Semper

Człowiek zapytany na ulicy (statystycznie) chyba niewiele wie o BBN. Przyczyny są teraz raczej banalne. W PRL były bardziej złożone. Nie porównywałbym z tamtymi czasami. Na drugie pytanie, jak mniemam, odpowie lektura książki, która z pewnością będzie dyskutowana, na pewno z aktywnym udziałem Autora. To monografia oparta na źródłach, w znacznej części źródła te nie były dotychczas wykorzystywane.

W najnowszym numerze Kwartalnika Historycznego rewelacyjne, obszerne opracowanie Przemysława Tyszki z UMCS Przemoc seksualna we wczesnośredniowiecznej Europie Zachodniej Dla zainteresowanych podaję spis treści całego numeru: Kwartalnik Historyczny nr 2 (2011) vol. CXVIII format B5, s. od 203 do 394 SPIS TREŚCI Przemysław Tyszka, Przemoc seksualna we wczesnośredniowiecznej Europie Zachodniej Tomasz Skrzyński, Polityka polskich komunistów wobec socjalistów w latach 1947–1948, przypadek Małopolski PRZEGLĄDY — POLEMIKI — PROPOZYCJE Przemysław Wiszewski, Jedna metoda ponad wszystkie? W odpowiedzi na uwagi Pawła Żmudzkiego ARTYKUŁY RECENZYJNE I RECENZJE Dyskusja nad książką Pawła Żmudzkiego: Władca i wojownicy. Narracje o wodzach, drużynie i wojnach w najdawniejszej historiografii Polski i Rusi Przemysław Urbańczyk, Czytanie Galla Edward Skibiński, O metodach badania narracji w kronikach średniowiecznych Jacek Banaszkiewicz, Średniowiecze zrytualizowane i jego podziały. Na marginesie pracy Claudii Garnier, Die Kultur der Bitte. Herrschaft und Kommunikation im mittelalterlichen Reich Mariusz Mazur, Jak nie pisać… nie tylko o Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym. L.  S. Szuba, Komisja Specjalna do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym i jej delegatura bydgoska (1945 –1954) Patryk Pleskot, Dyskretna siła cenzury. Refleksje wokół książki Zbigniewa Romka Cenzura a nauka historyczna w Polsce 1944–1970 * * * * * M. de Jong, The Penitential State. Authority and Atonement in the Age of Louis the Pious, 814–840 — Aneta Pieniądz N. Mika, Mieszko książę raciborski i pan Krakowa — dzielnicowy władca Polski (ok. 1142–1211) — Józef Dobosz M. Hlebionek, Bolesław Pobożny i Wielkopolska jego czasów — Krzysztof Teklik J. Brzezińska–Laszczkowa, Karol Ferdynand, królewicz polski i biskup wrocławski — Marcin Broniarczyk Polonika ze zbiorów Zamku Skokloster. Katalog, oprac. M. Eder, E. Westin Berg, red. nauk. D. Chemperek — Artur Znajomski M. Wyszomirska, Między obroną wolności a naprawą państwa. Rzeczpospolita jako przedmiot polemik politycznych w dobie panowania Augusta III (1734–1763) — Wojciech Kriegseisen M.  A. Kowalski, Dyskurs kolonialny w Drugiej Rzeczypospolitej — Maciej Górny P. Adamski, Płk dypl. Walery Sławek. Biografia polityczna (1928–1939) — Marek Sioma T.  P. Rutkowski, Polskie Towarzystwo Historyczne w latach 1945–1958. Zarys dziejów — Piotr Biliński Z więzienia na stolicę arcybiskupią. Arcybiskup Antoni Baraniak 1904–1977, red. Z. Zieliński — Bartłomiej Noszczak IN MEMORIAM Gerard Labuda (28 XII 1916  –1 X 2010) — Tomasz Jasiński Tadeusz Wyrwa (15 III 1926  –20 XI 2010) — Andrzej M. Brzeziński CONTENTS Przemysław Tyszka, Sexual Violence in Early Mediaeval Western Europe Tomasz Skrzyński, The Policy of the Polish Communists vis a vis the Socialists in 1947–1948; the Little Poland Example REVIEWS — POLEMICS — PROPOSITIONS CRITICAL ARTICLES — REVIEWS IN MEMORIAM link z opisem

Kwartalnik Historyczny nr 2 (2011) vol. CXVIII format B5, s. 192 SPIS TREŚCI Przemysław Tyszka, Przemoc seksualna we wczesnośredniowiecznej Europie Zachodniej Tomasz Skrzyński, Polityka polskich komunistów wobec socjalistów w latach 1947–1948, przypadek Małopolski PRZEGLĄDY — POLEMIKI — PROPOZYCJE Przemysław Wiszewski, Jedna metoda ponad wszystkie? W odpowiedzi na uwagi Pawła Żmudzkiego ARTYKUŁY RECENZYJNE I RECENZJE Dyskusja nad książką Pawła Żmudzkiego: Władca i wojownicy. Narracje o wodzach, drużynie i wojnach w najdawniejszej historiografii Polski i Rusi Przemysław Urbańczyk, Czytanie Galla Edward Skibiński, O metodach badania narracji w kronikach średniowiecznych Jacek Banaszkiewicz, Średniowiecze zrytualizowane i jego podziały. Na marginesie pracy Claudii Garnier, Die Kultur der Bitte. Herrschaft und Kommunikation im mittelalterlichen Reich Mariusz Mazur, Jak nie pisać… nie tylko o Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym. L.  S. Szuba, Komisja Specjalna do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym i jej delegatura bydgoska (1945 –1954) Patryk Pleskot, Dyskretna siła cenzury. Refleksje wokół książki Zbigniewa Romka Cenzura a nauka historyczna w Polsce 1944–1970 * * * * * M. de Jong, The Penitential State. Authority and Atonement in the Age of Louis the Pious, 814–840 — Aneta Pieniądz N. Mika, Mieszko książę raciborski i pan Krakowa — dzielnicowy władca Polski (ok. 1142–1211) — Józef Dobosz M. Hlebionek, Bolesław Pobożny i Wielkopolska jego czasów — Krzysztof Teklik J. Brzezińska–Laszczkowa, Karol Ferdynand, królewicz polski i biskup wrocławski — Marcin Broniarczyk Polonika ze zbiorów Zamku Skokloster. Katalog, oprac. M. Eder, E. Westin Berg, red. nauk. D. Chemperek — Artur Znajomski M. Wyszomirska, Między obroną wolności a naprawą państwa. Rzeczpospolita jako przedmiot polemik politycznych w dobie panowania Augusta III (1734–1763) — Wojciech Kriegseisen M.  A. Kowalski, Dyskurs kolonialny w Drugiej Rzeczypospolitej — Maciej Górny P. Adamski, Płk dypl. Walery Sławek. Biografia polityczna (1928–1939) — Marek Sioma T.  P. Rutkowski, Polskie Towarzystwo Historyczne w latach 1945–1958. Zarys dziejów — Piotr Biliński Z więzienia na stolicę arcybiskupią. Arcybiskup Antoni Baraniak 1904–1977, red. Z. Zieliński — Bartłomiej Noszczak IN MEMORIAM Gerard Labuda (28 XII 1916  –1 X 2010) — Tomasz Jasiński Tadeusz Wyrwa (15 III 1926  –20 XI 2010) — Andrzej M. Brzeziński link z opisem on-line

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej tom XLVI
 Pod red. Marka Kazimierza Kamińskiego i Elżbiety Znamierowskiej-Rakk. Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2011. Rocznik poświęcony najnowszej historii Rosji, Ukrainy, Białorusi, Bałkanów, Państw Bałtyckich, Węgier, Czech i Słowacji. Autorzy polscy i zagraniczni. ISSN 1230-5057. Format B5, s. 314, streszczenia w języku angielskim i rosyjskim. Spis treści Profesorowi dr hab. Piotrowi Łossowskiemu w 85. rocznicę urodzin Studia Ewa Semenowicz, Wokół genealogii Litwinów. U źródeł mitu i sporu historyczno‑kulturowego Elżbieta Znamierowska-Rakk, Modyfikacje granicy bułgarsko‑greckiej w XX w. (1913‑1947) Jarosław Rubacha, Ruch ludowy w Bułgarii w latach 1914‑1944 Aleksandra J. Leinwand, Walka dyplomatyczna Polski o Galicję Wschodnią 1918‑1923 Renata Zawistowska, Demografia i rozmieszczenie ludności węgierskiej w Słowacji 1918‑1950 Piotr Eberhardt, Linia Curzona jako wschodnia granica Polski – geneza i uwarunkowania polityczne Robert Kuśnierz, Afera Rana – wpadka polskiego wywiadu w ZSRS w 1936 r. Dokumenty i materiały Joanna Gierowska-Kałłaur, Stosunek państwa łotewskiego do miejscowych Polaków i Białorusinów w początkach niepodległości łotewskiej Damir Agičić, Przyczynek do historii polsko‑jugosłowiańskich stosunków kulturalnych po II wojnie światowej – działalność Wiktora Bazielicha na polu promocji kultury i jego praca tłumacza Artykuły recenzyjne i recenzje Daniel Boćkowski, Polacy‑Żydzi‑Sowieci – nadal „zbyt trudne” pytania? * * * Regionálna a národná identita v maďarskej a slovenskej histórii 18. – 20. Storočia – Regionális és nemzeti identitásformák ā 18. – 20. századi magyar és ā szlovák tőrténelemben, Eds. Štefan Šutaj – László Szarka, Universum, Prešov 2007, ss. 192 – Renata Zawistowska Piotr Żurek, Czarnogórcy i Serbowie w rosyjskiej polityce księcia Adama Jerzego Czartoryskiego (1802‑1806), Kraków 2009, ss. 295 – Elżbieta Znamierowska-Rakk Zbigniew Rostkowski, Książę Sergiusz G. Golicyn Firs, dziedzic starowiejski, Narodowy Bank Polski, Warszawa 2010, ss. 180 – Tadeusz Epsztein Dariusz Szpoper, Gente Lithuana, Natione Lithuana Myśl polityczna i działalność Konstancji Skirmuntt (1851‑1934), Gdańsk 2009 – Andrzej Pukszto Jan Sobczak, Mikołaj II – ostatni car Rosji: studium postaci i ewolucji władzy, seria Biografie – Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora, Pułtusk-Warszawa 2009, ss. 580 – Mieczysław Tanty Evan Mawdsley, Wojna domowa w Rosji 1917‑1920, Bellona, Warszawa 2010, ss. 431 – Marcin Stasiewicz Ian Kershaw, Mit Hitlera. Wizerunek a rzeczywistość w III Rzeszy, tłum. Jacek Lang, Wydawnictwo Replika, Zakrzewo 2009, ss. 351 – Anna Dąbrowska Fabrice d’Almeida, Światowe życie w czasach nazizm. Elity europejskie wobec Hitlera, tłum. Andrzej Wiśniewski, Wrocław 2009, s. 384 – Adrianna Sznapik Walter Schellenberg, Wspomnienia arcyszpiega Hitlera, przełożyła z ang. Inga Sawicka, Bellona, Warszawa 2009, ss. 430 – Hanna Marczewska-Zagdańska Anthony Kemp‑Welch, Poland under Communism. A Cold War History, Cambridge University Press, Cambridge 2008, pp. XII, 444 – Magdalena Nowak Wojciech Materski, Gruzja, seria Historia Państw Świata w XX i XXI w., Warszawa 2010, ss. 491 – David Kolbaia Życie naukowe Jubileusz 70‑lecia Adolfa Juzwenki (Uniwersytet Warszawski, 19 stycznia 2010 r.) – Dariusz Maciak Galicja w XX wieku. Kraj w cieniu imperiów (Lwów, 3‑5 czerwca 2010 r.) – Jan Surman Posiedzenia Zakładu Dziejów Europy XIX i XX w. w IH PAN w Warszawie (1 października 2009 – 30 września 2010) In memoria Ihor Ševčenko (10 luty 1922 - 26 grudnia 2009) – Michał Kozłowski link z opisem on-line

Okładka najstarszego polskiego czasopisma historycznego (a zarazem w ogóle najstarszego periodyku humanistycznego) została właśnie poddana liftingowi:

Maciej Ptaszyński Narodziny zawodu Duchowni luterańscy i proces budowania konfesji w Księstwach Pomorskich XVI/ XVII w. Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2011 ISBN 978–83–7507–127–6 format B5, s. 506, tabele, wykresy, indeks osobowy, Zusammenfassung W XVI stuleciu w Europie narodził się nowy zawód. Duchowieństwo, wcześniej w krajach katolickich stanowiące jeden ze stanów społecznych, na obszarach protestanckich przekształciło się w grupę zawodową. Książka opisuje tę zmianę na przykładzie Księstw Pomorskich. Korzystając z metod historii społecznej i „historii życia codziennego”, autor rekonstruuje wiele szczegółów, w tym na przykład przebieg starannej edukacji kandydatów na pastorów, życie zawodowe księży ewangelickich jako duszpasterzy i administratorów, ich sytuację rodzinną z uwzględnieniem sytuacji prawnej i roli księżowskich żon i dzieci, system opieki nad wdowami. Przejście od stanu do zawodu nie było radykalną zmianą, lecz powolną ewolucją. Stopniowa profesjonalizacja protestanckich księży należy do procesu „budowania konfesji”. Polegał on na wypracowaniu teologicznych podstaw wyznania, stworzeniu ram prawnych dla nowych Kościołów chrześcijańskich oraz przeobrażeniu mentalności wiernych, a współgrały z nim zmiany struktur państwa. Książka stanowi próbę odpowiedzi na pytanie o wzajemną zależność przemian w obrębie Kościoła i państwa w XVI i XVII w. Maciej Ptaszyński pracuje w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, specjalizuje się w dziejach reformacji oraz w historii Niemiec. Spis treści Wykaz skrótów Wstęp 1. Cel pracy i ramy czasowe 2. Baza źródłowa i literatura przedmiotu Rozdział 1. Stosunki wyznaniowe na Pomorzu w XVI/XVII w. 1. Reformacja i konfesjonalizacja na Pomorzu 2. Dzieje protestantyzmu 3. Przełom stuleci 4. Podsumowanie Rozdział 2. Porządek kościelny i normatywna sytuacja duchownego 1. Wstęp 2. Pomorskie porządki kościelne 3. Struktura Kościoła w świetle ustawodawstwa kościelnego 4. Wizerunek pastora 5. Podsumowanie Rozdział 3. Pochodzenie duchownych 1. Pochodzenie geograficzne 2. Pochodzenie społeczne 3. Ekskurs: autoidentyfi kacja społeczna Rozdział 4. Wykształcenie duchownych 1. Wstęp 2. Wykształcenie przeduniwersyteckie 3. Wykształcenie uniwersyteckie 4. Podsumowanie: efekty edukacji Rozdział 5. Kariery duchownych 1. Wstęp 2. Patroni i zadania superintendenta 3. Przebieg kariery 4. Czynniki kształtujące karierę 5. Podsumowanie Rozdział 6. Zawód i powołanie. Pozycja pastora w społeczeństwie w świetle jego zadań 1. Wstęp 2. Zadania duchownych 3. Posługi 4. Podróże 5. Podsumowanie: ocena opieki duszpasterskiej Rozdział 7. Między zwierzchnością a wiernymi. Pozycja pastora w hierarchii społecznej 1. Wstęp 2. Stosunek do władzy świeckiej 3. Relacje pastor-gmina -- czy istniał nowożytny antyklerykalizm? 4. Potencjał konfliktów 5. Ekskurs: rola rodziny w sporach 6. Rozwiązywanie konliktów 7. Podsumowanie Rozdział 8. Atrakcyjność zawodu. Sytuacja materialna pastora 1. Wstęp 2. Źródła dochodu: majątek Kościoła 3. Ziemia 4. Pensje 5. Dochody a cykl życiowy 6. Dom 7. Podsumowanie i wnioski Rozdział 9. Wdowy i emeryci 1. Wstęp 2. Sytuacja wdowy 3. Konflikty 4. Podsumowanie Zakończenie i podsumowanie Aneks Spis tabel Spis wykresów Bibliografia Zusammenfassung Indeks osób szczegółówy opis on-line

Kwartalnik Historyczny nr 4 (2010) vol. CXVII SPIS TREŚCI Henryk Samsonowicz, Miasta w społecznej przestrzeni średniowiecza Michał Tomaszek, Kataklizmy i niezwykłości w Rocznikach kwedlinburskich: prodigia i res memoriae dignae Tomasz Michał Gronowski OSB, Wierność tradycji — Cluny w kontekście polemiki z cystersami w XII wieku Tomasz Gałuszka OP, Kara więzienia w późnośredniowiecznej polityce penitencjarnej dominikanów polskich PRZEGLĄDY — POLEMIKI — PROPOZYCJE Maciej Maciejowski, Odpowiedź na recenzję Andrzeja Marca ARTYKUŁY RECENZYJNE I RECENZJE Szymon Wieczorek, „OMNIBUS OMNIA FACTUS SUM”. Na marginesie książki Tomasza Jasińskiego O pochodzeniu Galla Anonima * * * * * S. Dick, Der Mythos vom „germanischen” Königtum: Studien zur Herrschaftsorganisation bei den germanischsprachigen Barbaren bis zum Beginn der Völkerwanderungszeit — Robert Kasperski G. Macy, The Hidden History of Women’s Ordination. Female Clergy in the Medieval West — Grzegorz Pac P. Urbańczyk, Trudne początki Polski — Władysław Duczko M. Schrör, Metropolitangewalt und papstgeschichtliche Wende — Przemysław Nowak L. Wetesko, Historyczne konteksty monarszych fundacji artystycznych w Wielkopolsce do początku XIII wieku — Tomasz Ginter D. Bagi, Królowie węgierscy w Kronice Galla Anonima — Jarosław Wenta M. Biniaś–Szkopek, Bolesław IV Kędzierzawy — książę Mazowsza i princeps — Agnieszka Teterycz–Puzio A. Teterycz–Puzio, Henryk Sandomierski (1126/1133–18 X 1166) — Józef Dobosz R. Simiński, Od „solitudo” do „terra culta”. Przestrzeń jako przedmiot wyobrażeń w Inflantach i Prusach od XIII do początku XV wieku — Grzegorz Myśliwski A. Bues, Die Apologien Herzog Albrechts — Danuta Bogdan IN MEMORIAM Juliusz Bardach (3 XI 1914–26 I 2010) — Andrzej B. Zakrzewski Józef Jasnowski (12 III 1906 –9 X 2009) — Edward Mierzwa Janusz Kurtyka (13 VIII 1960 –10 IV 2010) — Tomasz Jurek Walter Leitsch (26 III 1926 –22 II 2010) — Edward Opaliński KOMUNIKATY Zawiadomienie — Nagroda im. Profesora Stanisława Herbsta link ze szczegółowym opisem on line

