Stawaj Waść!!!

[secesjonista]

X. Bogusław Radziwiłł bawiąc swego czasu we Francji przyłączył się do polskiego poselstwa zdążającego po narzeczoną dla naszego króla - Ludwikę Marię. Tam wdał się w awanturę z hrabią de Rieux (jak sam powiadał: w policzek musiał mu dać, bo ten mu szpetnie przymówił), którą postanowił rozstrzygnąć za pomocą pojedynku. W latach 1645-1647 trzykrotnie próbował odbyć ów pojedynek i trzykrotnie ostał ten zamiar udaremniony przez kardynała Mazariniego, za każdym nasz rodak musiał opuścić teren Francji.

Szerzej:

https://storino.pl/p/36W1d

Edytowane 20 Listopad 2012 przez secesjonista

[secesjonista]

Doby czasów Targowicy, poseł pełnomocny rosyjski Sievers wspominał o wyzwaniu przez ks. Józefa Poniatowskiego - Szczęsnego Potockiego.

Kiedy Szczęsny Potocki nakazał odebrać od wojska przysięgę na nową konfederację, książę wydał cyrkularz do wszystkich korpusów, w którym potępiał odstępstwo Targowiczan.

Jak wiemy książę zrzucił mundur i udał się zagranicę. Z okazji Nowego Roku 1793 r. Szczęsny Potocki wydał do wojsk własny cyrkularz, w którym nader niepochlebnie wyraził się o dawnych dowódcach, co to: "wojsko niepotrzebnie na pogrom narazili". Poniatowski wyraził opinię, że takie słowa jawią się jako niemoralne, odpowiedź Szczęsnego w swym tonie była nader mało powściągliwa. Pisze zatem ów do księcia z Grodna (4 lutego 1793 r.) m.in. tymi słowami:

"Nie rozumiem Pańskiego listu. Nauczyłeś się słuchać, lecz nie myśleć. Należałoby przypomnieć sobie, że tylko na skutek mojego zalecenia wszedłeś do służby Rzplitej...".

13 lutego książę Józef odpowiada:

"Powiedziałem Panu prawdę, Odpowiadasz na nią obelgą. Człowiek zdolny do napisania jej, umie także jej bronić. Trzymam się ostatnich wyrażeń Pańskiego listu i proszę o oznaczenie mi miejsca spotkania na granicy".

Szczęsny, wedle relacji Parandiera, którą zdał podczas swej bytności w Wiedniu ministrowi (w marcu), miał odpowiedzieć w tym duchu:

"Europa byłaby zdziwioną widząc dwóch bijących się ze sobą Polaków, w tej właśnie chwili, gdy życie ich winno być poświęconem obronie kraju. Zamiarem moim nie było ubliżenie Waszej Książ. Mości. Jęsli ci to usprawiedliwienie nie jest dostatecznem, przybądź i wpakuj mi w łeb dwie przeznaczone to kule...".

W sprawę włączyły się czynniki oficjalne: Siviers wystąpił z wnioskiem do ministra Razumowskiego, ten zaś zwrócił się do odpowiednich władz o wydalenie Poniatowskiego z granic dzielnic Cesarstwa Niemieckiego. Ambasador postarał się również o mocniejsze zaangażowanie w konflikt naszego króla, przypominając mu, że musi wpłynąć na wyjazd księcia z Wiednia o ile chce liczyć na sprawę uregulowania swych długów.

Do pojedynku zatem nie doszło...

[harry]

Zimą 1675/76 dwaj towarzysze z kompanii rotmistrza Rybińskiego (na służbie Wielkiego Elektora) pociągnąwszy uprzednio tęgo węgrzyna wzięli się do bitki, a że w pijackiej swawoli nie uzgodnili zasad pojedynku jeden wziął się za szablę, a drugi za pistolet. Coby rozpalone głowy ochłodzić musieli potem , odziani w końskie czapraki :lol:/>, za swoim oddziałem pieszo iść, a żeby wiedzieli za co ta kara, jeden miał na szyi zawieszaną nagą szablę a drugi pistolet.

[Kadrinazi]

Zimą 1675/76 dwaj towarzysze z kompanii rotmistrza Rybińskiego (na służbie Wielkiego Elektora)

O jaką jednostkę chodzi?

