Semper
-
Zawartość
165 -
Rejestracja
-
Ostatnia wizyta
Posty dodane przez Semper
- Poprzednia
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- Dalej
- Strona 2 z 7
-
-
Edmund Kotarski (ur. 7 października 1930 r.), emerytowany profesor zwyczajny (Uniwersytet Gdański); historyk literatury i kultury średniowiecznej i nowożytnej, ze szczególnym uwzględnieniem Gdańska; edytor. Zajmuje się głównie prozą publicystyczną i poezją okolicznościową, początkami marynistyki i kulturą medialną dawnych epok. Opublikował m.in. następujące, niezapomniane książki: Publicystyka Jana Dymitra Solikowskiego (1970), U progu marynistyki polskiej: XVI-XVII wiek (1978), Dziedzictwo i tradycja. Szkice o literaturze staropolskiej (1990), Gdańska poezja okolicznościowa XVII wieku (1993), Sarmaci i morze. Marynistyczne początki w literaturze polskiej XVI-XVIII wieku (1995), Gdańsk literacki (do końca XVIII wieku) (1997), Gdańska poezja okolicznościowa XVIII wieku (1997). Wydał kilka tomów marynistycznych tekstów źródłowych, m.in. „Kto ma państwo morskie...”. Problemy morza w opinii dawnej Polski (1970), Trzy podróże (1973), „Trzymajmy się morza”. Problemy morza w opinii Rzeczypospolitej XVIII wieku (1985).
W 2017 roku ukazała się jego najnowsza książka:
Edmund Kotarski
Kultura medialna średniowiecza. Europa łacińskaWydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2017
ISBN 978-83-7507-219-8
format B5, s. 335, bibliografia, indeksstosowny link (szczegółowy spis treści)
Książka uwzględnia rozwijające się paralelnie wizualizacje: gdańskie portale, pomorskie malowidła ścienne i stropowe, witraże, także weksylia, pieczęcie i monety. One także, obok pisma i ksiąg, przenosiły informacje i budziły emocje, generowały wartości, uczestniczyły w tworzeniu i rozwijaniu kultury.
-
Adam Zięba
Inspiracje ewangeliczne w poezji pasyjnej XVII wiekuTematem dzieła są modyfikacje tekstu kanonicznych Ewangelii w staropolskiej literaturze pasyjnej, dokonywane na różnych poziomach utworów, np. konstrukcji, narracji, faktografii, symboliki, metaforyki, stylu. Metodą interpretacji jest hermeneutyka, szczególnie hermeneutyka filozoficzna.
Dr Adam Zięba – historyk literatury, badacz literatury dawnej (szczególnie baroku), absolwent filologii polskiej Uniwersytetu Gdańskiego. W roku 2015 obronił pracę Inspiracje ewangeliczne w poezji pasyjnej XVII w. pod kierunkiem prof. dr hab. Jadwigi Kotarskiej. Opublikował artykuł o dylogii Wacława Potockiego Rozkosz światowa i duchowna i o symbolu pelikana w literaturze i sztuce przedoświeceniowej Europy. W krąg swoich zainteresowań badawczych włącza liczne przykłady dzieł plastycznych, dając tym samym holistyczny obraz kultury dawnej Europy.
Zachęcam do zapoznania się ze szczegółowym spisem treści książki:
Spis treści
Wstęp
Rozdział I. Symbole pasyjne
Transformacje symboli
Ścieżki przekształceń
Symbol krzyża
Prasa mistyczna i winna latorośl
Symbol nocy i ciemności
Symbol ogrodu
Symbolika Góry Oliwnej
Arma Christi
Symbol krwi
Symbol siódemki
Symbol łabędzia
Pasyjne symbole temporalne
Symbolika ciałaRozdział II. Metafory
Jezus Słońce sprawiedliwości – chrystologiczna metaforyka luksoryczna
Ecce agnus Dei: Jezus jako baranek
Tyś jest wierny pelikan
Dziś Fenix drogi na stos drew srogi uprzejmie leci
Jezus jako Logos
Metaforyka żeglarska
Metaforyka krwi
Jezus jako ołtarzRozdział III. Typologia pasyjna
Jezus Chrystus – Nowy Adam
Izaak
Józef Egipski
Abel
Wąż miedziany – NechusztanRozdział IV. Ścieżki i cele transformacji ewangelicznych
Amplifikacja
Redukcja
Inwersja
SyntetyzacjaZakończenie
Bibliografia
Źródła
Opracowania
-
Ukazała się ciekawa rzecz — dla zainteresowanych alternatywnymi koncepcjami nowoczesności narodu. Książka o późnym, jakże jednak ważnym polskim pozytywizmie. Polecam!
Maciej Gloger
Pozytywizm XX wieku
Od pracy organicznej do nowoczesnej świadomości narodowej
ISBN 978-83-7507-213-6
Format B5, s. 176, indeks osób, oprawa twarda
Tradycja pozytywistyczna w Polsce jest mało znana, często pomijana w dyskusjach o naszej współczesności lub traktowana marginesowo, stereotypowo i powierzchownie. Najprostszym wyjaśnieniem tego stanu rzeczy może być wskazanie na niepodważalny fakt dominacji paradygmatu romantycznego w nowoczesnej kulturze polskiej.
Powstanie tej monografii jest motywowane próbą restytuowania pozytywistycznej tradycji dla współczesnych Polaków, wskazania ciągle żywych inspiracji mogących wpływać na jakość naszego życia, funkcjonowanie i rozwijanie polskiego organizmu społecznego, polskiej cywilizacji.
Maciej Gloger (ur. 1970) mieszka w Poznaniu, jest profesorem Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Zajmuje się historią idei pozytywizmu i modernizmu oraz związkami literatury z fiilozofią. Autor książek: Bolesław Prus i dylematy pozytywistycznego światopoglądu (2007) oraz Sienkiewicz nowoczesny (2010).
Spis treści
Wstęp
Rozdział I
O entropii pozytywizmu w kulturze polskiej
Rozdział II
Liberalizm pozytywistyczny – dwie drogi myśli (Prus – Świętochowski)
Rozdział III
Sztuka – społeczeństwo – naród. Poglądy filozoficzno-estetyczne Władysława Mieczysława Kozłowskiego, czyli o długim trwaniu pozytywizmu
Rozdział IV
Bolesław Prus, pozytywizm i Czechy
Rozdział V
Sienkiewicz i Masaryk. O kulcie autora Qvo vadis w Czechach
Rozdział VI
Nacjonalizm polski wobec scjentyzmu i myśli przyrodoznawczej
Rozdział VII
Adolf Dygasiński i narodziny nowoczesnej świadomości narodowej
Rozdział VIII
Nowy pozytywizm narodowy. Roman Dmowski wobec twórczości Władysława S. Reymonta
Summary
Bibliografia
Indeks osób -
Nigdy wcześniej literatura nie odnosiła się tak mocno do nauk przyrodniczych i technicznych. Mówi się, nie bez racji, o pozytywistycznym scjentyzmie. Model kultury polskiej, stworzony i propagowany przez pozytywistów, miał spełniać funkcje pragmatyczne, oddziałując na przeorientowanie świadomości kulturowej rodaków, co znajdowało swój wyraz w naukach humanistycznych i społecznych.
Stawiany dzisiaj postulat badawczego oglądu przestrzeni kultury polskiego pozytywizmu zaowocował ujęciami i przybliżeniami szczegółowych problemów z zakresu historii idei, filozofii, techniki, nauki, myśli społecznej oraz matematycznej, a także przekrojami o charakterze bardziej syntetycznym, przeglądowym, które odkrywają składniki ówczesnego modelu wiedzy oraz jego konsekwencje i przejawy w różnych dziedzinach humanistyki: literaturze i poezji, badaniach literaturoznawczych, myśli psychiatrycznej i jej wpływie na postrzeganie kwestii metafizycznej, apologetyce katolickiej, ideologii polskiego nacjonalizmu. W tomie udało się zatem scharakteryzować szerokie przestrzenie kultury polskiego pozytywizmu, często dotąd zupełnie nieznane.
W grudniu 2016 ukazała się książka o raczej do niedwna słabo znanych wątkach polskiej kultury drugiej połowy XIX wieku. Jej tytuł mówi sam za siebie:
Między przyrodoznawstwem a humanistyką
Przestrzenie kultury polskiego pozytywizmupod redakcją Macieja Glogera i Tomasza Sobieraja
ISBN 978-83-7507-208-2
format B5, s. 223, indeks osóbSpis treści
Wstęp
Tomasz Sobieraj, W stronę konsiliencji wiedzy. Pozytywizm polski o ideale nauki i poznania
Damian Włodzimierz Makuch, Narodziny polskiego scjentyzmu – o kryptometafizycznej dyskusji na temat szaleństwa
Dawid Maria Osiński, Poezja polskiego pozytywizmu o naukach przyrodniczych
Hanna Żbikowska, Pomiędzy tańcem śmierci a łańcuchem pokarmowym – „Odgłosy z gór” Felicjana Faleńskiego
Małgorzata Okulicz-Kozaryn, Radosław Okulicz-Kozaryn, Scjentyzm a literacka kariera pewnego mięczaka. Wokół „Skałotocza‐palczaka” Antoniego Sygietyńskiego
Ireneusz Gielata, „Oko Emersona” i „oko Darwina” – Dickens, Sienkiewicz i wodospad Niagara
Marcin Jauksz, Bolesław Prus, George Henry Lewes i granice powieściowej wiwisekcji
Lech Gruszecki, Treści matematyczne w „Notatkach «lubelskich»” Bolesława Prusa
Marek Lubański, Pozytywistyczny paradygmat metodologiczny i jego niektóre konsekwencje w polskich badaniach literackich przełomu XIX i XX wieku
Michał Rogalski, Polska apologetyka katolicka wobec teorii ewolucji. Katolicyzm a rozwój nauki w drugiej połowie XIX wieku i na początku XX wieku
Maciej Gloger, Nacjonalizm polski wobec scjentyzmu i myśli przyrodoznawczej
Indeks osób -
Publicystyka kulturalna wczesnego pozytywizmu polskiego
AntologiaWstęp: Tomasz Sobieraj
Wybór, opracowanie i komentarze: Marta Barańska i Tomasz SobierajISBN 978-83-7507-209-9
format B5, s. 200, indeks nazwisk, oprawa twardaWczesny pozytywizm polski to okres przypadający — w przybliżeniu —; na schyłek lat sześćdziesiątych i lata siedemdziesiąte XIX wieku. Polscy pozytywiści, działając w trudnych warunkach zniewolenia narodowego, zaoferowali społeczeństwu nowy, szeroko zakrojony program reform społeczno-kulturalnych. Ich głos wybrzmiewał na kartach publicystyki stanowiącej podówczas główny oręż intelektualnych batalii. Część zapomnianych lub nawet zupełnie nieznanych kart tej twórczości ukazuje niniejsza antologia. Pomimo upływu prawie półtora stulecia od momentu ich publikacji, głosy polskich pozytywistów zawierają niemało treści aktualnych: podnoszą zagadnienia etyki społecznej, praw jednostkowych, tolerancji, wolności przekonań, rozwoju cywilizacyjnego, moralnych funkcji nauki, zarysowują także wizję przyszłego społeczeństwa, które swój rozwój miałoby zawdzięczać pracy, odpowiedzialności, praktycyzmowi i solidarności wszystkich warstw społecznych.
Ambitnie zakrojony program społeczno-kulturalny pozytywistów polskich — choć kontestowany zarówno przez współczesnych oponentów, jak i następców — znacząco wpłynął na przemiany świadomości Polaków, stał się ważnym składnikiem rodzimej tradycji kulturowej nowoczesności, kontynuowanym także w XX stuleciu. Z wielu manifestów programowych oraz z publicystyki wczesnego pozytywizmu emanowała optymistyczna wiara w sens historii, w możliwość kształtowania losu jednostkowego i zbiorowego, w lepszą przyszłość polskiego społeczeństwa. Tematyka twórczości publicystycznej polskich pozytywistów miała wymiar kompleksowy, dotyczyła bowiem wszystkich najistotniejszych zagadnień ideowych i społecznych nurtujących ówczesne życie zbiorowości.
Do antologii włączono utwory z lat 1868-1874, w większości niepublikowane w antologiach.
Spis treści
Jak przysposobić do „patrzenia w słońce prawdy”? Rola publicystyki wczesnego pozytywizmu w kształtowaniu nowoczesnej świadomości kulturowej
Bibliografia
Zasady modernizacji tekstuFranciszek Krupiński, Szkoła pozytywna
[Anonim], Do Czytelników „Niwy”
[Anonim], Nauka i społeczna praca
[Anonim], Nauka i utylitarność
ß, Wpływ nauk przyrodniczych na ludzkość. I. Czy nauki przyrodnicze materializują człowieka?
ß, Wpływ nauk przyrodniczych na ludzkość. Prawda i iluzje
Aleksander Głowacki, O elektryczności [Fragment]
Aleksander Głowacki, Nasze grzechy
[Aleksander Świętochowski], Herbert Spencer (Studium z dziedziny pozytywizmu)
Aleksander Świętochowski, August Comte i Herbert Spencer
Aleksander Głowacki, W sprawie oświaty
Feliks Bogacki, Pozytywizm a krytycyzm
[Aleksander Świętochowski], O tolerancji
Bron. R.[ejchman], Nauka i lud
[Piotr Chmielowski], Pozytywizm i pozytywiści
[Aleksander Świętochowski], Nowe drogi. I. Zasady i cele
Aleksander Świętochowski], Nowe drogi. II. Wychowanie człowieka
Indeks nazwisk -
Niespełna pięć wieków temu Rzeczpospolita Obojga Narodów była nie tylko mocarstwem, ale też tyglem dyskusji intelektualnych. W języku niemieckim ukazał się słownik biograficzny wybitnych polskich myślicieli i działaczy reformacyjnych XVI stulecia. Oto nota informacyjna wraz ze spisem biogramów.
Szczegóły - link.Georg Ziaja
Lexikon der bedeutendsten Protestanten in Polen-Litauen im 16. JahrhundertWydawnictwo Naukowe SEMPER
Warszawa 2016ISBN 978-83-7507-199-3
Format B-5, 170 s.
oprawa twarda
Lexikon beinhaltet Biogramme von 80 wichtigen „Andersgläubigen“ der Rzeczpospolita, die hauptsächlich in Großpolen, Kleinpolen und in Litauen gewirkt haben. Die polnische Reformation war zwar intensiv, aber eher kurzfristig, und begrenzte sich in seiner Wirkung auf die 2. Hälfte des 16. Jahrhunderts (ungefähr seit der Regierungsantritt des Königs Sigismund August im Jahre 1548 bis ca. 1600). Die wichtigste Glaubensrichtung der polnischen Reformation war Kalvinismus (zuerst in Kleinpolen, dann in Litauen) und Antitrinitarismus (später Socinianismus genannt, dessen Anhänger in Polen meistens als „Arianie“ bzw. „Polnische Brüder“ bekannt wurden), daneben die Lehre der Böhmischen Brüder (hauptsächlich in Großpolen) sowie die Lehre Luthers (neben Preußen, auch in Großpolen). Unter den beschriebenen Personen finden sich einige auch in Westeuropa bekannte Namen, v.a. Johannes à Lasco, der „Reformator Frieslands“ oder der „Vater der polnischen Literatur“ Mikołaj Rej (beide als Vertreter der Kalvinisten aufgezählt), und Szymon Budny, ein Übersetzer der Bibel und der Führer der litauischen Antitrinitarier. Daneben wirkten in Polen-Litauen auch zahlreiche italienische Glaubensflüchtlinge, meistens Antitrinitarier, u.a. Fausto Sozzini (der in Polen starb und dessen Grabmal sich in Lusławice befindet), Gianpaolo Alciato, Giorgio Blandrata und Bernardino Ochino. Unter polnischen Protestanten finden sich auch zahlreiche Magnaten, u.a. Mikołaj Radziwiłł der Rote und Mikołaj Radziwiłł der Schwarze, Jan Kiszka (alle in Litauen), die Brüder Andrzej, Łukasz und Stanisław Górka sowie Andrzej und Rafał Leszczyński (in Großpolen). Zu jedem der Biogramme ist auch eine kurze einführende Literaturliste beigefügt. Die Arbeit ergänzen zahlreiche Tabellen zur Geschichte Polens im 16. Jahrhundert, einige Illustrationen sowie eine Karte der Rzeczpospolita im Jahr 1573.
Georg Ziaja, geboren in Krakau, lebt in Bonn. Studium der Osteuropäischen Geschichte, Geographie und Slavistik in Köln, Bonn, Freiburg und Frankfurt am Main. Magisterarbeit über Buchdruck und Reformation in Polen. Der letzte Artikel im Jahrbuch BKGE 22/2014 „Die protestantischen Buchdrucker in Polen-Litauen im 16. Jahrhundert“.
INHALTSVERZEICHNIS
Karte „Die Religionen in der Rzeczpospolita (Polen-Litauen) um das Jahr 1573“
I. EINLEITUNG
Tab. 1. Die wichtigsten Vertreter der Reformation in Polen-Litauen im 16. Jahrhundert
Tab. 2. Die polnischen und die entsprechenden deutschen bzw. heutigen Ortsnamen (alphabetisch)II. DIE WICHTIGSTEN PROTESTANTEN IN POLEN-LITAUEN IM 16. JAHRHUNDERT
1. Alciato Gianpaolo della Motte (um 1520-1581)
2. Augezdecky Aleksander (um 1500-1577)
3. Bazylik Cyprian (um 1535-nach 1591)
4. Blandrata Giorgio (um 1515-um 1588)
5. Bniński Stanisław (um 1515-nach 1574)
6. Budny Szymon (um 1530-1593)
7. Budzyński Stanisław (um 1530-nach 1593)
8. Ciapiński Wasil (um 1530-um 1604)
9. Cikowski Stanisław (nach 1500-1576)
10. Cruciger Feliks (nach 1510-1563)
Culvensis Abraham, siehe: Kulwieć Abraham
11. Czechowic Marcin (1532-1613)
12. Daniel z Łęczycy (um 1530-1600)
13. Discordia Wawrzyniec (nach 1510-nach 1567)
14. Farnowski Stanisław (um 1535-um 1615)
15. Filipowski Hieronim (um 1530-um 1574)
16. Firlej Jan (um 1520-1574)
17. Gilowski Paweł (um 1534-1595)
18. Gliczner Erazm (1530-1603)
Gonesius Petrus, siehe: Piotr z Goniądza
19. Górka Andrzej (um 1534-1583)
20. Górka Łukasz (1533-1573)
21. Górka Stanisław (1538-1592)
22. Grzegorz Paweł z Brzezin (um 1525-1591)
23. Gutteter Zygmunt (um 1530-1591)
24. Izrael Jerzy (um 1505-1588)
25. Jakub z Iłży (um 1490-um 1555)
26. Jakub z Kalinówki (um 1530-1581)
27. Jan z Koźmina (vor 1510-nach 1551)
28. Johannes à Lasco (1499-1560)
29. Karcan Jan (um 1550-1611)
30. Kiszka Jan (um 1545-1592)
31. Krowicki Marcin (nach 1500-1573)
Krzyżak Szczęsny, siehe: Cruciger Feliks
32. Kulwieć Abraham (um 1510-1545)
33. Kwiatkowski Marcin (um 1535-1585)
34. Lasocki Stanisław (um 1521-1563)
35. Leszczyński Andrzej (um 1558-1606)
36. Leszczyński Rafał (um 1526-1592)
37. Lismanini Francesco (1504-1566)
38. Lubelczyk Jakub (um 1530-nach 1564)
39. Lutomirski Stanisław (um 1520-1575)
Łaski Jan, siehe: Johannes à Lasco
40. Malecki Hieronim (um 1526-1583)
41. Malecki Jan (nach 1490-1567)
42. Morsztyn Florian (um 1530-1587)
43. Morsztyn Krzysztof [der Ältere] (um 1520-1600)
44. Moskorzowski Hieronim (um 1560-1625)
45. Murmelius Stanisław (um 1520-1570)
46. Murzynowski Stanisław (um 1528-1553)
47. Myszkowski Andrzej (ca. 1520-1566)
48. Niemojewski Jakub (um 1530-1586)
49. Niemojewski Jan (um 1528-1598)
50. Ochino Bernardino (1487-1565)
51. Oleśnicki Mikołaj (um 1500-1566)
52. Orszak Grzegorz (um 1520-um 1567)
53. Ossoliński Hieronim (nach 1500-1575)
54. Ostroróg Jakub (um 1516-1568)
55. Otwinowski Erazm (um 1528-1614)
56. Paklepka Stanisław (nach 1530-1567)
57. Piotr z Goniądza (um 1530-1573)
58. Prasmovius Andrzej (nach 1515-1592)
59. Radziwiłł Mikołaj „Rudy“ [der Rote] (1512-1584)
60. Radziwiłł Mikołaj „Czarny“ [der Schwarze] (1515-1565)
61. Rej Mikołaj (1505-1569)
62. Rodecki Aleksy (vor 1540-1606)
63. Ronemberg Szymon (um 1530?-vor 1604)
64. Samuel Andrzej (um 1510-1549)
Sandecki Jan, siehe: Malecki Jan
65. Sarnicki Stanisław (1532-1597)
66. Seklucjan Jan (um 1510-1578)
67. Sozzini Fausto Paolo (1539-1604)
68. Stankar Franciszek (1501-1574)
69. Stankiewicz Mikołaj (um 1525-um 1582)
70. Statorius Piotr [der Ältere] (um 1530-1568)
71. Sylvius Jakub (um 1520-nach 1583)
72. Szafraniec Stanisław (um 1530-1598)
73. Szoman Jerzy (1530-1591)
74. Trecy Krzysztof (um 1530-1591)
75. Trepka Eustachy (um 1510-1559)
76. Trzecieski Andrzej [der Jüngere] (um 1525-1589)
Wawrzyniec z Przasznysza, siehe: Discordia Wawrzyniec
77. Wirzbięta Maciej (1523-1605)
78. Wojewódka Bernard (um 1520-um 1554)
79. Wolan Andrzej (um 1530-1610)
80. Zacjusz Szymon (um 1507-um 1577)III. ANHANG
Tab. 3. Die polnischen Könige im 16. Jahrhundert
Tab. 4. Die polnischen Primasse (= Erzbischöfe von Gnesen) im 16. Jahrhundert
Tab. 5. Die päpstlichen Nuntien in Polen in der zweiten Hälfte des 16. Jahrhunderts
Tab. 6. Die protestantischen Buchdrucker in Polen-Litauen im 16. Jahrhundert (chronologisch)
Tab. 7. Die Zahl der Druckereien nach Glaubensbekenntnis in den Jahren 1473-1599 in Polen-Litauen bzw. Rzeczpospolita (Polen, Litauen, Kgl. Preußen, Hrz. Preußen, Livland)
Tab. 8. Die Buchproduktion in Polen-Litauen im 16. Jahrhundert (in Druckbögen) ̶ die größten Werkstätten
Tab. 9. Die (vollständigen) polnischen Bibel-Ausgaben im 16. JahrhundertABBILDUNGSVERZEICHNIS
-
W tym kontekście polecam książkę
-
Nigdy wcześniej literatura nie odnosiła się tak mocno do nauk przyrodniczych i technicznych. Mówi się, nie bez racji, o pozytywistycznym scjentyzmie. Model kultury polskiej, stworzony i propagowany przez pozytywistów, miał spełniać funkcje pragmatyczne, oddziałując na przeorientowanie świadomości kulturowej rodaków, co znajdowało swój wyraz w naukach humanistycznych i społecznych.
Stawiany dzisiaj postulat badawczego oglądu przestrzeni kultury polskiego pozytywizmu zaowocował ujęciami i przybliżeniami szczegółowych problemów z zakresu historii idei, filozofii, techniki, nauki, myśli społecznej oraz matematycznej, a także przekrojami o charakterze bardziej syntetycznym, przeglądowym, które odkrywają składniki ówczesnego modelu wiedzy oraz jego konsekwencje i przejawy w różnych dziedzinach humanistyki: literaturze i poezji, badaniach literaturoznawczych, myśli psychiatrycznej i jej wpływie na postrzeganie kwestii metafizycznej, apologetyce katolickiej, ideologii polskiego nacjonalizmu. W tomie udało się zatem scharakteryzować szerokie przestrzenie kultury polskiego pozytywizmu, często dotąd zupełnie nieznane.
