Cudzoziemcy w Wojsku Polskim 1920

[Tomasz N]

Dużo tego nie ma, wrzucę całość, bo treściwa

[harry]

Slad kolejnej rosyjskiej formacji znajdujemy w "Leksykonie wojny polsko-rosyjskiej 1919-20" Janusza Odziemkowskiego.Przy opisie zmagan o Pinsk pisze on:

"W walce wyroznila sie walczaca u boku Wojska Polskiego Legia Rosyjska,zlozona z ochotnikow-zolnierzy bylej armii carskiej,zamieszkujacych tereny opanowane przez Polakow".

Niestety tylko tyle Walczyli tez u boku WP Kozacy i to w zwartych formacjach.

Na cmentarzu garnizonowym w Toruniu, znajduj się, niestety już mocno zniszczony pomnik z czytelną inskrypcją Донцы. Leżąca obok płyta informuje, że spoczywa tam Wasilij Naumowicz Gul'cev "полковник русской армии, уроженец области войска польского" czyli jak nic weteran Legii Rosyjskiej bądź 'sawinkowiec".

Tuz obok, pod prawosławnymi krzyżami ze znakami Tryzuba spoczywają dwaj kozacy (napisy alfabetem łacińskim):

Hrykorij Ochota Kozak Armji Ukrainskoji Narodnoji Republiki, oraz Władymir Czagin Sotnyk Armji Ukrainskoji Narodnoji Republiki.

[Mariusz 70]

Pieknie dziekuje Panowie.

O Ukraincach wspomne troche pozniej,bo wypada w zwiazku z materialem Tomasza powiedziec pare slow o Francuskiej Misji Wojskowej.Na jej czele stal gen.Paul Henrys,ktorego w 1920 roku zastapil gen.Maxime Weygand.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Maxime_Weygand

W 1919 roku,na poczatku swej dzialalnosci misja liczyla 429 oficerow.Pod koniec dzialan wojennych przy Wojsku Polskim pracowalo juz ponad tysiac specjalistow francuskich.Pomagali budowac struktury sil zbrojnych i zajmowali sie szkoleniem,ale nie tylko czego przykladem jest najbardziej znanym uczestnik tej misji - Charles de Gaulle:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Charles_de_Gaulle

Przyszly general i prezydent Francji przybyl do Polski jako oficer 5-go pulku strzelcow polskich.Przebywal w naszym kraju od kwietnia 1919 do stycznia 1921 roku.Byl wykladowca taktyki w Kutnie i Rebertowie.W lipcu i sierpniu 1920 walczyl na froncie,zostal awansowany do stopnia majora i odznaczony Krzyzem Srebrnym Orderu Virtuti Militari.

Harry zapal w Zaduszki jakas skromna swieczke tym panom w Toruniu.Swoja droga warto by o tych zaniedbanych grobach kogos kompetentnego powiadomic.Moze tamtejszy ZHP czy jakas lokalna GRH.

Edytowane 18 Lipiec 2011 przez Mariusz 70

[harry]

Groby nie są zaniedbane, chociaż tak mogło by wynikać z mojego wpisu, uszkodzenia na pomniku dotyczą tylko piaskowcowych płaskorzeźb, które uległy kwaśnym deszczom. Cmentarz jest na bieżąco sprzątany i regularnie przeze mnie odwiedzany. Ww. Panowie zmarli w latach 30 tych, ale w najbliższym czasie przyjże się grobom poległych w wojnie polsko-bolszewickiej (a jest ich kilka setek) może tam też się znajdzie jakiś trop.

[Mariusz 70]

No to moze kilka slow o Ukraincach.

W lutym 1920 roku przystapiono do formowania oddzialow ukrainskich u boku Wojska Polskiego.W kwietniu armia Ukrainskiej Republiki Ludowej liczyla juz dwie dywizje strzelcow.Ich wydzielone oddzialy braly udzial w ofensywie na KIjow.W trakcie walk na strone polska przeszly dwie sowieckie brygady strzelcow siczowych,dolaczylo tez do WP liczace 6347 zolnierzy,14 dzial i 144 ckm-ow,zgrupowanie gen.M.Omeljanowicza-Pawlenki,walczace na sowieckich tylach.Sily ukrainskie wzmacnialy tez liczne drobne oddzialy partyzanckie spontanicznie w tym okresie powstajace.Niestety zabraklo czasu na przeprowadzenie planowanej powszechnej moblizacji.Latem armia URL liczyla 6 dywizji strzeleckich i 1 dywizje kawalerii,pociag pancerny i oddzial lotniczy.Byla najwieksza armia sojusznicza walczaca przez pol roku u boku Wojska Polskiego.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Armia_Czynna_Ukrai%C5%84skiej_Republiki_Ludowej

