Łotysze a Rzeczpospolita

[Samuel Łaszcz]

Czy zetknęliście się może z jakimiś relacjami na temat Łotyszy z czasów Pierwszej Rzeczypospolitej? Chodzi mi przede wszystkim o obyczaje, stosunek do władz litewsko-polskich, stosunek Polaków i Litwinów do łotewskiego chłopstwa.

Dotychczas zetknąłem się tylko z jedną wzmianką z XVII wieku. Mianowicie Niżowcy powracający z wojny inflanckiej pisali, że są tak biedni, że wyglądają jak Łotysze.

[secesjonista]

Łotysze bardzo późno zaistnieli w świadomości naszych przodków, pierwsze wzmianki pojawiają się rozrzucone po pamiętnikach i relacjach jezuitów. Co nie dziwne skoro pierwsza łotewska książka to wileńskie wydanie z 1585 jezuity Piotra Kanizy Cacthismus Catholicorum. istige pamamazischen no thems Papreksche Galwe gabblems Christites mazibes, zaś pierwsza książka w języku łatgalskim to dopiero rok 1730 Katoliszka Dzismiu Gromota (śpiewnik)

Sporo informacji znajdujemy u R. Manteuffela-Szoege w Inflanty Polskie oraz Listy znad Bałtyku i szeregu innych jego prac, to on jako pierwszy pisał o etnograficznym obrazie Łotyszy (Magazin der lettisch-litterarischen Gesellschaft), z prac naukowych mamy ogólny obraz w Inflanty w średniowieczu. Władztwa zakonu krzyżackiego i biskupów red M. Biskupa. O etnografii pisała Stefania Ulanowska, autorka książki "Łotysze Inflantów Polskich",

Mamy też powieść Kazimierza Bujnickiego Pamiętniki księdza Jordana: obrazek Inflant w XVII wieku, prawdopodobnie plagiat łacińskiego dzieła anonimowego jezuity.

[Bruno Wątpliwy]

Trochę jest na ten temat w książce pod red. ks. E. Walewandera, Polacy na Łotwie, Lublin 1993. W szczególności chodzi mi o s. 25 i n. (czyli fragment opracowania E. Jekabsona, Stosunki polsko-łotewskie na przestrzeni dziejów).

[secesjonista]

Dodajmy:

A. Ziemlewska "Ryga w Rzeczypospolitej polsko-litewskiej (1581-1621)".

[secesjonista]

Dodać można:

"Łotwa-Polska. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej nt. 'Polsko- łotewskich związków politycznych, ekonomicznych i kulturalnych od XVI w. do 1940 roku.' (organizowanej w 200-lecie Insurekcji Kościuszkowskiej 1794 r. w Kurlandii)", red. J. Sozański, Ryga 1995

"Prusy i Inflanty między średniowieczem a nowożytnością. Państwo – społeczeństwo – kultura", red. B. Dybaś, D. Makiłła

P.A. Jeziorski "Dyneburg w ostatnim stuleciu istnienia Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Przyczynek do dziejów społecznych i gospodarczych miasta", w: "Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej", T. 2, red. W. Walczak, K. Łopatecki

B. Dybaś "Terytoria inflanckie w ramach Rzeczypospolitej (1561-1795)", w: "Rzeczpospolita w XVI-XVIII wieku. Państwo czy wspólnota?", red. B. Dybaś, P. Hanczewski, T. Kempa

J. Heyde "Inflanty w epoce nowożytnej w świetle polskich badań", w: "Zapiski Historyczne", 2008, T. 73, z. 4

H. Strods "Życie i twórczość naukowa Bolesława Breżgo historyka wschodniej Łotwy (Łatgalii – Inflant Polskich) (1887–1957)", tamże, 1993, T. 58,

 z. 2–3.