W grudniu 2016 ukazała się książka o raczej do niedwna słabo znanych wątkach polskiej kultury drugiej połowy XIX wieku. Jej tytuł mówi sam za siebie:
Między przyrodoznawstwem a humanistyką
Przestrzenie kultury polskiego pozytywizmupod redakcją Macieja Glogera i Tomasza Sobieraja
ISBN 978-83-7507-208-2 format B5, s. 223, indeks osób
Spis treści
Wstęp
Tomasz Sobieraj, W stronę konsiliencji wiedzy. Pozytywizm polski o ideale nauki i poznania
Damian Włodzimierz Makuch, Narodziny polskiego scjentyzmu – o kryptometafizycznej dyskusji na temat szaleństwa
Dawid Maria Osiński, Poezja polskiego pozytywizmu o naukach przyrodniczych
Hanna Żbikowska, Pomiędzy tańcem śmierci a łańcuchem pokarmowym – „Odgłosy z gór” Felicjana Faleńskiego
Małgorzata Okulicz-Kozaryn, Radosław Okulicz-Kozaryn, Scjentyzm a literacka kariera pewnego mięczaka. Wokół „Skałotocza‐palczaka” Antoniego Sygietyńskiego
Ireneusz Gielata, „Oko Emersona” i „oko Darwina” – Dickens, Sienkiewicz i wodospad Niagara
Marcin Jauksz, Bolesław Prus, George Henry Lewes i granice powieściowej wiwisekcji
Lech Gruszecki, Treści matematyczne w „Notatkach «lubelskich»” Bolesława Prusa
Marek Lubański, Pozytywistyczny paradygmat metodologiczny i jego niektóre konsekwencje w polskich badaniach literackich przełomu XIX i XX wieku
Michał Rogalski, Polska apologetyka katolicka wobec teorii ewolucji. Katolicyzm a rozwój nauki w drugiej połowie XIX wieku i na początku XX wieku
Maciej Gloger, Nacjonalizm polski wobec scjentyzmu i myśli przyrodoznawczej
Indeks osób -
Słownik zapomnianych wyrażeń funkcyjnych
(red. nauk. Radosław Pawelec)
ISBN 978-83-7507-194-8
Format B-5, s. 160
Słownik zapomnianych wyrażeń funkcyjnych opisuje przyimki, spójniki, partykuły o zróżnicowanej funkcji, a także różnej budowy jednostki i wyrażenia, które były używane w historii języka polskiego, obecnie zaś całkowicie wycofały się z języka (np. wierę, malek), stanowią archaizmy, wyrazy przestarzałe lub książkowe, których używa się w wypowiedziach m.in. w celach stylizacyjnych (np. zaprawdę, dalece, wielce).
Autorzy:
Aleksandra Janowska
Alina Kępińska
Krystyna Kleszczowa
Barbara Mitrenga
Magdalena Pastuchowa
Agnieszka Słoboda
Piotr Sobotka
Spis treści
Wstęp
Wykaz skrótów i bibliografia
Słowniki, kartoteki, zbiory i korpusy tekstów
Inne źródła
Inne opracowania
Słownik
Spis publikacji wykonanych w ramach projektu badawczego Polskie wyrażenia funkcyjne w ujęciu diachronicznym
-
Zaczęło się w okresie międzywojennym: w latach 1921-1939 prof. Stanisław Kot wydawał w Warszawie czasopismo naukowe „Reformacja w Polsce”. W 1956 rozpoczęto edycję rocznika „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” pod egidą IFiS PAN i IH PAN. Po Kazimierzu Lepszym wieloletnimi redaktorami byli Lech Szczucki i Janusz Tazbir. Obecnie rocznikiem kieruje prof. Wojciech Kriegseisen.
Odrodzenie i Reformacja w Polsce
Tom LIX
Format B5, s. 350, ilustracje
Spis treści
ARTYKUŁY
Michał Bajer, „Słowa moich ust będą, ale Greków chcenie”. Reprezentacja poselstwa w III akcie Troas Łukasza Górnickiego
Paulina Nicko-Stępień, Wulgata Lowańska a Nowy Testament w przekładzie ks. Jakuba Wujka z roku 1593. Studium Mt 16, 13-20
Valentina Lepri, Hic liber libenter legitur in Polonia. Mapping the popularity of the Zodiacus vitae in Poland between the sixteenth and seventeenth centuries
Dawid Machaj, Zawsze wierny? Sytuacja wyznaniowa w Uniwersytecie Krakowskim w XVI i XVII w.
Wojciech Ryczek, Niebezpieczna dziedzina. Bartłomiej Keckermann o historii i historiografii
MATERIAŁY
Karol Łopatecki, Twórczość wojskowa Albrechta Hohenzollerna. Uwagi nad trzema manuskryptami przypisanymi w latach 2009-2014 Albrechtowi Hohenzollernowi
Dávid Molnár, Three letters from the early period of Walenty Radecke’s activity in Transylvania
Ádám Szabó, On the relationship between the Antitrinitarians in Poland and in Nürnberg: a letter addressed to Ernst Soner
Maciej Zdanek, Dzieło naukowe i bibliografia prac Leszka Hajdukiewicza
POLEMIKI I DYSKUSJE
Kazimierz Bem, O znakach, ścięgnach i ustrojach kościelnych oraz o różnicach prawdziwych i mniemanych – w odpowiedzi Maciejowi Ptaszyńskiemu
ARTYKUŁY RECENZYJNE
Wojciech Kriegseisen, Kłopoty z paradygmatem. Uwagi w związku z dwiema pracami na temat katolickiej konfesjonalizacji: Robert Kozyrski, Duchowieństwo, kościoły, religia w dokumentach sejmików województwa ruskiego w epoce konfesjonalizacji Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1648-1768, Lublin 2013, Towarzystwo Naukowe KUL; Jerzy Gorzelik, Rezydencja – klasztor – miasto. Sztuka Górnego Śląska wobec trydenckiej konfesjonalizacji, Gliwice 2014, Muzeum w Gliwicach
RECENZJE I OMÓWIENIA
Olaf Kwapis, Do Rzymu! Sztuka i wielkie jubileusze (1300-1575) (Anna Horeczy)
Stanisław Bylina, Rewolucja husycka, t. 1: Przedświt i pierwsze lata; t. 2: Czas chwały i czas zmierzchu (Paweł Kras)
Polish Culture in the Renaissance. Studies in the Arts, Humanism and Political Thought (Luigi Marinelli)
Estera Lasocińska, Epikurejska idea szczęścia w literaturze polskiej renesansu i baroku. Od Kallimacha do Potockiego (Maria Chodyko)
Lutheran Churches in Early Modern Europe (Kazimierz Bem)
Linda Porter, Crown of Thistles. The Fatal Inheritance of Mary Queen of Scots (Mariusz Misztal)
Mirosław Lenart, Patavium, Pava, Padwa. Tło kulturowe pobytu Jana Kochanowskiego na terytorium Republiki Weneckiej (Radosław Rusnak)
„Reformation & Renaissance Review”, XVII, 2015, No. 1, special issue: The Brest Bible (1563). History, Language, Culture, Theology (Michał Choptiany)
Urszula Augustyniak, Państwo świeckie czy księże? Spór o rolę duchowieństwa katolickiego w Rzeczypospolitej w czasach Zygmunta III Wazy. Wybór tekstów (Janusz Tazbir)
Siro Ferrone, La Commedia dell’arte. Attrici e attori italiani in Europa (XVI-XVIII secolo) (Jolanta Dygul)
Rinascimento”, Seconda Serie, LIII, 2013 (sed 2014) (Danilo Facca)
KRONIKA
XXVII Convegno internazionale Viaggio e comunicazione nel Rinascimento (Chianciano Terme – Pienza, 16-18 lipca 2015 r.) (Jean-Louis Charlet)
“Renaissance in the Borderlands. Cultures of Humanism in the Polish and Ottoman Empires” University of Warsaw, Poland, December 10-11, 2014 (Michał Połczyński)
Spotkanie grupy badawczej „Confessio im Konflikt. Religiöse Selbst- und Fremdwahrnehmung im 17. Jahrhundert” (Rzym, 25-28 sierpnia 2015 r.) (Maciej Ptaszyński)
-
28 czerwca 2016 (wtorek) o godz. 17 odbędzie się uroczysta promocja tej książki. Impreza odbędzie się w pięknej sali im. Lelewela w Instytucie Historii PAN w Warszawie, w uroczej kamienicy na Rynku Starego Miasta. Patronat nad spotkaniem objął też oddział warszawski Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego. Wydawnictwo Naukowe Semper dziękuje obu prestiżowym instytucjom!
-
Polecam najnowszy numer najstarszego polskiego czasopisma historycznego (zał. w 1887 roku we Lwowie przez Xawerego Liskego). Numer jest poświęcony chrystianizacji (rocznica: 1050 lat chrztu Polski)
KWARTALNIK HISTORYCZNY
nr 4 (2015) Rocznik CXXII
format B5, s. od 631 do 954
SPIS TREŚCI
Od Redakcji. Chrystianizacja i dechrystianizacja jako problem badawczy
Marek Gensler, Satyra na leniwych teologów, czyli o pewnych lekcjach z filozofii nieodrobionych od sześciuset lat
Maciej Janowski, Małżeństwo z rozsądku: katolicyzm i nowoczesność w dziewiętnastowiecznej Europie
Jerzy Eisler, Polska Rzeczpospolita Ludowa — szkic do rozważań o laicyzacji państwa
PRZEGLĄDY — POLEMIKI — MATERIAŁY
Anna Barańska, Chrześcijańskość — czym jest i jak ją mierzyć? Kilka uwag natury metodologicznej
Irena Borowik, Społeczne konsekwencje chrztu Mieszka I i chrystianizacji Polski (o znaczeniu religii w przeszłości i dzisiaj)
Martyna Deszczyńska, Uwagi o teorii sekularyzacji i sekularyzmie w naukach humanistycznych
Ryszard Grzesik, Chrystianizacja krokiem do budowy cywilizacji europejskiej
Małgorzata Karpińska, „Po herezji przyszedł brak wiary”. Dechrystianizacja — przypadek rewolucyjnej Francji
Igor Kąkolewski, Specyfika procesów chrystianizacyjnych w historii Polski w kontekstach historii powszechnej
Jerzy Kłoczowski, Chrystianizacja
Stefan Kwiatkowski, O przydatności kategorii habitusu w badaniach nad chrystianizacją społeczeństw zachodniosłowiańskich
Krzysztof Lewalski, Sekularyzacja — droga do wypełnienia misji chrześcijaństwa?
Kazimierz Maliszewski, Rola chrześcijaństwa w procesie narodzin i integracji państwa polskiego oraz włączenia Polski w orbitę cywilizacji zachodnioeuropejskiej
Grzegorz Pac, Chrystianizacja i prawo we wcześniejszym średniowieczu
Maciej Ptaszyński, Chrześcijaństwo wobec zmiany: przypadek reformacji
Stanisław Rosik, Chrzest Mieszka I i Polaków, ale czy Polski? Postrzeganie konwersji władcy i społeczeństwa w świetle najdawniejszych przekazów (Thietmar z Merseburga, Gall Anonim)
Henryk Samsonowicz, Uwagi dotyczące 1050. rocznicy chrztu Polski
Michał Warchala, Sekularyzacyjne paradoksy
ARTYKUŁY RECENZYJNE I RECENZJE
Paweł Żmudzki, Liber de passione martiris i Vita maior s. Stanislai. Na marginesie książki Wojciecha Drelicharza o idei zjednoczenia królestwa
Miłosz Sosnowski, Hagiografia doby chrystianizacji w nowej odsłonie
* * *
C. Scherer, Der Pontifikat Gregors IV. (827–844). Vorstellungen und Wahrnehmungen päpstlichen Handelns im 9. Jahrhundert — Przemysław Nowak
M. Betti, The Making of Christian Moravia (858–882). Papal Power and Political Reality — Krzysztof Polek
Die Chronik der Polen des Magisters Vincentius, wyd. E. Mühle — Jacek Banaszkiewicz
K. Harvey, Episcopal Appointments in England, c. 1214–1344. From Episcopal Election to Papal Provision — Jacek Maciejewski
D. Olszewski, Kultura i życie religijne społeczeństwa polskiego w XIX wieku — Krzysztof Lewalski
U. Huhn, Glaube und Eigensinn. Volksfrömmigkeit zwischen orthodoxer Kirche und sowjetischem Staat 1941 bis 1960 — Bartosz Kaliski
IN MEMORIAM
Anna Maria Cienciała (8 XI 1929–24 XII 2014) — Rafał Stobiecki
KOMUNIKATY
Regulamin Nagrody im. Aleksandra Gieysztora
ZAWARTOŚĆ ROCZNIKA CXXII
Spis treści rocznika
Spis autorów
Spis recenzentów
-
Kwartalnik Historyczny
Najstarsze polskie czasopismo humanistyczne
nr 2 (2015) Rocznik CXXII
format B5 s. od 229 do 412, ilustracje
Spis treści
Robert A. Sucharski, Jeszcze raz w kwestii imienia pierwszego historycznego władcy Polski
Maria Cieśla, Liczebność Żydów w Wielkim Księstwie Litewskim w XVII w.
Dariusz Łukasiewicz, Z dziejów polityki sanitarnej pod pruskim zaborem 1772–1807
PRZEGLĄDY — POLEMIKI — MATERIAŁY
Piotr Głuszkowski, Polsko-rosyjskie stosunki w XIX w. we współczesnej rosyjskiej historiografii
ARTYKUŁY RECENZYJNE I RECENZJE
Andrzej Rachuba, Obraz działalności publicznej nielubianego bohatera. Uwagi w związku z pracą Arkadiusza Czwołka o Lwie Sapieże
* * *
D. Alt, „Sanctus episcopus”. Das Bischofsideal von früh- und hochmittelalterlichen Bischofsviten im Spannungsfeld von Anspruch und Wirklichkeit — Roman Michałowski
J. Eldevik, Episcopal Power and Ecclesiastical Reform in the German Empire. Tithes, Lordship, and Community, 950–1150 — Marcin R. Pauk
G. Pac, Kobiety w dynastii Piastów. Rola społeczna piastowskich żon i córek. Studium porównawcze — Aneta Pieniądz
J. Maciejewski, Adventus episcopi. Pozaliturgiczne aspekty inauguracji władzy biskupiej w Polsce średniowiecznej na tle europejskim — Ewelina Kowalczyk
M. Chrzanowski, Leszek Biały. Książę krakowski i sandomierski. Princeps Poloniae (ok. 1184–23/24 listopada 1227) — Łukasz Szempliński
S. Pelczar, Władysław Odonic. Książę wielkopolski, wygnaniec i protektor Kościoła (ok. 1193–1239) — Agnieszka Teterycz-Puzio
P. Milliman, „The Slippery Memory of Men”. The Place of Pomerania in the Medieval Kingdom of Poland — Wiesław Sieradzan
A. Moniuszko, Mazowieckie sądy ziemskie (1588–1648). Organizacja — funkcjonowanie — postępowanie — Jolanta Choińska-Mika
M.Û. Anisimov, Rossijskaâ diplomatiâ v Evrope v seredine XVIII veka (ot Ahenskogo mira do načala Semiletnej vojny) — Tomasz Szwaciński
P. Zarubin, Żydzi w aglomeracji Krakowa w czasach stanisławowskich. Przemiany prawne, gospodarcze i społeczne — Maria Cieśla
A. Moskal, Im Spannungsfeld von Region und Nation. Die Polonisierung der Stadt Posen nach 1918 und 1945 — Mateusz J. Hartwich
H. Service, Germans to Poles. Communism, Nationalism and Ethnic Cleansing after the Second World War — Anna Wylegała
IN MEMORIAM
Urszula Borkowska (11 VIII 1935 –12 V 2014) — Paweł Kras
-
Kazimierz Bem
Słownik biograficzny duchownych ewangelicko‐reformowanych
Pastorzy i diakonisy Jednoty Małopolskiej i Jednoty Warszawskiej 1815‐1939
Wydawnictwo Naukowe Semper
Warszawa 2015
ISBN 978‐83‐7507‐187‐0
format B5, s. 242, ilustracje, indeks osobowy
Spis treści
I. Wprowadzenie
I. 1. Zakres pracy
I. 2. Źródła, terminologia, teologia
I. 3. Podziękowania
II. Jednota Małopolska i Warszawska w latach 1815‐1939
III. Biogramy pastorów i diakonis ewangelicko‐reformowanych
Jednoty Małopolskiej i Jednoty Warszawskiej 1815‐1939
Jan Beniamin Bornemann
Wiktor Buksbazen
Aleksander Ceraski
Eugenia Ciap
August Karol Diehl
Karol Bogumił Diehl
Jan Fabry
Wilhelm Fibich
Adolf Wincenty Garszyński
Alfred Garvie
Aleksander Teodor Głowacki
Maria Govenlock
Ernest Heintze
Karol Henkel
Fryderyk Jelen
Jerzy Jelen
Emil Jelinek
Aleksandra Jelonek
Józef Kurowski
Stanisława Mazierska
Roman Mazierski
Amalia Miller
Stanisław Monkiewicz
Jan Teodor Mozes
Kazimierz Ostachiewicz
Jan Potocki
Bogumił Radechowski
Natalia Redler
Jan Rumpel
Jan Jakub Scholtz
Władysław Semadeni
Hugon Sikora
Andrzej Skierski
Samuel Skierski
Stefan Skierski
Józef Spleszyński
Adolf Szefer
Kazimierz Szefer
Ludwik Fryderyk Teichmann
Katarzyna Tosio
Mary Tosio
Tomasz Tosio
Edward Waydel
Ludwik Zaunar
Anna Zdrojewska
IV. Parafie ewangelicko‐reformowane
Jednoty Małopolskiej i Warszawskiej 1815‐1939
IV. 1. Jednota Małopolska
IV. 2. Jednota Warszawska
Założone przed 1918 rokiem
Założone po 1918 roku
V. Jednota Małopolska (1815‐1849)
V. 1. Dyrektorzy synodów
V. 2. Seniorzy i konseniorzy duchowni
V. 3. Seniorzy świeccy
V. 4. Konseniorzy świeccy
V. 5. Kuratorzy
VI. Jednota Warszawska
VI. 1. Prezesi synodu
VI. 2. Superintendenci generalni Jednoty Warszawskiej
VI. 3. Konsystorz
VI. 3. 1. Prezesi konsystorza
VI. 3. 2. Członkowie świeccy
VI. 3. 3. Członkowie duchowni
VI. 3. 4. Sekretarze konsystorza
VII. Bibliografia
1. Źródła archiwalne
2. Czasopisma i wydawnictwa ciągłe
3. Źródła drukowane
Wykaz biogramów ze „Słownika biograficznego duchownych ewangelicko‐ reformowanych. Duchowieństwo Jednoty Litewskiej i Jednoty Wileńskiej 1815‐1939” Ewy Cherner [w przygotowaniu]
Aniszewski Aleksander (1772‐1845)
Aramowicz Adam (1772‐1842)
Aramowicz Jakub (1787‐1818)
Balczewski Aleksander (1801‐1829)
Balczewski Gabriel (1764‐1840)
Baloun Miłosław (1900‐1998)
Bałaban Antoni (1898‐1983)
Bernacki Bogusław (1748‐1830)
Biergiel Józef (1819‐1885)
Ceraski Józef (1763‐1832)
Ceraski Michał (1813‐1877)
Ceraski Michał Władysław (1753‐1823)
Ceraski Władysław (1843‐1877)
Chodorowski Stefan (1754‐1827)
Chodorowski Stefan Józef (1797‐1836)
Ciechański Aleksander (1789‐1838)
Cumft Adam (1860‐1911)
Cumft Marcin (1831‐1895)
Czygłowski Michał (1824‐1862)
Czyż Konstanty (1797‐1830)
Dilis Paweł (1905‐1995)
Downar Rafał (1771‐1854)
Drue Józef (1812‐1871)
Fajans Józef (1890‐1943)
Głowacki Bogusław (1793‐1865)
Głowacki Józef (1829‐1893)
Gorodiszcz Piotr (1884‐1941)
Grotkowski Tobiasz (1731‐1822)
Herowski Bogusław (1785‐1862)
Herowski Jan (1744‐1826)
Jakubenas Paweł (1871‐1953)
Janik Józef (1903‐po1939)
Jaremko Piotr (przed 1914‐po 1939)
Jastrzębski Michał (1859‐1938)
Jastrzębski Stanisław (1819‐1894)
Jelinek Jan (1912‐2009)
Kader Andrzej (1831‐1902)
Kawelmacher Aleksander (1820‐1886)
Kołysza Jerzy (1790‐1860)
Kubik Henryk (1903‐1931)
Kühn Jan (1748‐1817)
Kühn Józef (1769‐1843)
Kuncewicz Lucjan (1810‐1842)
Kuncewicz Romuald (1825‐1855)
Kurnatowski Bogusław Jan (1764‐1834)
Kurnatowski Bogusław Samuel (1783‐1820)
Kurnatowski Felicjan (1859‐1933)
Kurnatowski Jan (1894‐1965)
Kurnatowski Konstanty (1878‐1966)
Kurnatowski Oskar (1834‐1911)
Kurnatowski Tytus (1800‐1844)
Kurnatowski Władysław (1749/50‐1824)
Kwantski Aleksander (1808‐1848)
Lipiński Stefan (1804‐1879)
Lothweison Julian (1823‐1870)
Łabowski Aleksander (1766‐1831)
Mandzelowski Adam (1794‐1837)
Mandzelowski Jan (1809‐1885)
Mandzelowski Józef (1843‐1915)
Mandzelowski Władysław (1837‐1901)
Marszewski Józef (1807‐1877)
Mieszkowski Aleksander (1810‐1855)
Mieszkowski August (1821‐1871)
Mieszkowski Wilhelm (1852‐1920)
Moczulski Adam (1749‐1830)
Moczulski Aleksander (1790‐1866)
Moczulski Karol (1866‐1925)
Moczulski Konstanty (1825‐1887)
Molleson Jan (1768‐1842)
Natkiewicz Karol (1809‐1845)
Nejman Adolf (1845‐1921)
Nerlich Karol (1808‐1860)
Nerlich Samuel (1765‐1843)
Opoczeński Jarosław (1895‐1957)
Orłowski Leonard (1796‐1850)
Paszkiewicz Aleksander (1806‐1857)
Piasecki Aleksander (1902‐1948)
Pospiszył Józef (1899‐ po 1939)
Reczyński Jerzy (1799‐1834)
Reczyński Michał (1797‐1860)
Reczyński Paweł (1757‐1829)
Reczyński Stefan (1744‐1831)
Snarski Jan (1806‐1854)
Szarnas Adam (1884‐1965)
Szepetys Jan (1867‐1941)
Szwedko Sergiusz (1893‐ po 1939)
Thumas Konstanty (1845‐1906)
Tomesz Jan (1884‐1978)
Wannowski Felicjan (1801‐1872)
Wannowski Konstanty (1803‐1833)
Wannowski Leopold (1798‐1849)
Wannowski Michal (1761‐1827)
Young Konstanty (1829‐1868)
Indeks osób
A
Alabrudzińska E.
Albiedyński Piotr
Aleksander I, car Rosji
Aleksander II, car Rosji
Aleksander III, car Rosji
Aleksandrowicz, ks. rz.‐kat.
Altenberger Fryderyka zob. Henkel Fryderyka
Angerstein Wilhelm Piotr, pastor ew.‐augs.
Aniszewski Aleksander, pastor ew.‐ref.
Aramowie, rodzina
Arctowie, rodzina
B
Bałausek Anna zob. Mozesowa Anna
Bałausek Jan
Bałauskowa Maria z Neumanów
Bańkowska Cecylia z Ostachiewiczów,° voto Trzcińska
Bańkowski Jan Ambroży
Bartel Oskar
Bartsch Henryk Leopold, pastor ew.‐augs.
Bartsch Paulina z Scholtzów
Baurercowie, rodzina
Beck Józef
Behr Zuzanna Krystyna zob. Cassius Zuzanna Krystyna
Beisch Elżbieta zob. Jelonek Elżbieta
Bem Kazimierz
Beneš Ladislav
Benesz
Benkart P.
Bennich Georg
Berg Teodor
Bestwater (Bestfater) Joanna Teofila zob. Bornemann Joanna Teofila
Białecki K.
Białoskórski Henryk
Białotecka (Białostocka) Raszka zob. Buksbazen Raszka
Bieta Alfred, pastor ew.‐augs.
Birkenmajer A.
Bivetti
Błaszkowski Leon
Błaszkowski Leon Józef
Błędowski Ryszard
Błudow
Bobkowska W.
Bobrowniccy, rodzina
Bobrownicki Andrzej
Borkehagen Maria Eugenia z Wojaków
Borkenhagen Wilhelm Artur, pastor ew.‐augs.
Bornemann Adolf
Bornemann Amalia Konkordia
Bornemann Emilia Konstancja
Bornemann Gustaw
Bornemann Jan Beniamin, pastor ew.‐ref.
Bornemann Jan Bogumił
Bornemann Julianna Eliza zob. Hanke Julianna Eliza
Bornemann Joanna Teofila z d. Bestwater (Bestfater)
Bornemann Joanna Teofila z d. Cassius
Borowiak M.
Brandt Tomasz
Bretsch Edward
Bretsch Stanisław
Brill Mirosława Irena z Potockich
Brill Robert
Bromski Edward (pseud.) zob. Jelinek Emil
Broniewski Józef
Bronikowscy, rodzina
Bronikowska Jadwiga
Bronikowska Wilhelmina z Mojaczewskich
Bronikowski Adam
Bronikowski Adam Rafał
Bronikowski Józef Aleksander
Bronikowski Rafał
Brühl Wanda
Buczkier Agata z Marynowskich
Buczkier Jan
Buczkier Karolina zob. Głowacka Karolina
Budrewicz O.
Buhlo Maria Elżbieta zob. Skierska Maria Elżbieta
Buksbazen Abraham Josef
Buksbazen Jan Dawid
Buksbazen John Daishin zob. Buksbazen Jan Dawid
Buksbazen Lydia z d. Sitenhof
Buksbazen Raszka z Białoteckich
Buksbazen Wiktor (Izrael Wiktor), pastor ew.‐ref.
