Prawo Karne BSRR i USRR 1939-1941

[Don Pedrosso]

2 listopada 1939 Rada Najwyższa ZSRR włączyła okupowane tereny Polski w skład Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (BSRR) oraz Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej(USRR). 29 listopada zostało nadane obywatelstwo radzieckie wszystkim osobom zamieszkującym te tereny. Skutek był oczywisty - każdy mógł być sądzony wedle prawa sowieckiego. Moje pytania są następujące:

1. Kto pracował nad tymi kodeksami?

2. Czy były jakieś różnice w kodeksie karnym BSRR i USRR?

3. Czy były jakieś różnice między kodeksami karnymi BSRR, USRR a ZSRR?

4. Jaki kodeks karny obowiązywał na terenie Litewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej?

[FSO]

Witam;

krótko i treściwie: uchwały o wyborach do Zgromadzenia Narodowego Z.U. /Z.B. zostały podjęte przez odnośne fronty radzieckie. W owej uchwale było wszystko: jak wybierać, jak dzielić na okręgi wyborcze etc. [7.10]; dzien wcześniej wybrano odnośny komitet d/s wyborów; z tym że na Białorusi - przygotowania do wyborów zaczęly się dzień lub dwa wcześniej [odezwa 5.10] Zgromadzenia trway odpowiednio 26.10 - 28.10 oraz 28.10 - 30.10 [ukraina / Białoruś]. Uchwały były podobne i dotyczyły: [porządek dzienny]: sprawa władzy państwowej na terenie Z.B., włączenia Z.B. do ZSRR, konfiskaty ziemi obszarniczej, nacjonalizacji wielkiego przemysło i upaństwowienia banków. Prośba z Białorusi została "uchwalona" 29, Ukrainy - 27. R.N. ZSRR [sesja nadzywczajna] z dn. 31.10 - 2.11. 1 Listopada włączono Białoruś, 2 - Ukrainę. 15.11 - USRR przyjęła prośbę U.Z, a 14.11 - BSRR - przyjęła prośbę B.Z.

W tak zwanym międzyczasie organa władzy lokalnej podlegaly dowódcom frontów, oraz utworzonym przy nich radom wojennym. Odpowiednio: Frontowi Białoruskiemu i/lub Ukrainskiemu. Do 4. 10 Front Białoruski zatwierdził rady obwodowe [wojewódzkie]. Front Ukraoiński tej sztuki dokonał już 3.10.. Podział faktyczny po włączeniu to 15.11 dla Ukrainy, dzień wcześniej dla Białorusi [decyzje odnośnych republik: USRR i BSRR]. 4.12 obie republiki ustaliły granice między sobą, a 4.04.1940 r. zatwoerdziłą to R.N ZSRR, przy okazji w tym samym czasie zmieniając odpowiednio konstytucję ZSRR.

Na podstawie dekretu z 29 listopada przynano zgodnie z zasadami radzieckimi automatyczne obywatelstwo ZSRR, wydano dwa rodzaje paszportów [jedne zwykłe - dla tych co mieszkali wcześniej, drugie z tzw. paragrafem 11 [zakaz zamieszkiwania w stolicach, dużych miastach, pasie przygranicznym - uchodźcy z Polski zajetej przez Niemców -> bieżeńcy]. Paszport zaś oznaczał fakt, że stali się oni obywatelami radziecki i musieli wymienić dokumenty. Pozwoliło to traktować obywateli Z.B. i Z.U. jako obywateli radzieckich, co zaowcowało dużym poborem - w latach '40 - '41 minimum 210 tys. osób z roczników wchodzących w wiek poborowy [1917 - 1919. Pobór w ZSRR był między 21 a 23 rokiem życia]

Z tego co wiem, nie bylo różnic pomiędzy kodeksami odnośnych republik - byly takie same po wcieleniu do ZSRR. Wcześniej - jako że podlegały dowódcom frontów obowiązywało prawdopodobnie prawo czasu wojny. Kodeksów na miesiąc nie tworzył nikt.

pozdr

[Bruno Wątpliwy]

Przypomnę pokrótce, co już ustaliliśmy . Kodeksu karnego ZSRR jako takiego nie było. Uchwalono 3 kolejne kodeksy karne Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej: w 1922 roku tekstu, w 1926 roku i w 1960 roku.

Po utworzeniu ZSRR przyjęto w 1924 roku "Основные начала уголовного законодательства Союза ССР и союзных республик 1924 года" ("podstawowe zasady karnego prawodawstwa ZSRR i republik związkowych". Nie był to kodeks, ale ogólnozwiązkowe zasady, wytyczne. W zgodzie z nimi uchwalano kodeksy karne poszczególnych republik związkowych (także ww. rosyjski z 1926 r. - BTW wydaje mi się, że ten był nową, b. zmienioną redakcją poprzednika z 1922 r., ale traktowany jest jako nowy). Nowe "podstawowe zasady karnego prawodawstwa ZSRR i republik związkowych" przyjęto w 1958 roku i zgodnie z nimi zaczęto zmieniać kodeksy poszczególnych republik (stąd nowy kodeks rosyjski z 1960 r.).

