Emilia Plater i ....

[czytacz1967]

Chciałem się spytać czy tylko Emilia Plater? Może inne kobiety brały udział w Powstaniu Listopadowym ? A co dał udział Emili? Chyba jej oddział miał duże straty ...

[secesjonista]

Głownie to stanowiła kłopot i balast.

Ksawery Bronikowski; powstaniec; odnotował w swych wspomnieniach:

„Emilia Plater umykająca przed goniącymi tuż Kozakami przez wrota na wpół otwarte zaczepia się o nie i spada z konia, którego nie może utrzymać. Kiekiernicki nie waha się w tak niebezpiecznym razie zatrzymać swojego, podejmuje ją, zmusza ażeby wsiadła na jego konia, zacina go, a sam w kilka chwil dostaje się w niewolę”.

Oczywiście, że były inne i to znacznie bardziej zasłużone i mężne.

Na Litwie - Maria Prószyńska, Maria Raszanowiczówna, Kunegunda Ogińska, 16-letnia Wilhelmina Kasprowiczówna z Oszmiany która zginęła od dwóch kul w bitwie pod Ponarami.

Niezwykłą odwagą odznaczyła się służąca w kawalerii żmudzkiej porucznik Antonina Tomaszewska.

http://kurierwilenski.lt/2010/01/08/antonina-tomaszewska-%E2%80%94-porucznik-jazdy-zmudzkiej/

W Królestwie Polskim za swą postawę została odznaczona Virtuti Militari służąca w kawalerii Barbara Bronisława Czarnocka. Tym samym orderem uhonorowano felczerkę Józefę Rostkowską (Kluczycką). Wiele kobiet walczyło w męskim przebraniu, jak na przykład Zofia Kodrębska.

F. Boberska „O Polkach, które się szczególniej zasłużyły Ojczyźnie w powstaniu listopadowem”

D. Wawrzykowska – Wierciochowa "Sercem i orężem ojczyźnie służyły. Emilia Plater i inne uczestniczki powstania listopadowego 1830–1831"

http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=4721&from=&from=generalsearch&dirids=1&lang=pl

[Capricornus]

Głownie to stanowiła kłopot i balast.

[...] zaczepia się o nie i spada z konia,

Znaczy się, ciągle jej się zdarzają takie wpadki.

Czy to odosobniony przypadek?

Jeżeli tylko jeden to trudno utrzymać tezę, że była balastem. Najlepszym mogą zdarzyć się głupie wpadki.

[secesjonista]

Tak tragicznych w skutkach wpadek to już raczej nie miała. Faktem jest jednak, że wciąż byla namawiana na opuszczenie oddziałów, czego o A. Tomaszewskiej nie slychać.

Profesor Józef Bachórz ujął to dość oględnie:

„Plater odgrywała w powstaniu litewskim rolę faktycznie skromną, jeśli tę rolę opisywać w kategoriach udziału żołnierskiego. Nie tylko nie dowodziła oddziałem i nie miała stopnia oficerskiego, ale swoją obecnością sprawiała zwierzchnikom niejaki kłopot w chwilach gorętszych”.

i tenże sam:

„Wszystko, co by sceptykowi mogło rozproszyć wątpliwości i przemówić do wyobraźni jako argument na rzecz »rycerskich czynów« bohaterki, okazuje się po bliższym obejrzeniu albo niczym pewnym, albo po prostu zmyśleniem. Walor informacji konkretnej mają relacje o tym, jak zemdlała (...), jak spadła z konia podczas ucieczki z Kowna i jak parokrotnie była namawiana do rezygnacji z uczestnictwa w powstaniu”. Zwraca też uwagę, że „już samo to, że w żadnym ugrupowaniu nie zagrzała miejsca, że przewędrowała dobre ich pół tuzina, powinno było zastanawiać tych biografów, którzy mieli intencje opisywania jej żołnierskich czynów, nie legendy”

/A. Węglowski "W cieniu Emilii", "Tygodnik Powszechny" 2010/

[czytacz1967]

To skąd taka popularność? Mickiewicz napisał wiersz, Gąsiorowski powieść. A inne ( te które wymienił kolega Secesjonista) jakoś nie mają "pomników" literackich?