Odrodzenie i Reformacja w Polsce Tom LIV (54) ISSN 0029–8514 Format B5, s. 261 Rocznik założony w 1956 roku jako czasopismo poświęcone filozofii, religii, historii, sztuce i literaturze. Do 2006 roku periodyk redagowali Janusz Tazbir i Lech Szczucki. Od 2007 roku red. nauk. Adam Manikowski i Piotr Salwa oraz Danilo Facca, Adam Karpiński, Edmund Kizik, Wojciech Kriegseisen i Piotr Wilczek. Tomy od 37 wydane zostały nakładem Wydawnictwa Naukowego Semper pod egidą Instytutu Historii PAN. Szczegółowy opis on-line SPIS TREŚCI ARTYKUŁY I ROZPRAWY Marianne Pade (Aarhus), Łaciński Dion: żywot Plutarcha w tłumaczeniu Guarina Veronese (1414) Théa Picquet (Aix–en–Provence), Dekameron Boccaccia we Francji doby renesansu. Przekład Antoine’a Le Maçona (1545) Jolanta Dygul (Warszawa), Komedia w komedii, czyli o metateatralności w siedemnastowiecznej dramaturgii włoskiej Jiří Just (Praga), Struktury informacyjne czeskiej jednoty Brackiej w świetle nowego znaleziska źródłowego z początku XVII wieku Jakub Wysmułek (Warszawa), Przejawy religijności mieszczan krakowskich na podstawie XIV‒wiecznych testamentów i zapisów pobożnych Tomasz Lawenda (Lublin), „Czego chcesz od nas, Panie...” Jana Kochanowskiego. W kręgu inspiracji augustyńskich Ewa Kociszewska (Warszawa), Vaticinium de coniunctione Liliorum cum Aquila. Przepowiednia z Prognosticatio... Johanna Lichtenbergera i jej interpretacja dla Henryka Walezego (1575) MATERIAŁY Tomasz Kempa (Toruń), Nieznane listy metropolity kijowskiego Hipacego Pocieja — ważne źródło do początków unii brzeskiej RECENZJE I NOTY Matricula nationis Germanicae iuristarum in Gymnasio Patavino, t. I‒II, a cura di Elisabetta Dalla Francesca Hellmann (Jan Ślaski) Acta graduum academicorum Gymnasii Patavini ab anno 1566 ad annum 1600 (1566–1575), a cura di Elda Martellozzo Forin (Jan Ślaski) Iaroslav Isaievych, Voluntary Brotherhood: Confraternities of Laymen in Early Modern Ukraine (Halina Manikowska) Dmitrij Władimirowicz Karnauchow, Isstoria russkich ziemiel w polskoj chronografii konca XV — nacziała XVII w. (Jacek Głażewski) Marina Ciccarini, Żart, inność, zbawienie. Studia z literatury i kultury polskiej (MartaWojtkowska–Maksymik) Marek Prejs, Oralność i mnemonika. Późny barok w kulturze polskiej (Ewa Rot) Radosław Rusnak, Seneca noster. Część I: Studium o dawnych przekładach tragedii Seneki Młodszego (Włodzimierz Olszaniec) Quentin Skinner, Hobbes and Republican Liberty (Jan Sowa) KRONIKA Międzynarodowa konferencja naukowa „Universal Reformation: Intellectual Networks in Central and Western Europe, 1560–1670”, St. Anne’s College, University of Oxford, Wielka Brytania, 21–23 września 2010 roku (Michał Choptiany) AUTORZY TOMU

W kręgu badaczy dziejów politycznych XVIII wieku Józef Feldman — Emanuel Rostworowski — Jerzy Michalski praca zbiorowa pod redakcją Zofii Zielińskiej i Wojciecha Kriegseisena Rozprawy dedykowane pamięci trzech wybitnych polskich historyków, badaczy dziejów politycznych Polski i Europy XVIII stulecia. Książka stanowi pokłosie sesji naukowej, zorganizowanej przez Uniwersytet Warszawski i Instytut Historii PAN. Szczegółowy opis on-line „Pomysł sesji naukowej, której pokłosie stanowi niniejsza książka, zrodził się kilka tygodni po śmierci Jerzego Michalskiego, gdy Jego uczniowie i przyjaciele oswajali się dopiero z trudną do przyjęcia myślą, że nie będzie już można dzwonić do Profesora i pytać o różne naukowe problemy, ci zaś z kolegów, którzy przygotowują rozprawy doktorskie czy habilitacyjne, nie doczekają się nobilitacji, jaką były Jego recenzje. Na spotkaniu poświęconym pamięci Profesora, dwa miesiące po Jego odejściu, próbowaliśmy dokonać wstępnego bilansu historiograficznych osiągnięć Jerzego Michalskiego, ale także roli, jaką odgrywał w życiu każdego z nas jako Nauczyciel. I właśnie bezpośrednio po tym spotkaniu zrodził się pomysł zorganizowania poświęconej Mistrzowi konferencji, która dałaby okazję do wstępnej refleksji nad wkładem historiograficznym, jaki wniósł on w badania przede wszystkim nad wiekiem XVIII. Ze względu na grono osób zainteresowanych sesją, postanowiliśmy rozszerzyć jej tematykę o twórczość Emanuela Rostworowskiego i Józefa Feldmana. Jak wiadomo, wszyscy ci badacze byli sobie bliscy nie tylko dlatego, że zajmowali się dziejami wieku XVIII. Józef Feldman był naukowym mistrzem Jerzego Michalskiego, Emanuel Rostworowski także uczęszczał na jego seminarium, a Michalski i Rostworowski to historycy o bardzo pokrewnych zainteresowaniach naukowych i jednocześnie najbliżsi przyjaciele”. Z przedmowy Zofii Zielińskiej ISBN: 978-83-7507-077-4, format B5, s. 206 Spis treści Wykaz skrótów Zofia Zielińska Przedmowa Jacek Burdowicz–Nowicki Józef Feldman o początkach imperialnej polityki Rosji wobec Polski u zarania XVIII w. — źródła i inspiracje Piotr Biliński, Zofia Zielińska Emanuel Rostworowski — droga na historiograficzny Olimp Urszula Kosińska Polityka zagraniczna Augusta II w ostatnich latach jego panowania. Rozważania nad książką Emanuela Rostworowskiego O polską koronę Maciej Forycki Emanuela Rostworowskiego badania nad polonikami Woltera Jerzy Dygdała Epoka saska w ujęciu Jerzego Michalskiego Anna Grześkowiak–Krwawicz Jerzy Michalski jako badacz polskiej myśli politycznej XVIII wieku Magdalena Ślusarska Sprawa chłopska w naukowej refleksji Jerzego Michalskiego Richard Butterwick Jerzego Michalskiego Rousseau i sarmacki republikanizm Zofia Zielińska Badania Jerzego Michalskiego na temat sytuacji międzynarodowej Rzeczypospolitej w czasach Stanisława Augusta Бopuc B. Hocob Труды Ежи Михальского и современная российская историография Dorota Dukwicz Krytyka naukowa Jerzego Michalskiego Jakub Goldberg Żydzi polscy XVIII wieku w pracach Jerzego Michalskiego i Emanuela Rostworowskiego Maria Czeppe Biografistyka w twórczości Emanuela Rostworowskiego i Jerzego Michalskiego Piotr Ugniewski Relacje polsko–francuskie w twórczości Józefa Feldmana, Emanuela Rostworowskiego i Jerzego Michalskiego Wojciech Kriegseisen Czy warto pisać o królach? Józefa Feldmana, Emanuela Rostworowskiego i Jerzego Michalskiego biografie monarchów Indeks osobowy Indeks nie obejmuje Jerzego Michalskiego i Emanuela Rostworowskiego, Józefa Feldmana zaś tylko tam, gdzie nie jest on bohaterem tytułowym. d’Aiguillon Emmanuel Armand de Vignerot du Plesis de Richelieu, duc 21, 134, 183 Aleksander I 133 Anna Iwanowna 77 Antoine Michel 145, 150, 182, 183 Aretin Karl Otmar, Freiherr von 130 Arnold Stanisław 22, 89, 93 Askenazy Szymon 52, 77, 144 August II 11–12, 15–16, 45–56, 67, 70, 174–175, 182, 187, 189–191 August III 182–183, 187, 189–191, 196 Baczko Bronisław 100 Baranowski Bogdan 91 Bardach Juliusz 142 Barycz Henryk 191 Beauvois Daniel 58–59 Benoît Gédéon 31 Besterman Theodore 58, 60 Białłozor Mateusz 32–33, 35, 70 Biernacki Andrzej 41, 44 Bierut Bolesław 26–27 Biliński Piotr 19, 21, 45, 109, 138 Blanchot Friedrich 113–116 Bobińska Celina 22–25, 27, 33, 41 Bogacz Daniel 72 Bohusz Ignacy 81, 87, 171 Bonneau Jean Alexandre 113–114 Borkowska–Bagieńska Ewa 167 Brandt Otto 30 Branicka Anna 98 Branicki Franciszek Ksawery 22 Braubach Max 51 Breteuil Louis Auguste Tonnelier, marquis de 114 Broda Józef 152, 158 Broglie Charles–François, comte de 145, 148, 150, 182 Brühl Heinrich 50, 55 Brzostowski Paweł Ksawery 22, 27, 171 Burdowicz–Nowicki Jacek 11, 159 Burgoyne John 185 Bush Judith 104 Butler Rohan 186 Butrymowicz Mateusz 167–168 Butterwick Richard 97, 99, 102, 187 Byčkov Afanasij Fëdorovič 15 Byčkov Ivan Afansevič 15 Candaux Jean–Daniel 103 Cegielski Tadeusz 129–130 Chamcówna Mirosława 149 Chapman John William 101 Château Jean 100 Chaussinand–Nogaret Guy 186 Choiseul d’Amboise Etienne–François, comte de Stainville, duc de 186 Chomiński Franciszek 183 Cieślak Edmund 187, 189–190 Cobenzl Ludwig 113 Corberon Marie Daniel 114 Cornut Romain 57 Coyer Gabriel François 61 Cranston Maurice 104 Crocker Lester G. 105 Czapski Franciszek 94 Czartoryscy 67, 70, 79, 81–84, 86, 90, 99, 176, 191, 197 Czartoryski Adam Jerzy 147 Czartoryski Adam Kazimierz 147, 156 Czartoryski August Aleksander 191 Czartoryski Michał Fryderyk 81, 191 Čečulin Nikolaj Dmitrevič 131 Czubiński Antoni 61 Deboli Augustyn Antoni 115, 119–120, 144, 154 Delsol Chantal 86 Dent Nicholas J. H. 105 Derathé Robert 100–101 Dickinson Henry T. 82 Dmowski Roman 20 Dolgorukij Grigorij Fëdorovič 15, 70 Dowiat Jerzy 58, 68, 81, 104 Droysen Johann Gustav 45, 51–52 Drozdowski Marek Marian 176 Družynina Elena Joasafovna 130 Ducros Louis 100 Dutkiewicz Józef 40 Dvorničenko Elena Vladimirovna 127–128, 134 Dybiec Julian 21 Dygdała Jerzy 67, 156 Dziembowski Edmund 186 Dzwigala Wanda 58 Eigeldinger Frederic S. 105 Eisenbach Artur 162–163 Elbogen Ismar 162 Elżbieta Piotrowna 77 Essen Franz August 31, 110, 114, 116, 119 Fabre Jean 57, 98–99, 102, 104 Feldman Józef 9, 21, 44, 137, 162–163, 175 Feldman Wilhelm 162–163, 192 Finckenstein Karl Wilhelm 113, 116 Fiszer Stanisław 59–60 Flemming Jakub Henryk 46–48, 51 Fleury André Hercule 54 Fleury Joseph markiz de (François Joseph de Wicardel, marquis de Fleury et de Beaufort) 46, 54 Forst–Battaglia Otto 187 Forycki Maciej 57, 59 Fralin Richard 105 Fryderyk August, elektorowicz saski (zob. też August III) 47, 50, 53, 55–56 Fryderyk August III elektor saski 119 Fryderyk Wielki 21, 63, 113–114, 116, 117, 120, 128, 145–146, 192, 194 Gagnebin Bernard 98 Garczyński Stefan 76, 171 Garlicki Andrzej 176, 195 Gaussen Jean Pierre François 114 Gelber Nathan Michael 162 Gelderen Martin van 104 Gérault Jean Claude 113, 184–185 Gierowski Józef Andrzej 23, 27, 68, 76, 175 Głębocki Karol 171 Goldberg Jakub 163, 165–166 Golejewski Ignacy 171 Goliński Zbigniew 176, 195 Golovin Fëdor Alekseevič 14 Gomoliński Ignacy 171 Gosiewski Bogusław 171 Goyard–Fabre Simone 105 Górski Jan 193 Grabowski Ignacy 171 Grabski Andrzej Feliks 76 Grabski Władysław Maria 35, 40 Grell Chantal 59 Griesheim Karol 171 Grimm Friedrich Melchior 99 Grimsley Ronald 105 Grumbkow Friedrich Wilhelm 45, 52 Grześkowiak–Krwawicz Anna 79, 104 Grzybowski Stanisław 104, 143 Guéhenno Jean 100 Habsburgowie 49 Hanson Derek 105 Heeren Arnold Hermann Ludwig 16 Hegel Georg Wilhelm Friedrich 105 Heitzmanowa z Konopczyńskich Halina 36 Heker Helena 161 Hendel Charles William 105 Hennin Pierre 30, 59–62, 65, 182 Hennig–Henninski Fryderyk 174 Henryk Pruski, książę 113, 116 Herbst Stanisław 27 Herlitz Nils 14, 17 Herrmann Ernst Adolf 16–18 Hertzberg Ewald Friedrich 113 Hobbes Thomas 105 Hoensch Jörg Konrad 77 Homola–Skąpska Irena 41–42 Hoszowski Stanisław 158 Howe William 185 Hoym Karl Heinrich 46–50 Hubert René 100 Hulewicz Benedykt 41 Hulliung Mark 105 Husarzewski Aleksy 115, 174 Inglot Stefan 95, 144 Jabłonowski 172 Jabłonowski Felicjan 172 Jabłonowski Roch Michał 172 Jabłoński Henryk 41 Jakubowski Wojciech 113, 115, 118, 184 Jan III Sobieski 20, 61 Jandołowicz Marek 32 Jasieński Mikołaj 172 Jedlicki Jerzy 43 Jelski 172 Jezierski Franciszek Salezy 148, 157 Jeżewski Józef 172 Johnston Steven 105 Józef II, cesarz 113, 121 Jurzykowski Alfred 43 Kalinka Walerian 22, 35, 44, 108–109, 123, 144 Kant Emmanuel 105 Kantecki Klemens 45 Kareev Nikolaj Ivanovič 129 Karol VI, cesarz 50, 52–54 Karol XII 14, 62 Karol Albert, elektor bawarski 47 Karpowska Natalia 25–26, 31, 34, 36 Karwicki Dunin Stanisław 68, 70, 76, 86 Katarzyna II 30, 62–64, 116–119, 127, 129–131, 133, 154, 185, 191, 194, 196–197 Katkov Mihail Nikiforovič 125 Kaunitz Wenzel 113–114, 121 Kaunitz Josef 113–114 Kądziela Łukasz 32, 103, 138 Kelly Christopher 104–105 Kelly Patrick 54 Kiciński Pius 174 Kieniewicz Stefan 22–23, 35, 139, 144, 174 Kiernicki Edward 145 Kipa Emil 152 Kitowicz Jędrzej 157–158 Kocój Henryk 151, 155–156 Kočegarov Kiril Aleksandrovič 128 Kołłątaj Hugo 23, 33–34, 39, 40, 68, 86, 94–95, 103, 145–149, 167, 170–171, 188 Konarski Stanisław 162 Konarski Stanisław, pijar 68–70, 73, 76, 81, 86, 94, 103–104, 166, 192 Konopczyński Władysław 21, 29–30, 33, 36–37, 43–45, 77, 80, 97–98, 102, 107–108, 114, 123, 127, 134, 137, 147, 152, 163, 169–170, 173–175, 183–184, 186, 189–190, 192, 198 Kosińska Urszula 45, 159 Kossakowski Józef 94 Kostkiewiczowa Teresa 176, 195 Kościuszko Tadeusz 133 Kot Stanisław 57 Kowalska Halina 28–29, 32, 38, 40, 58 Kowecki Jerzy 26, 148, 162, 165 Kölving Ulla 58 Krajewski Michał 94 Krasicki Ignacy 94 Krasiński Adam 92 Kraszewski Igor 59 Kriegseisen Wojciech 32, 103, 137–138, 141, 159 Krzyżanowski Stanisław 161 Ksawery Saski 114 Kula Witold 23, 25, 40 Kulak Zbigniew 61 Kurdybacha Łukasz 151–152 Kylmäkoski Merja 105 Labourdette Jean–François 185 Labuda Gerard 155, 158 Langford Paul 82 Launay Michel 100 Lauzun Armand Louis de Gontaut, duc de 183–184 Lelewel Joachim 43 Lemaire Jacques–Charles 59 Lepszy Kazimierz 22, 25, 41, 46, 145, 172–173, 175 Leskiewiczowa Janina 89, 93 Leśnodorski Bogusław 22, 24, 26–27, 32, 34–36, 38–39, 145, 149 Libiszowska Zofia 91 Linde Samuel Bogumił 171, 174 Lobkowitz Josef 113 Locke John 105 Loew Ryszard 161 Lord Robert Howard 154 Lortholary Albert 57, 60 Louis–Henri de Bourbon–Condé 181 Lubomirska Elżbieta (Izabela) z Czartoryskich 174 Lubomirski Stanisław 145–146, 174 Ludwik XV 52, 59–61, 181–183, 185 Ludwik Bourbon, delfin Francji 49 Lukowski Jerzy Tadeusz 58, 103 Łojek Jerzy 139–140, 143–147, 154, 156, 194 Łubieński Władysław 41, 175 Mably Gabriel Bonnot de 81, 83, 87, 89, 98, 100, 102–103, 165 Mackiewicz Stanisław (Cat) 39 Malinowski Jerzy 163 Małachowski Stanisław 33–34 Manteuffel Ernst Christoph 45, 47–48, 50–51 Manteuffel Tadeusz 24–25, 27, 30, 41, 111, 112 Manuzzi Jadwiga ze Strutyńskich, 1v. Ciechanowiecka 174 Manuzzi Mikołaj 174 Maria Józefa z Wettinów 49 Maria z Leszczyńskich 28, 45–46, 181 Maria Teresa 113 Markiewicz Henryk 195 Markiewicz Mariusz 70 Marks Karol 27 Masłowski Michel 86 Massalski Ignacy Jakub 92 Master Roger D. 105 Mączak Antoni 59, 182 Meisel Josef 162 Mervaud Christiane 58 Mettrier Henri 100 Michalski Jan 162 Mickiewicz Adam 98 Mikulski Krzysztof 165 Miller Jim 105 Mitrofanov Pavel 131 Mniszchowa Amelia z Brühlów 81, 87, 171 Mniszech Adam Józef 185 Mokronowski Andrzej (Jędrzej) 41, 114, 118, 174, 183–184 Monet Jean Antoine 113, 115, 119, 174, 183 Monteskiusz (Charles Louis Secondat, baron de la Brède et de Montesquieu) 84, 103 Monti Antoine Felix, marquis de 28–30, 40, 47–55 Morel Jean 100 Mrozowska z Konopczyńskich Wanda 36 Müller Michael Günther 77 Murphy Orville 185 Naruszewicz Adam 143, 147–148 Nersesov Georgij Aleksandrovič 130 Niemcewicz Julian Ursyn 166 Nosov Boris Vladimirovič 128 Ogiński Michał Kazimierz 183 Ogrodzki Jacek 174 Ojrzyński Jacek Antoni 35, 122 Olizar Leonard 41 Olszewski Henryk 68, 80 Oraczewski Feliks 92 Orgelbrand Stanisław 152 Orlik Grzegorz (Hrehory) 46, 174–175 Orlik Filip 175 Orłowski Ryszard 151 Ossowski Michał 171 Ostermann Ivan Andreevič 116, 120 Ostrowski Teodor 185 Ozanam Didier 145, 150, 182–183 Panin Nikita Ivanovič 30, 114, 116, 118 Patkul Johann Reinhold 13–18 Pawlikowski Józef 33–34, 85, 94–95, 164, 171 Payot Roger 100 Pazyra Stanisław 68 Peter Janusz 153 Phillip Albrecht 45, 47, 49–50, 54 Piattoli Scipione 36, 41, 163, 167, 174 Pietrzak Włodzimierz 43 Pikulska–Robaszkiewicz Anna 163 Piłsudski Józef 20 Piotr I 11–15, 17 Pirard Stephane 81 Pitt William Starszy 127 Piwarski Kazimierz 21–22, 27–28, 31, 40, 45 Platt Julian 146 Plutarch 188 Podoski Gabriel Junosza 41, 58, 64, 65, 171 Pol Pot (właśc. Saloth Sar) 66 Pollak Roman 157–158 Pomeau René 58, 61 Poniatowscy 29, 31, 63 Poniatowski Andrzej, brat króla 41 Poniatowski Andrzej 29 Poniatowski Michał Jerzy, brat króla 89, 93, 158 Poniatowski Stanisław, ojciec króla 45, 70 Poniatowski Stanisław, bratanek króla 42, 119, 174 Poniatowski Stanisław 29 Poniński Antoni 92 Poniński Jan 41 Popielowie 102, 174 Potëmkin Grigorij Aleksandrovič 116 Potocki Ignacy 33–34, 36, 104 Potocki Jan 23, 171 Potocki Szczęsny (Stanisław Szczęsny) 41, 158, 171, 174 Pretsch Hans Jochen 45, 47–48, 51 Przybylska Elżbieta 58 Pusłowscy 174 Radwański Zbigniew 152 Radziwiłł Karol Stanisław 174 Radziwiłłowa Maria z Lubomirskich 174 Rambaud Alfred 114 Rang Martin 100 Ranke Leopold 131 Raymond Marcel 98 Reisert Joseph R. 105 Repnin Nikolaj Vasilevič 91, 114, 118–120, 131 Reverdil Marek 174 Reviczky Karl Emmerich 109, 111, 113–116, 118, 120 Reytan Tadeusz 171, 174 Riley Patrick 105 Ringelblum Emanuel 161–163 Rosin Ryszard 91 Rostworowscy 19, 174 Rostworowska Róża z Popielów 20 Rostworowski Dominik 23 Rostworowski Jan 20 Rostworowski Karol 23 Rostworowski Karol Hubert 20, 44, 162–163, 189 Rostworowski Marcin 23 Rostworowski Marek 20, 21, 163 Rousseau Jean Jacques 58, 60, 62, 65–66, 81, 83, 85, 87, 97–105 Rulhière Claude Carloman 58–59, 100, 182 Rutkowski Tadeusz Paweł 22 Ryx Franciszek 174 Rzadkowska Ewa 58 Rzewuski Seweryn 171 Rzewuski Franciszek 174 Saint–Saphorin Armand François Louis de Mestral de 38 Saldern Kaspar 30 Salmonowicz Stanisław 67, 74–75, 139, 153 Sanin Genadij Aleksandrovič 129 Sautifaller Leo 29, 114 Schaeffer Elise 45, 52 Scharf Claus 130 Schinz Albert 100 Schletz Alfons 151 Schlobach Jochen 99 Scott John T. 105 Serczyk Jerzy 76 Serejski Marian Henryk 76, 108–109, 128 Sérieys Antoine 16 Serwański Maciej 59 Seydewitz Thea 51 Shklar Judith N. 105 Silferstolpe Carl 16 Simpson Matthew 105 Sirven 63 Sjörgen Otto 16 Skibiński Mieczysław 77 Skinner Quentin 104 Skrzetuski Wincenty 94 Skwarczyński Zdzisław 148 Smolarski Mieczysław 57 Smoleński Władysław 57, 76, 154, 161, 175 Sobociński Władysław 67, 75–76 Solms Victor Friedrich 111, 113–114, 116, 118 Solov’ëv Sergej Mihajlovič 15, 18, 45, 77, 114, 116, 118, 127, 129–131 Sołtyk Kajetan 64 Sozański Antoni 152 Stackelberg Otto Magnus 114–120, 122, 184, 197 Stanisław August 28–32, 34–36, 38–39, 42, 57–58, 63–64, 67, 73–74, 80–84, 90–92, 98–99, 102, 104, 107, 115, 118–120, 147, 154–155, 158–159, 163–165, 167–168, 171, 174–177, 183–185, 187–188, 190–191, 194–197 Stanisław Leszczyński 21, 28, 31–33, 35, 46, 48, 68–70, 73, 171, 175, 181, 187, 189–192 Starobinski Jean 100 Staszewski Jacek 56, 70, 76, 187–191 Staszic Stanisław 81, 86, 94–95, 171 Stebelski Adam 6 Stefanowska Zofia 33, 68, 80, 104 Stengel Edmund C. 16 Stephenson–Spink John 100 Sułkowski August 92 Swetoniusz 188 Szacki Jakub (Shatzky Jacob, Shatski Ya’akov) 161–162 Szczygielski Wacław 153–154 Szembek Krzysztof 165–166 Śliwa Michał 163 Ślusarska Magdalena 89 Śniadecki Jan 147 Śródka Andrzej 20 Talleyrand–Perigord Charles Maurice 191 Talman Jacob Leib 101 Tarle Evgenij Viktorovič 130 Tarnawski Mieczysław 152 Tazbir Janusz 20–21, 23, 25, 28–29, 41, 43, 45, 174–175 Teller Adam 165 Thiéry Robert 105 Thioly Johann Anton 49–50, 52–54 Tkaczuk Marek 72 Tokarz Wacław 34, 44, 108, 123, 161 Trachtenberg Zev M. 105 Tračevskij Aleksandr Semenovič 131 Trębicki Antoni 148 Trocki (właśc. Bronsztejn) Lew Dawidowicz 20 Trousson Raymond 105 Ugniewski Piotr 185 Vautrin Hubert 164 Vergennes Charles Gravier, comte de 113–114, 181, 183–185 Vercryusse Jeroom 59 Viroli Maurizio 105 Vögel Dagmar 51 Wackerbarth August Christoph 51 Waniczkówna Helena p. Wereszycka Helena Waszyngton Jerzy 185 Wereszycka Helena z Waniczków 35, 145, 168 Wereszycki Henryk 27–28, 39 Werly Patrick 59 Wettinowie 46, 48, 52, 56, 68, 70, 190 Wieczorkiewiczowa z Konopczyńskich Maria 36 Wielhorski Michał 83, 86–87, 97–98, 100–103, 171 Winter Otto Friedrich 29, 114 Wischnitzer Mark 162 Wiśniewski Jerzy 175–176 Wojtowicz Jerzy 76, 155 Wokler Robert 102, 105 Woliński Janusz 24, 93, 147, 163 Wolter (Voltaire, właśc. François–Marie Arouet) 16, 57–66, 99–100 Wołoszyński Ryszard W. 58, 122 Wójcicki Jacek 166 Wójcik Zbigniew 126, 128 Wrzosek Mieczysław 182 Wybicki Józef 85, 94, 151, 171 Wyrozumski Jerzy 33 Wysokinska Teresa 81 Zabłocki Bernard 115 Zahorski Andrzej 26, 39, 159, 176, 191 Zamoyski Andrzej 33, 67, 76, 81–82, 94, 151, 167 Zamoyski Adam 187 Zawadzki Tadeusz 43 Zawadzki Wacław 165 Zernack Klaus 77, 129 Zielińska Zofia 9, 19, 32, 103, 138 Zielińska–Nowicka Agnieszka 165 Zienkowska Krystyna 141, 155, 162, 164, 168, 189–191 Zwierzykowski Michał 72 Żółkiewski Stefan 41

