Grodzisk Mazowiecki

[Qrosava]

Temat poświęcony niektórym wydarzeniom z historii Grodziska Mazowieckiego.

Podczas drugiej wojny światowej Grodzisk Mazowiecki stracił około 5000 mieszkańców. Warto w tym miejscu wspomnieć o rozstrzelaniu 11 obywateli miasta we wrześniu 1939 roku przy ul.Żyrardowskiej. Wiadomo, że po upadku Powstania Warszawskiego do Grodziska zbiegało wielu Warszawiaków (vide: rodzina mojej mamy). Wiadomo, że w 1944 roku w Grodzisku Mazowieckim przebywał Marek Edelman. W kamieniczkach ukrywali się nieliczni uciekinierzy z grodziskiego getta oraz obozu w Pruszkowie. Kiedy Armia Czerwona wkroczyła do pobliskiego Milanówka w 1945 roku, w Grodzisku przebywało około 10% warszawskiej populacji (podobno). Wiadomo o 103 tysiącach warszawiaków zarejestrowanych w Komitetach Opiekuńczych.

Jednym z najtragiczniejszych dni w historii miasta jest 16 stycznia 1945 roku, kiedy to Grodzisk został zbombardowany przez radzieckie lotnictwo. Tego dnia na dzisiejszym deptaku odbywał się targ. Na placach przebywało około 2000 ludzi, w czasie nalotu zmarło 300 osób (na miejscu + 100-200 w szpitalach). Niektórzy twierdzą, że sowieci zbombardowali Grodzisk Mazowiecki, gdyż uważali to miasto za "siedlisko" dowództwa Armii Krajowej.

Q

[widiowy7]

Mieszkańcy tej miejscowości mogą być dumni :

# XII w. - powstała wieś Grodzisk,

# XIV w. - miejscowość należała do rodziny Grodziskich,

# 1355 - Tomasz Grodziski ufundował kościół we wsi,

# 1522 - król Zygmunt I Stary nadał Grodziskowi prawa miejskie,

A poza tym pochodził stąd Leonid Teliga. Zresztą właśnie się dowiedziałem

[Qrosava]

Warto też wspomnieć o Mokronowskich, którzy pieczętowali się herbem Bogoria, który obecnie jest herbem miasta Grodziska Mazowieckiego.

Q

[gregski]

A poza tym pochodził stąd Leonid Teliga. Zresztą właśnie się dowiedziałem

No, ale do ogólniaka to już chodził pruszkowskiego (im. T. Zana). Brak lokalnego patriotyzmu czy co?

[Qrosava]

A poza tym pochodził stąd Leonid Teliga. (widiowy)

Ma nawet u nas swoją ulicę.

Swoją drogą stosunkowo niewiele postaci historycznych lub innych znanych osobistości ma w moim miasteczku swoją ulicę. Można wymienić: pl.Zygmunta Starego oraz ulice: Kościuszki, Kilińskiego, Kołłątaja, Sienkiewicza, Fredry, Staszica. A z historycznych dat uwiecznionych na ulicach to: 3 maja (ulica w zdecydowanie najlepszym stanie) i 17 stycznia.

Q

[gregski]

Do tego rejestru dołożyłbym informację, że przez Grodzisk przechodził pierwszy odcinek Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Był to w ogóle pierwszy w Królestwie Polskim szlak kolejowy (1845)

[Qrosava]

A ja do tej naprawdę ważnej i cennej informacji zamieszczonej przez Grega dodam, że obecny Bahn w Grodzisku ("Oznaczony" jako zabytek) jest najprawdopodobniej drugim dworcem kolejowym w tym mieście. Pierwszy mieścił się w obecnej willi Foksal na skraju ul.1 maja nieopodal parku. Willa kształtem przypomina, mówiąc potocznie, ciuchcię z wysoką wieżą. Oprócz dworca (parter) mieściły się tam także izby dla gości podróżnych (piętro).

Q

[gregski]

I do tego dworca kiedyś dochodziła kolejka WKD. Jak przez mgłę pamiętam wagony tej kolejki na dzisiejszym deptaku (11 Listopada o ile sie nie mylę). Ostatni odcinek skasowano, ale tory były widoczne przez długie lata na pokrytej brukiem nawierzchni drogi.

[Qrosava]

Ostatni odcinek skasowano, ale tory były widoczne przez długie lata na pokrytej brukiem nawierzchni drogi. (Gregu)

Dobrze Gregu pamiętasz deptak to 11 listopada. I do dziś widać biegnące przez samiuśki środek deptaka "krateczki" służące obecnie do odprowadzania wody deszczowej. Patrząc na nie możesz sobie wyobrazić, że kiedyś biegły tam wąskie tory.