W republikach powstałych przed 1936 r. uchwalono zasadniczo własne kodeksy. W republikach utworzonych po 1936 r. mogło być przez długie lata tak, że obowiązywał kodeks rosyjski. Zatem dopiero ok. 1960 r. wszystkie republiki miałyby własne kodeksy. Świta mi także w pamięci, że podobnie było np. w republikach bałtyckich, tj. np. na Litwie od 1940 r., aż do początku lat 60. obowiązywał kodeks republiki rosyjskiej, dopiero w latach 60. uchwalono tam własny.

Z praktycznego punktu widzenia mała różnica, bo i tak wszystkie kodeksy republikańskie były wzorowane na kodeksie republiki rosyjskiej i opierały się na wzmiankowanych przeze mnie ogólnozwiązkowych wytycznych. Także, mimo odrębnych kodeksów, regulacje w całym ZSRR były zapewne analogiczne, z niewielkimi różnicami. Zresztą bardzo podobnie wyglądały konstytucje poszczególnych republik związkowych, a co dopiero mówić o kodeksach karnych.

[Don Pedrosso]

Właśnie na Was panowie liczyłem w tej dyskusji

Przypomnę pokrótce, co już ustaliliśmy smile.gif . Kodeksu karnego ZSRR jako takiego nie było. Uchwalono 3 kolejne kodeksy karne Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej: w 1922 roku tekstu, w 1926 roku i w 1960 roku.

Przepraszam za uproszczenie Oczywiście były to kodeksy karne RFSRR. Podaję linki do kolejno kodeksu z 1922 i 1926 roku:

http://www.law.edu.ru/norm/norm.asp?normID=1241523

http://www.law.edu.ru/norm/norm.asp?normID=1241189

Teraz coś ode mnie. Radzieckie prawo karne odrzucało zasadę lex retro non agit (co dawało duże pole do popisu, praktycznie przy każdym przesłuchaniu osoba zatrzymana musiała napisać życiorys) oraz wprowadzało odpowiedzialność zbiorową. Istniało też takie pojęcie jak system "kar pracy poprawczej" (patrz Kodeks pracy poprawczej z 1933 r. ; isprawitielno-trudowyje łagieria – ITŁ), w zakres którego wchodziło: kara pozbawienia wolności w obozach pracy poprawczej od 3 do 15 lat, kara pozbawienia wolności w ogólnych miejscach odosobnienia do 3 lat, kara wysiedlenia na okres od 1 roku do 5 lat (mogła być połączona z pracą przymusową co zwiększało rozpiętość czasu jej odbywania od 3 do 10 lat).

I BSRR i USRR posiadały własne kodeksy karne (UK - Ugołownyj kodeks), wzorowane oczywiście na tym z RFSRR, przykładem jest to, iż artykuł art. 59 kodeksu rosyjskiego brzmiał bardzo podobnie do art. 54 kodeksu ukraińskiego. Nie jestem natomiast do końca pewien jak to było z Litwą - w książce Wandy K. Roman Konspiracja polska na Litwie i Wileńszczyźnie. Wrzesień 1939 - czerwiec 194 znajduje się lista aresztowanych, którzy byli zatrzymywani wedle UK BSRR.

[FSO]

Witam;

Don Pedrosso: kilka spraw: tak naprawdę Wilno i okolice, które zostalo przylączone do Litwy, najpierw mialo prawo litewskie [okres '39 - '40], potem na jej terenie obowiązywal kodeks karny RFSRR [ogólny], w sensie prawnym o ile mnie pamięć nie myli [sprawdzę w ksiązeczce dziś wieczór] kodeks "związkowy" wszedl w życie na jej terenie od bodajże roku '60. Podobny problem w sensie unifikacji prawa występowal także na pozostalych terenach, nazwijmy je "wcielonych" - Z.B. i Z.U.

Teren który przez nas [Polaków] - dokladniej - Litwy Środkowej - mógl być podzielony - część wlączono do BSRR a część wlączono do Litwy, co sprawialo, że faktycznie obowiązywaly tam dwa kodeksy karne.

pozdr

[Bruno Wątpliwy]

Wandy K. Roman Konspiracja polska na Litwie i Wileńszczyźnie. Wrzesień 1939 - czerwiec 194 znajduje się lista aresztowanych, którzy byli zatrzymywani wedle UK BSRR.