Acta Poloniae Historica vol. 102 format A5, s. 276 CONTENTS Grzegorz Myśliwski, Wrocław’s Economic Links with the Upper German Lands in the Thirteenth to the Fifteenth Century Zofia Zielińska, The Polish Commonwealth of the Day of Stanislas Augustus in Selected Western Works on Russia Dariusz Jarosz, ‘Peasantness’ as an Element of Stigma within the Polish Urban Expanse post-1945 STUDIES ON LUXURY CONSUMPTION Jacek Kochanowicz, Consumption in the Preindustrial an Industrial Period: A Comment on Research Problems and Approaches Olga Długokęcka and Wiesław Długokęcki, The Sumptuous Use of Food at Castle Marienburg (Malbork) at the Start of the Fifteenth Century Edmund Kizik, Sumptuary Laws in Royal Prussia in the Second Half of the Sixteenth Century to the Eighteenth Century Anna Kalinowska, London as a Centre for Defi ning Models of Luxury Consumption in Seventeenth-Century England Tomasz Wiślicz, Ex-votos in the World of Objects of Polish Peasants in the Early Modern Times REVIEWS Almut Bues, Die Apologien Herzog Albrechts – Edmund Kizik; Walter Leitsch, Das Leben am Hof König Sigismunds III. von Polen – Henryk Wisner; Tobias Schenk, Wegbereiter der Emanzipation? Studien zur Judenpolitik des “Aufgeklärten Absolutismus” in Preußen (1763–1812) – Stanisław Salmonowicz; Darius Staliūnas, Making Russians: Meaning and Practice of Russification in Lithuania and Belarus after 1863 – Leszek Zasztowt; Pascal Trees, Wahlen im Weichselland. Die Nationaldemokraten in Russisch-Polen und die Dumawahlen 1905–1912 – Grzegorz Krzywiec; Jan Kieniewicz (ed.), Inteligencja, imperium i cywilizacje w XIX i XX wieku [intelligentsia, Empire and Civilizations in the 19th and 20th Centuries] – Magdalena Wyrczyńska; Günter Wollstein, Ein Deutsches Jahrhundert 1848–1945. Hoffnung und Hybris. Aufsätze und Vorträge – Adam Kożuchowski; Jerzy Kłoczowski and Hubert Łaszkiewicz (eds.), East-Central Europe in European History. Themes & Debates – Maciej Górny SHORT NOTES szczegółowy opis on line

Język polski dawnych Kresów Wschodnich tom 4 (praca zbiorowa, red. nauk. Janusz Rieger i Dorota A. Kowalska) Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2010 ISBN: 978–83–7507–082–8 format B5, s. 372, liczne fotografie, reprodukcje archiwaliów (rękopisów, druków) Na tom składają się atrakcyjne materiały źródłowe (np. pamiętniki), eseje, rozprawy i artykuły ukazujące różne ciekawe aspekty powstawania, funkcjonowania i roli polszczyzny na dawnych Kresach, także jej obecnego trwania i zanikania. Oto kilka wybranych przykładów omawianych zagadnień: identyfikacja narodowa a język młodzieży w Samborze; pamiętniki polskiego inteligenta z Kamieńca Podolskiego; przyczyny zanikania polszczyzny w Hreczanach (Greczanach) koło Chmielnickiego (dawn. Płoskirów); historia Polaków w Mołdawii (i w Bukowinie) i ich obecna tam sytuacja; studium języka testamentów znajdujących się w witebskich księgach sądowych; polskie napisy nagrobne w Raszkowie nad Dniestrem; słownictwo polskie Wileńszczyzny; korespondencja urzędowa z 1925 r., dotycząca Polaków w ówczesnej guberni płoskirowskiej; prasa polska na Ukrainie; polszczyzna uczniów polskich we Lwowie i Ukraińców uczących się tam polskiego. Książka zawiera liczne historyczne i współczesne fotografie, a także reprodukcje unikalnych archiwaliów (rękopisów, druków). Spis treści Janusz Rieger, Przedmowa Ewa Dzięgiel, Język a identyfikacja narodowa młodzieży polskiego pochodzenia w Samborze Janusz Rieger, Wspomnienia Anny Krumplewskiej z Brasławszczyzny Sybille Schmidt USJK, Fragmenty pamiętnika Stefana Wiśniewskiego z 1922 r. Elena Palinciuc, Polacy w Mołdawii. Historia i współczesność Ludmiła Januszewska, Sytuacja językowa w Hreczanach (Greczanach) na Podolu na przełomie XX i XXI wieku Dorota A. Kowalska, Trzy testamenty mieszczan kamienieckich z końca XVI wieku Olha Makarowa, Testament Seweryna Potockiego z Potoka z 1659 r. Olga Korsak, Testamenty w księgach grodzkich witebskich początku XVIII wieku Janusz Rieger, „Rady gospodarskie” w Kalendarzu Brahiłowskim z 1914 r. Ołesia Łazarenko, Korespondencja towarzysza Szulca z 1925 roku na temat ludności polskiej w guberni płoskirowskiej Iwona Cechosz–Felczyk, O inskrypcjach nagrobnych w Raszkowie nad Dniestrem Dorota A. Kowalska, O antroponimii polskiej i ukraińskiej w szesnastowiecznych księgach sądowych z Kamieńca Podolskiego Oleksandr Skydan, Prasa polska w Kamieńcu Podolskim w pierwszej połowie 1920 roku (komunikat) Małgorzata Maria Rostowska, Radziecki dwutygodnik „Głos Młodzieży” z 1925 roku Witold Minksztym, Elżbieta Minksztym, Słowniczek wyrazów gwarowych, używanych w okolicach Dryświat, Gajd i Widz Wiaczesław Werenicz, O sytuacji etnolingwistycznej w Kellerówce i Oziornem w obwodzie kokczetawskim w Kazachstanie Tadeusz Lehr–Spławiński, Wzajemne wpływy polsko–ruskie w dziedzinie językowej Stanisław Urbańczyk, Początki polskiego dialektu na Wileńszczyźnie Mieczysław Małecki, Grigore Nandriş, Uwagi o polskich gwarach na Bukowinie Informacja o chłopach polskich w powiecie słuckim na Białorusi z 1908 r. Wiaczesław Werenicz, Procesy interferencyjne w imiennictwie osobowym Polaków w byłym ZSRR Roman Kubiński, Błędy ortograficzne i gramatyczne w zadaniach uczniów lwowskich Jan Janów, Błędy ortograficzne i gramatyczne w zadaniach polskich Rusinów lwowskich Hanna Karaszczuk, Janusz Rieger, O błędach łuckich Ukraińców uczących się polskiego Ałła Krawczuk, Błędy gramatyczne studentów polonistyki lwowskiej spowodowane interferencją polsko–ukraińską Informacje o autorach szczegółowy opis on line

Kliknij:

Wydaje mi się, że wiele do tej dyskusji (zwłaszcza w kwestii "kalwinizm a cywilizacja europejska) wnosi najnowsza książka prof. Wojciecha Kriegseisena z Uniwersytetu Warszawskiego. Grube to (ponad 700 stron), mimo to polecam. Natomiast najnowszą książką naukową o samym Kalwinie jest niedawna wydana po polsku książka McGratha (do wersji polskiej zresztą przedmowę napisał prof. Kriegseisen).

