Bunty podhalańskie XVII w.

[widiowy7]

Udało mi się wypatrzeć taki ciekawy link:

http://historiarabki.blog.pl/archiwum/index.php?nid=14332564

W powszechnej świadomości mało znane są pewne wydarzenia, które miały miejsce na Podhalu w XVII w. Dlatego wszelkie skąpe wzmianki, znajdujące się w materiałach źródłowych należałoby przybliżyć w kontekście poszerzenia wiedzy o regionie. Zwłaszcza jeśli są to informacje wyjątkowo skąpo udokumentowane, a nie dotyczą zapisów ksiąg kościelnych. Gdy jednak wiadomości te odnoszą się do zdarzenia, którego efektem końcowym jest starcie wojska koronnego Rzeczypospolitej z góralami podhalańskimi w 1670 roku, wymaga przybliżenia nie tyle samego epizodu, co jego przyczyn. Zwłaszcza, jeśli przynajmniej w dziejach Podhala, była to historia bez precedensu. Ma ona nawet w swej niezbyt licznej literaturze swoją nazwę „Bitwy pod Nowym Targiem”.

Słyszałem też o jakiś buntach/powstaniach chłopskich w latach trzydziestych.

Kostka Napierski?

[secesjonista]

Poza osławionym Kostką-Napierskim...

Aż do śmierci starosty nowotarskiego, oświęcimskiego, barwałdzkiego - Mikołaja Komorowskiego wybuchały przeciw niemu ciągłe bunty chłopskie. Notorycznie zadłużony, fałszujący złote monety, niemiłosiernie gnębił poddanych. W 1631 r. królewska komisja pozbawiła go władzy; którą sprawował od 1608 roku 9nowotarskim od 1624 r.). Takie działania znacząco przyczyniło się do uspokojenia żywieckiej ludności. Choć pochodził z rodziny o wspaniałym rodowodzie; hrabiów na Orawie i Liptowie, którzy to od roku 1467 do 1624 władali Żywiecczyzną; sam raczej zapisał się takimi wyczynami, jak choćby kradzież z kościoła parafialnego w Żywcu paramentrów liturgicznych, które były tam wcześniej składane przez ojców i dziadków Mikołaja. w 1638 r. wprowadził znienawidzony powszechnie system "najmu pańszczyzny", w którym to zmuszano chłopów do płacenia czynszu za niewykonaną pańszczyznę.

Jedno z wystąpień przeciw Komorowskiemu prowadził sołtys Stanisław Łętowski z Czarnego Dunajca zwany "Marszałkiem" (w 1651 r. został stracony na krakowskich Krzemionkach). Co ciekawe Łętowski miał glejt królewski, choć dla Komorowskiego to nic nie znaczyło, powiadał:

"Marszałek, jeśli się tam czyni drugim starostą,

rad wiem o sąsiedzie: takich sąsiadów na pal wbija-

ją, ćwiertują i na haki wieszają, będę się pytał, skąd

mi tę potestatem dano?"

Przeprowadzono wtedy dwukrotny atak na Nowy Targ (9 I i 17 V 1631 r.) W pierwszym ataku brało udział około 500 osób, a w drugim ponoć dwóch tysięcy pieszych i konnych. Sam Komorowski musiał się przebijać przez chłopskie szańce pod Klikuszową. Wystąpienia górali miały oczywiście też ogólniejsze podłoże, a były związane z zakładaniem przez szlachtę nowych folwarków.

Podobne bunty wybuchały przeciw innym włodarzom okolic: Janowi Baranowskiemu, Janowi Pieniążkowi, czy Adamowi Kazanowskiemu.

Pośród organizatorów buntów można wymienić: Klemens Miętus z Czarnego Dunajca, Jan Czeczuga z Tylmanowej, Grzegorz Dzielski sołtys Działu.

[Samuel Łaszcz]

Powstanie ludowe pod wodzą Aleksandra Kostki-Napierskiego

Sam Kostka-Napierski urodził się około 1620 roku. W końcowym okresie wojny trzydziestoletniej był żołnierzem armii szwedzkiej. W 1651 roku rzekomo na polecenie królewskie organizował (wraz z Marcinem Radockim i Stanisławem Łętowskim) zaciągi wojskowe na Podhalu. Później wydał manifesty nawołujące do obalenia panowania szlachty. 14 czerwca 1951 roku zbrojna grupa chłopska zajęła zamek czorsztyński. Wojska pod dowództwem Michała Jordana usiłowały odzyskać zamek już 18 czerwca, co się nie udało. 22 czerwca oddziały biskupa Gembickiego i miejscowego pospolitego ruszenia usiłowały ponownie zdobyć zamek. Kostka-Napierski dysponował jedynie niewielką grupą ludzi. Załoga skapitulowała jednak dopiero 24 czerwca. Przywódcy powstania zostali pojmani i wywiezieni do Krakowa. Napierski został skazany na nabicie na pal, Łętowski na ćwiartowanie, a Radocki na ścięcie. Janusz Tazbir uważa, że Napierski był agentem Chmielnickiego, jednak Adam Kersten podchodzi do tego dość sceptycznie.