[harry]

O dwie kompanie polskiej jazdy sformowanej na sposób towarzyski w Gorzowie latem 1675, pod komendą rotmistrzów Rybińskiego i Jaskółeckiego. Długo sobie nie posłużyli, w maju 1676 już dostali bana. Nawet miałem do Ciebie pisać, czy coś więcej wiesz na ten temat?

[Kadrinazi]

Hmmm, ciekawe. Nie kojarzę tego, ale warto się tematem zainteresować. Skrobnij mi po Świętach maila, to poszukam.

[harry]

Wspominałem juz o tym wojsku tutaj:https://forum.historia.org.pl/topic/14191-pruski-korpus-towarzyski/

Po prostu trochę rozwinę a Ty się po świętach przyjrzysz

[secesjonista]

O pewnym pojedynku wzmiankowanym przez Lelewela wspomniałem w poście numer 5, tu garść dodatkowych szczegółów.

Zygmunt Gloger w swej "Księdze rzeczy..." podaje informację o pojedynku (roku 1634) wojewodzica Sapiehy z Kossobudzkim, wojewodzicem mazowieckim.

Ot, jeden z wielu.

O tyle jednak ciekawy, a to z dwu powodów: Kossobudzki za swą zapalczywość "gardło dał", a pokłosiem jego zgonu jest zadziwiające epitafium na jego grobie.

Z anonimowego pamiętnika (w zasobach Muzeum Czartoryskich w Krakowie) Władysław Czapliński w "Na dworze króla Władysława IV" podaje:

"...W 1634 w imię bezpieczeństwa w stolicy dał gardło wojewodzie mazowiecki Kossobudzki, mimo stanowiska swego ojca i mimo że ludzie jego w zmowie z katem próbowali go porwać z miejsca egzekucji w chwili, gdy kat za pierwszym uderzeniem nie pozbawił go życia. Jednak — jak pisze współczesny pamiętnikarz

— pan marszałek patrzając oknem z gospody swej kazał kata imać i pana wojewodzica, którego była już czeladź jego porwała, dociąć, co uczynił (kat)".

Pojedynek miał prawdopodobnie miejsce pomiędzy synem Adama Kossobudzkiego kasztelana wyszogrodzkiego (1606 r.), wojewody mazowieckiego (1625 r.), starosty łomżyńskiego i koleńskiego.

Najprawdopodobniej pojedynkowiczem był Jan, co do Sapiehy to wiemy, ze chodziło o dworzanina królewskiego, najprawdopodobniej był to Kazimierz syna wojewody nowogrodzkiego Mikołaja Sapiehy.

Jeśli zaś chodzi o epitafium, jest ono o tyle zadziwiające, ze te na ogół miały charakter panegiryczny, pochwalny, co innego z epitafium dla Kossobudzkiego.

Jak podaje Starowolski (w: "Monumentum Sarmatarum"), znajdowało się ono w warszawskiej katedrze św. Jana:

WOJEWODZICA MAZOW1ECKIEGO

KOSSOBUDZKIEGO

KAŹNI POŚWIĘCONE.

OSZCZĘDNEGO OJCA OPŁYWAJĄCY W DOSTATKI SYN.

CO ROZTROPNA PIECZOŁOWITOŚĆ OJCA NAGROMADZIŁA

TO SKWAPLIWIE ROZPROSZYŁA DZIEDZICA SWAWOLA.

O ILE TAMTEN BYŁ OPATRZNY, O TYLE TEN ZDROŻNY.

ABY PRZYJEMNIE ŻYĆ, NIEPOŻYTECZNY ŻYŁEM.

DOBR CIAŁA I MAJĄTKU MOJEGO ŹLE UŻYWAŁEM

AZ DO ŚMIERCI,

PRZYCZYNY LOSU SZUKAJĄC, NIE GROM, PRZECHODNIU,

I SMUTNĄ CZERWIENIĄ SPŁYWAJĄCEJ

NIE, DEPCZ SZYI.

BIADA ACH

TO MIEJSCE JEST POŚWIĘCONE.

ZROZUM, JEŚLI JESTEŚ MĄDRY.

SPRAWIEDLIWOŚĆ CZUWA.