Kwartalnik Historyczny tom CXVII nr 3 (2010) Najstarsze polskie czasopismo humanistyczne, założone w 1887 roku we Lwowie przez Xawerego Liskego. SPIS TREŚCI Stanisław Wiech, Pod naporem prawosławia. Z dziejów oporu unitów w Królestwie Polskim i na zesłaniu Torsten Lorenz, Paulus Adelsgruber, Laurie Cohen, Börries Kuzmany, Razem i osobno. Małe miasta na pograniczu galicyjsko–wołyńsko–podolskim PRZEGLĄDY — POLEMIKI — PROPOZYCJE Przemysław P. Romaniuk, „Ilias Polski” Janusza Antoniego Wiśniowieckiego, czyli „Kroniczka litewska” i Pamiętniki Ignacego Olszowskiego Jerzy Eisler, Marzec 1968 po czterdziestu latach ARTYKUŁY RECENZYJNE I RECENZJE Maciej Ptaszyński, „Papież litewskiej reformacji” czy późny humanista? Uwagi na marginesie najnowszej biografii Andrzeja Wolana Dariusz Jarosz, Emocje i historia. Społeczeństwo PRL według Henryka Słabka * * * D. Hägermann, Das Papsttum am Vorabend des Investiturstreits — Krzysztof Skwierczyński Q. Skinner, Hobbes and Republican Liberty — Anna Grześkowiak–Krwawicz Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1696–1732, wyd. M. Zwierzykowski — Urszula Kosińska A. Jakuboszczak, Sarmacka dama. Barbara Sanguszkowa (1718–1791) i jej salon towarzyski — Anna Cortes E. Mazur, Szpitale w Królestwie Polskim w XIX wieku — Monika Maludzińska A. Barańska, Między Warszawą, Petersburgiem i Rzymem. Kościół a państwo w dobie Królestwa Polskiego (1815–1830) — Martyna Deszczyńska J. Maternicki, Historia i życie narodu. Poglądy i postawy historyków polskich XIX i XX w. — Andrzej Wierzbicki Ch. Schutte, Die Königliche Akademie in Posen (1903–1919) und andere kulturelle Einrichtungen im Rahmen der Politik zur „Hebung des Deutschtums” — Olgierd Kiec K. Marchlewicz, Wielka Emigracja na Wyspach Brytyjskich (1831–1863) — Sławomir Kalembka A. Leinwand, Czerwonym młotem w Orła Białego. Propaganda sowiecka w wojnie z Polską 1919–1920 — Andrzej Nowak Majowy zamach stanu w świetle dokumentów wywiadu, dyplomacji i organów bezpieczeństwa II Rzeczypospolitej, oprac. P. Kołakowski, A. Pepłoński — Paweł Duber A. Paczkowski, Trzy twarze Józefa Światły. Przyczynek do historii komunizmu w Polsce — Paweł Ceranka J. Eisler, „Polskie miesiące” czyli kryzys(y) w PRL — Eryk Krasucki IN MEMORIAM Stefan Krzysztof Kuczyński (13 I 1938–3 I 2010) — Rafał Karpiński Stanisław Litak (23 II 1932–23 II 2010) — Adam Redzik Teresa Zielińska (18 V 1929–15 II 2010) — Zofia Zielińska KOMUNIKATY Zawiadomienie o IV Kongresie Mediewistów Polskich link do szczegółowego opisu

Magdalena Czubak Jednostka i wspólnota w ujęciu Aelreda z Rievaulx Wydawnictwo Naukowe Semper Warszawa 2010 ISBN: 978–83–7507–092–7 format B5, s. 130, bibliografia Dr Magdalena Czubak jest adiunktem w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Interesuje się filozofią i teologią średniowieczną, etyką biznesu i semiotyką logiczną. Spis treści Wykaz skrótów WSTĘP I. AELRED Z RIEVAULX I TRADYCJA MONASTYCZNA 1. Życie i dzieło Aelreda 2. Źródła Aelredowej nauki 3. Poglądy Aelreda a założenia wspólnoty monastycznej II. GŁÓWNE WĄTKI AELREDOWEJ ANTROPOLOGII 1. Koncepcja jednostki ludzkiej 1.1. Dusza nosicielem obrazu i podobieństwa Bożego 1.1.1. Natura duszy 1.1.2. Władze duszy 1.1.2.1. Pamięć 1.1.2.2. Rozum 1.1.2.3. Wola 1.2. Dusza ludzka a ciało 1.2.1. Problem połączenia duszy z ciałem 1.2.2. Stan duszy po oddzieleniu od ciała 2. Grzech pierworodny — jego skutki i droga naprawy 2.1. Oddalenie od Boga 2.2. Rola łaski Bożej III. MIŁOŚĆ BRATERSKA JAKO PODSTAWA WIĘZI WSPÓLNOTOWYCH 1. Pochodzenie miłości 1.1. Określenie miłości 1.2. Źródła miłości 1.2.1. Miłość jako dar Boga 1.2.2. Miłość jako akt wolnego wyboru 1.2.2.1. Określenie skłonności (affectus) i ich rodzaje 1.2.2.2. Miłość zgodna ze skłonnością a miłość zgodna z rozumem 1.3. Aspekty rozwoju miłości 2. Rodzaje miłości i ich relacje 2.1. Miłość siebie samego 2.2. Miłość bliźniego 2.3. Miłość do Boga 2.4. Przyjaźń duchowa jako najdoskonalsza forma caritas 2.4.1. Antyczne źródła koncepcji Aelreda 2.4.2. Określenie przyjaźni duchowej 2.4.3. Wspólnotowy wymiar przyjaźni 3. Zagrożenia dla prawdziwej miłości i przyjaźni duchowej 3.1. Egocentryzm zaprzeczeniem caritas 3.2. Przyjaźń fałszywa 3.2.1. Rodzaje przyjaźni fałszywej 3.2.2. Kryteria właściwego wyboru przyjaciela i granice więzi przyjacielskich 3.3. Cnota fundamentem prawdziwej miłości ZAKOŃCZENIE BIBLIOGRAFIA szczegółowy opis on line

Aelred z Rievaulx (1110–1167) był niewątpliwie jedną z ważniejszych postaci w dwunastowiecznym zakonie cysterskim. Uwagę badaczy — i to nie tylko z kręgów monastycznych — przykuwają zwłaszcza dwa jego traktaty: De speculo caritatis i De spiritali amicitia, które stanowią doskonałe i wyrafinowane wprowadzenie do teorii miłości i przyjaźni. To właśnie dzięki owym dziełom Aelred jest zaliczany do największych „apostołów przyjaźni”, który jako pierwszy miał „systematycznie wyłożyć jej przedmiot z punktu widzenia nauki chrześcijańskiej”. Swą wizję doskonałej ludzkiej wspólnoty mistrz z Rievaulx oparł na przemyślanej koncepcji człowieka i wiązał ją ściśle z rozbudowaną teorią miłości. Uważał, że wpisany w naturę ludzką obraz Boży otwiera każdego człowieka na bliskie relacje z innymi i czyni go zdolnym do nawiązania przyjacielskich więzi ze Stwórcą, który sam przecież jest „Miłością” (Deus est caritas) i „Przyjaźnią” (Deus est amicitia). Aelred nie wątpił, że nawet w niebie nikt nie mógłby być szczęśliwy bez tych wzniosłych relacji, ponieważ Bóg uczynił przyjaźń treścią życia wiecznego. Wielokrotnie podkreślał, iż błogosławieni doświadczą podwójnej radości płynącej z miłowania Boga w Nim i ze względu na Niego oraz miłowania współbraci w Bogu czy raczej Boga w nich. A kiedy w swym miłowaniu zjednoczą swe wole, wówczas miłość braterska osiągnie najwyższą formę, postać przyjaźni duchowej, która będzie rozlana na nich wszystkich, ponieważ (jak Aelred powiadał za wersetem Pierwszego Listu do Koryntian 15, 28) „Bóg będzie wszystkim we wszystkich”. Postać wielkiego cystersa i jego myśl jest tematem badań Magdaleny Czubak z Uniwersytetu Warszawskiego.

Ukazał się Kwartalnik Historyczny tom CXVII nr 2 (2010), s. 193, ISSN 0023-5903 To najstarsze polskie czasopismo humanistyczne, założone w 1887 roku we Lwowie przez Xawerego Liskego. Obecnie ukazuje się pod egidą Instytutu Historii PAN oraz Polskiego Towarzystwa Historycznego. Oto link do szczegółowego opisu wraz ze spisem treści. Na pierwszym miejscu znajduje się obszerny, bardzo ciekawy artykuł: Czy order orła białego ustanowiono dla rosyjskich generałów?. W numerze ponadto m.in dyskusja profesjonalistów o wykorzystaniu zbiorów archiwalnych IPN w badaniach nad najnowszymi dziejami Polski.

podany link od kilku dni nie działa, proponuję raczej: http://semper.istore.pl/pl,product,2520025...,nr,2,2010.html

