Roman Różyński

To akurat prawdą nie jest . Poważna próba zdobycia Smoleńska nastąpiła wkrótce po rozpoczęciu oblężenia . Kawaler Nowodworski wysadził jedną bramę ale wobec braku posiłków musiał się wycofać . O pobycie Kozaków pod Smoleńskiem wiem ale nie znalazłem opisu ich zaangażowania bojowego w tym oblężeniu . Bardziej się przydali zajmując okoliczne zamki no i faktycznie przyczynili się do sukcesu rokowań w 1618 , chociaż bardziej przez rabunki i rzezie niż co innego - w tym naprawdę byli dobrzy . Nie do końca prawda - pod Twerem dowodził całą armią polską z posiłkami moskiewskimi ocenianą na 5000, spróbuję póżniej to ustalić dokładniej . Siły nieprzyjaciela też małe nie były : 6000-7000 Niemców i Moskwy 14000 . Mimo ucieczki centrum bitwa zakończyła się sukcesem . Skala sił przypomina mi Kłuszyn !! Z ordą się zgodzę . Jak się okazuje niesłusznie.

Czemu nikt nie wymienił kopii husarskiej ?

Co nie znaczy że nie można ganić hetmanów za Cecorę - w końcu zmarnowali najlepszą wówczas armię świata w walce z przeciwnikiem , którego przewaga liczebna była symboliczna a jakość gorsza niż naszych . Zresztą już Jan Tarnowski coś pisał o tym że , ważniejszy dobry szyk niż najlepsze plany (innymi słowy ale nie mam "Consilium .... " pod ręką ). Podaj mi też przykład zwycięskiej bitwy w której armia polska ( przed Cecorą ) walczyła bez odwodów .

To proste - Żółkiewski zrezygnował z buławy . Zgadza się - dlatego wcześniej wymieniałem Zborowskiego i Gosiewskiego , którzy wpadek w walkach w otwartym polu nie zaliczyli . A jakież to zwycięstwa odniósł Koniecpolski zanim został hetmanem ? Przydali się też w czasie dymitriad i wojny 1609 - 1619 , co nie znaczy że , bez nich byśmy sobie nie poradzili . Od roku 1625 ciągle wywoływali nowe powstania co powinno dać naszym hetmanom - Koniecpolskiemu i Potockiemu do myślenia - niestety traktowali ich jak paznokcie , a nie jak gangrenę . Okazało się to fatalnym błędem . I to jest smutne że , nie za Kłuszyn , a za Cecorę trafił do panteonu narodowego . To chyba taka nasza przypadłość narodowa że , na bohaterów kreujemy za totalne klęski , a nie za zwycięstwa .Przykłady: Żółkiewski , Czarniecki , Kościuszko .

Zauważ , że hetmanem czy też głównodowodzącym nie zawsze zostawał człowiek mający jakiekolwiek doświadczenie na stanowisku dowódczym - przykładem na to jest Jan Zamoyski . To że , Żółkiewski już się nie nadawał , najdobitniej uwidoczniło się pod Oryninem . Po bitwie tej na głowę zasłużonego ale już nieudolnego wodza posypały się słuszne gromy . Zostawiając Żółkiewskiego na stanowisku król dawał mu szansę na kolejną porażkę . Niestety Żółkiewski nie zmarnował tej szansy i zgubił najlepszą wtedy armię na świecie . W tej chwili można tylko spekulować co by było gdyby dowódcą został ktoś nowy , np. : Korecki , Tomasz Zamoyjski czy któryś ze Zbaraskich , Lubomirskich lub Potockich , ale gorzej niż się stało chyba być nie mogło . Na Potockiego patrzę nie przez pryzmat Korsunia , gdzie szanse na sukces były niewielkie , ale jego dowodzenie w 2-gim dniu bitwy pod Beresteczkiem i zmarnowanie szansy na zniszczenie Kozaków przez ugodę białocerkiewską . Chwasty powinno się wyrywać i palić a nie przycinać . Kozacy tak naprawdę nie byli nam do niczego potrzebni . Zauważ że , Potocki zmarnował Kumejki nie wyżynając poddających się Kozaków i w 1638 walki trwały nadal .