[secesjonista]

Popularność kiedy?

Mickiewicz akurat napisał o niej i stąd taka, a nie inna popularność, gdyby napisał o innej pewnie byś stworzył temat o kobiecie o innym nazwisku.

[czytacz1967]

Być może .... Tu nie o nazwisko mi chodzi tylko o zjawisko, kobiety w Powstaniu Listopadowym. Ale z drugiej strony to taka duma mnie rozpiera z powodu Emilii ... No i są "Platerówki" z drugiej wojny światowej.

[secesjonista]

Jako pierwszy utrwalił obraz jej osoby Konstanty Gaszyński w utworze "Wiersz z okoliczności wejścia w szeregi walczących panien Emilii Platerówny i Marii Raszanowiczówny", napisany jeszcze w 1831 r., i początkowo krążący pośród powstańców w rękopiśmiennych odpisach. Wydany został dopiero w 1844 r. w Paryżu w tomie jeo zbioru "Poezji". Wieści o Platerównie najwcześniej zaczęły pojawiać się w prasie wielkopolskiej, szybko też jej osoba znalazła się w orbicie zainteresowania niemieckich twórców tzw. Polenlieder. W niektórych spośród nich odnajdujemy echa mickiewiczowskiej "Śmierci pułkownika" (np. Moritza Veita  "Vor dem Zelte der Gräfin Plater").

Dlaczego zatem Platerówna a nie: Raszanowiczówna?

Może ta pierwsza bardziej pasowała do pomnikowego wzorca?

Znane są jej młodzieńcze fascynacje Joanną D'Arc,  Laskariną Bubuliną (Boubouliną), której wizerunek wraz z Darczanką  miał wisieć nad jej łóżkiem w Inflantach. A i w pamięci powstańców,którzy się z nią zetknęli bardziej musiała nabrać posągowych rys w porównaniu do nauczycielki z Lucyna? No i ta ostatnia występować miało jednak w nieco podrzędniejszej roli - jako "adiutantka" Emilii Plater.

"wobec Platerówny powstańcy czuli dystans, byli onieśmieleni jej powagą, niekiedy nawet wiedzą wojskową, jej gotowością do wszelkich ofiar, z życiem włącznie, Raszanowiczówna była dla nich wesołym towarzyszem i przyjacielem, gdy Emilię wszyscy szanowali, niektórzy nawet czcili, to Raszanowiczównę uwielbiali".

/D. Wawrzykowska-Wierciochowa "Sercem i orężem ojczyźnie służyły. Emilia Plater i inne uczestniczki powstania listopadowego 1830–1831", Warszawa. 1982, s.192 i n./

 

"Raszanowiczówna, dziewczyna lat 22, temperamentu żywego, wesoła, żartobliwa, stanowiąca zupełny kontrast z poważną Emilią...".

/K. Żurawski "Dziewica-bohater. Życiorys Emilii Platerówny kapitana i kompanii 25 pułku (1 litewskiego ) piechoty liniowej wojsk polskich 1831 roku", Lwów 1913, s. 23/

 

Na gruncie europejskim i amerykańskim, dla spopularyzowania tej postaci największy wkład wniósł chyba Józef Straszewicz swą pracą "Emilie Plater" z 1835 r., wydaną w Paryżu. Do której przedmowę napisał wpływowy filozof i pisarz Pierre-Simon Ballanche. Dziełko to szybko zostało przetłumaczone na wiele języków, co zwiększyło zasięg jej legendy. Wypada jednak dodać, że postać Emilii Plater przybliżona została Paryżanom już w grudniu 1831 r., za sprawą monumentalnej sztuki "Les Polonais" (cztery akty w dwunastu odsłonach) Karola Prospera (w rzeczywistości był to: August Poitevin de l’Egreville), z powodzeniem wystawianej w "Cirque Olimpique".

 

Warto też zadać sobie pytanie, czy Emilia Plater to nie była aby bardziej: Inflantka niźli Litwinka?