Anna Brożek i Jacek Jadacki Fryderyk Chopin Środowisko społeczne – osobowość – światopogląd – założenia twórcze ISBN: 978–83–7507–087–3 Wydawnictwo Naukowe Semper Format 215 na 205 mm, s. 248 s., 234 wielobarwne ilustracje w tekście, indeks nazwisk Linki: pressbook opis on-line Fragmenty ze wstępów: Andrzej Jasiński Juror konkursów chopinowskich (od 1975 roku) Przewodniczący jury konkursów chopinowskich (od 2000 roku) Pianiści — wykonawcy utworów Chopina na całym świecie — za pomocą swej wyobraźni, wrażliwości artystycznej, wiedzy i intuicji próbują nawiązywać ponadczasową więź z twórcą, by możliwie najlepiej rozumieć jego przesłanie jako muzyka i człowieka. Dużo o Chopinie w obu aspektach mówi jego muzyka, ale to, co mówi on sam i jak wypowiadają się o nim jemu współcześni, jest bezcenne. Należy jednak mieć świadomość, że tak jak tekst utworów muzycznych nie jest pełnym odbiciem woli twórcy — pismo nutowe nie utrwala tego, co najważniejsze: przesłania duchowego — tak też zachowane na szczęście liczne teksty słowne dotyczące Chopina mogą okazywać różne niuanse znaczeniowe, w zależności od sposobu ich odczytania, rozumienia i odczucia. Prawda artystyczna — treść utworów muzycznych — jest ukryta pod zewnętrzną, bogatą warstwą dźwiękową wykonywanego utworu. Słowa wypowiadane, zanotowane i odczytywane są symbolami kryjącymi głębię uczuć ludzkich. Wykonawcy utworów Chopina przydatna jest wiedza, komentarz słowny; piszącemu o Chopinie — rozumienie mowy dźwięków. Szczęśliwie się składa, że Autorzy tej książki to filozofowie, ale i wykształceni pianiści, potrafiący łączyć wiedzę ogólną, muzyczną, z wrażliwością artystyczną i warsztatem naukowym. Z przyjemnością odkryłem, że łączy mnie z Nimi pewne powinowactwo za sprawą ich pedagogów fortepianu, których znałem i ceniłem. Z wymienionych: prof. Rolanowska była uczennicą mej prof. Władysławy Markiewiczówny, a prof. Pikul jest absolwentem prof. Tadeusza Żmudzińskiego, również wychowanka mojej profesorki. Z przekonaniem — jako pianista i pedagog — podpisuję się pod słowami Autorów, że „zrozumieć muzykę Chopina w pełni można tylko, jeśli się przedtem zrozumie jego psychikę”. Ich książka jest jak encyklopedia, w której można znaleźć wszystko, co ułatwia nam rozumienie Chopina: pianisty, kompozytora, romantyka, Polaka — człowieka, który przeżywał swoje radości i smutki, nadzieje i rozczarowania, który kochał i cierpiał i z godnością — świadomy swojego posłannictwa — poddawał się zrządzeniom losu. Można tę książkę czytać od początku do końca, mając wrażenie, że jest się obecnym w czasach i miejscach związanych z całym życiem Chopina, albo wybrać z dokładnego spisu treści to, co szczególnie nas interesuje, lub otworzyć na którejkolwiek stronie i… mieć wyśmienitą pożywkę dla intelektu i ducha. Katarzyna Chałasińska–Macukow Rektor Uniwersytetu Warszawskiego W powszechnej świadomości miejscem na mapie Polski najbardziej związanym z Fryderykiem Chopinem pozostaje Żelazowa Wola. Dwusetna rocznica jego urodzin jest doskonałą okazją, by przypomnieć, że choć wielki kompozytor urodził się w małej sochaczewskiej wsi, to dorastał i rozwijał swój niebywały talent w Warszawie. Mieszkając tu przez dwie dekady, obserwował rozkwit miasta i narodziny Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego, którego sam później został studentem. Przez wiele lat uniwersytecki kampus pozostawał dla Fryderyka domem. Jego rodzina przez dziesięć lat mieszkała w prawym skrzydle Pałacu Kazimierzowskiego. Jesienią 1826 roku Fryderyk został studentem Szkoły Głównej Muzyki, kierowanej przez rektora Józefa Elsnera, wchodzącej — jako oddział Sztuk Pięknych — w skład Uniwersytetu. Gdy trzy lata później kompozytor kończył naukę, Elsner nazwał go w swych raporcie „geniuszem muzycznym”. W 1830 roku Fryderyk wyjechał z Warszawy i nigdy już do niej nie powrócił. Jednak wspomnienie miasta i uczelni na zawsze pozostało w jego sercu. Cieszy mnie niezmiernie powstanie publikacji, uwypuklającej związki geniusza fortepianu z Uniwersytetem Warszawskim. Książka Fryderyk Chopin: środowisko społeczne — osobowość — światopogląd — założenia twórcze pokazuje, jak wielki wpływ na osobowość kompozytora i jego rozwój jako artysty mieli spotkani w warszawskim okresie życia przyjaciele i nauczyciele, a także niezwykła atmosfera tamtych lat. Spis treści Wstęp Katarzyny Chałasińskiej–Macukow Wstęp Andrzeja Jasińskiego Przedmowa Część I. Środowisko społeczne Rozdział I. Dom 1. Ojciec 2. Matka 3. Rodzeństwo 3.1. Ludwika 3.2. Izabela 3.3. Emilia Rozdział II. Miasto 1. Nauczyciele i uczeni 1.1. Muzycy 1.1.1. Wojciech Żywny 1.1.2. Józef Elsner 1.1.3. Wenzel Wilhelm Würfel 1.2. Filologowie, historycy, teoretycy literatury i sztuki 1.2.1. Chrystian Piotr Aigner 1.2.2. Samuel Bogumił Linde 1.2.3. Feliks Bentkowski 1.2.4. Kazimierz Brodziński 1.2.5. Józef Jakub Tatarkiewicz 1.3. Biologowie, ekonomiści, medycy 1.3.1. Feliks Paweł Jarocki 1.3.2. Fryderyk Skarbek 1.3.3. Ferdynand Dworzaczek 1.4. Filozofowie 1.4.1. Józef Kalasanty Szaniawski 1.4.2. Adam Ignacy Zubelewicz 1.4.3. Krystyn Lach–Szyrma 2. Działacze i pisarze 2.1. Stanisław Kostka Potocki 2.2. Katarzyna i Józef Sowińscy 2.3. Klementyna z Tańskich Hoffmanowa 3. Rówieśnicy i przyjaciele Rozdział III. Ojczyzna 1. Kraj 1.1. Mazowsze 1.2. Ziemia Dobrzyńska 1.3. Ziemia Chełmińska i Pomorze 1.4. Małopolska i Wielkopolska 1.5. Śląsk 2. Dziedzictwo 2.1. Tradycja muzyczna 2.1.1. Antoni Radziwiłł 2.1.2. Maria Szymanowska 2.2. Tradycja literacka 2.2.1. Adam Naruszewicz 2.2.2. Franciszek Karpiński 2.2.3. Antoni Malczewski 2.3. Tradycja filozoficzna 2.3.1. Feliks Jaroński 2.3.2. Józef Bychowiec 2.3.3. Bronisław Ferdynand Trentowski 3. Za granicą 3.1. Filozofujący eseiści 3.1.1. Hugues Félicité Robert de Lamennais 3.1.2. Ralph Waldo emerson 3.2. Filozofujący poeci 3.2.1. Adam Mickiewicz 3.2.2. Cyprian Kamil Norwid Część II. Osobowość Rozdział IV. Postać 1. Wygląd 2. Zdrowie 3. Sposób bycia Rozdział V. Umysłowość 1. Zdolności 1.1. Talent lingwistyczny 1.1.1. Doświadczenia dziecięce 1.1.2. Wrażliwość językowa 1.1.3. Języki obce 1.2. Talent aktorski 1.3. Talent malarski 2. Usposobienie 2.1. Temperament 2.1.1. Trzeźwość czy marzycielskość 2.1.2. Pogoda czy żal 2.1.3. Przyzwyczajenia czy nowości 2.2. Sfera emocjonalna 2.2.1. Obojętność czy wrażliwość 2.2.2. Powściągliwość czy uraźliwość 2.2.3. Oschłość czy czułość 2.2.4. Oziębłość czy kochliwość 2.3. Sfera wolicjonalna 2.3.1. Opanowanie czy porywczość 2.3.2. Cierpliwość czy kapryśność 2.3.3. Doskonałość czy bylejakość 2.3.4. Stanowczość czy chwiejność 2.4. Styl 2.4.1. Wyniosłość czy skromność 2.4.2. Otwartość czy skrytość 2.4.3. Wspaniałomyślność czy pamiętliwość 3. Upodobania 3.1. Predylekcje artystyczne 3.2. Predylekcje witalne 3.2.1. Skłonności opiekuńcze 3.2.2. Upodobania «domowe» 3.2.3. Upodobania «gospodarskie» Rozdział VI. Postawa 1. Życzliwość 2. Przyjaźń 3. Miłość 3.1. Miłość «czysta» 3.2. Miłość rodzinna 3.3. Miłość namiętna Część III. Światopogląd Rozdział VII. Los 1. Życie 1.1. Niepewność 1.2. Przemijanie 1.3. Nadzieja 2. Wiara 3. Śmierć 3.1. „Wadzenie się z Bogiem” 3.2. Lęk przed śmiercią 3.3. „Dni przedostatnie” Rozdział VIII. Człowiek 1. Jednostka 1.1. Szacunek i spolegliwość 1.2. Pamięć i sumienie 1.3. Kobieta i żona 2. Społeczeństwo 3. Naród 3.1. Wspólnota narodowa 3.2. Miłość do ojczyzny 3.3. Stosunek do obcych 3.3.1. Rosjanie 3.3.2. Czesi Rozdział IX. Wartości 1. Dobro 2. Cnota 3. Szczęście Część IV. Założenia twórcze Rozdział X. Twórczość 1. Przemyślenia 2. Twórca 3. Odbiór Rozdział XI. Wykonawstwo 1. Samoocena i świadectwa 1.1. We własnych oczach 1.2. W ocenie innych 2. Znamiona i wyróżniki 2.1. «Skromność» 2.2. «Łagodność» i «barwność» 2.3. «Uduchowienie» 3. Zasady i wskazówki 3.1. Reguła metodycznego treningu 3.2. Reguła optymizmu dydaktycznego 3.3. Reguła adekwatności techniki 3.4. Reguła prymatu anatomii 3.5. Reguła optymalnej motoryki 3.6. Reguła skrupulatności tekstowej 3.7. Reguła stymulowania intuicji 3.8. Reguła hartowania charakteru Rozdział XII. Dzieło 1. Wzorce 1.1. Proces komponowania 1.2. Kunszt kompozytorski 1.3. Ideały i antyideały 1.3.1. Johann Sebastian Bach i Georg Friedrich Händel 1.3.2. Joseph Haydn, Wolfgang Amadeus Mozart i Ludwig van Beethoven 1.3.3. Luigi Cherubini, Giacomo Meyerbeer i Franz Schubert 1.3.4. Felix Mendelssohn–Bartholdy i Robert Schumann 1.4. Prototypy gatunkowe 1.5. «Minimalizm» fortepianowy 2. Piękno 3. Treść 3.1. Język muzyki 3.2. Funkcje semiotyczne symboli 3.2.1. Ekspresja w muzyce 3.2.2. Ewokacja w muzyce 3.3. Programy i asocjacje 3.4. Zadania katarktyczne 3.5. Polskość muzyki 3.5.1. „Sercem Polak” 3.5.2. Nurt szlachecki i ludowy 3.5.3. Polonezy i mazurki 3.5.4. Piosnki i pieśni 3.5.4.1. Narodziny i zmierzch miłości 3.5.4.2. Radości i smutki życiowe 3.5.4.3. Walka o wolność ojczyzny 3.5.5. „Dusza narodu” Posłowie Piśmiennictwo Wykaz rycin Wykaz nazwisk Wykaz nie obejmuje nazwisk pełniących funkcję odnośników bibliograficznych w tekście oraz występujących tylko w podpisach pod rycinami, w spisie treści, w „Piśmiennictwie” i w „Wykazie rycin”. A Adorno, Theodor 209 Aigner, Piotr 43, 47, 55 Ajdukiewicz, Kazimierz 200 Angoult, Marie d’ 136 Arouet, François–Marie (ps.: Voltaire) 31, 89, 124 Arystoteles 89 B Bach, Johann Sebastian 45, 190, 195, 198, 200 Bałakirew, Milij 168 Barcińska, Izabela z Chopinów 27, 29, 32, 34, 36, 49, 105, 118 Barciński, Antoni 27, 34 Bąkiewna, Agnieszka z Turowskich 67 Beethoven, Ludwig van 31, 178, 179, 189, 196–198, 201 Bellini, Vincenzo 152 Bellotto, Bernardo (ps.: Canaletto) 106 Bentkowski, Feliks 47, 49 Berlioz, Hector 96, 209 Białobłocki, Jan 66, 102, 111, 149 Bielska, Zuzanna 27 Blanc, Louis 155 Bogusławski, Wojciech 31, 112 Bonald, Louis de 85 Borzęcka, emilia — cf.: Hoffmannowa, emilia z Borzęckich Bovy, Jean François Antoine 95 Borzewski, Antoni 65 Brandt, Alfons 169 Brodziński, Kazimierz 47, 49, 50, 62, 84 Bronarski, Ludwik 206 Bronikowska, Melania — cf.: Kurnatowska, Melania z Bronikowskich Brożek, Anna 18 Brzowski, Józef 189 Buonarroti, Michelangelo 125 Bychowiec, Józef 84 C Canaletto — cf.: Bellotto, Bernardo Catalani, Angelica 43, 67 Cavaignac, Gottfried 155 Celiński, Antoni 212 Chałasińska–Macukow, Katarzyna 11 Chałubiński, Tytus 52 Chopin, Emilia 27, 29, 31, 35, 36, 96, 105, 118, 148 Chopin, Fryderyk Franciszek passim Chopin, Izabela — cf.: Barcińska, Izabela z Chopinów Chopin, Ludwika — cf.: Jędrzejewiczowa, Ludwika z Chopinów Chopin, Mikołaj (Nicolas) 21–25, 27, 28, 35, 36, 48, 52, 58, 79, 81, 101, 104, 109, 118–120, 123, 128–130, 145, 149, 154, 155, 158, 189, 206, 209 Chopin, Tekla Justyna z Krzyżanowskich 23, 27–29, 32, 128, 136, 142, 145, 198, 207, 214 Ciechomska, Ludwika z Jędrzejewiczów 151 Cieszkowski, August 89 Clementi, Muzio 190, 198 Clésinger, Auguste 125 Clésinger, Solange z Dudevantów 44, 104, 108, 115, 117, 123–126, 131, 133, 151, 154, 155, 170, 179, 188, 205 Cousin, Victor 85 Cramer, Johann 182 Custine, Astoph de 128, 132, 143, 147, 166–168, 184, 188, 193 Czartoryska, Anna 155 Czartoryska, Marcelina 155, 178, 190 Czartoryski, Adam 155 Czerny, Carl 182, 219 Czetwertyńska, Idalia Ludwikowa 60 Czetwertyński, Borys 60 Czetwertyński, Kalikst 60 Czetwertyński, Włodzimierz 60 D Dante Alighieri 207 Delacroix, Eugene 16, 97, 113, 133, 165, 176, 177, 187, 196, 197 Demska–Trębaczowa, Mieczysława 47 Descartes, René 87 Długosz, Jan 88, 107 Dmochowski, Franciszek Salezy 186 Dmuszewski, Ludwik Adam 105 Dobrzyński, Feliks 60 Dołęga–Chodakowski, Zorian 210 Dorn, Heinrich Ludwig 184, 199 Dowgird, Anioł 83, 140 Dudevant, Aurore (ps.: George Sand) 21, 31, 44, 85, 95, 98, 104, 108, 111, 113, 115–117, 119–121, 123, 125, 126, 131, 133, 135–138, 142, 149, 151, 153, 155, 176, 177, 184, 188, 194, 205 Dudevant, Maurice 104 Dudevant, Solange — cf.: Clésinger, Solange z Dudevantów Dworzaczek, Ferdynand 52 Działowski, Augustyn 68 Działyńska, Cecylia 178, 190, 191 Dziewanowska, Ludwika 67 Dziewanowski, Dominik 65, 128, 155 Dziewanowski, Juliusz 65 E Eigeldinger, Jean–Jacques 187 Elsner, Józef (Joseph) 11, 44–47, 49, 103, 157, 162, 175, 179, 182, 186, 187, 195, 197, 198, 200, 202 Emerson, Ralph Waldo 86, 87, 165 Erskine, Catherine 144, 153 F Fétis, François–Joseph 121 Field, John 180, 182, 198 Fontana, Julian 49, 86, 96, 103, 109, 111, 128, 131, 141, 156, 206, 208 Fourier, Charles 89 Fra Angelico — cf. Mugello, Guido di Pierto da Franchomme, Auguste 103, 113, 151, 164 Fryderyk II, król pruski 168 G Gagatkiewicz, eleonora — cf.: Ziemięcka, Eleonora z Gagatkiewiczów Garglinowicz, Iza 18 Gibbon, Edward 89 Giuliani, Veronica 32, 33, 134, 137, 183 Gładkowska, Konstancja 134, 137, 183 Gomółka, Mikołaj 31 Goszczyński, Seweryn 60, 61 Górecka, Ludwika z Lindów 34 Grocholska, Ksawera 143 Grudzińska, Joanna 60 Grzegorz z Sanoka 88, 89 Grzymała, Wojciech 21, 96, 97, 103, 113, 125, 129, 131, 136, 144, 157, 159, 170, 176, 179 Gutmann, Adolf 151, 153 Guzowska, Agnieszka 67 H Hall, [James F. (?)] 185 Hanka, Václav 169 Haydn, Johann Michael 196 Haydn, Joseph 80, 189, 196, 198 Hegel, Georg Wilhelm Friedrich 89 Heine, Heinrich 133, 137, 159, 178, 185 Heinefetter, Sabine 183 Heller, Stephen 117, 214 Helman, Zofia 16 Hervé, [Jacques (?)] 105 Herz, Henri 182, 219 Hiller, Ferdinand 95, 104, 165, 198 Hoene–Wroński, Józef 85 Hoesick, Ferdynand 207 Hoffmannowa, emilia z Borzęckich 98, 137 Hoffmanowa, Klementyna z Tańskich 31, 35, 57, 58 Hornowska, Natalia 17 Hube, Romuald 141 Hummel, Johann Nepomuk 43, 186, 198 Humnicki, Ignacy 36 Huneker, James Gibbons 207 J Jachimecki, Zdzisław 18, 207 Jachowicz, Stanisław 31 Jadacki, Jacek Juliusz 18 Jan Kazimierz, król polski 11, 49 Jan III Sobieski, król polski 85, 160 Jan z Głogowa 88, 89 Janiewicz, Feliks 57 Jarocki, Feliks Paweł 52 Jaroński, Feliks 50 Jasiński, Andrzej 13 Jełowicki, Aleksander 133, 143, 151 Jędrzejewicz, Antoni 96 Jędrzejewicz, Józef Kalasanty 118 Jędrzejewicz, Ludwika — cf.: Ciechomska Ludwika z Jędrzejewiczów Jędrzejewiczowa, Ludwika z Chopinów 21, 24, 27, 29–36, 59, 135, 138, 141, 142, 149, 151, 154, 155, 158, 221 K Kadłubek, Wincenty 107 Kalkbrenner, Arthur 183 Kalkbrenner, Friedrich Wilhelm 182, 183, 185 Kant, Immanuel 84 Karłowicz, Mieczysław 179 Karpiński, Franciszek 31, 32, 81, 82 Katarzyna II, caryca rosyjska 168 Kierkegaard, Søren 148 Kleczyński, Jan 108, 114, 115, 123, 187, 189, 191, 192, 207 Kniaźnin, Franciszek Dionizy 31 Kochanowski, Jan 31, 208 Koczalski, Raoul 176 Kolberg, Oskar 214, 215, 218 Kolberg, Wilhelm 95 Kołłątaj, Hugo 210 Konstanty, wielki książę 41, 43, 44, 154 Kopernik, Mikołaj 69 Kościuszko, Tadeusz 22, 53, 58, 165 Kotarbiński, Tadeusz 100, 157, 158, 211 Koźmian, Stanisław 114, 157 Kożuchowski, Antoni 80 Krasicki, Ignacy 23, 29, 31, 168 Krasińska, Maria Urszula 38, 221 Krasiński, Józef 168 Krasiński, Wincenty 38, 221 Krasiński, Zygmunt 137, 217 Kraszewski, Józef Ignacy 213 Krzysztofowicz, Apolinary 112 Krzyżanowska, Tekla Justyna — cf.: Chopin, Tekla Justyna z Krzyżanowskich Kubicki, Jakub 43 Kuchař, Jan Křtitel 44 Kumelski, Norbert Adolf 128, 141, 164, 182 Kurnatowska, Melania z Bronikowskich 77 Kurpiński, Karol 198 Kwiatkowski, Teofil 16, 131, 151 L Lablache, Luigi 183 La Bruyère, Jean de 31 Lach–Szyrma, Krystyn 31, 52, 55, 56, 83, 84, 210 La Fontaine, Jean de 31 La Rochefoucauld, François de 31 Lamennais, Hugues Félicité Robert de 85, 86 Lanner, Joseph 103, 198 Lelewel, Joachim 121 Lenartowicz, Teofil 135 Lenz, Wilhelm von 112, 153, 168, 192, 195 Léo, Auguste 129 Leroux, Pierre 87, 155 Lessel, Franciszek 80 Linde, Ludwika — cf.: Górecka, Ludwika z Lindów Linde, Luiza z Nussbaumów 48 Linde, Samuel Bogumił 40, 47–49, 81, 101, 107, 110, 132, 133, 162 Liszt, Ferenc 21, 41, 49, 95, 98, 99, 104, 105, 108, 110, 118, 121, 123, 124, 131, 133, 143, 151–153, 156, 161, 181, 183–185, 196, 198, 199, 209–213 Louis Philippe, król francuski 155 Ł łączyńska, Ewa 22 łączyński, Mateusz 22 M Maciejowski, Franciszek 169 Maciejowski, Ignacy 111 Magnuszewski, Dominik 60, 61 Maistre, Joseph de 85, 89 Malczewski, Antoni 82 Malibran, Marie 183 Mallefille, Felicien 207 Marino, Giambattista 145 Markiewiczówna, Władysława 13 Marliani, Charlotte 108 Mathias, Georges 95, 161 Matuszyński, Jan 21, 25, 120, 128, 149, 157, 183 Mayerowa, Barbara 43 Mendelssohn–Bartholdy, Felix 179, 196, 198 Mesmer, Franz Anton 109 Meyerbeer, Giacomo 197–199 Mickiewicz, Adam 84, 87–90, 104, 124, 147, 149, 177, 178, 198, 212, 215, 216 Mikuli, Karol 176, 191, 192 Mochnacki, Maurycy 60–62, 157, 192 Moniuszko, Stanisław 178, 213 Montesquieu, Charles Louis de 89 Moriolles, Alexandre Nicolas 40 Morsztyn, Jan Andrzej 145 Moscheles, Ignaz 185 Mosselmann, Alfred 185 Mostowski, Tadeusz 125 Moszczeński, Aleksander 165 Mozart, Wolfgang Amadeus 31, 45, 177–179, 189, 194, 196, 198–200 Mugello, Guido di Pietro da (ps.: Fra Angelico) 125 Murat, Joachim 84 Murillo, Bartolomé esteban Pérez 125 Mycielski, Zygmunt 206 N Napoleon I, cesarz francuski 22, 40, 58 Naruszewicz, Adam 81, 145 Nidecki, Tomasz 129 Niecks, Friedrich 206 Niemcewicz, Julian Ursyn 31, 85, 162 Niemcewicz, [Karol (?)] Ursyn 111 Nietzsche, Friedrich 148 Norblin, Jean Pierre 148 Norwid, Cyprian Kamil 19, 35, 50, 90, 91, 93, 133, 139, 148, 151, 154, 165, 173, 179, 208, 209, 212 Nowakowski, Józef 105, 156, 218, 219 Nussbaum, Luiza — cf.: Linde, Luiza z Nussbaumów O Obreskow, Natalia 129, 165 Odyniec, Antoni Edward 60, 61 Ogiński, Michał Kleofas 57, 212 Opaliński, Krzysztof 31 Orda, Napoleon 11 Orłowski, Aleksander 148 Orłowski, Antoni 162 Osiński, Ludwik 215 Osławski, Wiktor 111 P Pac, Michał Jan 22 Paderewski, Ignacy Józef 160, 209 Paganini, Niccoló 43, 182, 198 Paskiewicz, Iwan 148 Pasta, Giuditta 183 Perugino — cf.: Vannuci, Pietro Piasecki, Wojciech 105 Pikul, Andrzej 13, 17 Piwnicki, Alojzy 65 Pixis, Friedrich Wilhelm 105, 106, 187 Plater, Cezary 151 Plater, Ludwik 155 Plater, Paulina 111 Plater, Władysław 49, 155 Platerowa, Maria 111 Platon 54, 87 Pleyel, Camil 109, 184, 186 Pociej, Bohdan 143 Podczaszyński, Paweł Bolesław 96 Pol, Wincenty 217 Poniatowska, Irena 16 Potocka, Delfina 15, 90, 121, 132, 136, 154, 165, 178, 195, 196, 217 Potocki, Stanisław Kostka 31, 57 Pruszak, Aleksander Paweł 65 Pruszakowa, Marianna 105 Pruszakowa, Seweryna z Żochowskich 34 Przełęcki, Marian 204 Przybylski, Ryszard 109, 158 R Radziwiłł, Antoni 74, 79–81, 97 Radziwiłł, Karol («Panie Kochanku») 90 Rellstab, Ludwig 180 Rolanowska, Irena 13, 18 Romocki, Hieronim 111 Rosengardt, Zofia — cf.: Zaleska, Zofia z Rosengardtów Rossini, Gioacchino Antonio 178, 179 Rousseau, Jean Jacques 130 Roziérs, Marie de 104 Rubens, Peter Paul 125 Rubini, Giovanni 183 S Sabran, elzéar de 168 Saint–Simon, Claude Henri 89, 155 Salvatori, Filip Maria 32 Salvi, Giovanni Battista (ps.: Sassoferrato) 125 Salzmann, Christian Gotthilf 31 Sand, George — cf.: Dudevant, Aurore Santi, Raffaello 125, 185 Sapieha, Kazimierz Nestor 44 Sassoferrato — cf.: Salvi, Giovanni Battista Scheffer, Ary 16 Schubert, Franz 197, 198 Schumann, Robert 121, 156, 180, 183, 184, 198, 199, 207–209 Shakespeare, William 124 Sierakowski, Antoni 69 Simon, Karol Antoni 45 Skarbek, Fryderyk 22, 23, 52 Skarbek, Kacper 27, 38, 128 Skarbek, Ludwika 28, 38, 128 Skowron, Zbigniew 16 Skrodzki, Eugeniusz (ps.: Wielisław) 48, 109, 184 Skrzynecki, Jan Zygmunt 157 Słowacka–Bécu, Salomea 98 Słowacki, Juliusz 98, 177, 207 Sobański, Izydor 85 Sontag, Henriette 43, Sowińska, Katarzyna 31, 57 Sowiński, Józef 38, 57, 58, 145 Sowiński, Wojciech 195, 218, 219 Stanisław Leszczyński, król polski 22 Stanisław August Poniatowski, król polski 22, 168 Stirling, Jane 31, 129, 136, 137, 153, 165, 195 Stradella, Alessandro 152 Stróżewski, Władysław 205 Stumpf, Carl 55 Suworow, Aleksandr 148 Szaniawski, Józef Kalasanty 52–54 Szulczewski, Karol 157 Szymanowska, Maria 43, 89 Szymanowski, Karol 219 T Tańska, Klementyna — cf.: Hofmannowa, Klementyna z Tańskich Tatarkiewicz, Jan Jakub 47, 51, 55 Tatarkiewicz, Władysław 52, 55, 171, 175, 177 Tellefsen, Thomas 190 Tetzner, Jerzy 105 Thalberg, Sigismund 103, 153, 183 Tomaszewski, Mieczysław 16, 206 Towiański, Andrzej 50, 84, 85, 140, 177 Trembecki, Stanisław 34 Trentowski, Bronisław Ferdynand 84, 89 Trębicka, Maria 148 Troupenas, eugène–Théodore 194 Turgieniew, Aleksandr 168 Turowska, Agnieszka — cf.: Bąkiewna, Agnieszka z Turowskich U Urban, Ignaz 31 V Vannuci, Pietro (ps.: Perugino) 125 Vaudémont, Louise de 179 Viardot, Pauline 120, 126, 151 Vogel, Zygmunt 106 Voltaire — cf.: Arouet, François–Marie W Walewska, Maria 22 Weber, Carl Maria von 192, 198 Werbusz, Józefa 31 Weydlich, Adam 22 Wieck, Friedrich 164 Wieck, Clara 103, 164 Wielisław — cf.: Skrodzki, eugeniusz Wiesiołowska, Anna 74 Zubelewicz, Adam Ignacy 54, 55, 83 Ż Żmudziński, Tadeusz 13 Żochowska, Seweryna — cf.: Pruszakowa, Seweryna z Żochowskich Żywny, Wojciech (Adalbert, Vojtĕch Živný) 30, 44, 45, 47, 95