Q

[secesjonista]

A ja do tej naprawdę ważnej i cennej informacji zamieszczonej przez Grega dodam, że obecny Bahn w Grodzisku ("Oznaczony" jako zabytek) jest najprawdopodobniej drugim dworcem kolejowym w tym mieście. Pierwszy mieścił się w obecnej willi Foksal na skraju ul.1 maja nieopodal parku. Willa kształtem przypomina, mówiąc potocznie, ciuchcię z wysoką wieżą. Oprócz dworca (parter) mieściły się tam także izby dla gości podróżnych (piętro).

Q

Sama odprawa pasażerów odbywała się w drewnianym pawilonie stojącym obok - obecnie już nieistniejącym. Budynek zaprojektował Teofil Schuller, nowy dworzec powstał w latach 1921-1922.

(...)

A poza tym pochodził stąd Leonid Teliga. Zresztą właśnie się dowiedziałem

w zasadzie to jedynie spędził dzieciństwo, jako że urodził się w Wiaźmie.

Mieszkańcy tej miejscowości mogą być dumni :

# XII w. - powstała wieś Grodzisk,

# XIV w. - miejscowość należała do rodziny Grodziskich,

# 1355 - Tomasz Grodziski ufundował kościół we wsi,

# 1522 - król Zygmunt I Stary nadał Grodziskowi prawa miejskie,

(...)

No to wypada też przypomnieć, że miasto zostało pozbawione praw miejskich w 1870 r., a siedziba powiatu przeniesiona została do Błonia. Prawa zostały ponownie nadane 8 września 1915 r., w skład miasta poza osadą wiejską Grodzisk weszły wsie: Jordanowice, Nowy Grodzisk i Wólka Grodziska.

A poza tym pochodził stąd Leonid Teliga. (widiowy)

Ma nawet u nas swoją ulicę.

Swoją drogą stosunkowo niewiele postaci historycznych lub innych znanych osobistości ma w moim miasteczku swoją ulicę. Można wymienić: pl.Zygmunta Starego oraz ulice: Kościuszki, Kilińskiego, Kołłątaja, Sienkiewicza, Fredry, Staszica. A z historycznych dat uwiecznionych na ulicach to: 3 maja (ulica w zdecydowanie najlepszym stanie) i 17 stycznia.

Q

Jakby poszperać to tych patronów jest więcej np.: Władysław Bartniak, Żwirko i Wigura, Franciszek Hynek, Słowacki, Mickiewicz, Moniuszko, Paderewski, Baczyński, Kochanowski, Skłodowskiej-Curie, Kmicic, Okulicki, Wyspiański, Zondek, Asnyk, Kopernik, Mikołaj Bołtuć, Langiewicz, Kraszewski, Narutowicz, Traugutt, Żuliński, Okrzeja, Tadeusz Baird, Reymont, Chłopicki, Czarniecki, Dwernicki, Zamojski, Pułaski, Rej, Chodkiewicz, Dygasiński, Żółkiewski, Konopnicka, Chopin, Michał Bojasiński, Niemcewicz, Chełmoński, Kossak, Makowski, Bem, Chałubiński, Fałat, Poniatowski, Skarbek, Piotr Skarga, Orzeszkowa, Syrokomla, Deotyma, Krasicki, Krasiński, Batory, Chrobry, Emilia Plater, Knapski, Sikorski, Montwiłł, Korfanty, Malczewski, Kleeberg, Kasprowicz, Umiński, Waryński, Sułkowski, Dąbrowski, Rembek, Chłapowski, Prądzyński, Mieszko I, Maczek, Żeromski, Matejko, Sowiński, Arciszewski, Godebski, Limanowski, Modrzejowski, Osiecka.

Z dat to jest jeszcze 1-go Maja i 11-go Listopada, o konotacjach historycznych jest i ul. Konspiracji, Obrońców Getta, Armii Krajowej, Armii Polskiej, Orląt Lwowskich.

Warto też wspomnieć o Mokronowskich, którzy pieczętowali się herbem Bogoria, który obecnie jest herbem miasta Grodziska Mazowieckiego.

Q

Mhmm...

tyle, że był to ród Mokronoskich - w 1623 nabyli Grodzisk, a pierwszym właścicielem był Aleksander - sekretarz królewski. Ich dwór w Jordanowie zaprojektował Charles Pierre Coustou.

No, ale do ogólniaka to już chodził pruszkowskiego (im. T. Zana). Brak lokalnego patriotyzmu czy co?

Konieczność.

Teliga po ukończeniu szkoły powszechnej zdał do czwartej klasy grodziskiego Liceum Humanistycznego, szkoła ta jednak utraciła na rok status szkoły państwowej - stąd i te przenosiny.