Przechodzenie szlachty na stronę Szwedów w trakcie 'Potopu'

[Tofik]

Dlaczego polska szlachta w trakcie "Potopu" przechodziła masowo na stronę Karola Gustawa? Czy uważała to za środek obrony państwa? Czy uznawano to za rodzaj "elekcji" Carolusa będącą jednocześnie detronizacją Jana Kazimierza? Czy czyniono to z pobudek osobistych i osobistej zemsty oraz chęci uzyskania różnorakich korzyści? Czy była to świadoma zdrada?

[Narya]

Na pewno nie była to zdrada narodowa w wydaniu sienkiewiczowskim. Króla nie utożsamiano z Rzecząpospolitą. Rzeczpospolita, a więc także jej dobro, była utożsamiana z szlachtą. Poza tym nie sądzę, aby szlachta kochała tak mocno Wazów, mając w pamięci rokosz Zebrzydowskiego (stłumienie przemocą prawa do manifestacji weta przez szlachtę, tak mniej więcej).

[Kadrinazi]

Pytanie czy naprawdę przechodziła tak masowo? Na pewno na stronę Szwedów przeszła praktycznie cała armia koronna (mając nadzieję na żołd), ale jak to wyglądało w przypadku szlachty?

[Tofik]

Poza tym nie sądzę, aby szlachta kochała tak mocno Wazów, mając w pamięci rokosz Zebrzydowskiego (stłumienie przemocą prawa do manifestacji weta przez szlachtę, tak mniej więcej).

Rokosz Zebrzydowskiego był bardzo odległym wydarzeniem, chyba brakowało już naocznych świadków tych działań, ale pamiętajmy, że to nie król był inicjatorem starcia. To Zebrzydowski rozpoczął bardzo ostrą krytykę władcy, więc ciężko mówić tu o jakimkolwiek wecie, tym bardziej sensownym.

Ani Zebrzydowski, ani Herburt, ani Janusz Radziwiłł (ojciec Bogusława), ani tym bardziej Stadnicki nie stali się takimi trybunami szlachty jak ich dawny opiekun, Jan Zamoyski, co dało im niezbyt szczególne miejsce w sercach szlacheckich. Pod tym względem przewyższał ich choćby... Lubomirski, przywódca - udanego już - rokoszu. Ten naprawdę swoją niewinnością i wiernością (zmyślonymi czy nie) ujął sobie b. dużą część panów braci.

Moim zdaniem, bardzo dużą rolę, zwłaszcza na Litwie, odgrywała kwestia zagrożenia moskiewskiego i niemożność zniszczenia go za pomocą własnych sił. W pewnej części może miało na to wpływ także niezadowolenie z rządów Jana Kazimierza.

[montezuma1985]

Podstawą do dyskusji w tym temacie jest zdefiniowanie słowa zdrada w realiach XVIIwiecznych. Zdrada w dzisiejszym rozumowaniu odbiega od jej pojęcia w wieku XVII. Dla przykładu Sobieski w szeregach Karola Gustawa zdobył spore doświadczenie wojenne ganiając po kraju rodaków (które przydało nam się później) jednak został przyjęty z otwartymi ramionami przez Jana Kazimierza, hojnie obdarowany i nikt mu wyrzutów nie czynił...