Tak się składa że ów "Rejestr wojska które jest przy Caru na Moskwie" dotyczy liczebności sił polskich już dłuższy czas po bitwie nad Chodynką z 5 lipca i to już po dołączeniu do tych sił pułku Sapiehy (a właściwie rozłożeniu się tego pułku w mili od Tuszyna). Na pewno powstał jeszcze przed wymarszem Sapiehy pod Trócę, a więc między 11 a 29 września 1608 roku, możliwe że dnia 17 września.

Faktycznie nie było wielu zastępców dla Żółkiewskiego, jeśli jednak się zastanowić znalazłoby się parę kandydatur: Aleksander Gosiewski - dowodził garnizonem Moskwy w 1610-1611 roku, Aleksander Zborowski- dowodził największym pułkiem pod Kłuszynem, a w 1609 roku samodzielnie stoczył udaną bitwę pod Twerem. Mołdawię oddano ze względu na konieczność odesłania części wojska do armii królewicza, ale czemu uważasz że, nie powinniśmy jej mieć. Po ewentualnym zajęciu Mołdawi łatwiej byłoby rozprawić się z dokuczliwymi Tatarami budziackimi. Kazanowski faktycznie nie miał swoich Kumejek - w chwili nominacji kandydatura Potockiego wydawała się znakomita. Patrzyłem na nominacje przez pryzmat póżniejszych "dokonań" - stąd moja ocena, a Kazanowski nie poniósł też żadnej klęski.

Szlachta miała broń, której my nie mamy. Trudno jest stanąć pod broń gdy się jej nie ma. A większość społeczeństwa i to z każdym kraju łatwo daje się manipulować z wyjątkiem 10% którzy używają rozumu.

Okazuje się że, najlepszych wodzów mianował (spośród Wazów) tak krytykowany Zygmunt III: Chodkiewicza, K.Radziwiłła, Koniecpolskiego. Największym jego błędem było odrzucenie dymisji Żółkiewskiego w 1618 r. kiedy ten najlepsze lata miał za sobą Nominacje W4 faktycznie były beznadziejne: Kalinowski, Potocki, Kazanowski (najlepszy z wymienionych),kiedy mógł mianować Wiśniowieckiego miast Kalinowskiego, Z nominacji J. Kazimierza trzeba skrytykować S. Potockiego, który fatalnie zawiódł pod Górznem zanim został hetmanem, a i póżniej niczym się nie wykazał. A co do tego ,że nie mógł niby mianować Wiśniowieckiego to: 1. mógł znieść dożywotność urzędu hetmana korzystając z nastrojów wywołanych klęską korsuńską -był nawet taki pomysł, 2. mógł mianować Wiśniowieckiego hetmanem nadwornym odnawiając ten urząd lub chociaż samodzielnym regimentarzem.

Co do Różyńskiego założę wkrótce związany z nim temat, bo faktycznie od króla buławy nie dostał. A to że Czarniecki był lepszy od Sapia to żaden powód do uznania go za wybitnego hetmana. Zresztą Czarniecki nie błyszczał równierz jako żołnierz: Jego chorągiew poniosła największe straty pod Kumejkami, pod Beresteczkiem pułk przez niego dowodzony w 2-gim dniu bitwy został osaczony i stracił najważniejszą chorągiew, następnie wpadka pod Monasterzyskami w 1654 w walkach z Bohunem, a jeden z jego biografów przypisuje mu plan wyprawy żółtowodzkiej. To że zaszedł tak wysoko, to z pewnością efekt wytrwałej służby marsowej, strat kadrowych pod Batohem, może i lizusostwa, a na pewno talentu ICR do promowania miernot. Co do wypuszczenia Carolusa z wideł rzecznych swoje dołożył i Czarniecki, który wiedząc że, klęska Sapiehy nie była zbyt dotkliwa i mimo propozycji przeprawy przez Wisłę i zastąpienia Szwedom drogi, co wobec marszu za nimi sił Sapiehy wróżyło sukces, podjął niepotrzebnie marsz do Wielkopolski, dając wytchnąć wrogom !!!! Płatny zdrajca lepszej przysługi nie mógłby im oddać.