TY STRZEŻ SIĘ ZUCHWALSTWA".

/tłum. M. Kieffer-Kostanecka/

oczywiście owa tragiczna w skutkach zwada związana była z szerszym sporem, natury politycznej, pomiędzy dwoma rodami, które znajdowały się w przeciwstawnych obozach, mających różne zapatrywania co do w jakim kierunku winna iść polska ekspansja.

/za: M. Kieffer-Kostanecka "Mazowiecki epizod z czasów panowania Władysława IV", "Notatki Płockie" 1969/

Edytowane 23 Grudzień 2012 przez secesjonista

[secesjonista]

Źle się działo w małżeńskich związkach Radziejowskiego, kiedy zmarły dwie jego pierwsze małżonki powiadano, że "obie połamał, raczéj pomorzył".

Nie inaczej działo się w trzecim jego związku.

Podkanclerzyna miała dwóch pomocników: Tyzenhausa, pokojowca i faworyta królewskiego, oraz brata swego Bogusława Słuszkę. Ponoć jeden i drugi

mącili w rzeczonym stadle, w konsekwencji czego Radziejowski wymówił dom Tyzenhausowi. Ten wyzwał go na pistolety, jak pisze Karol Szajnocha: "o śmierć lub życie"

sprawa oparła się o króla, który nakazał odprawić zapalczywego młodzieńca z dworu. Zresztą na krótko, wnet przywrócił go do łask, karę wymierzając niezbyt srogą, miał

jeno "królową na kolanach przeprosić".

Takoż i podskarbi nadworny litewski Słuszka wyzwał na pojedynek Radziejowskiego, a gdy ten nie dał mu pola "afrontował go i jego ludzi w sposób dokuczliwy i

krzywdzący".

/tegoż, "Szkice Historyczne", rozdz. "Hieronim i Elżbieta Radziejowscy", T. IV, Lwów 1869, L. Kubala "Szkice Historyczne", rozdz. "Proces Radziejowskiego", s. II, Lwów 1880/

[secesjonista]

Kochowski wspomina o nietypowym (a może typowym?) pojedynku. Oto pod Opatowem roku 1671 r.

stojący tam żołnierze nadto swawoli po okolicy. Tedy urodzony Pałucki, kiedy już nie mógł

zdzierżyć owych kradzieży i gwałtów, udał się wraz z synem i dwoma służącymi do owej chorągwi

(roty).

Tam wyzwali na pojedynek żołnierzy i w nierównej walce pokonali.

Ponoć Jan Władysław Radziwiłł (wnuk Albrychta, co to pomarł na Klecku w 1592 r.), starosta

wiślicki, podczas swych licznych wojaży zagranicznych zabawiał na dworze króla francuskiego.

Tam miał nieprzyjemność wysłuchiwać niepochlebnych opinii o swej nacji z ust posła hiszpańskiego.

Zatem stając w obronie honoru Polaków wyzwał tamtego na pojedynek i ubił.

maxgall wspominał o Sobieskim i Pacu w 1652 r. kiedy szło o pannę. Ponoć na jednym z sejmów

grodzieńskich (1688 r.?) Sobieski zniecierpliwiony przymówkami jednego Paca chwycił za szablę

mówiąc:

- Nie wywołuj ciężaru ramienia mego!

na co Pac, również chwytając za broń, odrzekł:

- Pomnij żem był sprawny gdyśmy byli równi.

U schyłku RON jednym z ulubionych miejsc pojedynkowania była Jezierna, co uwiecznił Krasicki:

W uciszeniu i myślach dalszą podróż odprawowałem, i gdy się już przy nader mocnych upałach ku południowi zabierało, stanąłem:

Utrudzony niezmiernie,

W owej sławnej Jeziernie.

Nie wiem, czyli godne zastanowienia miejsce, które raczej osławionem, niżeli sławnem zwać należy.

Tam w niezmiernej cholerze,

Rozjuszeni rycerze,

Dla przymówki, lub flaszki,

Kładą życie za fraszki.

Częstokroć i nie kładą, a natychmiast rozlanie krwi, wino zastępuje. Z przeproszeniem rycerzów, ja to wolę.

Wdzięczniejsza zgody, niźli bitwy postać,

Lepiej się upić, niż w łeb kulą dostać.