Buksbazen Wiktor Jr
Burowie
Bursche Edmund, pastor ew.‐augs.
Bursche Juliusz, pastor ew.‐augs.
Byczewski Paweł
C
Cała A.
Carpenter Herman Charles, pastor ang.
Cassius Chrystian Teofil, pastor ew.‐ref.
Cassius Jan Aleksander, pastor ew.‐ref.
Cassius Jan Wilhelm, pastor ew.‐ref.
Cassius Joanna Teofila zob. Bornemann Joanna Teofila
Cassius Zuzanna Krystyna z Behrów
Cederbaum Flora zob. Skierska Flora
Cefasowie, rodzina
Centerska Maria z Szeferów
Ceraska Aleksandra Helena z Głowackich
Ceraska Aleksandra Stefania z Kurnatowskich
Ceraska Emilia Bogusława
Ceraska Emilia zob. Mozesowa Emilia
Ceraska Felicja Izabela Aleksandra
Ceraska Jadwiga Weronika Emma
Ceraska Józefa Izabela z Aramowiczów
Ceraska Józefa Rozalia Julia zob. Wołłosowiczowa Józefa Rozalia
Julia Ceraska Stefania z Korolków
Ceraska Zofia Emilia zob. Mandzelowska Zofia Emilia
Ceraski Aleksander, pastor ew.‐ref.
Ceraski Bogusław Jan
Ceraski Józef, pastor ew.‐ref.
Ceraski Karol
Ceraski Witold Michał Henryk
Ceraski Władysław Aleksander Marcin, pastor ew.‐ref.
Cherner Ewa
Chlebowscy, rodzina
Chorzelska Lucyna zob. Potocka Lucyna
Chrząstowscy, rodzina
Chrząstowski Aleksander
Chwastek D.
Ciap Eugenia, diakonisa
Cichocka‐Kruza Małgorzata
Cien Eleonora zob. Klaudianowa Eleonora
Cieniowie, rodzina
Cikowscy, rodzina
Ciszewscy, rodzina
Czap Anna z Pospiszyłów
Czap Emil
Czapski J.
Czartoryscy
Czerniłowicz Rafał (pseud.) zob. Jelinek Emil
Czerwiński Sławomir
Ć
Ćwierczakiewiczowa Lucyna
D
Dalton H.
Darowski R.
Dąbrowska Maria
Dąbrowski Marian
Delinitz Eugen
Deloff Jan August
Dębiccy, rodzina
Dieckman Wawrzyniec
Diehl Adolf Ferdynand
Diehl Amalia Wilhelmina zob. Trotha von Treyden Amalia Wilhelmina
Diehl Anna
Diehl Anna Maria z Ebertów
Diehl Anna Maria z Semadenich ,
Diehl Anna Wilhelmina zob. Drège Anna Wilhelmina
Diehl August Karol, pastor ew.‐ref.
Diehl Augustyn
Diehl Bronisława Felicja zob. Skierska Bronisława Felicja
Diehl Christiana Wilhelmina z Hummlów
Diehl Edmund
Diehl Edmund Krystian
Diehl Gustaw Ludwik
Diehl Jadwiga
Diehl Jan Herman
Diehl Józef August
Diehl Juliusz Robert
Diehl Karol Bogumił (de Diehl), pastor ew.‐ref.
Diehl Karol Gustaw
Diehl Karol Herman
Diehl Karol, pastor ew.‐ref.
Diehl Karolina Augusta zob. Teichmann Karolina Augusta
Diehl Kazimierz Julian
Diehl Krystyna Elżbieta z Keschnerów
Diehl Ludwika Emilia
Diehl Maria Kazimiera zob. Hantke Maria Kazimiera
Diehl Stanisław Józef
Diehlowie, rodzina
Dierlamm Emma zob. Kurowska Emma
Dilis Paweł, pastor ew.‐ref.
Długosz Jan
Dmochowska Jadwiga z Waydlów
Dmochowski Franciszek Ksawery
Dobrzanowski S.
Domosławski J.
Downar Rafał, pastor ew.‐ref.
Drège Anna Wilhelmina z Dielhów
Drège Stefan Karol
Dubicki T.
Dudra S.
Dunin‐Rajeccy
Duszek Jan, kantor
Dütschke Friedrich Leopold, pastor ew.‐ref.
E
Ebert Anna Maria zob. Diehl Anna Maria
Elliott Irena z Semadenich
Elliott John P.
Epsteinowie, rodzina
Ernst Karolina Wilhelmina zob. Teichmann Karolina Wilhelmina
F
Fabian Jan, pastor ew.‐augs.
Fabry Jan, pastor ew.‐ref.
Faltz Ernest
Faltz Ulryk
Fanshawe Fryderyk
Fanshawe, rodzina
Fibich Bogumił
Fibich Teofil
Fibich Wilhelm, pastor ew.‐ref.
Fibichowa Aleksandra z Niewieczerzałów
Fibichowie, rodzina
Fiedler Jerzy Wiesław
Fiedler Konstancja z Szeferów
Fiedler Mieczysław
Fijałkowski P.
Foland Jan Bogumił
Fox Paweł, pastor ew.‐augs.
Fryderyk Wilhelm III, król Prus
Fulda Janina zob. Konarska Janina
G
Garszyńscy, rodzina
Garszyńska Eugenia Henrietta ze Steinów
Garszyńska Helena z Dobrzelewskich
Garszyński Adolf, pastor ew.‐ref.
Garszyński Aleksander
Garszyński Jozef
Garvie Agnes z Gordonów
Garvie Alfred, pastor ew.‐ref.
Garvie Catherine
Garvie Jane z d. Kedslie
Garvie Margaret
Garvie Peter
Garvie, rodzina
Gastpary Woldemar, pastor ew.‐augs.
Gawin M.
Gawrońska Maria zob. Skierska Maria
Gąsiorowski Wilhelm
Gebhardt Aurelia z Wróblewskich
Gebhardt Helena z Mauriziów
Gebhardt Richard
Gembarzewski B.
Gerber R.
Gerhard Mikołaj Mikołajewicz
Gerlicz Ryszard
Gerliczowie, rodzina
Geyer Eugeniusz
Geyerowa z Knollów Jadwiga
Glinka Franciszek
Glinka Katarzyna Wanda Ewa z d. Sikora
Głowacka Aleksandra Helena zob. Ceraska Aleksandra Helena
Głowacka Emilia z Mozesów
Głowacka Helena z Gordonów
Głowacka Karolina z Buczkierów
Głowacki Aleksander, pastor ew.‐ref.
Głowacki Bogusław, pastor ew.‐ref.
Głowacki Henryk Bogusław
Głowacki Józef, pastor ew.‐ref.
Głowacki Samuel, pastor ew.‐ref.
Głowacki Stanisław Alfons
Gnatowski M.
Golonka Eliasz, pastor bapt.
Gołdyn P.
Gorczyca K.
Gordon Agnes zob. Garvie Agnes
Gordon Margaret ze Stevensonów
Gordon Wilhelm
Gorodiszcz Piotr, pastor ew.‐ref.
Govenlock Joanna z Dicksonów
Govenlock Maria, diakonisa
Govenlock Tomasz
Górska Wiktoria zob. Kurowska Wiktoria
Górski Antoni
Grabowscy, rodzina
Grabowski Karol
Grabowski Stanisław
Grabowski Stefan
Gramsz A.
Greenwood Klara Marta zob. Kummant Klara Marta
Grimm Albina z Panasów
Grimm Edward
Grimm Julian
Grimm Stanisława zob. Mazierska Stanisława
Groffe Albert
Gronau Karol
Gross J. T.
Grossmann Joanna Anna ze Skierskich
Grossmann Karol
Grudzińska‐Gross I.
Grzegorzak Maria 1° voto Rosiakowa zob. Potocka Maria
Gulle, pastor ew.‐augs.
Guzowski P.
H
Habe Marta zob. Schreiber Marta Haberkant Helena z Tydelskich
Haberkant Helena zob. Semadeniowa Helena
Haberkant Jan Adam, pastor ew.‐augs.
Haberkant Wanda
Hall Anna zob. Tosio Anna
Hanke Jan Fryderyk Emmanuel
Hanke Julianna Eliza z d. Bornemann
Hanke Samuel Dawid, pastor ew.‐ref.
Hantke Henryk
Hantke Maria Kazimiera z Diehlow
Hantke, rodzina
Harnack Adolf von, pastor ew.‐augs.
Hart Elżbieta zob. Zaunarowa Elżbieta
Hassman Helena zob. Skierska Helena
Hegel Georg
Heintze Anna Rozyna ze Stokenów
Heintze Ernest, pastor ew.‐ref.
Heintze Samuel
Hejman L.
Henkel Aleksander
Henkel Fryderyka z Altenbergerów
Henkel Karol jun.
Henkel Karol senior
Henkel Karol, pastor ew.‐ref.
Henkel Magdalena zob. Marks Magdalena
Henkel Maria zob. Klosse Maria
Henkel Marta z Splittstoeserów
Henkel Marta zob. Jekimowa Marta
Henklowie, rodzina
Herowska Konstancja zob. Korolko Konstancja
Herowski Jan, pastor ew.‐ref.
Heurichowa E.
Hirszfeld Ludwik
Hoesick F.
Hohenzollernowie
Hołówko Tomasz
Hromádka Josef, pastor ew.‐augsb.
Hulka‐Laskowski Paweł
Hus Jan
I
Iwaszewski Józef
J
Jahołkowska Maria zob. Ostachiewiczowa Maria
Jajte Zuzanna zob. Rumpel Zuzanna
Jakubenas Paweł, pastor ew.‐ref.
Jakubėnas Vladas
Jandik Wilhelm
Jandikowa Ewelina Joanna z Mozesów
Janicki Stanisław
Janiszewski Wiktor
Jastrzębski Michał, pastor ew.‐ref.
Jekimow Konstanty
Jekimowa Marta z Henklów
Jelen Alois Ludvik, pastor ew.‐ref.
Jelen Aniela z Semadenich
Jelen Corinna z Semadenich
Jelen Eleonora ze Sponielów
Jelen Fryderyk, pastor ew.‐ref.
Jelen I.
Jelen Jan Andrzej
Jelen Jan Pavel, pastor ew.‐ref.
Jelen Jan, pastor ew.‐ref.
Jelen Jerzy, pastor ew.‐ref.
Jelen Lidia Maria ze Słamów
Jelenowie, rodzina
Jelinek Emil, pastor ew.‐ref.
Jelinek Ewa
Jelinek Maciej
Jelinek Marta ze Słamów
Jelinek Natalia z Millerów
Jelinek Tomasz
Jelinek Wilhelm
Jelinkowie, rodzina
Jelonek Aleksandra, diakonisa
Jelonek Elżbieta z Beischów (Bajzów)
Jelonek Józef
Jemielity W.
Jersak Józef
Jeske‐Choinski T.
K
Kaczorowska Klementyna
Kader Andrzej, pastor ew.‐ref.
Kaiser D.
Kalwin Jan
Karczewscy, rodzina
Karczewski Bogusław
Karczewski Jerzy
Karczewski Leon
Karczewski Marceli
Karczewski Stefan
Karpińska M.
Karszo‐Siedlewska Julia ze Schneiderów
Karszo‐Siedlewska Weronika zob. Spleszyńska Weronika
Karszo‐Siedlewski Aleksander
Karszo‐Siedlewski Jan
Karszo‐Siedlewski Kazimierz
Karszo‐Siedlewski Tadeusz
Karszo‐Siedlewski Władysław
Kedslie Aleksander
Kedslie Jane zob. Garvie Jane
Kedslie Katarzyna
Kempińscy, rodzina
Kempiński Karol
Kempscy, rodzina
Keschner Krystyna Elżbieta zob. Diehl Krystyna Elżbieta
Kesznerowie (Keschnerowie), rodzina
Kiec O.
Kiński J.
Kiślańska z Heurichów T.
Klaudian Aleksandra zob. Mozesowa Aleksandra
Klaudian Anna zob. Spleszyńska Anna
Klaudian Jan Daniel, pastor ew.‐ref.
Klaudianowa Eleonora z Cieniów
Klaudianowie, rodzina
Klein Cecylia Paulina zob. Teichmann Cecylia Paulina
Kleindienst Alfred, pastor ew.‐augs.
Klosse Konstanty
Klosse Maria z Henklów
Kłaczkow J.
Kneifel E.
Knoll Jadwiga zob. Geyerowa Jadwiga
Knollowie, rodzina
Koba S.
Kohn Abraham Lipa
Kolberg O.
Konar (pseud.) zob. Jelinek Emil
Konarscy, rodzina
Konarska B.
Konarska J.
Konarska Janina z Fuldów
Konarska Karolina Bogumiła zob. Ostachiewiczowa Karolina Bogumił
Konarski Adam
Konarski Andrzej
Konarski Konstanty
Konarski Rafał
Konarski S.
Konarski Sz.
Konarski Szymon
Kopczyńska Julia zob. Waydlowa Julia
Kopczyński Antoni
Korff (von Korff), rodzina
Korolko Aleksander
Korolko Konstancja z Herowskich
Korolkówna Stefania zob. Ceraska Stefania
Koroza S.
Koryłowska z Ostachiewiczów Ewa
Kosiński Kazimierz
Kosman M.
Kosseccy, rodzina
Kossecki Jan Dobrogost
Kováč Tomáš, pastor ew.‐ref.
Kozerska H.
Krafft Julia Anna ze Skierskich
Krafft Konstanty Kazimierz
Krafft Maria Kazimiera zob. Krauze Maria Kazimiera
Krajewski Michał (pseud.) zob. Jelinek Emil
Krapfen Emilia Franciszka zob. Waydlowa Emilia Franciszka
Krasińscy, rodzina
Kraszewski Józef Ignacy
Krauze Bolesław Eugeniusz
Krauze Maria Kazimiera z Krafftów
Kriegseisen W.
Kronenberg Leopold Julian
Kronenbergowie, rodzina
Krupa Frank Stanley
Krupa Izabela Lucyna z Potockich
Krusenstern Aleksander
Krzeczkowski K.
Kubisz Karol, pastor ew.‐augs.
Kucharska Irena Julia z Szeferów
Kucharski Stanisław
Kuchcińska Halina z Szeferów
Kuchciński Marian
Kühn Józef, pastor ew.‐ref.
Kula C.
Kulhawy Karol
Kummant Aleksander
Kummant Edward
Kummant Klara Marta z Greenwodów
Kummant Maria Teofilia Julianna z Scholtzów
Kurnatowscy, rodzina
Kurnatowska Aleksandra Stefania zob. Ceraska Aleksandra Stefania
Kurnatowska Marianna ze Spleszyńskich
Kurnatowski Aleksander Zygmunt
Kurnatowski Jan, pastor ew.‐ref.
Kurnatowski Jerzy
Kurnatowski Konstanty, pastor ew.‐ref.
Kurnatowski Oskar, pastor ew.‐ref.
Kurnatowski Zygmunt
Kurowscy, rodzina
Kurowska Emma z Dierlammów
Kurowska Józefa
Kurowska Melania zob. Negrin Melania
Kurowska Wiktoria z Górskich
Kurowski Józef Gabriel
Kurowski Józef, pastor ew.‐ref.
Kurowski Wincenty
Kurowski Władysław
Kurzawa H.
Kuziw Wasyl, pastor ew.‐ref.
Kwadowska Henryka Emilia zob. Monkiewiczowa Henryka Emilia
Kweisser Anna Ludwika z Teichmannów
Kweisser Juliusz Aleksy (von)
Kweisser Juliusz, pastor ew.‐augs.
L
Lechicki K.
Lenczewski T.
Lentz Teofilia Apolonia zob. Potocka Teofilia Apolonia
Lewalski K.
Limanowski Bolesław
Linde Samuel Bogumił
Linde z Nussbaumów Ludwika
Lindenberg K.
Links H.
Loeffler Adolf, pastor ew.‐augs.
Loewe Adolf
Loewe Kazimierz
Lossow Aleksander
Lossowowie, rodzina
Lubomirscy, rodzina
Lukova Slava zob. Radechowska Slava
Ł
Łabowski Marcin, pastor ew.‐ref.
Łabuńska Marcjanna Ludwika ze Skierskich
Łabuński Jan
Łodzia K.
Łoza S.
Łupiński J.
M
Mackiewicz Stanisław
Mackiewiczowie, rodzina
Maczek
Madey Józef
Majer Konstancja zob. Szeferowa Konstancja
Małachowska N.
Mandzelowska Zofia Emilia z Ceraskich
Mandzelowski Władysław, pastor ew.‐ref.
Manitius Karol Gustaw, pastor ew.‐augs.
Marconi Władysław
Marianowicz A.
Marianowicz Antoni (Berman Kazimierz)
Marks Hugon
Marks Magdalena z Henklów
Maroszek J.
Martuszewski E.
Marx Emil
Marynowska Agata zob. Buczkier Agata
Massalski A.
Maurizio Helena zob. Gebhardt Helena
Maurizio Jan
Mazierska Stanisława z Grimmów, diakonisa
Mazierska Zofia z Wyspiańskich
Mazierski Franciszek
Mazierski Janusz Witold
Mazierski Roman, pastor ew.‐ref.
Mazur H.
McLeod M. K.
McNaughton M. K.
Mendrok A.
Michalak R.
Michelis Z.
Mieszkowski Wilhelm, pastor ew.‐ref.
Mikołaj I, car Rosji
Mikołaj II, car Rosji
Mikulec B.
Miller Amalia z d. Twarda
Miller Amalia, diakonisa
Miller Józef
Miller Natalia zob. Jelinek Natalia
Miller Teofil
Modl Ernst Johann August von, pastor ew.‐augs.
Mojaczewscy, rodzina
Mojaczewska Wilhelmina zob. Bronikowska Wilhelmina
Monkiewicz Aleksander
Monkiewicz Aleksander, pastor ew.‐ref.
Monkiewicz Bogusław, pastor ew.‐ref.
Monkiewicz Ludwik, pastor ew.‐ref.
Monkiewicz Michał
Monkiewicz Stanisław, pastor ew.‐ref.
Monkiewiczowa Elżbieta z Rynkowskich
Monkiewiczowa Henryka Emilia z Kwadowskich
Motty Marceli
Mozes Aleksander Emil Józef
Mozes Aleksandra Zofia zob. Szeferowa Aleksandra Zofia
Mozes Anna Anastazja
Mozes Emil Marceli
Mozes Emilia zob. Głowacka Emilia
Mozes Ewa zob. Szeferowa Ewa
Mozes Ewelina Joanna zob. Jandikowa Ewelina Joanna
Mozes Fryderyk Józef, pastor ew.‐ref.
Mozes Jan Teodor, pastor ew.‐ref.
Mozes Jan Teofil
Mozes Kazimierz Adolf
Mozes Maria Stefania
Mozes Maria Teodata
Mozesowa Aleksandra z Klaudianów
Mozesowa Anna z Bałausków
Mozesowa Emilia z Ceraskich
Musonius Jan Salomon, pastor ew.‐ref.
Musonius Jan, pastor ew.‐ref.
N
Napoleon, cesarz Francji
Negrin Adolf
Negrin Melania z Kurowskich
Neimanas Stasys
Nekanda‐Trepka Jan Karol
Nekanda‐Trepkowie, rodzina
Nencki Leon
Neuman Maria zob. Bałauskowa Maria
Nieszkowscy, rodzina
Nieszkowski Stanisław
Niewieczerzał Aleksandra zob. Fibichowa Aleksandra
Niewieczerzał Jan, pastor ew.‐ref.
Niewieczerzał Jarosław, pastor ew.‐ref.
Nikoll J. D.
Nolkenowie, rodzina
Norblin Julia
Norblin Ludwik Wincenty
Norblinowie, rodzina
O
Orłowski Leonard, pastor ew.‐ref.
Ostachiewicz Alfons
Ostachiewicz Cecylia zob. Bańkowska Cecylia
Ostachiewicz Ewa zob. Koryłowska Ewa
Ostachiewicz Henryk
Ostachiewicz Henryk, syn
Ostachiewicz Kazimierz, pastor ew.‐ref.
Ostachiewicz Konstanty
Ostachiewicz Lech
Ostachiewicz Mieczysław
Ostachiewiczowa Karolina Bogumiła z Konarskich 2° voto Wójcicka
Ostachiewiczowa Kazimiera Franciszka z Wysockich
Ostachiewiczowa Maria z Jahołkowskich
Ostachiewiczowie, rodzina
Ożarowscy, rodzina
P
Pac Ludwik Michał
Paczkowska Zofia z Scholtzów
Paczkowski Wilhelm
Panas Albina zob. Grimm Albina
Papmahl Justyna zob. Scholtz Justyna
Papuga S.
Paskiewicz Iwan
Paszczyk M.
Pawlak M.
Piankowie, rodzina
Piasecki Aleksander Otto, pastor ew.‐ref.
Pietrusiński Ludwik
Ponarski Z.
Poniatowski Stanisław August, król Polski
Popiel Teofil, biskup rz.‐kat.
Pospiszył Józef, pastor ew.‐ref.
Potoccy, rodzina
Potocka Izabela Lucyna zob. Krupa Izabela Lucyna
Potocka Lucyna z Chorzelskich
Potocka Maria z Grzegorzaków, 2° voto Rosiakowa
Potocka Mirosława Irena zob. Brill Mirosława Irena
Potocka Teofilia Apolonia z Lentzów
Potocki
Potocki Jan
Potocki Jan, pastor ew.‐ref.
Potocki Konstanty, brat
Potocki Konstanty, ojciec
Potworowscy, rodzina
Potworowski Gustaw
Poznański K.
Preiss Waldemar, pastor ew.‐augs.
Próchnik Adam
Pruss W.
Przyborowski W.
R
Raabe Konrad
Radechovski Karol
Radechowska Maria
Radechowska Slava (Radechovská Slávie)
Radechowska Slava z d. Lukowa
Radechowski Adolf
Radechowski Bogumił, pastor ew.‐ref.
Radechowski Franciszek
Radechowski Jarosław
Radechowski Paweł
Radziwiłł Antoni
Radziwiłł Mikołaj
Radziwiłłowa z Hohenzollernów Ludwika
Radziwiłłowie, rodzina
Ragazzi Maria Anna zob. Semadeniowa Maria Anna
Rayska Konstancja z Majerów (lub von Kruger)
Rayska Zofia Joanna zob. Szeferowa Zofia Joanna
Rayski Edward
Rayski Konstanty
Rayski Władysław
Redler Natalia, diakonisa
Rej K. J.
Reyzner Joanna zob. Skierska Joanna
Ritschl Albrecht, pastor ew.‐augs.
Roell Katarzyna (de Roell) zob. Sikora Katarzyna
Roeslerowie, rodzina
Romanowowie, dynastia
Rosiakowa Maria zob. Potocka Maria
Rotwand Bolesław
Rotwandowie, rodzina
Różyccy, rodzina
Różycki Andrzej
Różycki Samuel
Różycki Stanisław
Rudiger Edward
Rudiger M.
Rumpel Amalia Antonina z d. Schlegel
Rumpel Henryk Wilhelm
Rumpel Jan, pastor ew.‐ref.
Rumpel Karol Adolf
Rumpel Zuzanna z d. Jajte
Ruprecht Karol
Russoccy, rodzina
Russocka Kazimiera Maria Marcjanna zob. Skierska Kazimiera Maria Marcjanna
Russocki Karol
Russocki Konstanty
Russocki Krzysztof
Russocki Ludwik
Russocki Maksymilian
Russocki Stanisław
Russocki Zygmunt
Rylko‐Bauer B.
Rynkowska Elżbieta zob. Monkiewiczowa Elżbieta
S
Sachs Henryk
Sachs Walerian
Sand, student teologii w Dorpacie
Sander Irena zob. Zaunarowa Irena
Sass Juliusz von
Schlegel Amalia Antonina zob. Rumpel Amalia Antonina
Schleiermacher Friedrich Daniel Ernst, pastor ew.‐ref.
Schneider Julia zob. Karszo‐Siedlewska Julia
Scholl Aurelia, diakonisa ew.‐augs.
Scholtz Jan Jakub, pastor ew.‐ref.
Scholtz Julianna Renata z Ziemmerów
Scholtz Juliusz
Scholtz Juliusz Edwin
Scholtz Justyna z Papmahlów
Scholtz Karol Aleksander
Scholtz Karol Samuel
Scholtz Maria Teofilia Julianna zob. Kummant Maria Teofilia Julianna
Scholtz Paulina zob. Bartsch Paulina
Scholtz Wilhelm Rudolf
Scholtz Zofia zob. Paczkowska Zofia
Schreiber Ernest
Schreiber Ernestyna zob. Tosio Ernestyna
Schreiber Marta z d. Habe
Schultz Friedrich
Sell Alan
Semadeni Allan Andrzej
Semadeni Aniela zob. Jelen Aniela
Semadeni Anna Maria zob. Diehl Anna Maria
Semadeni Anna Wilhelmina zob. Drège Anna Wilhelmina
Semadeni Anna z Semadenich
Semadeni Anton
Semadeni Beniamin Kacper
Semadeni Corinna zob. Jelen Corinna
Semadeni Irena zob. Elliott Irena Semadeni Józef
Semadeni MatyldaSemadeni Tadeusz Semadeni Władysław, pastor ew.‐ref.