Wojciech Kriegseisen Stosunki wyznaniowe w relacjach państwo–kościół między reformacją a oświeceniem (Rzesza Niemiecka — Niderlandy Północne — Rzeczpospolita polsko–litewska) ISBN: 978–83–7507–106–1 Wydawnictwo Naukowe Semper Format B-5, 710 s., indeks nazwisk, oprawa twarda Książka poświęcona jest problematyce stosunków państwa z kościołami w poreformacyjnej Europie oraz wpływowi tych relacji na tolerancję wyznaniową w wybranych państwach, w tym w Rzeczypospolitej szlacheckiej. Dr hab. Wojciech Kriegseisen jest profesorem Uniwersytetu Warszawskiego i kierownikiem Pracowni Dziejów Nowożytnych w Instytucie Historii PAN. Oto link do szczegółowego opisu on-line. Spis treści Wykaz skrótów Wstęp Część I. Wprowadzenie Rozdział 1. Terminologia i chronologia a) Problemy terminologiczne b) Problemy periodyzacji Rozdział 2. Przed reformacją Część II. Koncepcje Rozdział 1. Reformatorzy, czyli zbawienie a) Marcin Luter i luteranie b) Filip Melanchton c) Huldrych Zwingli d) Jan Kalwin i kalwiniści e) Reformatorzy katoliccy Rozdział 2. Humaniści, czyli wyrozumiałość Rozdział 3. Politycy, czyli ius resistentiae versus ratio status Część III. Stosunki wyznaniowe w wybranych zachodnioeuropejskich państwach związkowych Rozdział 1. Rzesza Niemiecka Rozdział 2. Terytoria Rzeszy Niemieckiej a) Saksonia b) Wirtembergia c) Hesja d) Brandenburgia e) Palatynat Renu f) Czechy g) Austria h) Bawaria Rozdział 3. Zjednoczone Prowincje Niderlandów Północnych Cz. IV. Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie — Rzeczpospolita Obojga Narodów Rozdział 1. U schyłku średniowiecza a) Królestwo Polskie b) Wielkie Księstwo Litewskie Rozdział 2. W przededniu reformacji 1520–1548 Rozdział 3. Reformacja 1548–1573 Rozdział 4. Reformacyjne programy polityczne Rozdział 5. Równouprawnienie 1573–1606 Rozdział 6. Tolerancja dla niekatolickich mniejszości 1606–1658 Rozdział 7. Spóźniona katolicka konfesjonalizacja Zakończenie Indeks nazwisk Nierozwinięcie inicjałów imion oznacza, że dana osoba występuje jedynie w opisach bibliograficznych Abel G. 208 Abraham 586 Abraham W. 413, 496 Achremczyk S. 450, 458, 462, 530, 543, 548 Aconcio Giacomo (Acontius) 147 Acquaviva Claudio 126, 554 Acton John Emerich 33 Adamiak E. 223 Adolf von Nassau 66 Aegidius Romanus (Idzi Rzymianin, Egidio Colonna) 65, 71, 72 Agricola Johannes 291–293 Agricola Rudolf 301 Ailly Pierre d’ 75 Alançon François d’ 203 Aland K. 56 Alberus Erasmus 178 Albrecht Alcybiades Hohenzollern 268 Albrecht D. 351, 353–355, 357 Albrecht Fryderyk Pruski 294–296 Albrecht Habsburg 381 Albrecht Hohenzollern 46, 96, 219, 220, 225, 235, 289, 290, 438, 447, 451, 458, 465, 472, 482, 483, 520 Albrecht V Wittelsbach 342, 349, 351, 352 Albrecht Wettin 260 Alcalá Á. 114 Aleandro Girolamo 221, 361 Aleksander I Jagiellończyk 421, 426, 496 Aleksander III 59 Aleksander IV 53 Aleksander VI 422 Aleksandrowicz P. 479 Aleksy Michajłowicz 635 Alexandrowicz Stanisław 428, 486, 567 Ališauskas U. 424 Allen J. W. 182, 187, 665 Alsted Johann Heinrich 257 Althusius Johannes 200, 205, 212, 243–246, 250, 257, 286, 304, 330, 614 Alton C. W. D’ 157 Altorili Antonio 118 Álvarez de Toledo y Pimentel Fernando, diuk de Alva (Alba) 364, 366, 367 Ambroży z Mediolanu św. 54 Amelia Elżbieta Heska 287 Ammirato Scipione 206 Amon K. 341 Amsdorf Nikolaus von 178, 263 Anastazjusz I 56 Ancuta Maciej 654 Anderson M. W. 156 Andreae Jakob 269, 277 Andreae Johann Valentin 277, 278, 279, 302, 310 Andrusiak M. 615, 641 Andrzej z Przasnysza (Prażmowski, Prasmovius) 457 Angermeier H. 336 Anghiera Pedro Martyr d’ 146 Anna Habsburżanka 342 Anna Jagiellonka 332 Anna Maria z Wittelsbachów 342 Anna św. 428, 450 Anna Wazówna 547, 599 Anna z Hohenzollernów 294 Antholz H. 243 Antkowiak J. 59, 91, 221 Antoine de Bourbon 189 Antoni Ulryk Pfalz–Sulzbach 255 Anusik Z. 125, 210, 554 Arbor A. 217 Aretius Benedict 244 Arias Montano Benito Benedicto 117 Arminius Jacobus 392, 393, 395 Arnisäus Henning 242, 257 Arnold Beniamin 655 Arnold U. 435, 436 Arnoldi Henrik 398 Artemij 560, 561 Arumaeus Dominicus 264 Arystoteles 62, 64, 70, 74, 92, 95, 145, 159, 76, 177, 186, 242, 420, 498, 517 Asch R. G. 212, 253, 408 Aschcraft R. 671 Aschoff H.–G. 235 Assendelft Willem van 374 Aubert R. 49, 544 Auerbach I. 330 August I Wettin 264, 268, 269, 270, 271, 277, 304 August II Wettin (Fryderyk August) 31, 254, 255, 272, 299, 642, 652–655, 657, 673 August III Wettin 254, 642, 652, 657 Augusta Jan 318 Augustijn C. 99, 133–137, 141 Augustyn z Hippony św. 36, 54, 55, 58, 62, 64, 65, 105, 114, 140, 160, 180, 196 Augustyniak U. 50, 51, 489, 547, 569, 577, 592, 593, 595, 596, 602, 604, 612, 616 Augustynowicz Ch. 563 Aurifaber Johann 263 Axer J. 616 Ay K.–L. 351 Backhause M. F. 363 Backvis C. 420, 616 Baczewski S. 589 Baczkowski K. 561 Bagchi D. V. N. 102, 157 Bahlcke J. 41, 166, 198, 206, 236, 254, 299, 317–323, 325–330, 338, 537, 646, 647 Bainton R. H. 113, 129, 130, 148, 150 Bąkowska E. 45 Bal Jan 606 Bałaban Dionizy 636 Bałaban Gedeon 570, 581 Bałakier E. 468, 470, 476 Balcerek E. 22 Baldensperger W. 186, 187 Baliński Jan 435 Balzer O. 432, 435, 436, 438, 440–443, 450, 668 Banach A. K. 488, 499, 543 Banaszak M. 485 Bangs C. 383, 393 Baranowicz Łazarz 639 Baranowski Wojciech 570 Barbara Radziwiłłówna 460–462 Barbara św. 450 Barbeyrac Johannes 407 Barclay William 191, 197, 202, 204 Bardach J. 49, 411, 428, 487 Barłowska M. 607 Baron A. 75, 121, 229 Baron H. 106, 172, 185, 188, 189, 231 Baronas D. 424 Baronio Cesare 123 Barta G. 661 Bartel O. 46, 445, 454, 465, 482 Barteleit S. 165 Barth K. 53 Barth P. 105, 188, 515 Bartłomiej św. 170, 181, 191, 193, 197, 199, 221, 492, 497 Bartnicki A. 478, 552, 642 Barton F. 348 Bartoszewicz A. 54 Bartsch Fryderyk 573, 590 Barwiński E. 547, 556 Barycz H. 208, 423, 442, 446, 448, 451, 453, 456, 459, 461, 464–466, 472, 476, 505–507, 523, 529, 546, 550, 557, 596, 643, 647 Barłowska M. 617 Basaj M. 593 Bassano Francesco Negri di 149 Bast R. J. 86, 90 Baszkiewicz J. 34, 43, 170 Batocki Jan Tortyłowicz 450, 451 Batten J. M. 165 Battles F. L. 105 Baudoin François 366 Baudouin de Courtenay J. 18 Bauer J. 108, 109, 112, 115, 187 Baum G. 114 Baumer M. E. 136 Baumgart P. 282, 299, 300 Baumgarten J. M. 327 Baumgartner Johannes 178 Bawon św. 365 Bayle Pierre 24, 158, 160, 190, 405, 665, 672 Bayley Ch. 73 Bazylik Cyprian 520 Bażyńska–Chojnacka K. 117 Beales D. 346, 347 Becanus Martin 210, 554 Beck Christian August 348 Becker B. 114, 152, 208 Becker J. 510 Becket Thomas 58, 65 Bečková M. 647 Bednarski S. 553 Beeke J. R. 39, 400 Beer B. L. 180, 181 Begert A. 316 Behme T. 256 Behnen M. 211, 243, 252, 256 Behringer W. 252, 356 Bejczy I. 34, 64 Bełch P. 63 Bellarmino Roberto 127–129, 168, 185, 202, 340, 356, 553–555, 588, 616 Bem E. 478 Bem K. 373, 375–379 Bembus Mateusz 579, 588–590, 592, 616 Bendza M. 581, 640–642 Benedict P. 17–19, 43, 44 Benedykt XIII 75 Benon z Miśni św. 266 Benrath G. A. 163, 164, 286, 304 Bérenger J. 43, 45 Berg J. van den 183, 398, 402, 406 Berger K. 81 Bergius Johann 298–299 Bergsma W. 370 Berkvens–Stevelinck Ch. 18, 29, 161, 208, 371 Bernard Wettin Weimarski 264, 265 Bernard z Clairvaux 58, 72 Berner U. 54 Berszadskij S. A. 425 Berthelier Philippe 114 Berthoud G. 105 Besier G. 24 Betke Joachim 166 Beveridge H. 105 Bèze Théodore de (Beza) 104, 113, 151–153, 155, 163, 184, 189, 190–194, 196–198, 200, 203, 304, 330, 383–385, 497 Biandrata Giorgio (Blondrata) 448, 450, 523 Bidlo J. 547, 555 Biel Gabriel 76, 84 Bielański S. 206 Bielecka J. 648 Biéler A. 112 Bieniarzówna J. 546 Bieńkowski L. 73, 411, 538, 550, 559, 567, 586, 608, 635, 641 Bierzanek R. 203 Bietenholz P. G. 135, 139, 140, 148, 154, 155, 166, 629 Bijl M. van der 406 Bildheim S. 186, 193, 195, 197, 212, 242, 243, 252, 282, 285–287, 305–307, 330, 367, 368 Bilhöfer P. 311 Billewicz Melchior Jan 643 Bilney Thomas 157 Binder L. 661 Bindseil H. F. 176 Bireley R. 125, 206, 211, 212, 252, 340, 344, 356 Birkowski Fabian 579, 589 Birnbaum N. 99, 100 Birtsch G. 300 Biskup M. 431, 434, 437, 439, 659, 673 Bizer E. 406 Black A. J. 75 Black J. 26 Blane A. 559 Blarer Ambrosius 274 Blaschke K. 229, 266, 268, 270 Błaszczyk G. 424–427, 451 Blécourt A. S. de 368 Bleinstein F. 71 Bleznik D. W. 117 Blickle P. 41, 101, 231, 248, 262 Blockmans W. 361 Bloom H. W. 367, 399, 403, 404 Blotius Hugo 334 Bock G. 206 Bocken I. 132 Böckenforde E.–W. 10, 64, 145, 168, 169, 213 Boczar M. 65 Böddeker H. E. 402 Bodin Jean 202–204, 208, 211, 243, 614678 Bodniak S. 435, 463, 473–475, 514, 516–518, 548 Boétie Etienne de La 197, 198 Boeyens Adrian Florenszoon 361 Bogerman Johannes 384 Bogucka Maria 48, 98, 431, 432, 436, 438, 474, 483, 545, 619 Bohatec J. 107–110, 113, 116, 185–187, 189 Bohumatka Szczęsny 567 Bojanowski Stanisław 458, 465 Bolestraszycki Światopełk Samuel 599, 600, 622 Bolognetti Alberto 539, 563 Bolseck Jérôme–Hermès 113 Bömelburg H.–J. 9, 206, 295, 317, 574, 580, 604, 646 Bona Sforza 448, 451, 455, 471 Boner Jan 466, 473, 545 Bonerowie rodzina 450, 457 Bonger H. 155 Bongiovanni Berardo 477, 479 Bonhomini Giovanni Francesco 320 Bonifacy VIII 70, 71 Bonnefon P. 197, 198 Boquin Pierre 303, 304 Bor P. Ch. 365, 369 Borawska T. 431, 435, 447 Borawski P. 424 Borecki Hiob (Jow) 586 Borowiak A. 21, 53 Borowik J. 540 Borowski A. 617 Borromeo Carlo (Karol Boromeusz św.) 36, 118, 206 Bortnik I. 560, 561 Boryskowicz Izaak 586 Bosbach F. 228 Bocskai István 321 Botero Giovanni 206, 340, 553 Bots H. 18, 407 Böttcher D. 174, 224 Boucher Jean 197, 203, 204, 665 Bouman C. A. 49, 444, 463, 544 Boureau A. 72 Bourg Anne du 197 Bouwsma W. J. 104, 108, 109, 111, 112, 115, 187, 188 Bowler G. 180, 181 Brady T. A. Jr. 143, 217, 218, 225, 226, 231, 232 Brancaccio Lelio 119 Brandi K. 234, 247, 334, 351, 353, 364 Brandt Bartłomiej 447 Branicki Sebastian 449 Braudel F. 27, 221, 227, 364 Brecht M. 83, 94, 178, 276, 279 Breen Daniel de 528 Breismann Johann 431 Breitling R. 355 Brendle F. 30, 199, 246, 275, 661 Brenz Johannes 88, 96, 133, 138, 150, 275–277, 283, 284, 301, 469 Brès Guido de 362 Breslow M. A. 182 Bretschneider C. G. 93, 176 Brien Ch. H. O’ 348 Brinkmann G. 163, 164 Broadhead Ph. 86 Brock P. 526, 629 Brockelmann B. 100 Brodick J. 127 Broek J. van den 378 Broeyer F. G. M. 400 Bromley J. S. 365 Broniewski Marcin 557, 566, 572, 573, 579, 581–583, 593, 594 Bronikowscy rodzina 658 Brown F. S. 158 Brown S. J. 125 Brown rodzina, wicehrabowie Montague 40 Brożek M. 154, 529, 625 Brück Georg 262 Brückner A. 430, 464, 507, 508, 524, 566 Brudzowski Mikołaj 464 Bruijn J. de 398 Brully Pierre 362 Brüning A. 47, 479, 489 Brunner O. 24 Brus von Müglitz Antonín 319, 320 Brutus Celt Stephanus Junius 192–194, 197, 204 Brutus J. 184 Brzeziński S. 554679 Brzostowski Konstanty 656 Brzostowski T. 134 Bucer Martin 99, 103, 106, 133, 143–145, 172, 179, 180, 186, 189, 225, 230, 232, 266, 281, 283, 301, 302, 503, 510 Buchanan George 183, 184, 197, 204 Buchholzer Georg 291 Buchner W. 117, 124–127, 203 Buchwald–Pelcowa P. 432, 438, 442, 444, 612, 617 Buck A. 39, 92, 134 Buck L. P. 110 Bücking J. 337 Budka W. 492, 511 Budny Szymon 507, 520, 526, 536, 560 Budzyński Stanisław 506 Bues A. 41, 484, 541 Bugenhagen Johannes 172–174, 176, 436 Buisson F. E. 148–150 Bukowski J. 46, 439, 442, 444, 446, 448, 449, 451, 458, 460, 462–464, 466, 468, 470, 471, 473, 475 Buława J. 434 Bullinger Heinrich 103, 179, 182, 477, 489, 511, 521, 522 Bunge W. van 401, 405 Burckhardt C. J. 663 Burke P. 160 Burkert G. R. 333, 342 Burkhardt J. 219, 222, 223, 236, 238, 240, 247, 257, 357 Burnett A. N. 144, 148 Burns J. H. 196, 393, 665 Burr George Lincoln 150 Bursche E. 35, 453, 456, 529, 577 Bursche J. 46 Burtin M.