Na podstawie tych wydarzeń nakręcono film Podhale w ogniu:

http://www.filmpolski.pl/fp/index.php/122441

Literatura:

Adam Kersten, Na tropach Napierskiego, Warszawa 1970.

Stanisław Szczotka, Powstanie chłopskie pod wodzą Kostki-Napierskiego, Warszawa 1951.

Janusz Tazbir, Sława i niesława Kostki-Napierskiego, w: Mówią Wieki, nr 3/1993

[secesjonista]

Tylko nie bardzo rozumiem co tu robi termin "powstanie ludowe", zapachniało Ż. Kormanową.

[Samuel Łaszcz]

Tylko nie bardzo rozumiem co tu robi termin "powstanie ludowe", zapachniało Ż. Kormanową.

Capricornus miał rację pisząc, że Twe czepialstwo jest już legendarne . Do poziomu Żanny Kormanowej, naczelnej autorki stalinowskich podręczników, zniżać się nie zamierzam.

[Tomasz N]

Samuel z wiki napisał:

Janusz Tazbir uważa, że Napierski był agentem Chmielnickiego, jednak Adam Kersten podchodzi do tego dość sceptycznie.

ciekawe skąd ten sceptycyzm skoro jak piszą:

Napierski próbował wykorzystać powszechne przekonanie poddanych, że król ich kocha, tylko możni stoją na zawadzie społecznej idylli. On sam jednak nie ukrywał, kim jest jego faktyczny mocodawca. Wśród jego papierów znaleziono dokument, w którym Bohdan Chmielnicki pisał: "Wiadomo czynię wszystkim poddanym Korony Polskiey, iż za szczęściem i błogosławieństwem od Pana Boga nam danem, pod moc i władzę naszę podbiwszy państwa teyże Korony Polskiey, uwolnić was wszystkich obiecuję od ciężarów i robocizny".

Poza tym coś w tych szwedzkich archiwach znaleziono bo nagle sławetny film o nim, kręcony w PRL-u w stylu którego próbkę nam tu dajesz Samuelu, nagle poszedł w diabły.

Edytowane 3 Czerwiec 2011 przez Tomasz N

[secesjonista]

Capricornus miał rację pisząc, że Twe czepialstwo jest już legendarne . Do poziomu Żanny Kormanowej, naczelnej autorki stalinowskich podręczników, zniżać się nie zamierzam.

Ja nazwałbym to drobiazgowością.

Atoli nie odpowiedziałeś czemu użyłeś takiego określenia.

[Samuel Łaszcz]

Atoli nie odpowiedziałeś czemu użyłeś takiego określenia.

No a kto brał udział w tym powstaniu? Nie lud Podhala?

[secesjonista]

Faktycznie to lud nie brał udziału... w swej masie.

Twoim zdaniem to owe powstanie miało charakter klasowy?

[Samuel Łaszcz]

Faktycznie to lud nie brał udziału... w swej masie.

Twoim zdaniem to owe powstanie miało charakter klasowy?

Bunt miał charakter klasowy, ale nie posiadał zbyt szerokiego zasięgu, choć zdobył pewne poparcie.

[carantuhill]

A czemu pomija się mojego szacownego przodka Jakuba Derca, zwanego Śmietaną? http://www.diablak.zawoja.pl/2_2002/14.html

[Tomasz N]

A czemu pomija się mojego szacownego przodka Jakuba Derca, zwanego Śmietaną?

Bo działał klasowo niesłusznie, wciągając w to naczelnego feudała (króla).

[carantuhill]

A czemu pomija się mojego szacownego przodka Jakuba Derca, zwanego Śmietaną?

Bo działał klasowo niesłusznie, wciągając w to naczelnego feudała (króla).

No i w sumie był kułakiem, używając klasowej nomenklatury.

[adam1234]

Bunt miał charakter klasowy, ale nie posiadał zbyt szerokiego zasięgu, choć zdobył pewne poparcie.

Jak myślisz, co Marks by Ci odpowiedział na takie sformułowanie? Zgodziłby się, czy może zaprzeczył, że te wydarzenia miały charakter klasowy?

[bavarsky]

Jak myślisz, co Marks by Ci odpowiedział na takie sformułowanie? Zgodziłby się, czy może zaprzeczył, że te wydarzenia miały charakter klasowy?

Marksizm nie zawiera żadnej sprecyzowanej metody rozwiązywania pytań, których Marks sam sobie nie stawiał, albo które w jego czasach nie istniały.