[Mariusz 70]

http://www.youtube.com/watch?v=Ar0v8Sj2k3U&feature=related

http://www.youtube.com/watch?v=OK1DubQZcnE&feature=related

Tutaj biogramy poszczegolnych dywizji piechoty Ukrainskiej Republiki Ludowej:

http://pl.wikipedia.org/wiki/1_Zaporoska_Dywizja_Strzelc%C3%B3w

http://pl.wikipedia.org/wiki/2_Wo%C5%82y%C5%84ska_Dywizja_Strzelc%C3%B3w

http://pl.wikipedia.org/wiki/3_%C5%BBelazna_Dywizja_Strzelecka

http://pl.wikipedia.org/wiki/4_Kijowska_Dywizja_Strzelc%C3%B3w

http://pl.wikipedia.org/wiki/5_Cherso%C5%84ska_Dywizja_Strzelecka

http://pl.wikipedia.org/wiki/6_Siczowa_Dywizja_Strzelc%C3%B3w

[Mariusz 70]

Jedna z ciekawszych postaci walczacych w szeregach armii URL byl gen.Pawel Szandruk.

Byl dowodca brygady w 3 Dywizji Zelaznej.Po wojnie polsko-sowieckiej podpulkownik Wojska Polskiego,publicysta,historyk,wspolautor Encyklopedii Wojskowej.We wrzesniu 1939 roku za zaslugi w walkach pod Tomaszowem Lubelskim odznaczony krzyzem Virtuti Militari.Dalsze jego losy sa nie mniej ciekawe o czym opowiada ten biogram:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Paw%C5%82o_Szandruk

Z muzyczno-wojskowej strony.Wizyta mar.Pilsudskiego wsrod internowanych oficerow ukrainskich:

Marsz Petlury:

[Mariusz 70]

Kolejna formacja armii URL byla Samodzielna Dywizja Kawalerii.

Sformowana zostala w lipcu 1920 roku z rozmaitych ukrainskich oddzialow kawalerii.

Sklad:

-Pulk Czarnych Zaporozcow z 1 UDP

-Pulk im.Zelaznikowa z 2 UDP

-3 pulk konny z 4 UDP

-bateria artylerii(2 dziala)

Dywizja liczyla zaledwie 600 zolnierzy,a dowodzona byla przez plk.I.Omeljanowicza Pawlenke,otoczonego juz wtedy duza slawa partyzanta.Walczyla w obronie Zbrucza,kilkakrotnie odznaczyla sie w walkach pod Husiatynem,a w sierpniu pod Monasterzyskami.

We wrzesniu w Galicji Wschodniej przerwala front sowiecki i weszla na skrzydlo oddzialow walczacych z polska 8 DP.Podobna role odegrala pod Tarnopolem,dokonala zagonu na tyly sowieckich oddzialow uniemozliwiajac im zajecie obrony na linii Seretu.W koncu miesiaca walczyla o Ploskirow i Starokonstantynow.

[Mariusz 70]

Kolejnym slynnym dowodca ukrainskim byl plk.Marko Bezruczko.

Byly oficer zawodowy carskiej armii,absolwent Akademii Sztabu Generalnego.Walczyl w I WS,pozniej jeden z organizatorow armii Ukrainskiej Republiki Ludowej.Zostal szefem sztabu Korpusu Strzelcow Siczowych.Podczas wojny polsko-sowieckiej dowodzil 6 UDP.

Zasluzyl sie w obronie Zamoscia przed Konarmia Budionnego i w bitwie pod Komarowem.Zdolny i ogolnie lubiany dowodca.

Po wojnie komendant obozu internowania w Aleksandrowie Kujawskim,w latach 1931-35 kierowal Ukrainskim towarzystwem Wojskowo-Historycznym w Warszawie.Zmarl w 1944 roku w Warszawie.Pochowany jest na cmentarzu prawoslawnym w tym miescie.

Calkiem przyzwoity filmik biograficzny o Semenie Petlurze,po ukrainsku,ale znajacy rosyjski problemow miec nie beda absolutnie:

[Mariusz 70]

Michajlo Omeljanowicz-Pawlenko.

Znany oficer-kozak armii URL.Sluzyl zawodowo w armii rosyjskiej,w okresie I WS dowodzil pulkiem gwardii.Po wybuchu rewolucji dowodzi ukrainska brygada strzelcow,pozniej dywizja i "koszem" kozackim.Od grudnia 1918 do maja 1919 naczelny dowodca armii ukrainskiej.Od grudnia 1919 d-ca Armii URL.Po upadku republiki dzialal na tylach frontu sowieckiego.Prowadzil skuteczne dzialania partyzanckie do wiosny 1920,kiedy to jego liczace ponad 6000 zolnierzy oddzialy dolaczyly do Wojska Polskiego.Zostal dowodca armii URL u boku WP.Udzial jego odzialow w walkach zostal bardzo pozytywnie oceniony przez mar.Pilsudskiego czy gen.Kukiela.