–P. 240 Busch E. 105 Bußmann K. 253 Butterfield H. 32, 33, 55, 211 Butterwick R. 660 Buxbaum E. M. 354 Bůžek V. 320 Buzogany D. 93 Bylandt zu Rheydt Jülich Ottheinrich von 293, 304 Bylina S. 415 Byliński J. 557, 566, 573, 579, 581–583, 593, 594 Bythner Bartłomiej 614 Bzowski Abraham 579 Camblak Grzegorz 426 Caccamo D. 450 Cahil R. A. 284 Calixt Georg (Calissen) 136, 164, 613 Calov Abraham (Kalau) 164, 613 Camerarius Philipp 241 Camerarius Joachim 267, 274 Camerarius Ludwig 310, 312, 330 Cameron E. 239 Campbell C. 65 Campeggio Lorenzo 139, 318, 333, 349 Canisius Pieter (Kanizy) 247, 353, 354, 475, 545, 548 Canning J. 72 Capito Wolfgang 133, 136, 144, 225 Carafa Carlo 462, 471, 475, 485 Careth A. 346 Cargill Thompson W. D. J. 86 Carlowitz Georg von 266 Carney F. S. 244 Caroll–Najder H. 657 Carr R. 25 Carranza y Miranda Bartolomé 118 Caspar E. 58 Cassander Georg 162 Castellion Sébastien (Chatillion, Castallio) 113–115, 146, 148–154, 208, 481, 500 Castro Alfonso de 117 Cedrowscy 643 Cegielski T. 278 Celsi Mino 153 Celtis Konrad 301, 332 Cetnarowicz A. 661 Champion J. A. 669 Charon Pierre 160 Charpentier Pierre 197 Chełmski Marcjan 449, 634 Chełmski Remigian 457 Chemnitz Bogislaus Philipp von 252 Chemnitz Martin 277 Chenevière M. E. 108, 185, 186 Chlewiński Z. 21 Chmaj L. 513, 527–529, 590, 599, 600, 604, 611, 612, 624–628, 630, 631 Chmielnicki Bohdan 615, 621, 622, 634, 635 Chodkiewicz Hieronim 485 Chodynicki K. 413, 428, 563, 569, 585, 592 Choińska–Mika J. 598 Choisy E. 150 Chojnacki P. 117 Chomętowski W. 480, 531 Chomicki G. 617, 629 Chomik P. 566 Chowaniec C. 584 Chrapowicki Jan Antoni 633, 637 Chrin A. 563 Chrisman M. U. 144 Christ G. 30, 255 Christian O. 169, 662 Chrzanowski I. 442, 462 Chrząstowski Stanisław 619, 620, 622, 632 Church W. F. 44 Chynczewska–Hennel T. 428, 615, 636 Chyträus David 277, 335, 343 Ciapiński Wasyl 560 Ciara S. 318, 319, 323 Cichowski Mikołaj 631, 632 Cieciszewski Wojciech 50, 577 Cieślak E. 436, 437 Cinal S. 101 Clapmar Arnold (Klapmeier, Clapmarius) 256 Clericus J. 136 Clotz H. L. 373 Coccejus Johannes (Koch) 401, 402, 625 Cochrane E. W. 36 Cohen H. J. 30, 250 Coleman D. 118 Colhaes Caspar Janszoon 389 Coligny Gaspard de 497 Commendone Giovanni 334, 479, 481, 492 Conrads N. 327 Conring E. 396 Conring Hermann 162, 256 Contarini Gasparo 475 Contzen Adam 128, 252, 356 Conze W. 24 Coornhert Dirck Voolckertszoon 146, 155, 209, 210, 365, 389, 398, 402, 625 Coppens J. 136 Costa Pierre 407 Court de la rodzina 669 Court Johan de la 213, 403, 404 Court Pieter de la 213, 403, 404, 405 Covarrubias Diego de 117 Cracow Georg 269 Crahay R. 348 Cranmer Thomas 180 Crell Johann 625, 627, 628 Crnić Toma zw. Niger 443 Cromwell Olivier 165 Cruciger Feliks 446, 449, 459, 460, 465 Cruciger Caspar 176 Cunitz E. 114 Curione Celio Secondo 149, 151 Curtis W. T. 147 Cyceron 208, 417, 420, 498 Cygan M. J. 613, 615 Cynarski S. 451, 453, 463, 465, 468, 470, 480 Cyprian Ernst Salomon 165–166 Cytowska M. 137, 139, 141, 157, 663 Czacharowski A. 44, 238 Czajkowski M. 53 Czapliński W. 480, 495, 583, 590, 600, 602, 607, 609, 623, 624 Czarnkowski Wojciech Sędziwój 488 Czartoryscy rodzina 581, 650 Czartoryski August 648 Czechowic Marcin 506, 523–526, 536, 616, 625 Czechowicz A. 206 Czema Achacy (von Zehmen) 447, 480, 483 Czema Fabian 483, 588 Czeppe M. 658 Czermak W. 428 Czetwertyński Światopełk Hrehory (Gedeon) 640 Czetwertyński Światopełk Stefan (Sylwester) 642 Czubek J. 573 Czyż Jan 595 Ćwikła L. 413, 422, 426, 582, 609, 640, 641, 659, 660 Čechura J. 309, 311 Dąbkowa–Kujko J. 616 Dąbrowski P. 496 Dam H.–J. van 394, 396 Dąmbska I. 158–160 Damm H. J. 212 Daneau Lambert 197–199, 201 Daniel prorok 107, 186, 189 Daniel T. 272 Danner D. G. 183 Dante Alighieri 67–70, 218 Dantyszek Jan 146 Darda–Staab R. 81 Darowski R. 589 Dathenus Petrus (Pieter Datheen) 305, 362 Daugirdas K. 498 Daussy H. 193 David Z. V. 146, 318–321, 323 Dawid król 162 Dawson Ch. 73 Dawson J. E. A. 182, 183 Dębek I. 81 Dębiccy rodzina 649 Dębiński Jan z Dębion 638 Debora prorokini 182 Decjusz Justus 438, 446, 453 Decjuszowie rodzina 449, 450 Dee John 194, 310 Degiel R. 587, 643 Delius H. U. 178 Delius W. 290, 291, 294 Dellsperger R. 165 Delumeau J. 43, 45, 119, 120, 128, 218 Dembiński B. 469, 480 Dembiński Walenty 466, 490 Denhoff Kasper 547 Dennert J. 192 Denzer H. 256 Deruga A. 28, 642, 660 Derwich M. 77 Deursen A. Th. Van 366, 369, 371, 386, 388, 393 Deventer J. 253, 254, 327, 646, 673 Dickinson J. 65 Dickman F. 253 Dickson P. G. M. 348 Diedriks H. 380, 391 Dietrichstein Siegmund von 341 Diller Michael 303, 305 Dixon S. 292 Długosz J. 566, 617 Długosz T. 603 Długosz–Kurczab K. 522, 541 Dłuski Mikołaj 456 Dmitriev M. V. 560, 562, 563 Dobeneck Johann (Cochlaeus) 444 Dobrowolska W. 578 Dodge G. H. 165 Dogiel M. 540 Dohna Abraham von 295 Dohna Aleksander von 298 Dohna Fabian von 295, 307 Dohna rodzina 295, 297 Dollinger H. 356 Döllinger I. von 225 Domański J. 137, 147, 416, 664 Domosławscy rodzina 643 Dooren J. P. van 367 Dorohostajski Krzysztof 565, 573 Dorohostajski Mikołaj 520 Doroszenko Petro 639, 640 Dorota Maria Anhaltska 265 Dorota z Oldenburgów 305 Dorsten J. A. van 389 Doumergue É. 115, 185 Dowiat J. 514, 658 Dowling M. 180, 181 Drabina J. 413 Dreitzel H. 179, 212, 242 Drieberge Johannes 407 Drohojowski Krzysztof 634 Dubas–Urwanowicz E. 564 Dubel L. 58 Dubingowicz A. 499 Dubingowicz Stanisław 499 Dubiński A. 424 Dubois Pierre 70 Dubrow H. 180 Duchhardt H. 42, 43, 162, 212, 239, 253, 257, 272, 355, 408 Ducreux M.–E. 323 Dudycz Andrzej 140, 240682 Dueck A. J. 225 Duifhuis Hubert 375 Duits H. 366 Duke A. C. 296, 365, 369, 372, 385 Duker A. C. 399 Dülmen van R. 130, 131, 217 Dulski Jan 521 Dury John 164–166 Duso G. 304 Dwornicka I. 421, 493, 496, 543 Dworzaczek W. 491, 588 Dworzaczkowa J. 437, 455, 543, 591, 619, 623, 646, 655 Dybaś B. 539–541 Dygdała J. 657, 673 Dygo M. 317, 484, 569, 595 Dykema P. A. 218 Dyl J. 462 Dylągowa H. 564 Dyr J. 632 Dyson R. W. 65, 71 Dziaduski Jan 464, 505 Dziadzio A. 10 Działyński A. T. 479, 486 Działyński Kasper 611 Dziechcińska H. 616 Dzięgielewski J. 458, 493, 494, 537, 543, 544, 591, 604, 606, 609–611, 613, 615 Dzierzgowski Mikołaj 447, 448, 457, 460, 463, 475 Dziewoczka Onisifor 562 Dzwigala W. 12 Ebel J. 277 Ebeling G. 90 Eberhard III Wirtemberski 278 Eberhard Ludwik Wirtemberski 279 Eberhard W. 17, 328, 329, 417, 537 Eck Johannes 221, 222, 230, 265, 349 Eck Leonhard von 349, 350 Edel A. 355 Edel S. 165 Eder K. 333, 335 Edward II Plantagenet 66 Edward VI Tudor 38, 39, 145, 180, 509 Edwards D. 26 Edwards M. U. 103 Eggenberg Hans Ulrich 340 Egli E. 100–102 Ehbrecht W. 141, 378, 391 Ehem Christoph 305 Ehmer H. 273 Ehrenpreis S. 295 Eickels Ch. Von 328 Eijnatten Joris van 405–407 Eire C. M. N. 111 Eisenstein E. L. 219 Ekes J. 416, 517 Eleonora Katarzyna Hessen–Eschwege 287 Eleonora z Hohenzollernów 294 Elgersma Rupert 290 Elias Norbert 36, 238 Elkan A. 36 Elsner Johann Gotlieb 645, 648, 649 Elton G. R. 39 Elżbieta Karolina z Wittelsbachów 298 Elżbieta Duńska 290 Elżbieta I Tudor 38–40, 125, 147, 180, 182, 183 Elżbieta św. 436 Elżbieta Heska 307 Elżbieta Orańska 309 Elżbieta z Wittelsbachów 610 Elżbieta ze Stuartów 310, 311 Emanuel Filibert Sabaudzki 363 Emerson E. H. 186 Enden Franciscus van der 404 Engammare M. 187 Episcopus Simon 398, 625 Erastus Thomas (Lüber) 204, 205, 303 Erazm z Rotterdamu 92, 99, 117, 118, 132–141, 143–148, 150, 151, 153, 155, 157, 159, 161, 162, 186, 208, 221, 230, 232, 239, 360, 389, 401, 402, 500, 513, 663, 664 Erbe M. 166 Erichson A. 186, 187 Ernest August Hanowerski 31, 255 Ernest Habsburg 336, 337, 381 Ernest Hessen–Rheinfels 255 Ernest Kliwijski 294 Ernest Wettin 259, 260, 264 Ernest August Welf 166 Eryk I Welf 223 Eryk II Welf 228 Eßer H. H. 304 Estes J. M. 83, 84, 86, 87, 89–94, 96, 138 Estko Jakub Michał 654 Estreicher K. 113 Eugeniusz IV 76 Evans R. J. W. 179, 199, 318, 322–324, 331, 332, 336, 337, 339 Evenhuis R. B. 373 Ezechiasz prorok 92 Ezofowicz Abraham 425 Ezofowicz Michał 425 Ezofowicze rodzina 425 Faber E. 347 Faber Johann (Fabri, Heigerlin) 138–139, 146, 162, 208, 333 Fabian E. 225 Facca D. 199–201, 204, 614 Falińska M. 449 Fałkowski W. 54 Farel Guillaume 273 Farnese Alessandro 381 Farthing J. L. 84 Fata M. 199, 661 Faunt Artur 543 Febvre L. 131 Feist Hirsch E. 152 Felczak Wacław 661 Feldman J. 652–654, 656, 673 Feldmanowa M. 25 Félice P. de 199 Ferber Eberhard 435 Ferber Konstanty 483 Ferdynand I Habsburg 138, 146, 227, 228–230, 266, 274, 318–322, 325, 328, 331–334, 336, 341, 342, 349, 350, 351, 454 Ferdynand II Habsburg 210, 252, 253, 271, 278, 311, 312, 322, 327, 337, 338–342, 344–346, 355 Ferdynand III Habsburg 278, 340 Ferenc M. 451 Ferguson W. K. 140 Fernández Álvarez M. 91, 221 Ferrarius Montanus Johannes 179 Ferreri Gualdafieri Zacaria 432–434, 440, 442, 444, 450 Ferrone V. 23 Févre J. 128 Ficino Marsilio 161 Fijałek J. 413, 451 Filalet Krzysztof 566 Filaret 586 Filimonowicz Metody 639 Filip Heski 174, 179, 225–227, 274, 281–284, 307 Filip II Habsburg 27, 117, 118, 123, 221, 363, 364, 366, 368, 370, 377, 381 Filip IV Piękny 70, 71 Filip Młodszy 284, 285 Filipczak–Kocur A. 598 Filipowski Hieronim 456, 503, 523, 524 Filips Dirk 361 Filips Obbe 361 Finkel L. 469 Finsler G. 100, 101 Firlej Andrzej 568, 600, 621 Firlej Jan 488 Firlej Mikołaj 488 Firlejowie rodzina 457, 595 Fitych T. 591 Fiutak S. 71 Fix A. 405 Fukuda A. 669 Flaczyński F. 469 Flemming Jakub Henryk 653, 654 Flinn Ch. 184 Floria B. N. 562, 586 Florovsky George 559 Focjusz 426 Fois M. 471 Ford J. T. 205 Fors Freeman D. 249 Forster M. 315 Fortescue John 75 Fox J. 11 Foxgrover D. L. 105 Frącki E. 442 Frąckiewicz Radzymiński Stefan 633 Fraenkel P. 230 Frame D. M. 158 Francek J. 324, 673 Franciszek I de Valois 107 Franciszek II de Valois 46, 187 Franck Sebastian 149, 150 Franco de Franco 591, 592 François E. 255 Françon M. 18 Frank G. 661 Frankenstein A. 158 Frankiewicz Cz. 470, 471 Franklin J. H. 104, 192, 196, 203 Franz E. G. 282 Franz I von Waldeck 228 Franz M. 87 Frauenholz E. von 240 Fraunberg Ladislau von 352 Frede Henning 178 Freitag W. 235 Freudenberg M. von 30, 141, 243 Frey Ch. 101, 102, 113 Freyberg 352 Frick D. 424, 603 Friedeburg R. von 88, 93, 171, 176, 177, 179, 338, 367 Friedenthal R. 83, 84, 90, 99, 133, 217, 219–221, 225, 260 Friedrich C. J. 243, 244 Friedrich Hessen–Eschwege 287 Friedrich K. 414, 537 Frijhoff W. 29 Frisius Filip 603 Froben Johann 148 Fröschl rodzina 352 Frost R. J. 537 Fryderyk Henryk Orański 398, 399 Fryderyk Heski 288 Fryderyk I Barbarossa 59 Fryderyk I Hohenzollern 166, 299 Fryderyk I Wirtemberski 277, 278 Fryderyk II Heski 288, 289 Fryderyk II Hohenstauf 59, 61, 156 Fryderyk II Hohenzollern 254, 300 Fryderyk II Wettin 259 Fryderyk II Wittelsbach 301, 302 Fryderyk III Pobożny Wittelsbach 303–306, 314 Fryderyk III Mądry Wettin 88, 171, 220–222, 224–226, 261, 262 Fryderyk IV Wittelsbach 307–310 Fryderyk Ludwik Wirtemberski 279 Fryderyk Szwedzki 288 Fryderyk V Wittelsbach (Fryderyk I Czeski) 252, 278, 298, 308–313, 322, 331, 611 Fryderyk Wilhelm Hohenzollern 237, 251, 298, 299, 619 Fryderyk Wilhelm Weimar–Altenburg 271 Fryderyk z Montbéliard 249 Fulbrook M. 276, 279, 299 Fuller T. 9, 160 Furiò Ceriol Fadrique 117 Gabriel (Gabor) Bethlen 166 Gabriëls J. 391 Gachard L. P. 367 Gajda L. 550 Galezjusz I 56 Gall L. 228 Galli S. 118 Gallice Calvetti C. 154 Gallinus Marcin 446, 451 Gallus Nikolaus 178 Gamrat Piotr 442, 448, 457 Ganoczy A. 105 Gantkowski Bartłomiej 462 Garber K. 326 Gardiner Stephen 180 Gargett G. 673 Garnett G. 194 Garret Ch. H. 180, 183 Gąsiorowski S. 533 Gaston Orleański 602 Gasztołdowie rodzina 452 Gattinara Mercurino Arborio di 145, 146 Gawlas S. 317, 484, 569, 595 Gawlick G. 670 Geanakoplos D. J. 55 Geiger M. 165 Geisendorf P. 190 Geizkofler Zacharias 240 Geldenhouwer Gerard 133 Gelder E. van 380 Gelderen M. van 155, 206, 210, 257, 390, 402, 403, 496, 669 Geldorp Goswin 384 Geldsetzer L. 147 Gelumbeckaitė J. 541 Gemma T. 432 Gentillet Innocent 197 Gerber B. 280 Geremek B. 514 Gerhard Johann 97, 210, 264 Gericke Paul 536, 557 Gericke W. 296 Gerken Heinrich 178 Gerson Jean Charlier de 75, 76 Gerstmann Andreas 240 Gerstmann Martin von 326 Gesualdo Scipione 119 Geyl P. 399 Gibbon Edward 671 Giedymin 424 Gierczyński Z. 158, 159 Gierke Otto von 212, 244 Gierowski J. A. 51, 411 Giese Tiedemann 447 Giesey R. F. 193, 194, 196 Gieysztor A. 514 Gigler Andreas 342 Gilmont J.–F. 108, 114 Ginzburg C. 139 Glemma T. 434, 447, 483, 591, 611 Gliczner Erazm 557 Glinka A. 552 Gliński Krzysztof 459 Głogowski Paweł 444 Glymes Johannes van 364 Gmiterek H. 459, 542, 547, 600, 610, 647 Gnaphaeus Wilhelm 447 Gniewosz Wojciech 621 Goede Pouwels Claeszoon de 374 Goertz H. J. 218 Goeters J. F. G. 248 Goetz W. 352, 353 Goldberg Jakub 425 Goldie M. 393, 665 Goltzowie rodzina 658 Gomarus Franciscus 392, 400 Gómez Ruy 366 Goodman Christopher 181–183, 189 Gorajscy rodzina 600, 622 Gorajski Piotr 572, 573 Gorajski Zbigniew 596, 600, 619, 620, 622 Gorczyca K. 648 Gordon B. 114, 118, 148 Gordon R. J. 340 Górka Andrzej 455, 456, 464 Górkowie rodzina 449, 457 Górnicki Ł. 458, 466 Górny J. 219, 357 Górski K. 35, 414, 444, 454, 513, 515, 516, 523, 524 Górski Piotr 441 Górski Stanisław 460, 462 Gorzeński Jan 634 Goślicki Wawrzyniec 549, 550, 552 Gotthard A. 271 Govil V. M. 327 Grabowscy rodzina 658 Grabowski T. 93, 95, 96 Grafton A. 205 Graham Fred W. 103, 250, 303, 372, 401 Grala H. 317, 428, 484, 569, 595 Gray J. 34 Grayson J. C. 76 Greaves R. L. 182 Greengrass M. 165 Gregory B. S. 592 Grell O. P. 27, 44, 148, 233, 239, 255, 316, 390, 482, 542, 658, 662, 668, 671, 672 Greschat M. 143, 144, 230, 232 Grey Jane 180 Greyerz K. von 37, 246, 390 Griffith G. 371 Grimaldi Girolamo 641 Gritsch E. W. 86 Grobis J. 202 Grochowski Achacy 599, 606, 607 Grodzicki Stanisław 562 Grodziski S. 421, 493, 496, 543, 557, 583, 585 Groenendijk L. F. 380 Groenhuis G. 365, 397 Gromska D. 627 Gropper Johannes 145, 230 Grosjean A. 649 Gross F. 22 Grossman W. 211, 335, 339 Groth A. 435 Grothius Hugo (Huig de Groot) 161, 212, 394–396, 398, 401, 404, 528, 626 Grudziński Zygmunt 588 Grumbach Wilhelm von 264 Gruszczyńscy rodzina 650 Gruszecki S. 491, 492, 494, 496, 498, 543 Grużewscy rodzina 643 Grynaeus Johann Jakob (Grynäus) 148, 310 Grzebień L. 125, 206, 578, 638 Grzegorczyk J. 11 Grzegorz I Wielki 57 Grzegorz IX 61 Grzegorz Paweł z Brzezin 454, 465, 482, 523, 524 Grzegorz VII 57, 58 Grzegorz XI 413 Grzegorz XII 75 Grzegorz XIII 122 Grzegorz XV 312 Grześkowiak–Krwawicz A. 74, 542, 656, 658 Grzybowski S. 29, 43, 49, 454, 469, 492, 493, 495, 497, 498, 502, 543, 660 Grzybowski W. 461, 531, 581 Gudziak B. 563 Guggisberg H. 24, 26, 32, 81, 114, 115, 138, 148, 149, 151–153, 239, 666 Guicciardini Francesco 205, 206 Guise François de 497 Güldensztern Zygmunt 632 Güldner G. 209, 210, 369, 398 Günther Wolfgang 287 Gustaw Adolf Waza 254, 271, 278, 287, 313, 577, 602 Guy J. A. 156 Guzowski J. 450, 458, 462, 530, 543, 548 Guzowski P. 583 Gwizjusze rodzina 189 Haake P. 31 Habsburg Karol 327 Habsburg Maksymilian 240 Habsburgowie 31, 87, 116, 119, 123, 221, 228, 236, 240, 247, 253, 254, 265, 268, 271, 275, 276, 295, 302, 316, 318, 321–323, 325, 326, 328, 330–332, 334, 337, 338, 340, 341, 344, 346, 349, 350, 360, 534, 550, 551, 555, 611, 672 Haemstede Adrianus de 147 Hadrian VI 353, 361, 434, 443 Hagen K. 186 Hägglund B. 134 Hahn P.