Roman Różyński - za efektowne zwycięstwo pod Bołchowem i jeszcze większe nad Chodynką. Był hetmanem wybranym przez wojsko RON służące w II Dymitriadzie - nie poniósł żadnej klęski. Jeśli ktoś ma wątpliwość co do tego czy uznać go za hetmana RON, to takich wątpliwości nie ma co do hetmana nadwornego Jana Zborowskiego, który nigdy nie poniósł klęski a odniósł 2 spektakularne zwycięstwa. Jan Tarnowski za zwycięstwo obertyńskie i dobry podręcznik dla przyszłych dowódców, jak i za rozsądne postępowanie z jeńcami także powinien znależć się na liście. Pytanie: czemu taki nieudacznik jak Czarniecki dostał tyle głosów?

Nie tylko tę nowinkę zerżnął od nas. Ustawienie jazdy na przemian z piechotą zastosował Chodkiewicz pod Kircholmem w centrum w I rzucie, a o tym Gustaw mógł wiedzieć od ojca.

Małą liczbę konii w pocztach przed kampanią żółtowodzką potwierdza skład ochotniczej roty husarkiej, wysłanej pod Czarnieckim nad Żółte Wody. Przy 70 towarzystwa (wg Koryckiego) rota liczyła 150 konii część pocztów musiała być większa niż 2 konne - np. rotmistrza, porucznika czy paru bardziej zasłużonych towarzyszy. Możliwe więc, że nowozaciężni, w tym Druszkiewicz, byli przyjmowani pojedynczo i ktoś dzielił się z nimi pocztowym, a może tylko obowiązkiem utrzymania tegoż. Może też mieli po całym pocztowym, ale wobec braku miejsc w kwarcie przyjmowano nowych pod warunkiem że, żołd będą brali na 1,5 konia - tak jak w przypadku reformy Koniecpolskiego dotyczącej zmniejszenia pocztów husarskich do 3 konii. Otóż nie zabraniała ona posiadania większych pocztów a jedynie mówiła o tym że , nie będzie żołdu dla nadliczbowych pocztowych.

Co do liczebności sił tureckich : Szemberk pisał o wiadomościach jakie na temat sił tureckich przekazał hospodar: "różnie powiadał , jednak nad 10 000 nie podwyższał" następnie własną ocenę: "wojska dwoje , tureckie jedno o 7000 albo 8000 (...), drugie tatarskie o 25000 albo 30000," Przyjąłem że dane hospodarskie , prawdopodobnie od szpiegów lub sympatyków otrzymane , są bardziej wiarygodne niż przesadzona ocena szemberkowa. Odnośnie przyczyn klęski: 1.prawy tabor wysunął się za daleko od wałów , przez co Tatarzy mogli zaatakować osłonę tegoż dużym frontem ,wykorzystując lokalną przewagę w tym miejscu ( 6 000 na 1 200 lisowczyków , 1 000 Mołdawian i wolontariuszów tych do 1 500 lub dużo mniej ) 2. brak odwodu który mógłby wesprzeć tę osłonę, 3. rów który zatrzymał natarcie pułków Koniecpolskiego i Strusia . Nie mogły go obejść , bo drogę blokował im prawy tabor , a z drugiej strony ścierający się z wrogiem pułk Żółkiewskiego. 4. Wytrzymanie czołowego ataku ww pułku oraz Koreckiego i Kalinowskiego przez centrum tureckie-prawdopodobna przyczna taka , że Turcy podjęli atak nim husarze się sprawili , wobec czego nie mogli efektywnie wykorzystać kopii, błedem więc było umieszczenie husarzy w pierwszym rzucie , wobec uszykowanych już sił tureckich. Koniecpolskiego nie ganię za postawę w boju , tylko za nowatorski i jak się okazało , zły plan bitwy. Jeszcze przed bitwą martynowską wojsko obawiało się ,że chce im zafundować drugą Cecorę . a pod Martynowem użyto do walki taboru. Pod Cecorą wystarczyło wyprowadzić wojska w pole : z kozakami w 1 linii , a husarią w drugiej (dało to dobry efekt pod Bołchowem w 1608), z 2 odwodami na skrzydłach i większym na wszelki wypadek za centrum. Wiadomo że zwykle proste rozwiązania są najlepsze .