Semadeniowa Helena z Haberkantów
Semadeniowa Maria Anna z Ragazzich
Semadeniowa Maria Eliza z Semadenich
Semadeni, rodzina
Sergent Adolf, kapelan angl.
Sękowska A.
Sętowski J.
Sieroszewski Wacław
Sikora Eryk
Sikora Hugon, pastor ew.‐ref.
Sikora Katarzyna Wanda Ewa zob. Glinka Katarzyna Wanda Ewa
Sikora Katarzyna z d. de Roell
Sikora Katarzyna z de Roellów
Sikora Luiza z d. Tschempel
Sikora Piotr sen., pastor ew.‐ref.
Sikora Piotr, pastor ew.‐ref.
Sipayłło M.
Sitenhof Lydia zob. Buksbazen Lydia
Skierscy, rodzina
Skierska Albertyna Marcjanna Stefania
Skierska Amalia Eleonora
Skierska Anna Maria
Skierska Bronisława Anna
Skierska Bronisława Felicja z Diehlów
Skierska Emilia Izabella
Skierska Flora z Cederbaumów
Skierska Halina ze Skierskich
Skierska Helena
Skierska Helena z Hassmanów
Skierska Joanna Anna zob. Grossmann Joanna Anna
Skierska Joanna z Reyznerów
Skierska Julia Anna zob. Krafft Julia Anna
Skierska Karolina Anna
Skierska Kazimiera Maria Marcjanna z Russockich
Skierska Konstancja z Soleckich
Skierska Ludwika z Soleckich
Skierska M.
Skierska Marcjanna Ludwika zob. Łabuńska Marcjanna Ludwika
Skierska Maria Elżbieta z d. Buhlo
Skierska Maria Paulina
Skierska Maria z Gawrońskich
Skierska Paulina Marcjanna
Skierski Aleksander
Skierski Aleksander Konstanty
Skierski Andrzej starszy, pastor ew.‐ref.
Skierski Andrzej, pastor ew.‐ref.
Skierski Henryk Andrzej
Skierski Jan Andrzej
Skierski Karol
Skierski Kazimierz
Skierski Leonard Edmund
Skierski Leonard Kazimierz
Skierski Ludwik Paweł
Skierski Paweł
Skierski Paweł Ernest
Skierski S.
Skierski Samuel, pastor ew.‐ref.
Skierski Stanisław Jerzy
Skierski Stefan Gustaw
Skierski Stefan, pastor ew.‐ref.
Skierski Wacław
Skierski Władysław Paweł
Słama Jan
Słama Józef
Słama Maria z Matejków
Słama Matylda z Tuczków
Słamówna Lidia Maria zob. Jelen Lidia Maria
Słamówna Marta zob. Jelinek Marta
Sławoj Składkowski Felicjan
Solecka Konstancja zob. Skierska Konstancja
Solecka Ludwika zob. Skierska Ludwika
Solecka Maria z Twardowskich
Solecki Kazimierz
Sowińska Katarzyna
Sowiński, generał
Spasowski R.
Spleszyńska Anna Julia Aleksandra zob. Woyde Anna Julia Aleksandra
Spleszyńska Anna Ernestyna
Spleszyńska Anna z Klaudianów
Spleszyńska Felicja Weronika
Spleszyńska Marianna zob. Kurnatowska Marianna
Spleszyńska Weronika z Karszo‐Siedlewskich
Spleszyński Alfons
Spleszyński August Stefan
Spleszyński Jan
Spleszyński Józef
Spleszyński Józef, pastor ew.‐ref.
Spleszyński Kazimierz Jan
Sponiel Eleonora zob. Jelen Eleonora
Starynkiewicz Sokrates
Starzyński Stefan
Stefański K.
Stegner T.
Stein Eugenia Henrietta zob. Garszyńska Eugenia Henrietta
Stein Natalia z Ilbergów
Stein Paweł
Steinberg, rabin
Štěříková E.
Stevenson Margaret zob. Gordon Margaret
Stępkowska Natalia
Straus Alfons
Straus Julia Krystyna zob. Waydlowa Julia Krystyna
Strausowa Helena Amelia Bogumiła z Waydlów
Strausowie, rodzina
Stryjeńscy, rodzina
Stryjeński Zygmunt
Styga T.
Suchcitz A.
Suchodolscy, rodzina
Suchodolski Alojzy
Sunderland Seweryn
Swoboda J.
Szczepankiewicz‐Battek J.
Szczepańska H.
Szczepański J.
Szefer Adolf, pastor ew.‐ref.
Szefer Anna
Szefer Emilia
Szefer Fryderyk
Szefer Halina zob. Kuchcińska Halina
Szefer Helena
Szefer Henryk
Szefer Irena Julia zob. Kucharska Irena Julia
Szefer Kazimierz, pastor ew.‐ref.
Szefer Konstancja zob. Fiedler Konstancja
Szefer Maria zob. Centerska Maria
Szefer Stanisław
Szefer Tadeusz
Szefer Władysław
Szefer Zofia
Szeferowa Aleksandra Zofia (Zofia) z Mozesów
Szeferowa Ewa z Mozesów
Szeferowa Zofia Joanna z Rayskich
Szlagier Leonard
Szlagierowa Maria Ludwika z Waydlów
Szmidt Berta, diakonisa
Szpilowski
Szturc J.
Szulc E.
Szulcowie J. i E.
Szumowska Helena
Szwarc Bronisław
Szwede, rodzina
Szygowski Juliusz
Ś
Ściegienny Piotr
Świątek T. W.
Świda Emil
Świdowie, rodzina
Świętochowski Aleksander
T
Teichmann Anna Ludwika zob. Kweisser Anna Ludwika
Teichmann Cecylia Paulina z Kleinów
Teichmann Emilia Karolina Joanna
Teichmann Gottlieb Lebrecht, pastor ew.‐ref.
Teichmann Jakub Fryderyk, pastor ew.‐ref.
Teichmann Jakub Władysław
Teichmann Karol Ludwik, pastor ew.‐augs.
Teichmann Karolina Augusta z Diehlów ,
Teichmann Karolina Wilhelmina z Ernstów
Teichmann Ludwik
Teichmann Ludwik Fryderyk, pastor ew.‐ref.
Teichmann Maria Amalia
Teichmann Paulina Emilia Augusta zob. Wojakowa Paulina Emilia Augusta
Teichmann Władysław Karol
Teichmannowie, rodzina
Teichmann‐Stawiarski Ludwik Karol
Thommée Wiktor
Tochtermannowie, rodzina
Tomesz, kantor
Tosio Anna z Hallów
Tosio Eliza z Wendtów
Tosio Ernestyna ze Schreiberów
Tosio Kacper
Tosio Katarzyna, katechetka ew.‐ref.
Tosio Lorenzo
Tosio Maria
Tosio Mary, diakonisa
Tosio Tomasz
Tosio Tomasz, pastor ew.‐ref.
Tosio Wiktoria
Tosio Zbigniew
Tosio, rodzina
Toul J.
Tranda Bogdan, pastor ew.‐ref.
Trepkowie, rodzina
Trotha von Treyden
Trotha von Treyden Amalia Wilhelmina z Diehlów
Trzciński Witold
Tschempel Luiza zob. Sikora Luiza
Twardowska Maria zob. Solecka Maria
Tyczkowski Franciszek, ks. rz.‐kat.
Tydelska Helena zob. Haberkant Helena
Tydelski Jan, pastor ew.‐augs.
Tyszka A. T.
Tytz Jerzy, pastor ew.‐augs.
U
Uliasz A.
Unrugowie, rodzina
Urbanowska Zofia
V
Vetter Karol Rudolf
Vetterowie, rodzina
Vorbrodtowie, rodzina
W
Waleszyńscy, rodzina
Wasilewski L.
Waszkiewicz Z.
Watson
Waydel Anna Jadwiga
Waydel Antoni Edward
Waydel Bogumił Edward
Waydel E.
Waydel Edward Teodor
Waydel Edward, pastor ew.‐ref.
Waydel Emil Adolf
Waydel Helena Amelia Bogumiła zob. Strausowa Helena Amelia Bogumiła
Waydel Jadwiga zob. Dmochowska Jadwiga
Waydel Ludomir
Waydel Maria Alina
Waydel Maria Ludwika zob. Szlagierowa Maria Ludwika
Waydel‐Dmochowska J.
Waydlowa Emilia Franciszka z Krapfenów
Waydlowa Julia Krystyna ze Strausów, 2° voto Kopczyńska
Wdowiszewski Z.
Wende Edward, pastor ew.‐augs.
Wendt Eliza zob. Tosio Eliza
Wereszycka H.
Werner S.
Węgierscy, rodzina
White (de White) Karol
Wielopolski Aleksander
Wielowieyscy, rodzina
Wielowieyski Henryk
Wielowieyski Karol
Wieniawski J.
Wilhelm I Orański, król Niderlandów
Wilkońska P.
Wiśniewski T.
Woide Jan Teodor, pastor ew.‐ref.
Woide Karol Gottfried, pastor ew.‐ref.
Wojak Leopold, pastor ew.‐augs.
Wojak Maria Eugenia zob. Borkenhagen Maria Eugenia
Wojak Tadeusz, pastor ew.‐augs.
Wojakowa Paulina Emilia Augusta z Teichmannów
Wojciechowski M.
Wolff Andrzej
Wolff August
Wolff Karol Gustaw
Wołłosowicz Józef Jan
Wołłosowiczowa Józefa Rozalia Julia z Ceraskich
Wołłosowiczowie, rodzina
Woyda Karol
Woyde Aleksander
Woyde Anna Julia Aleksandra ze Spleszyńskich
Woyde Karol
Woyde Maurycy
Woyde Maurycy Stanisław
Wrzos Wojciech (pseud.) zob. Jelinek Emil Wrzosek M.
Wysocka Kazimiera Franciszka zob. Ostachiewiczowa Kazimiera Franciszka
Wyspiańska Zofia zob. Mazierska Zofia
Z
Zahorski W.
Zając S.
Zajdlicz Jan
Zajdliczowie, rodzina
Zalewski A.
Zalisz W.
Zaunar Anna
Zaunar Emil
Zaunar Jan
Zaunar Jan Karol
Zaunar Ludwik, pastor ew.‐ref.
Zaunar Maria Elżbieta
Zaunarowa Elżbieta z Hartów
Zaunarowa Irena z Sanderów
Zdrojewska Hanna, studentka teologii
Zdrojewska Marianna z Gieszków
Zdrojewski Stanisław
Zelwerowicz Aleksander
Ziemmer Julianna Renata zob. Scholtz Julianna Renata
Zille Jan
Zöckler Theodor, pastor ew.‐augs. i helw.
Ż
Żeleńscy, rodzina
Żeromski Stefan
Żychlińscy, rodzina
Żychliński Antoni
Parafie ewangelicko‐reformowane
Jednoty Małopolskiej i Warszawskiej 1815‐1939
Jednota Małopolska
1. Grzymała vel Sieczków
Parafia Jednoty Małopolskiej ufundowana w 1633 roku. Posiadała obszerny i murowany kościół. Patronami byli kolejno Dunin‐Rajeccy, Różyccy herbu Rola, wreszcie Lossowowie. Parafię zlikwidowano w 1849 roku.
Duchowni:
1810‐1816 vacat – dojeżdżał pastor z Sielca
1816‐1844 Samuel Skierski
1843‐1849 Józef Kurowski, adiunkt do 1844
2. Piaski Wielkie (Luterskie)
Parafia Jednoty Małopolskiej ufundowana w 1649 roku. Patronami przez cały czas istnienia zboru była rodzina Suchodolskich. W 1784 r. wystawiono nowy murowany budynek kościoła, którego ruiny istnieją do dziś. Po 1819 r. obsługę duchowną zapewniali luterańscy pastorzy z Lublina. Parafia uległa likwidacji w 1849 roku.
Duchowni:
1809‐1815 Józef Kühn (1769‐1843), wyjechał na Litwę
1815‐1819 Aleksander Głowacki, opuścił samowolnie
3. Radom
Parafia została założona w 1826 r. przez luterańskich kolonistów z Radomia i okolicy. Pod wpływem zamożnych reformowanych parafian (Bivetti, Watson) złożyła na synodzie w 1828 r. akces do Jednoty Małopolskiej. Reformowani stanowili zdecydowaną mniejszość wśród wiernych (ok. 30 osób na 1000 parafian), ale mieli zapewnione jedno miejsce w radzie parafialnej. W 1849 r. parafię przyłączono do kościoła ewangelicko‐augsburskiego.
4. Sielec
Parafia Jednoty Małopolskiej ufundowana w XVII w. przez ewangelicką rodzinę Dębickich. Od połowy XVIII w. znajdowała się pod patronatem katolików: najpierw książąt Czartoryskich, potem hrabiów Potockich. W latach 1818‐1848 odbywały się tutaj wszystkie synody Jednoty Małopolskiej. Po 1849 r. istniała w ramach Jednoty Warszawskiej.
Duchowni:
1810‐1856 Andrzej Skierski
1856‐1859 Aleksander Ceraski
1859‐1901 Adolf Szefer
1900‐1901 Stefan Skierski, wikariusz
1901‐1939 Kazimierz Szefer, od 1914 r. z Warszawy
5. Szczepanowice
Parafia Jednoty Małopolskiej założona w XVII w., zamknięta na początku XVIII w. i odnowiona w 1786 r. przez Aleksandra Chrząstowskiego w ówczesnym zaborze austriackim. Po 1815 r. znalazła się ponownie po stronie austriackiej, gdzie istniała do 1852 r., do końca pod patronatem rodziny Chrząstowskich.
Duchowni:
1810‐1817 Samuel Skierski
1817‐1852 vacat
6. Tursko Wielkie
Parafia Jednoty Małopolskiej ufundowana w 1647 r. i będąca przez cały czas pod patronatem rodziny Ożarowskich. W latach 20. XIX w. zaniechano odprawiania nabożeństw, pomimo podejmowanych prób odnowienia parafii. Uległa likwidacji w 1849 roku.
Duchowni:
1806‐1809 Samuel Skierski
1810‐1817 Andrzej Skierski z Sielca
1817‐1843 Samuel Skierski z Grzymały
1844‐1849 Andrzej Skierski z Sielca
7. Wiatowice
Parafia Jednoty Małopolskiej ufundowana w XVII w. przez rodzinę Cikowskich, w XVIII w. znalazła się pod patronatem Dębickich herbu Gryf. Po 1815 r. znalazła się na terenie Galicji. Na początku lat 20. XIX w. Dębiccy majątek wraz z budynkami kościelnymi sprzedali katolikowi, które je doszczętnie zburzył i zniszczył. Do początku XX w. zachował się cmentarz ewangelicki w Krakuszewicach.
Duchowni:
1803‐1805 Jakub Fryderyk Teichmann (ok. 1740‐1805)
1806‐po 1817 administrowali pastorzy ze Szczepanowic
8. Wielkanoc
Parafia Jednoty Małopolskiej założona przez Wielowieyskich w 1614 r., do XIX w. służyła mieszczanom krakowskim i okolicznej szlachcie. Patronami byli kolejno Wielowieyscy i Zajdliczowie. Po założeniu parafii w Krakowie straciła na znaczeniu, ale została zlikwidowana formalnie dopiero w 1849 roku.
Duchowni:
1817‐1823 Ludwik Fryderyk Teichmann z Krakowa
1823‐1831 Jan Teodor Mozes
1831‐1839 Samuel Skierski z Grzymały
1839‐1849 Józef Kurowski, od 1843 r. dojeżdżał z Grzymały
Jednota Warszawska
Założone przed 1918 rokiem
1. Kuców
Parafia założona przez czeskich kolonistów w 1852 r. po odłączeniu się przez nich od luterańskiej parafii w Piotrkowie Trybunalskim.
Duchowni:
1852‐1856 Aleksander Ceraski z Warszawy
1856‐1871 Jan Teodor Mozes z Zelowa
1871‐1887 Hugon Sikora z Zelowa
1887‐1891 Adolf Szefer z Sielca
1891‐1901 Fryderyk Jelen z Warszawy
1901‐1909 Stefan Skierski z Zelowa
1909 Tomasz Tosio z Serejów
1910‐1919 Bogumił Radechowski z Zelowa
1932‐1934 Emil Jelinek z Warszawy
1934‐1937 Stefan Skierski z Warszawy
1937‐1939 Emil Jelinek z Warszawy
2. Lublin
Parafię powołano w 1852 r. po likwidacji zboru w Piaskach. Nabożeństwa odprawiano w luterańskim kościele lubelskim Św. Trójcy cztery razy w roku, raz po niemiecku i trzy razy po polsku. W 1903 r. przekształcono ją w parafię filialną Warszawy i nabożeństwa reformowane, już wyłącznie po polsku, odprawiano aż do 1914 roku. Brak wiadomości o częstotliwości nabożeństw po 1914 r. – jako formalna parafia jest jeszcze notowana w 1929 roku.
Duchowni:
1852‐1861 Ernest Heintze
1862‐1906 August Diehl z Warszawy
1906‐1908 Fryderyk Jelen z Warszawy
1910‐1930 Władysław Semadeni z Warszawy
3. Łódź
Parafię, jako filiał Warszawy, powołano w 1888 r. dla rosnącej liczby reformowanych, którzy się przenosili do Łodzi z Zelowa i Kucowa. Nabożeństwo odprawiano początkowo w kościele ewangelicko‐augsburskim Św. Trójcy, potem we własnym kościele. W 1904 r. przekształcono ją w osobną parafię. W okresie międzywojennym stała się trzecią największą parafią kościoła.
Duchowni:
1888‐1903 Fryderyk Jelen z Warszawy
1903‐1905 Władysław Semadeni z Żychlina
1905‐1909 Stefan Skierski z Zelowa
1909‐1919 Tomasz Tosio z Serejów
1919‐1922 Stefan Skierski z Warszawy
1922‐1936 Ludwik Zaunar
1936‐1940 Jerzy Jelen
4. Nowosolna
Parafia utworzona w 1881 r. dla pochodzących z Alzacji i Lotaryngii ewangelików reformowanych zamieszkałych we Wiączyniu i Nowosolnej pod Łodzią. Nabożeństwa po niemiecku odbywały się raz na kwartał. Brak wzmianek po 1910 roku.
Duchowni:
1881‐1906 August Diehl z Warszawy
1906‐1910 Fryderyk Jelen z Warszawy
5. Sereje
Parafia ufundowana w 1584 r. przez Mikołaja Radziwiłła (1546‐1589), wojewodę nowogródzkiego. Znajdowała się pod patronatem Radziwiłłów, a później Hohenzollernów w ramach Jednoty Litewskiej. Hohenzollernowie wybudowali nowy kościół dla kalwinistów i luteranów, po tym, jak stary kościół katolicy przejęli siłą w 1664 roku. W 1852 r. oddzielono parafię luterańską od reformowanej, by ją znów przyłączyć do parafii reformowanej w 1872 roku. Po 1919 r. Sereje znalazły się na terytorium Litwy kowieńskiej i parafię podporządkowano konsystorzowi w Birżach.
Duchowni:
1800‐1833 Stanisław Monkiewicz
1833‐1835 vacat
1835‐1850 Leonard Orłowski (1796‐1850), od 1849 z Warszawy
1850 Józef Kurowski
1850‐1852 vacat
1852‐1870 Jan Rumpel
1870‐1875 August Diehl z Warszawy
1874‐1882 Edward Waydel
1882‐1891 Fryderyk Jelen, od 1883 z Warszawy
1891‐1901 Kazimierz Szefer
1901‐1909 Konstanty Kurnatowski z Kielm na Litwie
1909‐1919 Tomasz Tosio, wysiedlony w głąb Rosji w 1914 roku
1919‐1920 (?) Wilhelm Fibich
6. Suwałki
Nabożeństwa reformowane odprawiano od 1860 r., choć formalnie parafię, jako filiał Serejów, założono w 1877 roku. Administrowali nią duchowni dojeżdżający z Serejów cztery razy w roku, by odprawiać nabożeństwo po polsku w kościele luterańskim. Filiał istniał do 1914 roku.
7. Staroiwniczna
Filiał parafii warszawskiej, założony w 1852 roku. Istniał do początków XX w., brak wzmianek po 1900 roku. Obsługiwany zapewne przez pastorów z Warszawy, ale brak bliższych danych. Występuje jeszcze w spisie parafii w 1929 roku.
8. Warszawa
Początki parafii ewangelicko‐reformowanej w stolicy sięgają początku XVIII w., ale formalnie założono ją w 1777 roku. Oprócz nabożeństw w języku polskim odprawiano nabożeństwa po niemiecku (do ok. 1918 r.) oraz francusku (do 1939 r.).
Duchowni:
1777‐1790 Jan Salomon Musonius (1742‐1790)
1791‐1831 Karol Diehl, pierwszy proboszcz
1816 Ludwik Fryderyk Teichmann, adiunkt
1823 Jan Teodor Mozes, adiunkt
1829‐1831 Ludwik Fryderyk Teichmann, drugi proboszcz
1831‐1839 Ludwik Fryderyk Teichmann, pierwszy proboszcz
1839‐1879 Józef Spleszyński, pierwszy proboszcz
1849‐1850 Leonard Orłowski, adiunkt
1851‐1852 Jan Rumpel, adiunkt
1852‐1856 Aleksander Ceraski, adiunkt
1858‐1859 Adolf Szefer, adiunkt
1861‐1879 August Diehl, adiunkt, od 1862 drugi proboszcz
1867‐1869 Karol Henkel, adiunkt
1873‐1874 Edward Waydel, adiunkt
1879‐1908 August Diehl, pierwszy proboszcz
1881‐1882 Fryderyk Jelen, adiunkt
1885‐1908 Fryderyk Jelen, drugi proboszcz
1887‐1888 Władysław Semadeni, adiunkt
1889‐1891 Kazimierz Szefer, adiunkt
1908‐1910 Fryderyk Jelen, pierwszy proboszcz
1908‐1910 Władysław Semadeni, drugi proboszcz
1910‐1930 Władysław Semadeni
1910‐1930 Stefan Skierski, drugi proboszcz
1920 Wilhelm Fibich, adiunkt
1922‐1923 Kazimierz Ostachiewicz, adiunkt
1922‐1923 Ludwik Zaunar, adiunkt
1930‐1948 Stefan Skierski, pierwszy proboszcz
1936‐1944 Ludwik Zaunar, drugi proboszcz
1930‐1935 Jerzy Jelen, adiunkt
1932‐1944 Emil Jelinek, adiunkt (z przerwą w latach 1934‐1936)
1933‐1934 Wiktor Buksbazen, adiunkt
1938‐1939 Roman Mazierski, adiunkt
9. Zelów
Parafia założona przez czeskich osadników, potomków Braci Czeskich, w 1803 roku. W 1817 r. została podporządkowana konsystorzowi ewangelicko‐reformowanemu w Warszawie.
Duchowni:
1817‐1819 Jan Fabry
1819‐1830 Aleksander Głowacki, usunięty
1831‐1871 Jan Teodor Mozes
1871‐1887 Hugon Sikora
1887‐1890 Adolf Szefer z Sielca
1890‐1895 Fryderyk Jelen z Warszawy
1895‐1899 Adolf Garszyński, usunięty
1899‐1901 Fryderyk Jelen z Warszawy
1901‐1909 Stefan Skierski
1909 Tomasz Tosio z Serejów
1910‐1919 Bogumił Radechowski, usunięty
1920‐1930 Wilhelm Fibich
1930‐1931 Ludwik Zaunar z Łodzi
1931‐1934 Aleksander Otton Piasecki (1902‐1948)
1934‐1935 Jerzy Jelen z Warszawy
1935‐1938 Wilhelm Fibich, usunięty
1938‐1939 Jerzy Jelen z Łodzi
1939 Roman Mazierski z Warszawy
10. Żychlin
i
11. Wola Tłumakowa
Parafia w Żychlinie została ufundowana w 1610 r. przez rodzinę Żychlińskich, pod patronatem których znajdowała się do 1754 r., kiedy dobra nabyli Bronikowscy, którzy nimi władali do 1945 roku. Zbór w Woli Łaszkowskiej vel Potworowskiej ufundowała w 1614 r. rodzina Potworowskich, która patronat nad nim sprawowała do końca XVIII w., kiedy to przeszedł na rodzinę Kosseckich. Od połowy XVIII Wolę Potworowską vel Tłumakową przyłączono do liczniejszej parafii żychlińskiej. Zbór w Woli zamknięto w 1826 roku.
Duchowni:
1789‐1815 Jan Beniamin Bornemann
1815‐1867 Jan Jakub Scholtz
1868‐1869 August Diehl z Warszawy
1869‐1883 Karol Henkel
1884‐1888 August Diehl z Warszawy
1888‐1905 Władysław Semadeni
1905‐1910 Stefan Skierski z Zelowa
1910‐1918 Kazimierz Szefer z Sielca
1918‐1922 Stefan Skierski z Warszawy
1923‐1928 Kazimierz Ostachiewicz
1928‐1929 Wilhelm Fibich z Zelowa
1929‐1932 Ludwik Zaunar z Łodzi
1932‐1934 Emil Jelinek z Warszawy
1934‐1936 Kazimierz Ostachiewicz z Warszawy
1936‐1939 Emil Jelinek z Warszawy
12. Żyrardów
Parafię, jako zbór filialny warszawski, założono w 1874 r. dla czeskich tkaczy z Zelowa i Kucowa oraz dla fabrykantów z Anglii i Szkocji. Nabożeństwo raz w miesiącu prowadził pastor z Warszawy, w pozostałe niedziele prowadzili je kantorzy po czesku.