Tutaj jego dalsze losy:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Mychaj%C5%82o_Omelianowicz-Pawlenko

Znajdujemy tez nazwiska ukrainskich partyzantow,ktorzy dzialali na tylach wojsk sowieckich jesienia 1920 roku.Po powodzeniach ponownej polskiej ofensywy stopniowo dolaczali do oddzialow Wojska Polskiego.Jedna z takich jednostek byla formacja atamana Orla-Golczewskiego.

Na fotografiach z tego okresu mozemy tez zobaczyc takich oficerow jak ataman Chmara czy pplk.Konoplonko.

[Mariusz 70]

Byly barwne wspomnienia Izaaka Babela dotyczace walczacych u boku Wojska Polskiego Kozakow,wiec warto tez przytoczyc fragment dotyczacy jego spotkania z amerykanskimi lotnikami:

"I dowodca szwadronu pokazywal nam cztery punkciki na niebie,cztery bombowce,ktore zaplywaly za lsniace labedzie obloki.Byly to aparaty z powietrznej eskadry majora Fauntleroy,duze opancerzone aparaty(...)I zaczal naprowadzac na aeroplan karabin maszynowy.Lot aparatow nad stacja stawal sie coraz bardziej stromy,frasobliwie terkotaly one na wyzynie,opadaly,kreslily obrecze i slonce rozowym promykiem nakladalo sie na blask ich skrzydel.W tym czasie my,czwarty szwadron,siedzielismy w lesie.Tam w lesie doczekalismy sie nierownej bitwy miedzy Paszka Trunowem a majorem amerykanskiej sluzby Reginaldem Fauntleroy.Major i jego trzej miotacze bomb pokazali swa bieglosc w tej bitwie.Opuscili sie do trzystu metrow i rozstrzelali z kaemow najpierw Andriuszke,potem Trunowa.Wszystkie tasmy wypuszczone przez naszych nie przyczynily Amerykanom szkody(...)Wyczekawszy z pol godziny,moglismy pojechac po trupy(...)Trunowa,martwego naszego dowodce,odwiezlismy do gotyckiego Sokala i pochowalismy tam na honorowym miejscu - w publicznym ogrodzie ,na kwietniku,posrodku miasta".

[Mariusz 70]

O malo nie doszlo do masowego udziali Wegrow w walkach u boku Wojska Polskiego.

Sprawa bardzo ciekawa i bede wdzieczny za wiecej blizszych informacji na ten temat.Wegrzy,ktorzy sami zwalczyli u siebie rewolucje bolszewicka,nie kryli sympati do zmagajacej sie z Sowietami Polski.Zarowno rzadowe wystapienia jak i prasa zajmowaly stanowisko zdecydowanie Polske popierajace.Juz w marcu 1920 Budapeszt zaproponowal wyslanie na tereny RP dwoch dywizji pod warunkiem wsparcia wegierskich pretensji do Slowacji.Maly przybyc bez broni i wyposazenia,a wiec w formie zglaszajacych sie do walki ochotnikow.

Z planow nic nie wyszlo.Sprzeciwily sie panstwa Ententy widzac w takich ukladach zagrozenie dla postanowien wczesniejszego traktatu pokojowego.Nie zgadzala sie tez na przepuszczenie tych oddzialow przez wlasne terytorium Czechoslowacja.

[Mariusz 70]

Maly slad biograficzny kolejnego nietuzinkowego pilota-ochotnika.

Koniec lat 20-tych,Konakry,stolica Gwinei.Wspomina prof.A.F.Ossendowski w swej ksiazce "Niewolnicy slonca":

"Pewnego dnia poznalismy na werandzie naszego hotelu dziwnego czlowieka.Byl to pan Ozanne.Zaczal rozmawiac z nami lamana polszczyzna i wspominac nazwiska swoich znajomych z Warszawy.Okazalo sie,ze byl lotnikiem w polskiej armii w czasie wojny z bolszewikami,a nalezal do francuskiej misji generala Weyganda.Pan Ozanne opowiedzial nam,ze bral udzial w przebiegu automobilowym pana Tranina przez Afryke,obecnie zas pozostal tu z ramienia ogrodu zoologicznego w Paryzu i trudni sie chwytaniem dzikich zwierzat.W Konakry mial juz trzy lwy i lamparta,a pare tygodni pozniej spotkalem go w glebi kraju,gdzie organizowal polowania z siecia na hipopotamy".

Niestety tylko tyle.