Nawet biorąc te 9300 i redukując do 8000 (jakieś żródło podaje taką liczebność tylko nie pamiętam które) to siła ta powinna w zupełości wystarczyć na 10500 pogan) więc klęska tę uważam za wyjątkowo haniebną -obciąża ona również Koniecpolskiego który wymyślił niepotrzebnie ruchome taborki które miast chronić uniemożliwiły naszym skuteczny atak przez zawężenie frontu natarcia.

Jeśli chodzi o liczebność najemników pod Kłuszynem to mamy kilka ciekawych informacji z "Diariusza drogi Króla...": 1.o 2 jeńcach co twierdzą że 3000 Anglików ,Niemców,Szkotów i Francuzów pod Białą idzie; 2.że Szujski ma Niemców 3000 z Pontusem i tych ,którzy pod Białą byli; 3.w tych siłach co pod Białą były 18 chorągwi było i zostały one przetrzebione pod Białą przez Gosiewskiego,a następnie przez roty Lanckorońskiego i Młockiego z 2000 Kozaków posłanych czatą ku Rżewie; 4.podsumowanie sił najemnych przed starciem z ww podjazdem-6000 a po starciu że Szujski "z 15 tysięcy Moskwy a z 5000 Niemców pod Możajsk nastąpił. Potwierdza to częściowo informację Żółkiewskiego z listu z 5 lipca o bitwie gdzie ocenia Niemców na więcej niż 5000,jedynie siły rosyjskie liczy razem z siłami niebojowymi i wychodzi z tego 30000 Rosjan. Jeśli jednak weżmiemy informację z listu Kuleszy okazuje się że tylko 4000 Niemców stanęło do boju więc i tutaj hetman liczy stan sił bojowych i niebojowych (ranni,służba,chorzy) razem. Dodając do tego informację Marchockiego o 6000-7000 Niemców i 20000 Moskwy i Budziłły o 7000 Niemców i 16000 Moskwy, a także Maskiewicza o 50000 wrogów i 20000 chłopstwa można ustalić siły wroga które stanęły do walki na: 4000 lub niewiele więcej Niemców (przed starciem pod Biała było 6000 stąd dane Marchockiego i Budziłły) 15000-16000 jazdy i strzelców moskiewskich, do tego 4000-5000 uzbrojonego chłopstwa (różnica między stanem podanym przez Marchockiego a autora diariusza i Budziłłę. Razem do boju 24000 (w tym 19000-20000 żołnierzy) Bardzo proszę o używanie spacji i rozdzielanie zdań, co znacznie ułatwie czytanie i odbiór Twoich postów - K.

- 4000 - 6000 Turków i Mołdawian; - 5000 Tatarów dobrudzkich; - 6000 - 8000 Tatarów krymskich;Taką liczebność wrogów podał Ciekawy. Pytanie skąd taka informacja - otóż z biografii hetmana autorstwa Podhorodeckiego pozbawianą jednak przypisów - innymi słowy wzięta z powietrza. Tymczasem R.Majewski w Cecora 1620 podając cytaty ze żródeł w przypisach - ustalił liczebność sił Skinderbaszy na 2000 Turków, 2000 Tatarów Kantymira i 6000-8000 pozostałych. W jednym z przytoczonych przez niego źródeł liczebność samych Turków określona jest na 2000 do 3000 w innym miejscu liczebność całych sił wroga na 10500. Można więc jedynie spekulowacz czy Kantymir nie miał 2000 a np 3000 ordy a Dewlet Girej 5000 zamiast 6000. Siły polskie to wg komputu którego jednak nie zamieścił to 12260 co po odliczeniach daje i tak 10000. Jak pisze Szemberg-uczestnik walk ,przed walką siły oceniano też na 10000 choć pod wpływem klęski napisał że w rzeczywistści były większe - może wróg ustawił za wojskiem swoją czeladź by zwiększała optycznie jego siły.