Duchowni:
1874‐1886 August Diehl z Warszawy
1886‐1908 Fryderyk Jelen z Warszawy
1909‐1930 Stefan Skierski z Warszawy
1930‐1936 Jerzy Jelen z Warszawy
1936‐1939 Emil Jelinek z Warszawy
Założone po 1918 roku
13. Poznań i Bydgoszcz
Parafie, jako filialne warszawskie, założono w 1924 roku. Nabożeństwa po polsku odprawiano cztery razy w roku.
Duchowni:
1924‐1928 Kazimierz Ostachiewicz z Żychlina
1928‐1933 (?) Ludwik Zaunar z Łodzi, potem z Warszawy
1933‐1939 Kazimierz Ostachiewicz z Warszawy
14. Kraków
Po 1918 r. ze względu na liczną i zamożną grupę ewangelików reformowanych próbowano utworzyć tutaj osobną parafię Jednoty Warszawskiej, co się jednak nie powiodło. Ostatecznie w 1925 r. powołano zbór filialny warszawski, gdzie nabożeństwa po polsku kilka razy w roku przyjeżdżał odprawiać duchowny z Warszawy.
Duchowni:
1925‐1927 (?) Władysław Semadeni z Warszawy
1928‐1933 (?) Ludwik Zaunar z Łodzi
1933 (?)‐1939 Kazimierz Ostachiewicz z Warszawy
15. Lwów
Parafię, jako zbór filialny warszawski, utworzono po 1931 roku. Częstotliwość nabożeństw po polsku nie jest znana.
Duchowni:
1933 (?)‐1939 Kazimierz Ostachiewicz z Warszawy
16. Łuck
Parafię, jako zbór filialny warszawski, założono w 1928 roku. Skupiała zamieszkałych w okolicy Polaków i Czechów. Ze względu na brak stałego duszpasterza i nabożeństw filiał zawiesił działalność w 1930 roku. Wznowił ją w 1932 r. w ramach Jednoty Wileńskiej
17. Michałówka
Parafia założona przez czeskich osadników na Wołyniu w 1879 roku. Wchodziła w skład Jednoty Wileńskiej. W 1920 r. na skutek działań wojennych kontakty z Wilnem zostały przerwane i delegaci parafii zgłosili akces do Jednoty Warszawskiej. W 1930 r. parafia powróciła pod jurysdykcję Jednoty Wileńskiej.
Duchowni: 1922‐1930
Ludwik Zaunar z Łodzi
18. Toruń Parafia istniała w mieście od XVI w. i do 1920 r. była częścią okręgu ewangelicko‐reformowanego Poznań II, w ramach kościoła ewangelicko‐unijnego w Poznaniu. Parafię Jednoty Warszawskiej, jako zbór filialny warszawski, założono w 1924 r., licząc na przyłączenie się do Jednoty zamożnej niemieckiej parafii w tym mieście. Choć kontakty były dobre, to jednak obie parafie pozostały odrębne. Dla Polaków ewangelików reformowanych nabożeństwa co dwa tygodnie odprawiali kapelani wojskowi VIII Okręgu Wojskowego w miejscowym kościele reformowanym.
Pastorzy:
1924‐1935 Wilhelm Fibich
1935‐1939 Jan Potocki
19. Wilno
Parafia powstała w 1933 r. w związku z konfliktem ks. Kazimierza Ostachiewicza z Jednotą Wileńską. W odpowiedzi Jednota Wileńska powołała swoją parafię w Warszawie. Ich istnienie było źródłem nieustannych konfliktów między obiema Jednotami aż do 1939 roku.
Duchowni:
1933‐1945 Kazimierz Ostachiewicz z Warszawy
Jednota Małopolska (1815‐1849)
Dyrektorzy synodów
1815 Rafał Konarski (1749‐1830)
1818 Andrzej Bobrownicki (1786‐1864)
1819 Maksymilian Russocki (1763‐1823)
1820 Andrzej Konarski (1789‐1864)
1825 Samuel Różycki (1781‐1834)
1828 Stanisław Różycki (1782‐1833)
1835 Józef Broniewski (ok. 1757‐1837)
1837 Stefan Karczewski (1782‐1839)
1840 Jerzy Karczewski (1788‐1862)
1842 Henryk Wielowieyski (1805‐1889)
1843 Henryk Wielowieyski, ponownie
1844 Andrzej Konarski, ponownie
1847 Konstanty Russocki (1801‐1884)
Seniorzy i konseniorzy duchowni
do 1803 Jan Daniel Klaudian (zm. 1803), senior
1801‐1805 Jakub Fryderyk Teichmann (zm. 1805), senior
1806‐1810 Fryderyk Józef Mozes (zm. 1810), senior
1806‐1810 Józef Kühn (1769‐1843), konsenior, w 1810 r. wyjechał na Litwę
1811‐1831 Karol Bogumił Diehl, senior
1819‐1844 Samuel Skierski, konsenior, od 1835 senior
1835‐1839 Ludwik Fryderyk Teichmann, senior
1843‐1849 Andrzej Skierski, konsenior, od 1844 senior
1844‐1849 Józef Kurowski, konsenior
1847‐1849 Józef Spleszyński, senior
Seniorzy świeccy
1815‐1830 Rafał Konarski (1749‐1830)
1815‐1828 Andrzej Różycki (1775‐1828), zrezygnował
1828‐1843 Stanisław Russocki (1768‐1848), zrezygnował
1835‐1840 (?) Karol Kempiński (zm. ok. 1838)
1840‐1849 Andrzej Konarski (1789‐1864)
1843‐1849 Karol Wielowieyski (1784‐1853)
Konseniorzy świeccy
do 1828 Stanisław Russocki (1768‐1848), awansował na seniora
1818‐ok. 1838 Karol Kempiński, awansował na seniora
1828‐1834 Samuel Różycki (1781‐1834)
1835‐1836 Józef Broniewski (ok. 1757‐1837)
1835‐1843 Karol Wielowieyski (1784‐1853), awansował na seniora
1837‐1840 Andrzej Konarski (1789‐1864), awansował na seniora
1843‐1849 Ludwik Russocki (1800‐1852)
1843‐1846 Albert Groffe (1804‐1846), lekarz obwodu stopnickiego, luteranin
1846‐1849 vacat
Kuratorzy
1801‐1818 Karol Kempiński (zm. 1838), zrezygnował, został konseniorem
1801‐1822 Karol Russocki (1772‐1822)
1818‐1836 Adam Konarski (1783‐1836)
1824‐1840 Andrzej Bobrownicki (1786‐1864), zrezygnował
1837‐1849 Konstanty Konarski (1810‐1882)
1840‐1843 Ludwik Russocki (1800‐1852), kurator ad interim
1844‐1849 Jan Karol Nekanda‐Trepka (1804‐1896)
Jednota Warszawska
Prezesi synodu
1850 Ulryk Faltz (nieobecny), przewodniczył Rafał Bronikowski (1786‐1867), dziedzic dóbr Żychlin
1851‐1860 brak informacji, kto był prezesem synodu w tych latach
1861‐1864 Andrzej Bobrownicki (1786‐1864), ziemianin
1865 Paweł Byczewski (1790‐1866), emerytowany urzędnik KRPiS
1866‐1867 Stanisław Mackiewicz (1796‐1879), były gubernator lubelski
1868 Karol Gustaw Wolff (1786‐1874), dziedzic dóbr Głuchów i Cielądz
1869‐1874 Stanisław Mackiewicz (1796‐1879), były gubernator lubelski
1875 Karol de White (1803‐1878) generał, senator
1876 Karol Woyde (1833‐1905), generał
1877 Józef Iwaszewski, rzeczywisty radca stanu
1878 Karol Woyde (1833‐1905), generał
1879‐1882 Maurycy Woyde (1820‐1896), dziedzic dóbr
1883 Karol Woyde (1833‐1905), generał
1884‐1885 Stanisław Janicki (1836‐1888), inżynier
1886‐1888 Maurycy Woyde (1820‐1896), dziedzic dóbr
1887‐1893 brak informacji, kto był prezesem synodu w tych latach
1894‐1896 Maurycy Woyde (1820‐1896), dziedzic dóbr
1897 brak informacji, kto był prezesem synodu w tym roku
1898‐1905 Emil Marx (1845‐1905), adwokat
1906‐1907 Juliusz Robert Diehl (1846‐1913)
1908 Aleksander Karszo‐Siedlewski (1857‐1941), przemysłowiec i ziemianin
1909‐1914 Leon Błaszkowski (1857‐1935), adwokat
1915 Aleksander Karszo‐Siedlewski (1857‐1941), ponownie
1916‐1917 brak informacji, kto był prezesem synodu w tych latach
1918 Emil Świda (1868‐1941) (?)
1919‐1926 Leon Błaszkowski (1857‐1935), ponownie
1927 Henryk Sachs (1870‐1934), profesor ekonomii
1928 Leon Błaszkowski (1857‐1935), ponownie
1929 Ryszard Błędowski (1886‐1932), poseł na Sejm II Kadencji, sanator III Kadencji
1930 Władysław Karszo‐Siedlewski (1859‐1939), przemysłowiec
1931 Wiktor Janiszewski, inżynier z Łodzi
1932‐1935 Aleksander Karszo‐Siedlewski (1857‐1941), przemysłowiec i ziemianin
1936‐1937 Leonard Skierski (1866‐1940), generał
1938‐1939 Wiktor Janiszewski, inżynier z Łodzi, ponownie
Superintendenci generalni Jednoty Warszawskiej
1807‐1831 Karol Bogumił Diehl
1831‐1839 Ludwik Fryderyk Teichmann
1839‐1879 Józef Spleszyński
1879‐1908 August Karol Diehl
1908‐1910 Fryderyk Jelen
1910‐1930 Władysław Semadeni
1930‐1948 Stefan Skierski
1949‐1952 Kazimierz Ostachiewicz
Konsystorz
Prezesi konsystorza
Generalny Konsystorz Wyznań Ewangelickich (1828‐1849)
1828‐1831 Karol Bogumił Diehl
1831‐1832 senator Adam Bronikowski (1758‐1840)
1832‐1833 senator Ulryk Faltz (1776‐1851)
1833‐1840 senator generał Karol hrabia Grabowski (1790‐1840)
1841‐1842 generał Zygmunt Kurnatowski (1778‐1858)
1842‐1849 senator Ulryk Faltz (1776‐1851), ponownie
Kościół Ewangelicko‐Reformowany
1849‐1852 senator Ludwik Pietrusiński (1803‐1865)
1852‐1857 generał Juliusz baron von Sass (1798‐po 1857)
1857‐1878 generał senator Karol de White (1803‐1878)
1879‐1895 Jan Bogumił Foland (1836‐1895)
1895‐1910 Wilhelm Gąsiorowski (1842‐1910)
1910‐1913 Juliusz Robert Diehl (1846‐1913)
1914‐1924 Kazimierz Loewe (1845‐1924)
1924‐1927 Kacper Tosio (1851‐1929)
1927‐1934 Henryk Sachs (1870‐1934)
1934‐1936 Emil Świda (1868‐1941)
1936‐1946 Ryszard Gerlicz (1876‐1947)
Członkowie świeccy
Generalny Konsystorz Wyznań Ewangelickich (1828‐1849)
1828‐1849 Maurycy Woyde, doktor medycyny
1828‐1830 August Wolff, doktor medycyny
1828‐1832 Ernest Faltz, senator
1830‐1834 Karol Gronau, radca (zm. 1834)
1832‐1839 ks. Ludwik Fryderyk Teichmann
1834‐1836 Adam Konarski (1783‐1836)
1836‐1839 Jan Karol Nekanda‐Trepka (1804‐1896)
1839‐1849 Ludwik Pietrusiński
1839‐1849 ks. Józef Spleszyński
Kościół Ewangelicko‐Reformowany (1849‐1939)
1849‐1861 brak danych
1861 (?)‐1864 Tomasz Brandt, zrezygnował
1861‐1865 Jan Karol Nekanda‐Trepka
1864‐1873 Edward Rudiger, zrezygnował w 1873 r.
1865‐1880 Andrzej Wolff (1830‐1903), adwokat
1873‐1888 Leon Karczewski (1818‐1888), sekretarz Banku Polskiego
1880‐1888 Emil Marx (1843‐1905), adwokat
1888‐1902 Leon Błaszkowski (1857‐1935), adwokat, niezatwierdzony w 1902 roku
1888‐1892 Wilhelm Gąsiorowski (1842‐1910)
1892‐1903 Leon Nencki (1848‐1904), lekarz
1903‐1917 Wawrzyniec Dieckman (1859‐1922), inżynier
1904‐1907 Kacper Tosio (1851‐1929), ustąpił
1907‐1913 Henryk Sachs (1870‐1934), profesor ekonomii, ustąpił
1917‐1924 Bolesław Rotwand (1862‐1930), prawnik
1913‐1919 Stefan Drège (1860‐1927), przemysłowiec
1919‐1922 Kazimierz Karszo‐Siedlewski (1862‐1929), przemysłowiec
1922‐1925 Henryk Sachs (1870‐1934), ponownie
1924‐1934 Jerzy Kurnatowski (1874‐1934), ziemianin
1925‐1936 Jan August Deloff (1868‐1939)
1934‐1936 Ryszard Gerlicz (1876‐1954)
1936 Leon Józef Błaszkowski (1890‐1962), nie uzyskał zatwierdzenia przez władze państwowe
1936 Antoni Górski, profesor
1937 Józef Madey
Członkowie duchowni
1849‐1850 Leonard Orłowski
1850‐1852 vacat
1852‐1856 Aleksander Ceraski, zrezygnował
1856‐1862 vacat
1862‐1879 August Diehl
1880 Adolf Szefer (nie przyjął stanowiska)
1881‐1882 Edward Waydel
1882‐1885 vacat
1885‐1908 Fryderyk Jelen
1908‐1910 Władysław Semadeni
1910‐1931 Stefan Skierski
1931‐1939 Kazimierz Szefer
1939‐1945 Ludwik Zaunar
Sekretarze konsystorza
1839‐1868 Jan Karol Nekanda‐Trepka (1804‐1896)
1869‐1879 Jan Bogumił Foland (1836‐1895)
1879‐1880 Juliusz Diehl (1846‐1913), p.o.
1880 Wilhelm Gąsiorowski (1842‐1910)
1881‐1903 Walerian Sachs (1831‐1903)
1903‐1917 Edward Bretsch (zm. 1917)
1918‐1944 Stanisław Bretsch (zm. 1944)
W tomie przygotowywanym przez Ewę Cherner pod tytułem
Słownik biograficzny duchownych ewangelicko-reformowanych
Duchowieństwo Jednoty Litewskiej i Jednoty Wileńskiej 1815-1939
znajdą się biogramy następujących osób:
Aniszewski Aleksander (1772‐1845)
Aramowicz Adam (1772‐1842)
Aramowicz Jakub (1787‐1818)
Balczewski Aleksander (1801‐1829)
Balczewski Gabriel (1764‐1840)
Baloun Miłosław (1900‐1998)
Bałaban Antoni (1898‐1983)
Bernacki Bogusław (1748‐1830)
Biergiel Józef (1819‐1885)
Ceraski Józef (1763‐1832)
Ceraski Michał (1813‐1877)
Ceraski Michał Władysław (1753‐1823)
Ceraski Władysław (1843‐1877)
Chodorowski Stefan (1754‐1827)
Chodorowski Stefan Józef (1797‐1836)
Ciechański Aleksander (1789‐1838)
Cumft Adam (1860‐1911)
Cumft Marcin (1831‐1895)
Czygłowski Michał (1824‐1862)
Czyż Konstanty (1797‐1830)
Dilis Paweł (1905‐1995)
Downar Rafał (1771‐1854)
Drue Józef (1812‐1871)
Fajans Józef (1890‐1943)
Głowacki Bogusław (1793‐1865)
Głowacki Józef (1829‐1893)
Gorodiszcz Piotr (1884‐1941)
Grotkowski Tobiasz (1731‐1822)
Herowski Bogusław (1785‐1862)
Herowski Jan (1744‐1826)
Jakubenas Paweł (1871‐1953)
Janik Józef (1903‐po1939)
Jaremko Piotr (przed 1914‐po 1939)
Jastrzębski Michał (1859‐1938)
Jastrzębski Stanisław (1819‐1894)
Jelinek Jan (1912‐2009)
Kader Andrzej (1831‐1902)
Kawelmacher Aleksander (1820‐1886)
Kołysza Jerzy (1790‐1860)
Kubik Henryk (1903‐1931)
Kühn Jan (1748‐1817)
Kühn Józef (1769‐1843)
Kuncewicz Lucjan (1810‐1842)
Kuncewicz Romuald (1825‐1855)
Kurnatowski Bogusław Jan (1764‐1834)
Kurnatowski Bogusław Samuel (1783‐1820)
Kurnatowski Felicjan (1859‐1933)
Kurnatowski Jan (1894‐1965)
Kurnatowski Konstanty (1878‐1966)
Kurnatowski Oskar (1834‐1911)
Kurnatowski Tytus (1800‐1844)
Kurnatowski Władysław (1749/50‐1824)
Kwantski Aleksander (1808‐1848)
Lipiński Stefan (1804‐1879)
Lothweison Julian (1823‐1870)
Łabowski Aleksander (1766‐1831)
Mandzelowski Adam (1794‐1837)
Mandzelowski Jan (1809‐1885)
Mandzelowski Józef (1843‐1915)
Mandzelowski Władysław (1837‐1901)
Marszewski Józef (1807‐1877)
Mieszkowski Aleksander (1810‐1855)
Mieszkowski August (1821‐1871)
Mieszkowski Wilhelm (1852‐1920)
Moczulski Adam (1749‐1830)
Moczulski Aleksander (1790‐1866)
Moczulski Karol (1866‐1925)
Moczulski Konstanty (1825‐1887)
Molleson Jan (1768‐1842)
Natkiewicz Karol (1809‐1845)
Nejman Adolf (1845‐1921)
Nerlich Karol (1808‐1860)
Nerlich Samuel (1765‐1843)
Opoczeński Jarosław (1895‐1957)
Orłowski Leonard (1796‐1850)
Paszkiewicz Aleksander (1806‐1857)
Piasecki Aleksander (1902‐1948)
Pospiszył Józef (1899‐ po 1939)
Reczyński Jerzy (1799‐1834)
Reczyński Michał (1797‐1860)
Reczyński Paweł (1757‐1829)
Reczyński Stefan (1744‐1831)
Snarski Jan (1806‐1854)
Szarnas Adam (1884‐1965)
Szepetys Jan (1867‐1941)
Szwedko Sergiusz (1893‐ po 1939)
Thumas Konstanty (1845‐1906)
Tomesz Jan (1884‐1978)
Wannowski Felicjan (1801‐1872)
Wannowski Konstanty (1803‐1833)
Wannowski Leopold (1798‐1849)
Wannowski Michal (1761‐1827)
Young Konstanty (1829‐1868)
-
Ukazała się pierwsza, obszerna monografia o jedynym przetrwałym w Europie gatunku dzikiego konia, zwanym „konikiem polskim”. Jest to książka z pogranicza biologii i archeologii, zawierająca również refleksje natury humanistycznej.
Cis van Vuure
From kaikan to konik
Facts and perceptions surrounding the European wild horse and the Polish konik
ISBN 978-83-7507-18506
format B5, s. 446, 55 ilustracji
The subject of this book concerns the history and perceptions of the Holocene European wild horse and the horse breed the (Polish) konik, created in Poland in the 20th century. It relates particularly to the fields of archaeology, cultural history, nature management and animal morphology and ecology.
During the last glacial, wild horses were typical inhabitants of the grassy steppes, then existing in Europe. When these steppes significantly decreased in size, as a result of climate warming, a forest vegetation developed in nearly all of Europe. The living conditions for wild horses are much less favourable in forest areas than in steppe areas. The area of grass is much smaller, whilst horses need a lot of grass due to their digestion. Nevertheless, wild horses managed to survive in relatively small numbers in forested Europe.
Cis van Vuure studied forestry at Wageningen University, the Netherlands. In his study he also focused on zoology and nature conservation. A part of his study he spent at the Mammal Research Institute at Białowieża, Poland. There, not only he got interested in historical zoology and the Holocene historical landscape of West and Central Europe, but also in Polish language and history. After his study he was active in e.g. nature conservation, grazing experiments and historical zoology. Developments and perceptions in these fields stimulated him to make a study of several aspects of the extinct aurochs (Bos primigenius), which was published in 2005. During and after this study, the mentioned developments also got him to study another large extinct European mammal, the wild horse, as well as an alleged descendant thereof, the Polish konik. The research into these horses resulted in a PhD thesis.
In the late 18th century, scientific interest in the European wild horse began to emerge. During the 19th century, various scientists published about the physical appearance of this animal, its range and habitat. After the discovery of Przewalski’s horses in Central Asia in 1878, this research was stimulated and broadened. Realizing that both the aurochs and the wild horse had become extinct in Europe, the German Heck brothers started to try and breed back these species during the 1920s, to show the people how they looked like. During the 1930s, the Pole Tadeusz Vetulani started to breed back the European wild horse, too. For this, he used certain farm horses. The Polish konik, being the breeding result of Vetulani’s experiment, became well‐known by the paraphrase ‘the most recent descendant of the European wild horse and the one that most resembles it.’ Personal doubts about these allegations, on the part of the author of this book, were the actual reason to start a research into the backgrounds to both the European wild horse and Vetulani’s breeding experiment, and the perceptions surrounding them. To learn about the wild horse, as much original source material as possible was gathered; in this way, several interesting, still unknown and unused sources were found. To learn about Vetulani’s breeding experiment, as much data on this as possible were gathered, to be able to analyse it minutely. The picture of the European wild horse, that now comes up from this research, is more complete than ever before. It turned out to be possible to give a broad outline of the physical appearance of this animal and its habitat. The research into Vetulani’s experiment yielded an analysis that is not only more elaborate than previous ones, but also deviant from the common version told until now. The doubts mentioned above showed up to be well‐founded.
Contents
1. Introduction
1.1. Subject of the research
1.2. Background to the research
1.2.1. Germany and the Polish‐Lithuanian Union
1.2.2. The Netherlands
1.3. Perceptions of the horse
1.4. Reason for the research
1.5. Research objective
1.6. Research questions
1.7. Research method and sources
1.8. The structure of this book
2. The history of the European wild horse, from the last Ice Age onwards
2.1. Introduction
2.2. The transition from the last Ice Age to the Holocene
2.3. The wild horse in Europe, during the period 8000‐3000 BCE
2.4. The domestication of the wild horse and the spread of the domestic horse
2.5. Horses living in the wild in Europe, during the period 500 BCE‐18th century
2.5.1. Europe, outside East Prussia and the adjacent areas
Classical antiquity
The Middle Ages (for the non‐German territories)
The German territories
2.5.2. East Prussia and the adjacent areas
EastPrussia
Lithuania
Poland, up to the 16th century inclusive
Poland, during the 17th and the 18th centuries
2.5.3. The origin of the Great Wilderness: political context
2.5.4. The nature of the Great Wilderness
2.5.5. Wild and feral horses: the most important distinguishing features
Coat Colour
Mane
Size
Ability to be tamed
2.5.6. The assessment of the records of horses living in the wild in Europe
2.5.7. The arguments in favour of the existence of the wild horse in East Prussia and the adjacent areas
Physical appearance
Ability to be tamed
Protective measures
Collector’sitem
Abruptend
An original name: kaikan
Eating horse meat
2.5.8. Reasons why the wild horse was able to survive in East Prussia and the adjacent areas
2.6. The Eurasian steppes, from the 17th to the 19th century
2.6.1. Records of horses living in the wild on the Eurasian steppes
2.6.2. The assessment of the records of horses living in the wild on the Eurasian steppes
2.7. Jan Zamoyski and the European wild horse
2.7.1. The political situation in the Polish‐Lithuanian Union during the 16th century
2.7.2. The origin and nature of Jan Zamoyski’s zoo
2.7.3. The origin of the wild horses at Jan Zamoyski’s zoo
2.8. Perceptions
2.8.1. From wild to tame
2.8.2. Wildernesses and wild horses
2.8.3. Eating horse meat
2.8.4. The horse in art
2.8.5. The horse as a status symbol
Conclusions
3. The emergence of a myth
3.1. Introduction
3.2. The political developments in the Polish‐Lithuanian Union as a background to Brincken’s work
3.3. Brincken’s description of the Forest of Białowieża and the European wild horse
3.4. Criticism of the claims by Brincken
3.4.1. Contemporary criticism of Brincken
Miscellaneous items
Wisent counts
Plants149 Animals
3.4.2. Brincken’s reply to the contemporary criticism
3.4.3. Recently formulated criticism of Brincken’s mentions of the wild horse
Political arguments for criticism
Textual arguments for criticism
Social and economic arguments for criticism
Breeding‐related arguments for criticism
3.4.4. Conclusions regarding Brincken’s mentions of the wild horse
3.4.5. On the appearance of the Forest of Białowieża
3.5. Description of the physical appearance and the habitat of the European wild horse
3.5.1. Coat colour
On the occurrence of a white coat in the wild horse
3.5.2. Other features
Mane,tail,beard192
Shoulder height
Hooves
3.5.3. Comparison of the physical appearances of the European wild horse and the Polish konik
3.5.4. Habitat
3.6. Perceptions
Conclusions
4. The breeding‐back experiments and the origin of the Polish konik
4.1. Introduction
4.2. The political context of the breeding‐back experiments by Vetulani and the Heck brothers
4.3. The scientific context of the breeding‐back experiments by Vetulani and the Heck brothers
4.4. The breeding‐back experiment by the Heck brothers
4.5. The breeding‐back experiment by Vetulani, up to 1952 inclusive
4.5.1. Introduction
4.5.2. The execution of the breeding‐back experiment
The period from 1923 to 1927 inclusive
The period from 1928 to September 1939
The period from September 1939 to July 1944
The period from July 1944 to 1952 inclusive
4.5.3. Criticism of Vetulani’s theory and experiments
Criticism of the theory
Criticism of the skull measurements
4.6. The konik breeding‐back experiment, after 1952
4.6.1. The transitional period 1952‐1955 268
4.6.2. Konik breeding at Popielno
4.7. DNA research and the placing of the konik
4.8. Perceptions
Conclusions
5. The Polish konik and nature management
5.1. Introduction
5.2. Developments in Dutch nature management, far into the 1970s
5.3. The introduction of the konik into Dutch nature management
5.3.1. The decision process
5.3.2. Evaluation of the choice for the konik
5.4. Developments in Dutch nature management since the introduction of the konik, and the background to them
5.5. On the appearance of the Holocene natural landscape of Western and Central Europe
5.6. Perceptions
5.6.1. The konik and nature management
5.6.2. Rewilding
5.6.3. Icons and nature management
5.6.4. The horse as an icon
5.6.5. Horses and animal protection
5.6.6. Nature management and animal welfare
Conclusions
6. Recap and perspective
6.1. Recap
6.2. Inferences for the future
6.2.1. The konik in nature management
6.2.2. Other possible substitutes for the European wild horse
6.2.3. Developments in DNA research
Captions for pictures
Appendix
Archives consulted
Interviewees
Overview of manuscripts, printed sources and secondary literature
Words of thanks
Index
-
Polecam książkę, która w tytule mówi o broni białej, ale w istocie jest praktycznym poradnikiem konserwacji wszelkich zabytkowych przedmiotów metalowych.
