgów. Znajdowała się wśród nich rodzina Dimu (Δήμου), która została nobilitowana przyjmując nazwisko Smoleński, od najwyższej góry w masywie Pindos Smolikas (Σμόλικας), drugiej co do wysokości góry Grecji po Olimpie. Tam podobno jeszcze od czasów bizantyjskich znajdować się miały ich ziemie rodowe.

Na Węgrzech rodzina generała posługiwała się nazwiskiem z końcówką serbską Smolenić (Σμολένιτζ), zniemczaną w Smolenz (Σμόλεντς). Po powrocie do Grecji (nie wiadomo czy w 1825, czy dopiero w 1830 r.) ojciec bohaterskiego generała, Leonidas, posługiwał się znów „polską” końcówkę nazwiska - Smoleński Σμολένσκης. Nie wiadomo, czy miało to rzeczywiście coś wspólnego z Polską, czy raczej z faktem, że wśród ludności słowiańskiej Macedonii, nazwiska na „–ski” są jeszcze częściej spotykane niż w Polsce.

Tak więc wydawać by się mogło, że powinniśmy pogodzić się z faktem, że związki generała Smoleńskiego z Polską opierają się na pochopnym uznawaniu każdego nazwiska na „-ski” za niezawodny marker polskości (ciekawe co powiedziałby na taką praktykę choćby Fiodor Dostojewski). Jednak w greckiej encyklopedii internetowej czytamy: Ο αντιστράτηγος Λεωνίδας Σμόλεντς ή Σμόλενιτς ή Σμολένσκης (όπως αναφερόταν σε υπουργικές αποφάσεις που υπέγραφε) ( - 1882) ήταν Πολωνός φιλέλληνας ελληνικής καταγωγής. A zatem jednak to Polak, filhellen, tyle że greckiego pochodzenia. Smoleńscy tak jak Żupańscy, polscy Grecy, czy greccy Polacy. Pełny kompromis.

Ale gdzie w tym wszystkim Węgry? A może Leonidas Smolenz to jednak austriacki oficer, zwolniony ze służby dopiero po zakończeniu greckiej wojny o niepodległość. To jego dziadek Simon, uciekł z Moskopola na Węgry, gdzie osiadł w miejscowości Smolk albo Tiomolnok (Σμολκ ή Τιομολνοκ). Cesarz Franciszek II w 1794 nobilitował go i nadał mu tytuł von Smolk (Φον-Σμολκ). Simon miał dwóch synów Joannisa i Nikolaosa, a Nikolaos miał syna Leonidasa. Ale co to za miejscowość Smolk albo Tiomolnok? Czy chodzi o Smolník (niem. Schmöllnitz, węg. Szomolnok) w obecnej Słowacji? Tylko że człowiek stąd to byłby raczej Smolnicki a nie Smoleński. I dalej pozostajemy w niepewności co do pochodzenia generała".

/artykuł dostępny na: www.hellenopolonica.blogspot.com/