Don Pedrosso, sprawę - chyba - można łatwo wyjaśnić. Do czasu przekazania Wileńszczyzny Litwie (jeszcze "smetonowskiej"), czyli ok. 28 października 1939 r. osoby aresztowane na tym obszarze zapewne prawu właściwemu dla BSRR. Zresztą, do czasu zawarcia umowy "Bazy za Wilno" z Litwą - Wilno i okolice traktowano właściwie jako obszar białoruski. Poza tym, pamiętajmy, że Wileńszczyzna (skądinąd termin niedookreślony) to nie tylko obszary, które otrzymała Litwa, ale także przyłączone w 1939 r. do BSRR.

Z pewnością natomiast do przyłączenia Litwy do ZSRR nie obowiązywało na jej obszarze prawo radzieckie, a później był to zapewne kodeks RSFRR, a nie białoruski.

[FSO]

Witam;

w kwestii litewskiej - traktatem z 10 października przekazano pas czegoś co nazwano "obwód wileński" -> pas o długości ok 22 km, Oran na północy, do Turmontu na południu o szerokości od 20 do 80 km. [Pozostała część Wileńszczyzny została wcielona do BSRR]. N.b. jeszcze we wrześniu włądze litwo podkreśłały, że Wileńszczyzna zamieszkana jest przez Litwinów. Na mocy układu z 25.10 wojska radzieckie weszły kilka dni później do baz., choć prawdopodobnie na terenie Wileńszczyzny o wielu ważnych sprawach decydoiwało już NKWD, a władza stawała się coraz bardziej swowiecka. 15.10 w Wilnie zjawili się przedstawiciele władz Litwy, 27.10 weszła na terytorium armia litewska. W sprawie obywatelstwa litewskiego - 29.11 opublikowano ustawę wdle któej obywatelstwo przysługiwało: tym którzy 6 sierpnia 1920 mieszkając na terytorium Litwy mieli 18 lat i zamieszkiwali je również 27 października 1939 r. Osoby młodze zasadniczo miały ustalane obywatelstwo wedle obywatelstwa ojca. Do tego masa wyjątków i warunków. Obywatelstwo otrzymało ok 15 tys osób, pozostali zostali "obcokrajowcami". 16 czerwca '40 r. Litwa zostaje zajęta. 1 lipca rozwiązano parlament, 3 lipca TASS ogłasza nowe wybory do Sejmu Litwy, 5 lipca podpisują będący podstawą do wyborów, 7 lipca go upublikowano i tegoż dnia uplywal czas zgłaszania kandydatów na posłów. Wybory odbyły się zgodnie z decyzją 14 i 15 lipca [choć realnie głosowano do 16 lipca]. 21. lipca Sejm się zebrał podejmując cztery uchwały: o władzy rad, o wejściu w skłąd ZSRR, nacjonalizacji banków i wielkiego przemysłu, oraz uznaniu ziemi, lasów i wód za dobro ogólnonarodowe. . 5. sierpnia - zarzadzenie o państwym fundzuszu ziemi, dla gospodarstw pow. 30 ha. 1. sierpnia Liwę włączono w skład ZSRR. Konstytucję [z marginalnymi zmianami] przyjęto jeszcze w eirpniu '40 r. Paszportyzacja Litwy - dekret Prezydium R.N. ZSRR z 7 września 1940 r.. Obywatelami ZSRR stawali się obywatele Litwy od dnia wstąpienia w skłąd ZSRR, obcokrajowcy - mogli się zarejestrować do 1 listopada, jeńcy wojenni - wyłącznie art 3. ustawy o obywatelstwie ZSRR. 6.11 przeprowadzono formalny podzial między BSRR a LSRR.

pozdr

[Bruno Wątpliwy]

Na mocy układu z 25.10 wojska radzieckie weszły kilka dni później do baz., choć prawdopodobnie na terenie Wileńszczyzny o wielu ważnych sprawach decydoiwało już NKWD, a władza stawała się coraz bardziej swowiecka.

Do operacji z czerwca 1940 r., a dokładnie do nieco wcześniejszych przypadków "zaginięć żołnierzy z baz", które stały się pretekstem do inwazji, radzieccy sprawiali wrażenie szanowania suwerenności Litwy (mimo samej instalacji baz, w których jednak przebywali we względnej izolacji). NKWD nie mieszało się szczególnie w sprawy litewskie, funkcjonowały dawne władze, prawo i policja, w tym polityczna - Sauguma. Odstępstwa od zasady "nieinterwencji" zdarzały się incydentalnie. P. Łossowski, Litwa a sprawy polskie 1939-1940, Warszawa 1985, s. 125, podaje np. paradoksalny zapewne dla wielu z nas przykład, że krzywdzeni przez władze litewskie robotnicy polscy, pracujący na potrzeby baz radzieckich, zwracali się o interwencję Rosjan, którzy jej nie odmawiali. (Do prac "przy bazach", radzieccy przyjmowali także robotników bez paszportów litewskich, w czasie gdy Litwini szykanowali tych, którzy nie przeszli sita weryfikacji podczas nadawania obywatelstwa litewskiego).