Janusz Sękowski
Konserwacja broni białej z elementami bronioznawstwa
Książka kompleksowo opisuje poszczególne etapy prowadzenia prac konserwatorskich zabytkowej broni białej wraz z podaniem technik, narzędzi i potrzebnych materiałów konserwatorskich. Jest też wyposażona w informacje związane z prowadzeniem dokumentacji konserwatorskiej oraz z planowaniem kolejności i zakresu prac.
Dr Janusz Sękowski jest wybitnym praktykiem i znawcą zagadnień konserwacji broni białej i innych zabytków ruchomych.
Unikalna na polskim rynku książka spełnia zarówno rolę podręcznika dla konserwatorów-profesjonalistów, jak i poradnika dla amatorów. Jest ceniona przez eksploratorów, muzealników, kolekcjonerów, specjalistów rynku dzieł sztuki oraz wszystkich miłośników starej broni.
ISBN 978-83-7507-053-8
Format B5, s. 512, wielobarwne fotografie i rysunki, bibliografia, oprawa twarda
SPIS TREŚCI
1. Wstęp
a. Dotychczasowe publikacje na temat konserwacji broni i zagadnień pochodnych
b. Literatura dodatkowa z zakresu konserwacji broni
c. Bronioznawstwo i historia wojskowości
d. Sytuacja formalno–prawna konserwatorów białej broni
e. Sytuacja prawna kolekcjonerów białej broni
2. Zakres przedmiotowy pracy — broń biała sieczna
a. Broń biała
b. Okres występowania opisywanych zabytków
c. Oporządzenie białej broni
3. Opis białej broni
a. Nazewnictwo — nomenklatura bronioznawcza broni białej
b. Wojskowe nazewnictwo broni
c. Opis techniczny broni białej
d. Opis stanu zachowania białej broni
e. Stal damasceńska (damast, bułat, dziwer)
f. Cechy bite i sygnowania
g. Informacje o użytkownikach i właścicielach białej broni
4. Literatura o białej broni
5. Zakres przedmiotowy pracy — konserwacja białej broni
a. Naprawianie i kompletowanie
b. Czynności konserwatorskie
c. Dokumentacja — konserwatorska i inwentaryzacyjna
d. Ponadczasowe metody obróbki stali
e. Ekonomika postępowania konserwatorskiego
6. Podział konserwatorski obiektów
a. Obiekty stalowe jednorodne
b. Obiekty z blachy stalowej
c. Obiekty stalowe połączone z innymi materiałami
d. Obiekty o znacznej wartości historycznej
e. Miejsce i sposób ekspozycji obiektu
7. Technologia obróbki stali
a. Rodzaje stali
b. Wytop stali
c. Kucie głowni białej broni
d. Utwardzanie i wykańczanie powierzchni głowni białej broni
e. Odkuwki i odlewy stalowe w konstrukcji białej broni8. Korozja stali
9. Zdobienia powierzchniowe metali
a. Historyczne techniki zdobieniowe
— Sztancowanie i fakturowanie
— Grawerowanie
— Inkrustacja
— Damskinaż
— Wytrawianie wgłębne
— Czernienie stali (oksydowanie)
— Złocenie ogniowe
— Oprawianie kamieni
— Kameryzowanie
— Repusowanie i wytłaczanie
— Odlewanie
— Cyzelowanie
— Pokrywanie kontaktowe
b. Nowsze techniki zdobieniowe
— Powierzchnie galwaniczne
— Malowanie
— Moletowanie
c. Rola historyków sztuki w datowaniu zdobień
d. Problem odtwarzania zdobień powierzchniowych
10. Dawne sposoby zabezpieczania antykorozyjnego
a. Zabezpieczanie antykorozyjne broni w przeszłości
b. Niszczący serwis użytkowników
c. Zła konserwacja muzealna
11. Narzędzia i pracownia konserwatorska
a. Pracownia konserwatorska
b. Narzędzia i urządzenia
c. Magazyn
12. Podstawowe wiadomości konstrukcyjne
a. Bagnety, kordziki i tasaki
b. Szable i pałasze
c. Szpady i rapiery
d. Oploty uchwytu trzonu rękojeści broni białej
e. Pochwy białej broni
— pochwy metalowe
— pochwy drewniane
— pochwy metalowe obciągane skórą
f. Literatura zagadnienia
13. Diagnoza stanu korozji stali i wybór sposobu jej usuwania
14. Decyzje dotyczące demontażu rękojeści białej broni
15. Wstępne czyszczenie zabytkowej białej broni
a. Wstępne mycie
b. Usuwanie sypkich produktów korozji stali
c. Namaczanie skorodowanej stali
d. Stosowanie penetrolu
e. Dobór metod wstępnego czyszczenia
16. Demontaże
a. Wymagania techniczne związane z demontażem
b. Demontaże całkowite broni białej zawierającej połączenia śrubowe (opis i przykłady)
c. Demontaże problematyczne i częściowe
d. Informacje dodatkowe związane z demontażami
17. Metody odrdzewiania stali
18. Opis metody polerskiej (1)
19. Opis podstawowej metody odrdzewiania z udziałem kwasu fosforowego i szczotek stalowych (2)
a. Działania intensywne na całej powierzchni obiektu
b. Działania precyzyjne na całej powierzchni
c. Działania precyzyjne na określonej powierzchni
d. Ograniczniki działań chemicznych
e. Ograniczniki działań mechanicznych
f. Odrdzewianie powierzchni z pozostałościami powłok malarskich
g. Odrdzewianie powierzchni z pozostałościami powłok galwanicznych
h. Odrdzewianie powierzchni z pozostałościami złocenia ogniowego
i. Odrdzewianie powierzchni z pozostałościami czernienia
j. Odrdzewianie powierzchni precyzyjnie zdobionych
k. Uwagi końcowe związane z odrdzewianiem z udziałem kwasu fosforowego i szczotkowania
20. Zasady odrdzewiania metodą elektrochemiczną (3)
21. Zasady odrdzewiania metodą elektrochemiczną (tzw. autoliza) (4)
22. Zasady odrdzewiania metodą elektrolityczną (5)
23. Zasady odrdzewiania metodą elektrolityczną z udziałem glukonianu sodu (6)
24. Zasady odrdzewiania metodą piaskowania (7)
25. Zasady odrdzewiania trawieniem w kwasach (8)
26. Odrdzewianie za pomocą kwasu adypinowego (9)
27. Stabilizacja produktów korozji stali
28. Oceny metod odrdzewiania stali z punktu widzenia konserwatorskiego
29. Powierzchnia stali po procesie odrdzewiania
30. Stalowe powierzchnie wewnętrzne broni po procesie odrdzewiania
31. Stalowe elementy pracujące
32. Niedozwolone sposoby odrdzewiania
33. Prostowanie stalowych elementów kutych
34. Prostowanie pochew i blachy stalowej
35. Rekonstrukcje całych elementów stalowych lub ich fragmentów
36. Łączenie fragmentów stalowych
a. Lutowanie stali
b. Klejenie stali
c. Łączenie złamanych głowni
37. Uzupełnianie drobnych uszkodzeń w powierzchniach stalowych
a. Lutowanie otworów cyną
b. Uzupełnienia żywicą
38. Konserwatorskie metody zabezpieczeń antykorozyjnych stali
a. Pasta woskowa
b. Zabezpieczanie wnętrz pochew broni
c. Paraloid
d. Oleje do broni
e. Wybór środka zabezpieczającego
39. Niedozwolone metody antykorozyjnego zabezpieczania stali
40. Usuwanie powłok malarskich z metalu
41. Stopy miedzi obecne w konstrukcjach białej broni i ich konserwacja
a. Stopy miedzi
b. Konserwacja stopów miedzi
c. Rekonstrukcje i lutowanie stopów miedzi
42. Obecność innych metali w konstrukcjach białej broni i ich konserwacja
a. Biały metal
b. Niklowane powłoki galwaniczne
c. Aluminium
d. Srebro
e. Powierzchnie srebrzone
f. Złoto
g. Powierzchnie złocone
43. Odtłuszczanie, płukanie, neutralizowanie i suszenie w procesach konserwacji metali
44. Tworzywa sztuczne i ich konserwacja
— Celuloid
— Bakelit
— Żywica fenolowa i lana
45. Skóra i jej konserwacja46. Róg i kość oraz ich konserwacja
47. Drewno oraz jego rekonstrukcja i konserwacja
48. Konserwacja i rekonstrukcje uchwytów trzonów rękojeści
a. Rekonstrukcje drewnianych uchwytów
b. Pozostałe prace przy rekonstrukcji uchwytu
— Karbowanie uchwytu sznurem
— Obciąganie uchwytu skórą
— Rekonstrukcja drucianego oplotu
49. Montaże
a. Montaż elementów stalowych
b. Montaże z fragmentami wykonanymi z innych materiałów
50. Kontrola bieżąca eksponatów i usuwanie produktów nowej korozji
51. Ekspozycja, magazynowanie i znakowanie zabytkowej broni białej
52. Transport i przesyłanie zabytkowej białej broni
53. Obchodzenie się z zabytkową bronią białą
54. Fałszerstwa w zakresie zabytkowej broni białej
a. Wykonywanie fałszywych egzemplarzy
b. Fałszowanie sygnatur i innych bić na broni białej
c. Fałszowanie techniką kompletowania obiektu
d. Fałszywy dobry stan zachowania broni białej
e. Fałszywy zły stan zachowania broni białej
f. Fałszywe pochodzenie broni
g. Postępowanie związane z ewentualnym rozpoznawaniem falsyfikatów
55. Zakończenie
Bibliografia
Rysunki
Fotografie
-
Promocja książek o Janie Karskim (otwarcie Bulwaru Jana Karskiego w Warszawie), 2 sierpnia w godzinach 12-18.
Ponadto w programie:
Na liczącym kilometr długości bulwarze Karskiego powstała m.in. droga rowerowa, miejsca do cumowania łodzi, pawilon, taras widokowy oraz inne drobne obiekty. Ratusz zapewnia, że promenada została zaprojektowana z myślą o osobach niepełnosprawnych oraz rodzicach z dziećmi w wózkach.
Z okazji otwarcia pierwszego fragmentu przebudowanych bulwarów miasto przygotowało kilka atrakcji dla mieszkańców w godz. 12-21. Będą gry i zabawy przy melodiach dawnej Warszawy, swój program przedstawi Teatr Akt.
Mieszkańcy Warszawy będą mieli także okazję do bezpłatnego przeprawienia się przez Wisłę na drewnianych łodziach.
O godz. 14 kajakarze z Fundacji KIM dadzą pokaz pływania synchronicznego, a o godz. 16.30 zaprezentują się kajakarze z Fundacji AVE. Zawodnicy zmierzą się także w mini wyścigu o Kotwicę Powstania.
W godz. 17-19 ratusz zaprasza na Potańcówkę Warszawską. Będzie to kontynuacja cyklu "Dancingów 60-lecia" organizowanych przy Multimedialnym Parku Fontann z okazji jubileuszu Stołecznej Estrady.
-
Ta książka ukazała się również w angielskiej wersji językowej.
-
„Wilki i łagodne jagniątka Chrystusa”
Spotkanie z Kazimierzem Bemem
25 czerwca 2015 r. o godzinie 17:00
Sala im. Joachima Lelewela
Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk
Rynek Starego Miasta 29/31
00-272 Warszawa
Spotkanie odbędzie się pod egidą czasopisma ODRODZENIE i REFORMACJA w POLSCE — rocznika ukazującego się od 1956 roku.
Laudację wygłosi prof. Tomasz Makowski, dyrektor Biblioteki Narodowej.
Dyskusję zagai prof. Wojciech Kriegseisen, dyrektor Instytutu Historii PAN.
Kazimierz Bem — ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Łódzkim (2001). Doktorat z prawa międzynarodowego obronił na Vrije Universiteit w Amsterdamie (2007). Studia teologiczne na Yale Divinity School zakończył jako Master of Divinity (2010) i Master of Sacred Theology (2012). Od 2011 roku jest pastorem ewangelicko-reformowanym w First Church in Marlborough (Congregational) UCC w USA. Oprócz pracy duszpasterskiej jest protestanckim publicystą zabierającym głos na tematy społeczne i polityczne. Jest członkiem redakcji internetowego Miesięcznika Ewangelickiego. W chwilach wolnych lubi czytać o szesnastowiecznych kalwinistach i podróżować. Jest autorem rozpraw naukowych i opracowań popularnych z historii reformacji i polskiego protestantyzmu.
Dr. Kazimierz Bem — graduated from the Faculty of Law at the University of Łódź (Poland) in 2001 and received his PhD in international law from the Vrije Universiteit in Amsterdam (2007). He completed his theological studies at Yale Divinity School with a Master of Divinity (2010) and Master of Sacred Theology (2012). Currently serving as pastor of the First Church in Marlborough (Congregational) UCC gemeente, he also writes opinion columns on subjects of public policy in Poland. In his free time he likes to travel and read about 16th century Calvinists - not just the Dutch ones.
Dr. Kazimierz Bem — studeerde in 2001 aan de Universiteit van Łódź (Polen) en behaalde zijn doctorsgraad in internationaal recht aan de Vrije Universiteit in Amsterdam in 2007. Hij studeerde vervolgens af in theologie aan Yale Divinity School, met maar liefst twee masters: in 2010 een Master in Divinity en in 2012 een Master in Sacred Theology. Op dit moment werkt hij als dominee voor de gemeente van de First Church in Marlborough UCC. Daarnaast vindt hij de tijd om columns te schrijven over openbaar beleid in Polen. In zijn vrije tijd reist hij graag en leest hij over 16e eeuwse calvinisten – en niet alleen de Nederlandse!
-
Kwartalnik Historyczny
Najstarsze polskie czasopismo humanistyczne
nr 1 (2015) Rocznik CXXII
format B5, s. od 1 do 228
SPIS TREŚCI
Grzegorz Pac: Czy królowa Rycheza używała pieczęci?
Marzena Matla: Carmen patrium Bogurodzica — czas powstania, kontekst historyczny i inspiracje
Paweł T. Dobrowolski: Cytrynowy jedwab. Wdowa Hutchins, Żydzi i przestępczość zorganizowana w Londynie XVIII w.
Sorin Radu, Flavius Solomon: Chłopskie organizacje polityczne w komunistycznej Rumunii: casus Frontu Oraczy
PRZEGLĄDY — POLEMIKI — PROPOZYCJE
Włodzimierz Borodziej, Maciej Górny: Nowsze badania nad I wojną światową w Europie Środkowo-Wschodniej i Południowo-Wschodniej (wybrane zagadnienia)
ARTYKUŁY RECENZYJNE I RECENZJE
Oddr Snorrason, Saga o Olafie Tryggvasonie, tłum., oprac. i wstęp A. Waśko — Jakub Morawiec
R. M. Karras, Unmarriages. Women, Men, and Sexual Unions in the Middle Ages — Grzegorz Pac
I. G. Mac Donald, Clerics and Clansmen. The Diocese of Argyll between the Twelfth and Sixteenth Centuries — Jerzy Strzelczyk
A. Bartoszewicz, Piśmienność mieszczańska w późnośredniowiecznej Polsce — Jan Mackiewicz
M. Ogórek, Beginki i waldensi na Śląsku i Morawach do końca XIV wieku — Jarosław Szymański
J. Śliwiński, Walka o koronę polską. Zjazd monarchów w Krakowie w1364 roku — Andrzej Marzec
E. Dubas-Urwanowicz, O nowy kształt Rzeczypospolitej. Kryzys polityczny w państwie w latach 1576–1586 — Henryk Wisner
I. Piotrowski, Pieśń i moc. Pieśni codzienne Franciszka Karpińskiego w kulturze polskiej XIX i XX wieku — Michał Starczewski
Redefining the Sacred. Religion in the French and Russian Revolutions, red. D. Schönpflug, M. Schulze Wessel — Monika Milewska
S. Plokhy, The Cossack Myth: History and Nationhood in the Age of Empires — Tomasz Hen-Konarski
B. Stępniewska-Holzer, Żydzi na Białorusi.Studium z dziejów strefy osiedlenia w pierwszej połowie XIX w. — Theodore R. Weeks
B. Trencsényi, The Politics of „National Character”: A Study in Interwar East European Thought — Maciej Górny
H. Zamojski, Tragiczne decyzje. Jak wywołano Powstanie Warszawskie? Dlaczego szefowie oddziałów KG AK protestowali przeciwko decyzjom gen. Bora Komorowskiego? — Stanisław Salmonowicz
IN MEMORIAM
Jerzy Walachowicz (23VIII1932–11III2014) — Henryk Olszewski
Jerzy Tomaszewski (8X1930–4XI2014) — Anna Landau-Czajka
KOMUNIKATY
Nagroda im. Profesora Stanisława Herbsta
-
Laudację wygłosi Tomasz Makowski (dyrektor Biblioteki Narodowej), dyskusję zagai prof. Wojciech Kriegseisen (dyrektor Instytutu Historii PAN).
-
Jan Mironczuk
Ruch ewangeliczny na Białostocczyźnie w XX w.
ISBN 978-83-7507-181-8
format B5, s. 363, fotografie, mapy, indeksy
W ciągu dwóch tysięcy lat dziejów chrześcijaństwa pojawiały się w jego obrębie stanowiska odwołujące, w swojej ocenie, do wiary czystej i żywej. W zależności od kondycji Kościoła, a także uwarunkowań społecznych, politycznych i gospodarczych, stanowiska te zyskiwały określone poparcie, w efekcie czego powstawały społeczności pewnego radykalizmu religijnego, który miał na celu urzeczywistnianie wskazanej wiary czystej i żywej.
Celem prezentowanej pracy jest przedstawienie dziejów mniejszościowych wyznań protestanckich o charakterze ewangeliczno‐baptystycznym w regionie białostockim. Ostatnio w polskiej literaturze naukowej upowszechnia się termin protestantyzm ewangelikalny lub zamiennie przebudzeniowy czy rzadziej pietystyczny. Określenia te stosowane są jednak do szerszego ujęcia i odnoszą się do wszystkich protestantów podkreślających potrzebę świadomego, osobistego nawrócenia. Oczywiście niezmienne pozostają tradycyjne ewangelickie zasady: Sola scriptura, Sola fide, Sola gratia, Solus Christus, Soli Deo gloria.
Przedmiotem zainteresowania książki pozostają społeczności, które dokonały reinterpretacji zastanej wykładni teologicznej i charakteryzują się dążeniem do maksymalnego dostosowania swych norm wiary do treści Biblii, zwłaszcza Nowego Testamentu (Ewangelii) i praktykujące, jako obowiązkowy obrządek, chrzest wiary ‒ poprzez zanurzenie w wodzie osoby świadomie wyznającej Jezusa Chrystusa jako swego Pana.
Monografia przedstawia sytuację tych wyznań w kolejnych rzeczywistościach polityczno-społecznych – od czasów carskich, poprzez II RP, okres okupacji, komunizmu, po współczesność.
Jan Mironczuk (ur. 1966 w Bielsku Podlaskim) mieszka pod Ostrołęką. Zajmuje się głównie dziejami wyznań chrześcijańskich na ziemiach polskich w XIX-XX wieku. Jest autorem pięciu książek, w tym: Polityka państwa wobec Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego w Polsce (1947-1989) oraz Mniejszości wyznaniowe chrześcijańskie w Ostrołęce i powiecie ostrołęckim (od schyłku XVIII w. do współczesności).
Spis treści
Wprowadzenie
Rozdział I
Początki baptyzmu (do I wojny światowej)
Towarzystwo Biblijne i powstanie baptyzmu na ziemiach polskich
Propagator Pisma Świętego w Białymstoku (ok. 1860‐1863)
Powstanie i działalność społeczności baptystycznych w guberni grodzieńskiej (1902‐1915)
Podsumowanie
Rozdział II
Rozwój wyznań o charakterze baptystycznym w pierwszej dekadzie odrodzonej Rzeczypospolitej (1918‐1928)
Powstanie województwa białostockiego i kształtowanie się polityki wyznaniowej II RP
Baptyści i ewangeliczni chrześcijanie
Zjednoczenie Kościołów Chrystusowych
Wyznania dominujące i opinia społeczna wobec rozwoju ruchu ewangelicznego
Podsumowanie
Rozdział III
Początki pentekostalizmu i relacje międzywyznaniowe (1928‐1939)
Początki pentekostalizmu na Kresach Wschodnich
Ruch ewangeliczny na tle innych wyznań w województwie białostockim w świetle danych ewidencyjnych i statystycznych (1928‐1931)
Powstanie ruchu zielonoświątkowego na Białostocczyźnie
Rozwój ruchu ewangelicznego i relacje międzywyznaniowe w latach
Położenie prawno‐polityczne wyznań ewangelicznych w latach 30.
Podsumowanie
Rozdział IV
Życie religijne w okresie okupacji (1939‐1944)
W Białorusi Zachodniej (1939‐1941)
Pod okupacją niemiecką (1941‐1944)
Podsumowanie
Rozdział V
W pierwszych latach Polski Ludowej (1944‐1953)
Sytuacja po wyzwoleniu (1944‐1945)
Okres rozwoju... i obserwacji przez bezpieczeństwo (1946‐1950)
Represje wobec KChWE i ZKCh (1950‐1952)
Baptyści w okresie 1950‐1953
Podsumowanie
Rozdział VI
W cieniu zjednoczenia i pod kontrolą władz PRL (1953‐1989)
Powstanie pełnego Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego i okres jednoczenia w terenie (1953‐1956)
Działalność w okresie odwilży (1956‐1959)
Narastanie napięć. Powstanie zboru braci prostaczków w Malinnikach (1959‐1965)
Sprawy kaplic i życie wewnętrzne zborów (1966‐1980)
Kościoły w okresie schyłku komunizmu – do rozpadu zjednoczenia (1980‐1988)
Koniec polityki wyznaniowej? (1988‐1989)
Podsumowanie
Rozdział VII
Usamodzielnianie się Kościołów w III RP
Kwestie prawne i ich stosowanie w życiu Kościołów (1989‐1999)
Życie wewnętrzne zborów na początku XXI w.
Podsumowanie
Zakończenie
Summary
Coдержание
Aneksy
Kalendarium
Ważniejsze skróty
Wykaz źródeł i literatury
Spis tabel
Mapy
Zdjęcia
Indeks osób
Indeks miejscowości
-
-
Pamięć i odpowiedzialność. Dziedzictwo Jana Karskiego
Książka wydana w koedycji z Fundacją Edukacyjną Jana Karskiego
Koncepcja i redakcja: Eugeniusz Smolar
Współpraca: Anna Geller
Książka stanowi zbiór oryginalnych artykułów oraz wypowiedzi uczestników konferencji „Jan Karski – pamięć i odpowiedzialność”, zorganizowanej w 100-lecie J. Karskiego w listopadzie 2014 r. w Warszawie przez Fundację Edukacyjną Jana Karskiego i Muzeum Historii Polski. Konferencja i książka zostały sfinansowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Fundacja dziękuje Kancelarii Prawniczej Linklaters za wsparcie finansowe projektu
ISBN 978-83-7507-178-8
format B5, s. 298
Spis treści
Eugeniusz Smolar, Jan Karski – pamięć i odpowiedzialność
INAUGURACJA KONFERENCJI
Prezydent RP Bronisław Komorowski, Przesłanie do uczestników konferencji
Andrzej Rojek, Przewodniczący Rady Fundacji Edukacyjnej Jana Karskiego
Robert Kostro, Dyrektor Muzeum Historii Polski
Małgorzata Omilanowska, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego
I. JAN KARSKI – NIEZAKOŃCZONA MISJA CZŁOWIEKA MORALNEGO W NIEMORALNYCH CZASACH
Szymon Rudnicki, Jan Karski – antybohaterski bohater
Stephen D. Mull, Jan Karski jakiego znałem
Maciej Kozłowski, Czy na pewno nieudana misja?