[Mariusz 70]

Kolejny niewielki slad w tej samej ksiazce.Tym razem na Wybrzezu Kosci Sloniowej:

"Skladamy wizyte panu komendantowi,a pozniej odwiedzamy jego pomocnika pana Paoliniego.Jest on,o ile pamietam,ziomkiem Napoleona Bonapartego-Korsykaninem.Miedzy nami,Polakami,a Paolinim nawiazuje sie od razu nic sympatii.

Latwo to zrozumiec!

Brat Paoliniego sluzyl w naszej armii podczas najazdu bolszewickiego,byl ranny pod Radzyminem i powrocil do Francji z zona Polka!."

[secesjonista]

Mniej znanym dowodca 7 Eskadry Mysliwskiej byl kpt.George Crawford.Objal dowodzenie w zwiazku z dostaniem sie Coopera do sowieckiej niewoli.

(...)

To mnie zastanawia...

18 października 1919 r. por. Ludomił Rayski przekazuje dowództwo mjr. Cedricowi Fauntleroyowi, zastępcą dowódcy zostaje kpt. Merian C. Cooper, adiutantem eskadry kpt. Zbigniew Orzechowski.

W sierpniu1920 r. Fauntleroyzostaje mianowany dowódcą III Dywizjonu lotniczego, w miejsce kpt. Stefana Bastyra, który zginął w katastrofie (6 sierpnia) na lotnisku Lewandówka. Dowódcą eskadry zostaje por. George Marter "Buck" Crawford.

Cooper został zestrzelony w lipcu 1920 r.

To kiedy miał dowodzić? I czy jest możliwym by kapitan był w eskadrze dowódcą majora?

Z drobiazgów:

Fauntleroy trafił do literatury, Izaak Babel napisał:

"... dowódca szwadronu pokazał nam cztery punkciki w niebie, cztery bombowce (...) Były to maszyny z powietrznej eskadry majora Fauntleroy, duże opancerzone aparaty (...) Tam w lesie doczekaliśmy się nierównej bitwy między Paszka Trunowem a majorem amerykańskiej służby Reginaldem Fauntleroy. Major i jego trzej miotacze bomb pokazali swą biegłość w tej bitwie. Opuścili się do trzystu metrów i rozstrzelali z kaemów najpierw Andriuszkę, potem Trunowa. Wszystkie taśmy wypuszczone przez naszych nie przyniosły Amerykanom szkody".

/tenże, "Konarmia. Dziennik 1920", Wrocław 199, s. 134-135/

Godło eskadry z krakuska i kosami naszkicował por. Elliot William Chess w hotelu "George" we Lwowie.

Piloci przybyli do Polski incognito w mundurach zaopatrzeniowców Czerwonego Krzyża za wyjątkiem Fauntleroya, który podpisał wcześniej kontrakt na doradcę technicznego.

Nadanie Krzyży VM wiązało się z nadaniem ziemi, Amerykanie poprosili by był jeden duży majątek, który oddali Wojsku Polskiemu z intencją by powstał tam dom dla powracających do zdrowia żołnierzy

Co do odznaczeń:

(...)

Kpt.Georg Crawford zostal kawalerem VM.

(...)

Ja spotkałem się z informacją, że Crawford, Chees i Edward Corsi - zostali odznaczeni jedynie Krzyżami Walecznych.

Wszyscy piloci otrzymali również Medal Hallera.

Powitanie przez Piłsudskiego; dodajmy nader chłodne; podczas wizyty Amerykanów na Belwederze: "pokażcie co umiecie". Pożegnanie; w zupełnie innym tonie; w tym samym miejscu, 10 maja 1921 r.: "Cześć wam, amerykańscy piloci!".

Ci co zostali: kpt. George Mc Callum z Ditroit (zginął 31 sierpnia 1920 r. nad Lwowem), por. Edmund Pike Graves z Bostonu, podczas akrobacji runął na pałac Potockich (22 listopada 1919 r.), kpt. Arthur Kelly z Richmond (16/15?* lipca 1920 r.); zaś por. Edwin Lawrence Noble powrócił do Ameryki jako inwalida, trafiony kulą dum-dum miał strzaskany łokieć.

Do bibliografii zamieszczonej na Wikipedii dorzucić można:

M.C. Cooper "Faunt-le-Roy i jego Eskadra w Polsce. Dzieje Eskadry Kościuszki"

W. Sankowski "Kosy porucznika Chessa", "Lotnictwo z Szachownicą. Ilustrowany Magazyn Miłośników Historii Lotnictwa Polskiego", maj 2011, nr 40 (2/2011)

J. Cisek "Kościuszko, we are here! American pilots of the Kościuszko Squadron in defens of Poland, 1919-1921"

J. Rozwadowski "Gwiaździsta Eskadra"

* - datę 15 lipca podaje Marian Romeyko w "Ku czci poległych lotników. Księga pamiątkowa", późniejsze źródła podają dzień: 16 lipca