Rabin Harold White, Wspomnienie o Janie Karskim
Martin Smith, Spotkanie z emisariuszem z Polski
II. EUROPA A ŻYDZI: HOLOKAUST – PAMIĘĆ – POJEDNANIE –…?
Jerzy Jedlicki, Zagłada jako unikalne doświadczenie cywilizacji europejskiej
Paweł Śpiewak, O wyjątkowości i niepowtarzalności Zagłady Żydów
Karolina Wigura, Epoka Przebaczenia, Nieprzebaczalne i radykalny synkretyzm
III. CHRZEŚCIJANIE WOBEC ZAGŁADY
Bp Grzegorz Ryś, Zagłada – Nostra aetate – Kościół
o. John T. Pawlikowski, OSM, Zagłada i jej etyczne znaczenie dzisiaj
Krzysztof Dorosz, Żyd urojony
Jan Grosfeld,Chrześcijańskie opłakiwanie Shoah
IV. PAMIĘĆ TOTALITARYZMÓW NA WSCHODZIE I ZACHODZIE A HOLOKAUST – KONSEKWENCJE DOŚWIADCZEŃ
Andrzej Nowak, Spowiedź – uwagi o pamięci totalitarnych zbrodni
Jarosław Hrycak, Historia Ukrainy i ukraińska historia Holokaustu
Heiko Pääbo,Holokaust i estońska pamięć zbiorowa
Pieter Lagrou, Pamiętanie Holokaustu. Asymetria pamięci – Wschód, Zachód i Holokaust
V. POLACY – ŻYDZI: EWOLUCJA POLSKIEJ TOŻSAMOŚCI
Joanna Tokarska‐Bakir, Przeciw edytowaniu historii Jana Karskiego
Jan Tomasz Gross, Żydzi jako polski problem? A dlaczego nie część polskiej historii?
Robert Kostro, Żydzi,polska tożsamość i polskie spory
Piotr M. A. Cywiński, Zrozumieć Europę
VI. PRZEŁAMYWANIE TABU. KULTURA POLSKA WOBEC ZAGŁADY
Jacek Bocheński, Zaduma i tabu
Dominika Kozłowska, Kultura polska wobec Zagłady. Trzy dekady przełamywania tabu
Iwona Kurz, Między konfliktem a kiczem
Weronika Szczawińska, Tryumfalizm i blokada. Kilka uwag o najnowszym polskim teatrze
Tadeusz Słobodzianek, Tabu i katharsis
VII. DZIEDZICTWO JANA KARSKIEGO – PAMIĘĆ I ODPOWIEDZIALNOŚĆ
Eugeniusz Smolar, Dziedzictwo Jana Karskiego – odpowiedzialność za los innych
Radosław Sikorski, Pamięć i odpowiedzialność. Jan Karski i Rafał Lemkin
Assumpta Mugiraneza, Ludobójstwo Tutsi. Europejskie korzenie rwandyjskiej historii
Anthony Dworkin, Odpowiedzialność za ochronę – ambicje i wyzwania
Payam Akhavan, Przeciwstawianie się ludobójstwu a granice prawa
Adama Dieng, Pamięć – odpowiedzialność – sprawiedliwość
Autorzy i autorki
Payam Akhavan
Profesor prawa międzynarodowego Uniwersytetu McGill w Montrealu, Visiting Fellow na Oxford University. Tytuł doktora otrzymał na Harvard Law School. Pracuje jako prokurator i obrońca w Międzynarodowym Trybunale Karnym, Międzynarodowym Trybunale Karnym ds. byłej Jugosławii, Europejskim Trybunale Praw Człowieka, Międzynarodowym Trybunale Sprawiedliwości, Międzynarodowym Trybunale Prawa Morza. Reprezentował m.in. Ugandę przeciwko Josephowi Kony’emu, Libię przeciwko Kaddafiemu, był też obrońcą w procesie Ante Gotoviny. Pracował w Biurze Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka. Jest również autorem licznych publikacji z zakresu międzynarodowego prawa karnego i praw człowieka, takich jak Reducing Genocide to Law: Definition, Meaning, and the Ultimate Crime (2012), Confronting Genocide (co‐ed.) (2011), Making Human Rights Sexy: Authenticity in Glamorous Times, “Harvard Human Rights Journal” (2013), Preventing Genocide: Measuring Success by What Does Not Happen, “22 Criminal Law Forum 33” (2011), Are International Criminal Tribunals a Disincentive to Peace? Reconciling Judicial Romanticism with Political Realism, “31 Human Rights Quarterly 624” (2009). Mieszka w Montrealu.
Jacek Bocheński
Urodzony w 1926 r. we Lwowie. Pisarz, autor m.in. powieści Tabu (1965), Trylogii Rzymskiej (Boski Juliusz 1961, Nazo poeta 1969, Tyberiusz Cezar 2009), tomu esejów o współczesnych zmarłych Zapamiętani (2013). Na prośbę Marka Edelmana napisał przedmowę do jego książki I była miłość w getcie (2009). Był współtwórcą i redaktorem naczelnym „Zapisu” – niezależnego pisma wydawanego poza cenzurą od 1977 r. – oraz działaczem opozycji antykomunistycznej. Pełnił funkcję prezesa Polskiego PEN Clubu i przewodniczącego Rady Stowarzyszenia Autorów ZAiKS. Odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. Mieszka w Warszawie.
Piotr M. A. Cywiński
Dr historii, mediewista, autor szeregu artykułów i tekstów historycznych, w szczególności poświęconych epoce średniowiecza oraz zagadnieniom związanym z Zagładą i Miejscami Pamięci. Od 2006 r. Dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz‐Birkenau. Współtwórca i od 2009 r. prezes Fundacji Auschwitz‐Birkenau. Członek Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej oraz wiceprzewodniczący Rady Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście. Członek Rady Muzeów przy Ministrze Kultury (od 2009) i Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa (od 2010). W latach 1996‐2000 wiceprezes, a w latach 2000‐2010 prezes warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej. W latach 2004‐2008 był prezesem na Europę światowej federacji intelektualistów katolickich Pax Romana. Od maja 2002 r. członek Zespołu Episkopatu Polski do rozmów z Kościołem greckokatolickim na Ukrainie. W 2008 r. został mianowany ambasadorem Europejskiego Roku Dialogu Międzykulturowego. Mieszka w Warszawie – pracuje w Oświęcimiu.
Adama Dieng
Od 2012 r. Specjalny Doradca Sekretarza Generalnego ONZ ds. Zapobiegania Ludobójstwu. Przez ponad 11 lat kierował Rejestrem Międzynarodowego Trybunału Karnego dla Rwandy. Przed rozpoczęciem pracy w strukturach ONZ przez 10 lat pełnił funkcję Sekretarza Generalnego Międzynarodowej Komisji Prawników z siedzibą w Genewie. Jest ekspertem w zakresie praw człowieka, demokracji i rządów prawa. Był jednym z architektów powstania Afrykańskiego Trybunału Praw Człowieka i Ludów oraz twórcą projektu przyjętej przez Unię Afrykańską Konwencji o Zwalczaniu i Zapobieganiu Korupcji. Jest członkiem Africa Leadership Forum, zasiadał również w radach instytucji takich jak: The International Institute for Democracy and Electoral Assistance, The San Remo Institute of Humanitarian Law oraz The René Cassin Institute of Human Rights. Jest honorowym przewodniczącym World Justice Project. Mieszka w Nowym Jorku.
Krzysztof Dorosz
Doktor anglistyki, pisarz i eseista, autor wielu artykułów o tematyce religijnej. Opublikował trzy książki: Maski Prometeusza, Sztuka wolności oraz Bóg i terror historii. Blisko 20 lat pracował jako dziennikarz radiowy w Polskiej Sekcji Serwisu Światowego BBC w Londynie. W latach 70. i 80. ubiegłego wieku współpracował z emigracyjnym kwartalnikiem „Aneks”. Od 1989 r. publikuje eseje z dziedziny kultury i religii w krakowskim miesięczniku „Znak”, warszawskiej „Więzi” i gdańskim „Przeglądzie Politycznym”. W latach 2002‐2003 redaktor naczelny miesięcznika „Jednota” wydawanego przez Kościół Ewangelicko‐Reformowany w RP. Członek polskiego PEN Clubu. Mieszka w Warszawie.
Anthony Dworkin
Senior policy fellow w European Council on Foreign Relations, specjalista z zakresu praw człowieka, demokracji oraz sprawiedliwości. Analityk m.in. unijnych polityk w zakresie praw człowieka, strategii dotyczących wsparcia transformacji ustrojowych w Afryce Północnej, przeciwdziałania terroryzmowi oraz wzmacniania praw człowieka. Autor wielu analiz przygotowanych dla ECFR, takich jak Towards an EU Human Rights Strategy for a Post‐Western World (z Susi Dennison, 2010), The Struggle for Pluralism After the North African Revolutions (2013) oraz najnowsza International Justice and the Prevention of Atrocities (2014). Przed rozpoczęciem współpracy z ECFR pełnił funkcję dyrektora wykonawczego Crimes of War Project, był również redaktorem książki Crimes of War: What the Public Should Know (wyd. II, 2007). Jest członkiem Komitetu Doradczego ds. zwalczania terroryzmu przy Human Rights Watch oraz autorem licznych publikacji w czasopiśmie „Prospect”. Mieszka w Londynie.
Jan Grosfeld
Profesor politologii, kierownik Katedry Teorii Polityki i Myśli Politycznej w Instytucie Politologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Wcześniej był kierownikiem katedry Cywilizacji i Kultury Europejskiej oraz katedry Współczesnej Myśli Społecznej Kościoła w tymże Instytucie. Zajmuje się badaniem relacji między polityką a religią, antropologią polityczną, judeochrześcijańskimi korzeniami cywilizacji europejskiej, dialogiem międzyreligijnym, szczególnie chrześcijańsko‐żydowskim. Jest autorem licznych książek, m.in. Od lęku do nadziei. Chrześcijanie, Żydzi, świat (2011), Czekanie na Mesjasza (2003), Krzyż i gwiazda Dawida (1999), O pokusie zejścia z krzyża (1996) oraz redaktorem naukowym prac zbiorowych, m.in. Pięćdziesiąt lat później. Posoborowe dylematy współczesnego Kościoła (2014). Tłumacz angielskiej i francuskiej literatury naukowej i religijnej. Jest redaktorem naczelnym czasopisma naukowego „Chrześcijaństwo‐Świat‐Polityka” oraz członkiem Rady Programowej kwartalnika „Atheneum. Polskie studia politologiczne”. Wieloletni członek Komitetu Episkopatu Polski ds. Dialogu z Judaizmem, wcześniej także Rady Społecznej Episkopatu. Mieszka w Warszawie.
Jan Tomasz Gross
Historyk i socjolog. Profesor historii na Uniwersytecie Princeton. Zajmuje się badaniami nad historią najnowszą Polski oraz Europy Środkowo‐Wschodniej. Związany z opozycją antykomunistyczną jeszcze w czasach liceum w latach 60. Zmuszony do wyjazdu w następstwie antysemickiej nagonki 1968 r., również za granicą angażował się w działania na rzecz demokratycznej opozycji. Publikował w emigracyjnym kwartalniku „Aneks”. W swoich badaniach zajmuje się m.in. problematyką relacji polsko‐żydowskich i chrześcijańsko‐żydowskich zwłaszcza w kontekście tzw. trzeciej fali Zagłady. Wyniki jego badań, opublikowane w takich książkach jak Sąsiedzi (nominacja do NIKE), Strach czy Złote żniwa, spotęgowały debatę o postępowaniu Polaków wobec Zagłady oraz obecnego w Polsce antysemityzmu, umożliwiając konfrontację z bolesnymi, dotychczas przemilczanymi kartami polskiej historii. Mieszka w Nowym Jorku.
Jarosław Hrycak
Profesor historii współczesnej na Katolickim Uniwersytecie Ukraińskim we Lwowie. Wykładał na amerykańskich uniwersytetach Columbia (1994, 2004), Harvarda (2000‐2001) i na Central European University w Budapeszcie (1996‐2009). Autor licznych publikacji na temat historii współczesnej Europy Wschodniej. Laureat wielu nagród, m.in. Anton Gindely‐Preis für Kultur und Geschichte Mittel‐, Ost‐ und Südosteuropas (Austria, 2010), dwóch polskich orderów: Pro Publico Bono (2010) i Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski (2013), oraz nagrody za intelektualną odwagę przyznawanej przez nie‐ zależny dziennik ukraiński Yi (2010). Biografia Iwana Franko Prorok w swoim kraju: Iwan Franko i jego wspólnota (2006) została wybrana ukraińską Książką Roku 2007 oraz uhonorowana nagrodami im. Antonowicza (Ukraina, 2007) i Giedroycia (Polska, 2013). W 2013 r. znalazł się na liście 100 najbardziej wpływowych osób w Ukrainie. Mieszka we Lwowie.
Jerzy Jedlicki
Urodzony w 1930 r., emerytowany profesor historii. Zajmuje się dziejami gospodarczymi i społecznymi ziem polskich w XIX w. oraz historią idei w nowożytnej Europie. Od 1954 do 2009 r. pracował w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk, gdzie w latach 1991‐2006 kierował pracownią dziejów inteligencji. Pod swoją redakcją wydał Dzieje inteligencji polskiej do roku 1918 (2008), w tym tom II Błędne koło 1832‐1864 jego autorstwa. W latach 1978‐1981 należał do grona wykładowców nielegalnego Towarzystwa Kursów Naukowych, w stanie wojennym internowany. Fellow Woodrow Wilson International Center for Scholars w Waszyngtonie 1989‐1990. Do jego najważniejszych książek należą: Jakiej cywilizacji Polacy potrzebują (1988, 2002), Źle urodzeni, czyli o doświadczeniu historycznym (1993), Świat zwyrodniały: lęki i wyroki krytyków nowoczesności (2000). Mieszka w Warszawie.
Bronisław Komorowski
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Historyk po studiach na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Działacz opozycji antykomunistycznej od 1968 roku. Uczestniczył w akcjach pomocy dla represjonowanych robotników w 1976 r. – współpracował z Komitetem Obrony Robotników i Ruchem Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Był drukarzem, dziennikarzem, kolporterem i wydawcą prasy podziemnej. Wielokrotnie aresztowany i represjonowany. Pracował w Ośrodku Badań Społecznych NSZZ „Solidarność” Regionu Mazowsze (1980‐1981). W stanie wojennym internowany; od września 1982 r. był redaktorem podziemnego pisma „ABC” (Adriatyk – Bałtyk – Morze Czarne). Wykładał historię w niższym seminarium duchownym w Niepokalanowie (1983‐1989). Poseł na Sejm od 1991 do 2010 r.; pracował w Komisji ds. Polaków poza granicami kraju, w Komisji Obrony Narodowej i w Komisji Spraw Zagranicznych. Przewodniczył sejmowej Komisji Obrony Narodowej (1997‐2000) i był zastępcą jej przewodniczącego (od 2001) oraz członkiem Sejmowej Komisji Spraw Zagranicznych. Wybrany na wicemarszałka (2005) i Marszałka Sejmu (2007). 1989‐1990 – dyrektor gabinetu A. Halla w Urzędzie Rady Ministrów; 1990‐1993 – wiceminister obrony narodowej w rządach T. Mazowieckiego, J. K. Bieleckiego i H. Suchockiej. 2000‐2001 – minister Obrony Narodowej w rządzie J. Buzka. W wyniku tragicznej śmierci prezydenta Lecha Kaczyńskiego w katastrofie smoleńskiej jako Marszałek Sejmu RP wykonywał obowiązki Prezydenta RP (10.04.2010 – 8.07.2010). Wygrał wybory prezydenckie 4.07.2010 roku. Urząd Prezydenta RP objął 6.08.2010 roku.
Robert Kostro
Historyk, publicysta, dyrektor Muzeum Historii Polski w Warszawie od 2006 roku. Ukończył Wydział Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego. Pracował jako dyrektor Departamentu Spraw Zagranicznych w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów oraz dyrektor gabinetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Był komisarzem generalnym festiwalu Europalia 2001 Polska oraz współtwórcą i dyrektorem programowym Instytutu Adama Mickiewicza. Jest członkiem Rady Naukowej Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Autor wielu artykułów w pismach takich, jak: „Rzeczpospolita”, „Gazeta Wyborcza”, „Życie”, „Tygodnik Powszechny”, „Przegląd Polityczny”, „Więź”. Współautor książek, napisanych m.in. wspólnie z Rafałem Matyją Świat polityki, dyplomacji, idei – słownik podręczny oraz z Tomaszem Mertą Pamięć i odpowiedzialność. Mieszka w Warszawie.
Dominika Kozłowska
Doktor filozofii, publicystka, redaktorka naczelna miesięcznika „Znak”. Zajmuje się związkami między demokracją a religią, Kościołem katolickim w Polsce, zmianami społecznymi i kulturowymi w Europie. Studia na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie (obecnie Uniwersytet Papieski Jana Pawła II) rozpoczynała w czasach, gdy Wydziałem Filozoficznym kierował ks. prof. Józef Tischner. Związana ze środowiskiem uczniów i przyjaciół ks. Tischnera, skupionych wokół Instytutu Myśli Józefa Tischnera. W latach 2005‐2011 redaktorka naczelna „Thinking in Values”, pisma prezentującego dorobek naukowy środowiska Instytutu. Od 2006 r. pracuje w Społecznym Instytucie Wydawniczym Znak; początkowo jako redaktorka w Redakcji Literatury Religijnej i Filozoficznej, a od końca 2010 r. jako redaktorka naczelna miesięcznika „Znak”. Mieszka w Krakowie.
Maciej Kozłowski
Historyk i dyplomata. Po studiach na Uniwersytecie Jagiellońskim wyjechał na rok do Londynu i Paryża, gdzie rozpoczął współpracę z „Kulturą”. Skazany w procesie taterników za przemyt do Polski zagranicznej prasy. Represjonowany działacz opozycji antykomunistycznej, od lat 80. publicysta i redaktor „Tygodnika Powszechnego”, autor książek Krajobrazy przed Bitwą (1986 – nagroda Podziemnej „Solidarności”, podziemnego Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich i nagroda Andrzeja Struga) oraz Między Sanem a Zbruczem (1990 – nagroda „Polityki”, wyd. II, 1999 pod tytułem Zapomniana Wojna). Od 1990 r. dyplomata, najpierw jako zastępca ambasadora w Waszyngtonie, a od 1993 jako charge d’affaires ambasady. W latach 1999‐2003 ambasador Polski w Izraelu, następnie wicedyrektor Departamentu Afryki i Bliskiego Wschodu oraz Pełnomocnik Ministra Spraw Zagranicznych ds. stosunków polsko‐żydowskich. Wykładowca na uniwersytetach w USA, Europie i Izraelu, w Polsce związany z Collegium Civitas. Działa w fundacji Forum Dialogu, redaktor publikacji Trudne pytania w dialogu polsko‐żydowskim. Mieszka w Warszawie.
Iwona Kurz
Dr nauk humanistycznych, wykłada w Instytucie Kultury Polskiej na Uniwersytecie Warszawskim. Zajmuje się historią nowoczesnej kultury polskiej ujmowanej przez pryzmat obrazu, antropologią kultury wizualnej oraz problematyką ciała i gender. Autorka książki Twarze w tłumie (2005, Nominacja do Nagrody Nike, Nagroda im. Michałka za najlepszą książkę filmoznawczą), współautorka Obyczajów polskich. Wiek XX w krótkich hasłach (2008), redaktorka antologii Film i historia (2008), współredaktorka podręczników akademickich Antropologia ciała (2008) oraz Antropologia kultury wizualnej (2012). Mieszka w Warszawie.
Pieter Lagrou
Profesor współczesnej historii Europy na Université Libre de Bruxelles od 2003 roku. Studiował historię na Uniwersytecie w Leuven, Yale University oraz European University Institute we Florencji, wykładał w Université d’Aix‐Marseille oraz Sciences‐Po Paris. Zajmował się także badaniami w Institut d’Histoire du Temps Présent w Paryżu (1998‐2003). Jest autorem licznych publikacji, m.in. The Legacy of Nazi‐occupation. Patriotic Memory and National Recovery in Western Europe, 1945‐1965 (2000), „Historical trials: getting the past right – or the future?”, w: The Scene of the Mass Crime. History, Film and International Tribunals, Ch. Delage i P. Goodrich (red.) (2013), „Europe as a Place for Common Memories? Some Thoughts on Victimhood, Identity and Emancipation from the Past”, w: Clashes in European Memory. The Case of Communist Repression and the Holocaust, M. Blaive, Ch. Gerbel i T. Lindenberger (red.) (2010). Mieszka w Brukseli.
Assumpta Mugiraneza
Współtwórczyni i dyrektorka Centrum Digitalizacji Dziedzictwa IRIBA. Ukończyła psychologię społeczną oraz nauki polityczne na l’Université Paris VIII, gdzie wykłada obecnie psychologię. Bada mowę nienawiści oraz prowadzi badania porównawcze nad ludobójstwem w Rwandzie i Zagładą Żydów. Przez 10 lat współpracowała przy realizacji filmu Anne Aghion dotyczącego sądów Gacaca – rwandyjskiego mechanizmu wymierzania sprawiedliwości po ludobójstwie 1994 r. oraz procesu odbudowy i pojednania społeczeństwa. Autorka wielu artykułów dotyczących ludobójstwa na Tutsi. Od 20 lat angażuje się w badania dotyczące historii ludobójstwa, współredaktorka tomu Review of the History of Shoah: Rwanda 15 years later. Writing and thinking about the history of Tutsi génocide. Jest, wraz z Joël Hubrecht, współautorką książki Enseigner l ’histoire et la prévention des génocides: Peut‐on prévenir les crimes contre l’umanité? (2008). Jest również współautorką publikacji edukacyjnych mających na celu walkę z nienawiścią, antysemityzmem, negrofobią i rasizmem, m.in. Antisemitism; the generic hatred (na cześć Simona Wiesenthala – 2007), Containing antisemitism: A paradigm to combating negrophobia? (2008), Combating Intolerance, Violence and Exclusion through Holocaust Education. Rebuilding Rwanda Challenges in Education on the Genocide (2009), Les mots du génocide, Quelques mots du génocide des Tutsi (2011). Co roku organizuje wydarzenia naukowe, kulturalne i artystyczne z partnerami krajowymi i międzynarodowymi. Mieszka w Kigali.
Stephen D. Mull
Ambasador Stanów Zjednoczonych w Rzeczypospolitej Polskiej od września 2012 roku. Wcześniej pracował jako sekretarz wykonawczy w Departamencie Stanu, starszy doradca podsekretarza stanu ds. politycznych Williama Burnsa, koordynował działania dyplomatyczne Stanów Zjednoczonych wobec Iranu, zarządzał działaniami kryzysowymi prowadzonymi przez Departament Stanu w czasie wojny rosyjsko‐gruzińskiej w sierpniu 2008 r. oraz prowadził negocjacje w różnych kwestiach dotyczących obrony narodowej USA, m.in. uczestniczył w rozmowach o umowie umożliwiającej przeloty amerykańskich wojskowych samolotów dostawczych do Afganistanu przez rosyjską przestrzeń powietrzną. Na początku kadencji prezydenta Obamy kierował pracami Biura Podsekretarza ds. Bezpieczeństwa Międzynarodowego i Kontroli Zbrojeń. Dwukrotnie otrzymał Presidential Meritorious Service Award, jak również inne liczne nagrody za służbę dyplomatyczną. Do służby dyplomatycznej dołączył w marcu 1982; obecnie w randze ministra.
Andrzej Nowak
Profesor zwyczajny w Instytucie Historii PAN w Warszawie oraz kierownik Zakładu Historii Europy Wschodniej i Studiów nad Imperiami XIX‐XX wieku tamże, od 2004 r. także profesor i kierownik Zakładu Dziejów Europy Wschodniej w Instytucie Historii UJ. Od końca 1994 r. do 2013 r. redaktor naczelny dwumiesięcznika „Arcana”. Specjalizuje się w zakresie historii politycznej i intelektualnej Europy Wschodniej, stosunków polsko‐rosyjskich oraz studiów porównawczych nad imperiami XIX‐XX wieku. Wykładał historię Polski i Rosji na wielu zagranicznych uniwersytetach, m.in. Columbia, Harvarda, University of Toronto, Cambridge University, Tokio University. Członek Polsko‐Rosyjskiej Komisji Historycznej PAN‐RAN. Od 1980 r. zaangażowany w działalność publicystyczną. Najpierw, w latach 80. poza cenzurą, poświęconą stosunkom Polski z jej wschodnimi sąsiadami, obecnie członek kolegium redakcyjnego „Kwartalnika Historycznego”, „Dziejów Najnowszych”, a także redaktor naczelny „Studiów z Dziejów Rosji i Europy Środkowo‐Wschodniej”. Do jego najważniejszych publikacji należą: Polska i „trzy” Rosje. Studium polityki wschodniej Józefa Piłsudskiego (2001), History and Geopolitics: A Contest for Eastern Europe (2008), Od Polski do post‐polityki. Intelektualna historia zapaści RP (2010), Imperiological Studies. A Polish Perspective (2011), Strachy i Lachy. Przemiany polskiej pamięci 1982‐2012 (2012). Wyróżniony m.in. nagrodą im. Jerzego Giedroycia, medalem Wacław Jędrzejewicz History Medal przyznanym przez Instytut Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku oraz nagrodą naukową im. Włodzimierza Pietrzaka, za badania nad dziejami Europy Wschodniej. Mieszka w Krakowie.
Małgorzata Omilanowska
Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego od 17.06.2014 roku. Historyk sztuki, prof. dr hab., specjalizuje się w problemach architektury XIX i XX wieku, teorii sztuki i opieki nad zabytkami. Absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego, studiowała także na Wydziale Architektury Uniwersytetu Technicznego w Berlinie. Doktoryzowała się na Uniwersytecie Warszawskim w 1995 r., a habilitowała w Instytucie Sztuki PAN (2005). W 2013 r. otrzymała tytuł naukowy profesora. Odbyła też studia podyplomowe w zakresie finansów i podatków w SGH w Warszawie (dyplom 2003). Od 1985 r. – pracownik w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk, wicedyrektor (1999‐2007), a ostatnio – redaktor naczelna Słownika Architektów Polskich. Jednocześnie od 2006 r. – profesor nadzwyczajny w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego i jego dyrektor (2008‐2012). Była stypendystką kilkunastu europejskich instytucji naukowych i uczestniczyła w wielu międzynarodowych projektach naukowych. Była odpowiedzialna za przygotowanie dwujęzycznej publikacji towarzyszącej berlińskiej wystawie „Obok. Polska – Niemcy 1000 lat historii w sztuce”, zor‐ ganizowanej w 2011 r. przy okazji prezydencji Polski w Radzie UE. Jest autorką wielu artykułów i licznych książek naukowych: Most i wiadukt im ks. Józefa Poniatowskiego, Stefan Szyller (1857‐1933). Warszawski architekt doby historyzmu, Atlas zabytków architektury w Polsce (współautorstwo), Świątynie handlu. Warszawska architektura komercyjna doby wielkomiejskiej, Nadbałtyckie Zakopane. Połąga w czasach Tyszkiewiczów. Zajmowała się także popularyzacją wiedzy o historii sztuki i zabytkach, wydając m.in. książki: Zagadki z historii sztuki, Polska. Pałace i dwory, Polska. Świątynie, klasztory i domy modlitw. Mieszka w Warszawie.
o. John T. Pawlikowski, OSM
Członek zakonu Serwitów, profesor etyki społecznej w Catholic Theological Union w Chicago, dyrektor programu studiów katolicko‐żydowskich tamże. Zajmuje się problematyką Zagłady, wojny i pokoju w kontekście teologii chrześcijańskiej oraz dialogiem chrześcijańsko‐żydowsko‐islamskim. Autor licznych książek i artykułów naukowych poświęconych tej tematyce, m.in. Good and Evil after Auschwitz (1982), Biblical and theological Reflections on the „Challenge of Peace” (1984), The Challenge of the Holocaust for Christian Theology (1990), Christ in the light of the Christian‐Jewish dialogue (2001). Przez wiele lat redaktor naczelny „New Theology Review”, członek rady naukowej czasopism „Journal of Ecumenical Studies”, „The Journal of Holocaust and Genocide Studies” oraz „Irish Theological Quarterly”. Przez sześć lat przewodniczący Międzynarodowej Rady Chrześcijan i Żydów, członek Illinois Holocaust and Genocide Commission, przez lata jeden z dyrektorów National Polish‐American‐Jewish American Council. Z nominacji prezydenta Cartera i jego następców – Clintona oraz Busha – od 1980 r. przez cztery kadencje zasiadał w radzie United States Holocaust Memorial Museum (Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie). Był też członkiem Komitetu Doradczego ds. stosunków katolicko‐żydowskich przy Episkopacie USA. Był delegatem na Szczycie Milenijnym ds. Pokoju ONZ. Odznaczony medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata (1986), uhonorowany wieloma nagrodami za działania na rzecz pokoju i tolerancji. Mieszka w Chicago.
Heiko Pääbo
Doktor politologii, kierownik Centre for Baltic Studies oraz wykładowca w Institute of Government and Politics na Uniwersytecie w Tartu w Estonii. Zajmuje się badaniami nad konfliktem rozbieżnych pamięci zbiorowych w przestrzeniach postimperialnych ze szczególnym uwzględnieniem obszaru dawnego Imperium Rosyjskiego. Przeprowadził analizę porównawczą treści podręczników do nauczania historii używanych w Estonii, Gruzji, Rosji oraz Ukrainie. Analizował również rozwój i przemianę estońskiej narracji historycznej od czasów sowieckich po okres odzyskania niepodległości. Obecnie zajmuje się badaniem rozwoju narracji o Zagładzie w wydawanych w Estonii podręcznikach historii. Jest autorem monografii Potential of Collective Memory Based International Identity Conflicts in Post‐Imperial Space. Comparison of Russian Master Narrative with Estonian, Ukrainian and Georgian Master Narratives (2011) oraz wielu artykułów naukowych. Mieszka w Tartu.
Andrzej Rojek
Przewodniczący Rady Fundacji Edukacyjnej Jana Karskiego w Warszawie i Jan Karski Educational Foundation w Chicago. Jeden z inicjatorów utworzenia Jan Karski U.S. Centennial Campaign, której działania doprowadziły do przyznania Janowi Karskiemu przez prezydenta Baracka Obamę Prezydenckiego Medalu Wolności w 2012 roku. Od 1986 r. pełnił kierownicze funkcje w amerykańskim i międzynarodowym sektorze finansowym. Ostatnio w firmie Advent Capital Management, w której do czasu przejścia na emeryturę pełnił funkcję Dyrektora Zarządzającego. Wcześniej był jednym z założycieli globalnego funduszu Lydian Asset Management. Był również Dyrektorem Zarządzającym i Partnerem w Bankers Trust oraz grupy kapitałowej Merrill Lynch. Ukończył z wyróżnieniem ekonomię na Uniwersytecie Warszawskim w 1979 roku. Uzyskał także tytuł magistra ekonomii na Uniwersytecie Columbia w 1985 roku. Zasiada w Radzie Powierniczej Fundacji Kościuszkowskiej w Nowym Jorku, Radzie Powierniczej Packer Collegiate Institute w Nowym Jorku oraz jest członkiem komitetu inwestycyjnego w Mount Holyoke College. Zaangażowany w liczne inicjatywy filantropijne w Polsce (m.in. Muzeum Historii Żydów Polskich) i w USA (Katedra Studiów Polskich na Uniwersytecie Columbia). W 2012 r. został odznaczony przez Prezydenta RP, Bronisława Komorowskiego, Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi RP za pracę na rzecz Jan Karski U.S. Centennial Campaign. Mieszka w Nowym Jorku.
Szymon Rudnicki
Historyk, urodzony w 1938 r., emerytowany profesor zwyczajny Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Autor książek i artykułów na temat polskiej prawicy nacjonalistycznej i konserwatywnej, ziemiaństwa oraz stosunków polsko‐żydowskich. Wydawca źródeł. Prace jego były drukowane w wielu krajach. Poznał osobiście Jana Karskiego w czasie jego pobytu w Warszawie na stypendium Fulbrighta w latach 70. Autor licznych książek, m.in. Narodowa Demokracja w Warszawie, 1918‐1939 (1972), Obóz Narodowo‐Radykalny. Geneza i działalność (1985), Żydzi w parlamencie II Rzeczypospolitej (2003), Równi, ale niezupełnie (2008). Laureat nagród „Polityki” i Klio oraz Nagrody im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej. Mieszka w Warszawie.
Bp Grzegorz Ryś
Biskup Pomocniczy i Wikariusz Generalny Arcybiskupa Metropolity Krakowskiego, historyk, doktor habilitowany nauk humanistycznych specjalizujący się w historii Kościoła. Jest kierownikiem Katedry Historii Kościoła w Średniowieczu w Instytucie Historii Wydziału Historii i Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II. Członek komisji historycznej w procesie beatyfikacyjnym Jana Pawła II. Związany z neokatechumenatem, w obszarze jego zainteresowań i działań leży również ekumenizm i dialog międzyreligijny. Przewodniczy Zespołowi ds. Nowej Ewangelizacji przy Komisji Duszpasterstwa Episkopatu Polski. Publicysta m.in. miesięcznika „Znak” oraz „Tygodnika Powszechnego”. Od 2012 r. członek Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej. Mieszka w Krakowie.
Radosław Sikorski
Marszałek Sejmu RP, były minister Spraw Zagranicznych w rządzie Donalda Tuska. Absolwent Uniwersytetu Oksfordzkiego na kierunku filozofia, nauki polityczne i ekonomia. Reporter podczas wojen w Afganistanie i Angoli (1986‐1989). Laureat nagrody World Press Photo w kategorii zdjęć reporterskich za zdjęcie z Afganistanu. Jako wiceminister obrony narodowej w 1992 r. był orędownikiem przystąpienia Polski do NATO. W latach 1998‐2001 podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych oraz przewodniczący Rady Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie. Był członkiem rzeczywistym (resident fellow) American Enterprise Institute w Waszyngtonie (2002‐2005) oraz dyrektorem wykonawczym New Atlantic Initiative. Autor książek wydanych w kilku językach, m.in. Prochy Świętych (nt. wojny w Afganistanie), The Polish House – an Intimate History of Poland. Był redaktorem cyklu publikacji analitycznych European Outlook, a także organizatorem konferencji międzynarodowych, m.in. na temat reformy ONZ, przyszłości NATO i 25‐lecia „Solidarności”. Mieszka w Warszawie.
Tadeusz Słobodzianek
Krytyk teatralny, dramaturg, reżyser i producent. Twórca i dyrektor artystyczny Laboratorium Dramatu, dyrektor Teatru na Woli im. Tadeusza Łomnickiego (2010‐2012), dyrektor Teatru Dramatycznego m. st. Warszawy (od 2013). Studiował teatrologię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jako kierownik literacki, reżyser i dramaturg współpracował z teatrami w Warszawie, Krakowie, Łodzi, Poznaniu, Gdańsku, Kaliszu i Białymstoku. W 1991 r. był współzałożycielem teatru Wierszalin. Jest autorem m.in. dramatów: Obywatel Pekosiewicz (1986), Turlajgroszek (1990), Prorok Ilja (1992), Merlin (1992), Kowal Malambo (1992), Sen pluskwy (2001), Śmierć proroka (2011), Młody Stalin (2013). Jest laureatem wielu nagród i wyróżnień, m.in. Nagrody Literackiej Fundacji im. Kościelskich, Paszportu „Polityki” w dziedzinie teatru. Za sztukę Nasza klasa, której premiera odbyła się w The National Theatre w Londynie, otrzymał literacką nagrodę Nike 2010. Założyciel pierwszej w Polsce szkoły dla dramatopisarzy (Szkoły Dramatu). Jego sztuki wystawiano m.in. w Wielkiej Brytanii, USA, Kanadzie, Brazylii, Japonii, Hiszpanii, Niemczech, Izraelu, Węgrzech, Macedonii, Czechach, Słowacji, Włoszech. Mieszka w Warszawie.
Martin Smith
Reżyser i scenarzysta licznych filmów dokumentalnych, które zyskały międzynarodowy rozgłos. Nagrodzony m.in. nagrodą EMMY, dwukrotnie Nagrodą George’a Peabody’ego i nagrodą Brytyjskiego Instytutu Filmowego za nadzwyczajne osiągnięcia w dziedzinie archiwistyki oraz nagrodą Royal Television Society. Kilkukrotnie był nominowany do nagrody BAFTA. Jego filmy odnosiły też wiele sukcesów na festiwalach filmowych na całym świecie. Do dzieł Smitha zaliczają się takie filmy, jak The World at War, Vietnam – a television history, The struggles for Poland oraz Cold War. Dla BBC zrealizował m.in. filmy dokumentalne States of Terror – Soldiers of God oraz China – The Giant Awakes. Za swoją pracę jako dyrektor wystawy w Muzeum Holokaustu (United States Holocaust Memorial Museum) w Waszyngtonie został odznaczony przez prezydenta Billa Clintona. Mieszka w Londynie.
Eugeniusz Smolar
Senior Fellow w Centrum Stosunków Międzynarodowych. Więzień polityczny po 1968 roku. W 1970 r. wyemigrował do Szwecji, gdzie ukończył studia socjologiczne na Uniwersytecie w Uppsali. W 1975 r. został dziennikarzem Sekcji Polskiej Radia BBC World Service w Londynie, której był wicedyrektorem, a następnie dyrektorem (1982‐1997). Przez lata współpracował z KOR‐em i z „Solidarnością” oraz innymi organizacjami związanymi z demokratyczną opozycją oraz podziemną prasą w Polsce i krajach bloku komunistycznego. Był współzałożycielem emigracyjnego kwartalnika politycznego „Aneks” oraz redaktorem „Uncensored Poland News Bulletin” i „The East European Reporter Quarterly”. Po powrocie do Polski został wiceprezesem Zarządu Polskiego Radia (1998‐2002) i jego dyrektorem programowym (2002‐2004). W latach 2005‐2009 był prezesem Centrum Stosunków Międzynarodowych. Był inicjatorem powołania i przewodniczącym Forum Polsko‐Czeskiego. Angażuje się w liczne formy dialogu z Niemcami, Ukraińcami i Rosjanami. Jako Dyrektor Programowy Fundacji Edukacyjnej Jana Karskiego opracował i zrealizował program wydarzeń związanych z obchodami Stulecia Jana Karskiego w 2014 roku. Mieszka w Warszawie.
Weronika Szczawińska
Doktor nauk humanistycznych, reżyserka, dramatopisarka, kulturoznawczyni. W swojej pracy zajmuje się historią polskiej kultury i odmianami pamięci zbiorowej. Zrealizowała, między innymi, spektakle: Jak być kochaną, Bałtycki Teatr Dramatyczny w Koszalinie, 2011; Źle ma się kraj według autorskiego scenariusza pisanego wraz z Mateuszem Pakułą, Teatr Polski w Bydgoszczy, 2012; RE//MIX Zamkow: 2 albo 3 rzeczy, które o niej wiem, Komuna Warszawa, 2012; Geniusz w golfie, Narodowy Stary Teatr w Krakowie, 2014; Dzieci Jarocina śpiewają Retrojutro. Za reżyserię spektaklu Zemsta otrzymała II nagrodę Koszalińskich Konfrontacji Młodych m‐teatr 2010; za reżyserię Jak być kochaną – nagrodę Jury Społecznego na Ogólnopolskim Festiwalu Sztuki Reżyserskiej „Interpretacje” w Katowicach (2012). Mieszka w Warszawie.
Paweł Śpiewak
Historyk idei i socjolog, prof. dr hab., od 1980 r. pracownik Instytutu Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, najpierw jako adiunkt, następnie jako profesor. Od 2001 r. kierownik Zakładu Historii Myśli Społecznej i Politycznej w IS UW. W 2011 r. objął funkcję dyrektora Żydowskiego Instytutu Historycznego. Redaktor kwartalnika „Przegląd Polityczny”, członek Polskiego Związku Pisarzy oraz PEN Clubu. W 2012 r. uhonorowany nagrodą ks. Józefa Tischnera. Jest autorem wielu książek, m.in.: Anti‐Totalitarismus. Eine polnische Debatte (2003), Obietnice demokracji (2004), Bereszit ‒ komentarze (2004), Pamięć po komunizmie (2005), Żydokomuna (2012), Judaizm wobec Zagłady (2012). Publikuje m.in. w „Tygodniku Powszechnym”, „Znaku”, „Europie” i „Kulturze Liberalnej”. Mieszka w Warszawie.
Joanna Tokarska‐Bakir
Antropolożka kultury i religioznawczyni. Studiowała na Wydziale Polonistyki i Historycznym UW. Profesor dr hab., pracuje w Instytucie Slawistyki PAN, kieruje pracownią Archiwum Etnograficzne obejmującą systematyczne etnograficzne badania południowo‐wschodniej Polski w zakresie pamięci o Żydach i Holokauście. Zajmuje się antropologią historyczną, w tym przede wszystkim problematyką pogromów antyżydowskich, etnografią Zagłady, antropologią piętna. Laureatka nagrody „Res Publiki Nowej” za najlepszy esej roku 2001, Nagrody YIVO im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej w 2007 r., Nagrody im. ks. Stanisława Musiała za rok 2010. Autorka m.in. Rzeczy mgliste. Eseje i studia (2004), Legendy o krwi. Antropologia przesądu (2008), Okrzyki pogromowe. Szkice z antropologii historycznej Polski lat 1939‐1946 (2012). Stypendystka A. W. Mellona, A. von Humboldta, Davis Center for Historical Studies, Princeton University. Ostatnio uzyskała Marie Curie Fellowship w Institute for Advanced Study w Princeton (2013‐2015). Mieszka w Warszawie.
Rabin Harold White
Wykształcenie rabiniczne zdobył w Jewish Theological Seminary of America w Nowym Jorku. Pełnił funkcję naczelnego rabina duszpasterstwa akademickiego Georgetown University do czasu przejścia na emeryturę w 2009 roku. Pracę na Uniwersytecie Georgetown rozpoczął w 1968 r. i był pierwszym rabinem zatrudnionym w pełnym wymiarze na katolickim uniwersytecie. Jest silnie zaangażowany w rozwój dialogu żydowsko‐chrześcijańskiego. Poza działaniami w obszarze dialogu międzyreligijnego zajmuje się również badaniem Kabały oraz żydowskich korzeni literatury chrześcijańskiej. Wykładał na Wydziale Teologii Georgetown University, gdzie w 2004 r. tworzył również program studiów nad cywilizacją żydowską. Wcześniej był dyrektorem B’nai B’rith Hillel Foundation w American University, również naczelnym rabinem Dublina i Ann Arbor w stanie Michigan oraz rabinem marynarki wojennej USA. Ukończył studia na Wesleyan University w Middletown. Mieszka w Waszyngtonie.
Karolina Wigura
Szefowa działu politycznego w tygodniku internetowym „Kultura Liberalna” oraz adiunktka w Instytucie Socjologii UW. Studiowała socjologię, filozofię i nauki polityczne na Uniwersytecie Warszawskim i Ludwig‐Maximilians‐Universität w Monachium. Stypendystka m.in. Institute of Human Sciences (IWM) i German Marshall Fund w Wiedniu. Opublikowała książki: Wina narodów. Przebaczenie jako strategia prowadzenia polityki (nagroda im. J. Tischnera 2012) oraz wspólnie z Geoffreyem Karabinem Forgiveness: Promise, Possibility and Failure. Laureatka nagrody Grand Press za wywiad z Jürgenem Habermasem Europę ogarnia śmiertelny bezwład. Mieszka w Warszawie.
- Poprzednia
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- Dalej
- Strona 2 z 7
Johann Gottfried Herder
w Nauka, kultura i sztuka
Napisano · Zgłoś odpowiedź
Michał Fijałkowski
Pieśń ludowa u Johanna Gottfrieda Herdera
Impulsy, źródła, recepcja
Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2017
ISBN 978-83-7507-222-8
format B5, s. 202, bibliografia, ilustr., indeks
Zainteresowanie tematyką ludową splata się pod koniec XVIII wieku z poszukiwaniem eposów narodowych, a to za sprawą wydanych w 1760 roku Pieśni Osjana; ta mistyfikacja literacka rozbudziła zainteresowanie dawną, prostą, nieskomplikowaną poezją o surowym, „barbarzyńskim” języku, formie, która sprzeciwiała się panującym dotychczas klasycystycznym trendom. Pięć lat później pojawia się obszerny zbiór starych ballad angielskich i szkockich Thomasa Percy'ego, również zabytku odnalezionego „przez przypadek”. Wydanie to robi niesamowitą karierę w Europie, przede wszystkim w Niemczech, gdzie naśladowanie jego anonimowych pieśni prowadzi do powstania najwcześniejszych ballad artystycznych. Johann Gottfried Herder na początku lat 70-tych XVIII wieku formułuje w swoich pismach postulaty dotyczące nowej literatury, jaką chciałby widzieć w Niemczech, przygotowuje również wydanie zbioru europejskich pieśni ludowych zatytułowane Volkslieder, do czego dochodzi w latach 1778-1779. Recepcja owego zbioru, zarówno w rodzimych Niemczech, jak i w krajach słowiańskich, posłużyła za impuls do ukonstytuowania się literatur narodowych; przysłużyła się przede wszystkim Czeskiemu Odrodzeniu Narodowemu, w szczególności dwóm mistyfikacjom literackim, Rękopisowi królodworskiemu i Rękopisowi zielonogórskiemu, na terenie krajów południowosłowiańskich zaś działalności Vuka Stepanovicia Karadžića. Recepcja zbioru Herderowskiego w literaturze polskiej wzmiankowana jest przykładami działalności zbierackiej w czasach preromantyzmu przed rokiem 1822.
Michał Fijałkowski studiował na Wydziale Neofilologii Uniwersytetu Warszawskiego w Instytucie Germanistyki (2004-2008) i na Wydziale Wiedzy o Teatrze Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie (2007-2012). Tytuł doktora nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa uzyskał w 2013 roku. Wśród obszarów badań i zainteresowań autora m.in. znajdują się: komparatystyka literacka, korelacje historyczno-literackie kultur słowiańskich z niemiecką, folkloryzm w literaturach europejskich, dramat XVIII i XIX wieku, literatura popularna oraz translatoryka. Członek zespołu projektu badawczego „Wiersz litanijny w kulturze regionów Europy”.
Oto stosowny link
Spis treści
Wstęp
1. Pieśni Osjana (1760) Jamesa Macphersona
1.1. Historia powstania
1.2. Recepcja Osjana w Anglii
1.3. Źródła Pieśni Osjana
1.4. Recepcja Osjana w Niemczech
1.5. Pieśni Osjana a początki historycyzmu literackiego
2. Walter Scott i jego Waverley
2.1. Szkocja i jej rola w preromantycznym przełomie literackim oraz jej wkład w tworzenie się kultury popularnej
2.2. Twórczość romantyczna Waltera Scotta
2.3. Waverley (1814)
3. Thomas Percy i jego Reliques of Ancient English Poetry (1765)
3.1. Angielska i szkocka pieśń ludowa i ballada
3.2. Okoliczności powstania oraz zawartość Reliques Percy'ego
3.3. Badania Percy'ego. Nadanie pieśni ludowej kryterium historyczności
3.4. Twórczość minstreli a pieśń ludowa
3.4.1. Pieśń ludowa a teatr angielski. Ballady z Shakespeare'a
3.4.2. Romans rycerski a pieśń ludowa
3.4.3. Pozostałe pisma Percy'ego
4. Johann Gottfried Herder i jego Volkslieder (1778/1779)
4.1. Wyjątki z listów o Osjanie i pieśniach dawnych ludów (1773)
4.2. Myśli o filozofii dziejów (1784-1791)
4.3. Volkslieder (Pieśni ludowe) - okoliczności powstania zbioru
4.4. Pieśni angielskie i szkockie
4.4.1. Pieśni angielskie
4.4.2. Pieśni szkockie
4.5. Pieśni niemieckie
4.6. Pieśni romańskie
4.6.1. Pieśni hiszpańskie
4.6.2. Pieśni francuskie
4.6.3. Pieśni włoskie
4.6.4. Pieśni w łacinie średniowiecznej
4.7. Pieśni północne
4.7.1. Pieśni północne (Nordisch)
4.7.2. Pieśni skaldyjskie
4.7.3. Pieśni duńskie
4.8. Pieśni bałtyckie
4.8.1. Pieśni litewskie
4.8.2. Pieśni łotewskie
4.9. Pieśni słowiańskie
4.9.1. Pieśni morlackie
4.9.2. Pieśni czeskie
4.9.3. Pieśń połabska
4.10. Pieśni starożytne
4.11. Pieśni pozostałe
4.11.1. Pieśni estońskie
4.11.2. Pieśni peruwiańskie
4.11.3. Pieśni lapońskie
4.11.4. Pieśń grenlandzka
4.11.5. Pieśni pozostałe z dodatku (Anhang)
4.12. Próba rozbioru genologicznego Volkslieder
4.13. Odbiór Herderowskich Volkslieder w Niemczech
5. Recepcja i oddźwięki Herdera w Słowiańszczyźnie
5.1. Pieśni ludowe Słowian południowych
5.1.1. Działalność Vuka Stefanovicia Karadžića
5.2. Ludowość słowiańska a Czeskie Odrodzenie Narodowe
5.2.1. Rękopis królodworski (1817) i Rękopis zielonogórski (1818)
5.3. Oddźwięki Herderowskie w Polsce
Podziękowania
Ilustracje
Bibliografia
Indeks