–M. 31, 298 Haigh Ch. 39–41 Hajdukiewicz L. 46 Halecki O. 427, 429, 470, 472, 477, 480, 487–490, 544, 545, 564 Halpern–Myślicki I. 670 Hamm B. 81, 84 Hammann G. 144 Hammerstein N. 169 Hancock R. C. 108, 112 Hancock A. O. 281 Hanusiewicz M. 577 Harasimowicz J. 42, 51, 239, 595 Harc L. 10 Harrington J. F. 42, 246 Harrington James 669, 671 Harrisville R. A. 83 Hartleb K. 451, 467, 469 Hartlib Samuel 165 Hartman U. 118 Has Hanz 341 Hassinger E. 28, 33 Haug–Morit G. 263 Haugwitz Johann von 268 Hauser O. 299 Haustein J. 661 Hawort M. A. 139 Head R. C. 103 Headley J. M. 36, 146 Heal F. 39, 40 Healey R. M. 182 Heckel J. 91, 94, 97, 199 Heckel M. 234, 239, 241, 248, 252 Heer F. 163 Hegge Jakob zw. Finckenblock 436 Heilingsetzer G. 339 Heinemeyer W. 288 Heinrich G. 300 Heinrich W. 528 Heiss G. 335, 337 Helbing L. 146 Helcel A. Z. 621 Helk V. 548 Helmichus Werner 375 Hennin Maksymilian 368 Henryk Braunschweig–Lüneburg 234 Henryk Braunschweig–Wolfenbüttel 226 Henryk I Aviz 118 Henryk II de Valois 46, 113, 187, 188, 268 Henryk III de Valois (Henryk Walezy) 156, 195, 492, 496–498, 541, 543, 545 Henryk IV Burbon 43, 123, 251, 193, 307, 308, 665 Henryk Pobożny 266, 267 Henryk Stuart 126 Henryk VIII Tudor 38, 39, 125, 157, 489 Henryk von Nassau 305 Henryk Sachsen–Lauenburg 235 Henss W. 303, 304 Henze B. 145 Herbest Benedykt 562 Herburt Jan 578 Herburt Jan Szczęsny 578, 584 Hermann A. 45, 451 Heron A. 141, 243 Herrmann J. 226 Herwarth von Hohenburg Johann Georg 356 Herzig A. 247 Heshusius Tilemann (Hesshusen) 303 Hesselink I. J. 303 Heyzmann U. 415, 422 Hick J. 11 Hildebrandt E. 85, 91, 179, 181 Hillar M. 114 Hillebrand H. J. 139 Hinschius P. 93, 97, 217, 224 Hintze O. 293, 297 Hipolitowicz Paizjusz 586 Hitfeld Ambrosius 178 Hobbes Thomas 129, 158, 160, 185, 208, 213, 217, 256, 669 Hoe von Hoenegg Matthias 271 Hoen Cornelis van 361 Hoenonius Philipp Heinrich 242, 243 Hoffman Melchior 361 Hoftijzer P. G. 183 Hohenzollernowie 220, 235, 249, 251, 290, 292, 295–300, 309 Holeczek H. 135, 136 Holenstein A. 231 Holl K. 85 Holvoet A. 424 Hołówka J. 22 Holszański Paweł 451 Holtrop P. C. 113 Holtrup P. 398 Honert Johannes van den 406 Honselmann K. 219 Hooft Cornelis Pieterszoon 391, 392 Hoorn van 366 Höpfl H. 105, 106, 108, 110, 124, 127, 129, 186, 188, 190, 523 Hôpital Michel de l’ 153, 158 Hornberg Johann 291 Höß I. 174, 184, 191, 261, 299 Hotman François 104, 191–194, 196, 197, 203, 304 Hotson H. 165 Hoye W. 132 Hoyer H. 228 Hoyski Roman 588 Hozjusz Stanisław 442, 450, 456, 458, 460, 462, 463, 468, 480, 485, 487, 497, 511, 512, 516, 530, 543, 548, 549, 552, 553 Hryniewicz W. 615 Hubatsch W. 482 Hubmaier Balthasar 333 Hudson W. S. 180, 181 Hug Johannes 218 Hughes P. 114 Hüglin T. O. 243 Hugon de Lusignan 62 Hulda prorokini 182 Hulewicz J. 550, 596 Hulst Frans van der 361 Hunczak T. 563 Hunnius Aegidius 271 Hunter I. 256 Huppert U. 10 Hus Jan 75, 218, 221, 222, 265, 416, 439, 440 Huschke R. B. 95 Huseman W. H. 17, 18 Hutten Hans von 273 Hutten Ulrich von 134 Illyricus Matthias Flacius (Vlačić, Franković) 177, 178, 263, 268, 335 Ilski K. 54 Iluk J. 483 Immler G. 356 Ingen F. van 166, 666 Inglot M. 548 Ingrao Ch. W. 332 Innocenty I 55 Innocenty III 60 Innocenty IV 61 Innocenty XI 540 Isajewicz J. 561, 582 Iserloh I. 219, 349 Israel J. I. 18, 29, 161, 208, 359, 371, 391, 392, 398, 403–405, 668, 670–672 Ivanova L. 560 Iwan Groźny 479 Iwańczak W. 317 Izabela Habsburżanka 381 Izajasz prorok 101 Izdebiński Benedykt 457 Izdebski Z. 203 Izydor z Sewilli 64 Jabłoński Daniel Ernest 166, 272, 299, 647, 653, 656 Jagiellonowie 316, 420, 422, 426, 428, 438 Jagow Matthias von 291 Jaitner K. 123, 248 Jakub I Stuart 126, 183, 202, 310, 478 Jakub II Stuart 670 Jakub św. 375, 376 Jakub z Iłży 446, 450 Jakub z Obornik 440 Jakubowski–Tiessen M. 37 Jan Adolf Holstein–Gottorp 235 Jan Fryderyk Holstein–Gottorp 235 Jan Fryderyk II Wettin 225–227, 255, 261–264 Jan Fryderyk Wirtemberski 278 Jan II Zweibrücken–Veldenz 309 Jan III Sobieski 638, 641, 642, 652 Jan III z Jülich–Kleve 230 Jan Jerzy Brandenburski 293 Jan Jerzy I Wettin 252, 271 Jan Jerzy z Karniowa 294 Jan Kazimierz Koburski 264 Jan Kazimierz Waza 50, 618, 621–623, 630, 632, 633, 635, 636, 640, 668 Jan Kazimierz Wittelsbach 305, 306, 307 Jan Krystian z Brzegu 248 Jan św. 545 Jan von Nassau 377 Jan Stały Wettin 87, 88, 173, 174, 224, 262, 290 Jan Wilhelm Wettin 264 Jan Wilhelm Jülich–Kleve–Berg 294 Jan XXII 72–75 Jan z Bambergi 440 Jan z Kostrzyna 290, 292, 293 Jan z Koźmina 446, 451, 461 Jan z Salisbury 58, 65, 66 Jan Zygmunt Hohenzollern 31, 251, 293–298 Jan Zygmunt Kleve–Mark 295 Janaček J. 322 Janeczek A. 412, 423 Janiszewski–Mincer B. 569 Janse W. 249, 381 Janssen A. E. M. 359 Janssen H. 212, 244 Janusz III Piast Mazowiecki 441, 612 Januszowski J. 551 Japikse N. 368 Jaranowski Stefan 633 Jarczykowa M. 593 Jarmiński L. 546, 547, 557, 558, 565, 566, 568, 569, 587, 609 Jarosław Mądry 426 Jasiński Warłaam 640, 642 Jaskólski M. 66 Jasnowski J. 448, 451, 484, 486 Jean de Paris (Jean Quidort, Johannes de Soardis, Johannes Parisiensis) 71, 75 Jedin H. 36, 119 Jędrkiewicz E. 137, 154, 513, 514, 516–518 Jense W. 242 Jeremiasz prorok 102, 187 Jeremiasz II 562 Jerzy Braunschweig–Lüneburg 234 Jerzy Brodaty Wettin 220, 230, 265, 266 Jerzy Hohenzollern–Ansbach 173 Jerzy I Hessen–Darmstadt 284 Jerzy II Hanowerski 289 Jerzy Wettin 95, 145 Jerzy Wilhelm Hohenzollern 296, 298 Jerzy Wilhelm Piast 254 Jerzy z Podiebradów 265, 317, 325 Jeżewski W. 404, 670 Jezierski J. 450, 458, 462, 530, 543, 548 Jirkovský Jiří Dikast 311 Joachim Fryderyk Hohenzollern 251, 291, 293, 294 Joachim I Hohenzollern 219, 289, 290, 292 Joachim II Hohenzollern 230, 235, 290–293 Joachimowicz L. 115, 150, 670 Jobert A. 45, 48, 162, 439, 444, 489, 550, 553, 603, 615, 617 Jocher Wilhelm 252 Johnson T. 292 Jonas Justus 95, 173, 174, 267 Jones R. 372, 385 Jones R. L. 369 Jong O. J. de 367 Jonge Ch. de 162 Jonghe Franciskus de 366 Jonghe Johan de 366, 368 Jonson Burns L. T. 111 Jordan Spytek 466, 488 Jordt Jørgensen K. E. 557, 613 Jörger von Tollet Christoph 332 Jörger von Tollet Wolfgang 332 Joris David (Jan Joriszoon, Jan van Brugge) 148–150, 361 Józef II Habsburg 324, 347, 348, 357 Jozjasz prorok 92 Jóźwiak A. 55 Jóźwiak S. 105 Julian Apostata 54 Julianna Twerska 428 Juliusz Fryderyk Würtemberg–Weilting 278 Juliusz III 119, 124, 456 Junius de Jonghe Johan 194 Junius Franciscus (François Du Jon) 162 Junius Franciscus (François Du Jon) Starszy 305 Jürgensmeier F. 219 Jurieu Pierre 165 Justynian Wielki 56 Kabaja J. 490 Kaczmarczyk J. 634 Kaczorowski P. 10, 64, 145, 169, 602–604, 606, 608 Kądziela Ł. 12 Käegi W. 148 Kahle W. 45, 451 Kaiser M. 246, 673 Kąkolewski I. 41 Kałaj Daniel 638 Kałążny J. 537 Kałwa Piotr 423 Kalwin Jan 32, 35, 55, 67, 97, 103–116, 127, 132, 144, 149–153, 175, 179, 182, 184–191, 193, 196, 199, 200, 231, 243, 248, 281, 364, 383–385, 392, 393, 395, 448, 454, 455, 469, 472, 477, 485, 497–499, 509–511, 514, 515, 526, 528, 558, 582, 595, 625, 648, 663 Kamen H. 33, 117 Kamieniecki J. 560 Kamieniecki W. 427 Kamieński A. 289, 292, 295, 299 Kamińscy rodzina 643 Kamiński A. 636 Kamiński Krzysztof 656 Kaniewska I. 468, 475, 519 Kant Immanuel 672 Kantak K. 450 Kantorowicz E. H. 13, 57–60, 62, 64, 68, 69 Kantzenbach F. W. 135–137, 143, 162, 164, 223 Kaplan B. J. 375, 376, 384, 388, 390 Kappeler A. 563 Kapral M. 423 Karcan Jan 520 Karel z Žerotína 326, 330 Karliński Marcin 611 Karlstadt Andreas (Bodenstein) 88, 223, 261, 265 Karniński Stanisław Iwan 449, 489, 546 Karnkowski Stanisław 492, 543, 549, 550, 552, 565, 570 Karol Aleksander Württemberg–Winnenthal 255, 279 Karol Egmond 360 Karol Ferdynand Waza 621 Karol Filip Neuburski 314 Karol I Habsburg 221 Karol I Heski 288 Karol I Stuart 40, 76 Karol II Habsburg 334, 342–344 Karol IV Luksemburski 315, 320, 321 Karol IX Sudermański 597 Karol IX de Valois 191, 192, 492 Karol Ludwik Neuburski 313 Karol Teodor Pfalz–Sulzbach 314 Karol V Habsburg (Karol I) 85, 90, 91, 94, 117, 119, 139, 145, 146, 171, 175, 177, 221–223, 226, 227, 263, 267, 268, 274, 282, 283, 289, 291, 318, 332, 350, 360, 361, 364, 521 Karol VI Habsburg 254, 324, 347 Karol Wielki 57, 82, 307 Karol X Gustaw Waza 287, 623, 624 Karol XII Szwedzki 254, 272, 288, 327, 652 Karolczak Biernacka B. 21 Karpiński A. 51, 554, 577, 596 Karpowicz M. 618 Karpus Z. 428, 486, 567 Karvelis D. 543 Karwat Seweryn 623, 631, 632 Karwiccy rodzina 649 Karwicki Dunin Stanisław 633, 649 Käser Leonherd (Kaiser) 351 Katarzyna Habsburżanka 489, 491 Katarzyna II 658 Katarzyna Meklemburska 267 Katarzyna św. 483 Kaufmann T. 37, 178 Kaunitz Wenzel Anton 347 Kawczyński S. 647 Kawecka–Gryczowa A. 449, 465 Kazimierz Jagiellończyk 81, 414, 427, 438 Kazimierz Wielki 412, 413 Kaźmierczyk A. 29, 537, 564, 591, 638 Keckermann Bartłomiej 199, 200, 201, 257, 614 Kęder W. 657 Keen R. 92, 95, 267 Keller J. 81 Keller S. 254 Kelly D. R. 180 Kempa T. 428, 429, 486, 550, 557, 560, 562–571, 577, 580, 581, 585, 588, 592, 602, 603, 606, 609, 612, 636 Kempfi A. 616 Kępińscy rodzina 650 Kersken N. 206, 317, 329 Kęsztortowa Krystyna 592 Kettner Karl Ernst 651 Khlesl Melchior 336 Kiaupa Z. 424 Kiaupienė J. 424 Kiec O. 647 Kiereś Z. 492, 597 Kieżgajłowie rodzina 452 Kijewski Marcin 462 Kilcullen J. 73 Kingdon R. M. 104, 106, 110, 112, 152, 184, 185, 191, 192, 196, 198, 497 Kirchgässner B. 232 Kisiel Adam 603, 615, 617, 635 Kiss C. G. 661 Kiszka Jan 520 Kiszka Leon 641 Kiszka Stanisław 485, 592 Kittelson J. M. 144 Kizik E. 651 Kizwalter T. 664 Klaassens H. 362 Kłaczkow J. 556 Klashorst G. O. van de 402 Klauber M. L. 165, 404 Klausnitzer W. 230 Klein Th. 37, 261, 270 Kleinhans R. G. 136 Kleinwächter H. 557 Klemens V 72 Klemens VII 91, 353, 564 Klemens VIII 123 Klemensiewicz Z. 35 Klemme Pankracy 447 Klemp A. 651 Klever W. 404 Klingenstein G. 335, 348 Kłoczowski J. 19, 43, 77, 119, 120, 218, 291, 411, 427, 445, 456, 480, 488, 493, 537, 538, 559, 586, 615, 635 Kłoda K. 621 Klueting H. 30, 357 Kmita Piotr 437, 464, 466, 505 Knade Jakob 436 Knappe W. 352 Knappert L. 389, 401 Knecht J. R. 187 Kneifel E. 535 Knetsch F. 165 Knowles M. D. 49, 544 Knox John 181–183, 189 Knoz T. 326, 673 Köbler G. 260 Koch E. 166, 269 Kochanowski Jan 501 Kochlewski Piotr 593, 595, 596 Koehler G. 147, 479 Koenigsberger H. G. 106, 231, 360, 363, 364, 366, 368, 404 Koerbagh Adriaen 404 Koerbagh Johan 404 Kohler A. 331, 332 Köhler J. 320, 326 Köhler W. 99, 101 Kohls E. W. 222 Kok J. A. de 380 Kołakowski L. 19, 22, 23, 32, 37, 137, 147, 154, 374, 392, 402, 406, 528, 663, 670 Kolankowski L. 443 Kołbuk W. 659 Kolbuszewski K. 46 Kolenda Gabriel 636, 640 Komensky Jan Amos 164, 324, 623, 647 Konaszewicz–Sahajdaczny Petro 587 König Peter 436, 437 Konopacki Jan 433 Konopczyński W. 47 Konrad z Gelnhausen 75 Konrád z Vechty 319 Konstancja Renata Habsburżanka 342 Konstancjusz II 54 Konstantyn Wielki 55, 56 Konvička M. 278 Kooi Ch. 374, 380, 389, 392 Kopczyński M. 254, 318 Kopiczko A. 539 Kopiec J. 653, 654 Kopiński Izajasz 586, 603, 609 Kopysteński Michał 581 Korczak L. 427 Korewa J. 548 Konrada Václav Młodszy 317 Kornatowski W. 105 Korthaase W. 166, 299 Körner Christoph 277 Korolec J. B. 416 Korolko M. 454, 493, 494, 550, 555, 575, 630 Korthaase W. 647 Korytkowski J. 465 Korzeniowski J. 477 Korzo M. 28, 413, 560, 594 Kościelak S. 483 Kościelecki Andrzej 480, 481 Kościelecki Janusz 471 Kościelny R. 23 Koseccy rodzina 650 Koselleck R. 24 Kosman M. 11, 450, 452, 486, 611, 643, 645 Kosoj Feodosij 560 Kossmann E. H. 365, 391, 403, 669 Kossow Sylwester 611, 635 Kossowski A. 23, 600 Köstlin J. 83, 222, 223 Kot S. 11, 208, 440–442, 444, 448, 452, 462, 470, 472, 477, 481, 486, 507, 512, 515, 524, 526–528, 592, 626 Kotarbiński T. 20 Kotarska A. 47 Kotyńska Z. 563 Kovács E. 348, 661 Kowalska H. 142, 445, 449, 453, 454, 459, 468, 473, 475–477, 502, 507, 508, 510, 521, 558 Kowalska M. 19, 34 Kowalski W. 538, 649 Kozak S. 563, 641 Kozakiewicz M. 19 Kozłowski M. 10 Kozłowski T. 19 Kracik J. 562 Krafft Adam 282 Krafftheim Johannes Crato von 240, 334 Kramář V. 311 Kramer F. 357 Kranius Z. B. 233 Kras P. 53, 55, 59–63, 156, 415 Krasiccy rodzina 600 Krasiński Franciszek 492 Krasiński Krzysztof 596 Krasiński W. 46, 480, 531 Kraus A. 349, 357 Kraus Ch. K. 299 Kraushar A. 600 Krauze–Błachowicz K. 26 Krawiec A. 57 Krawietz W. 304 Kreider R. 144 Krell Nikolaus 270, 271 Krępska H. 444 Kress Christoph 173, 232 Kriedte P. 618 Kriegseis Milo 357 Kriegseisen W. 12, 51, 108, 140, 446, 520, 543, 558, 595, 596, 633, 643–646, 648–650, 658, 673 Krippenberg H. 374, 375, 377–380 Krochmal J. 423 Krodel G. 239 Krókowski J. 530 Krokowski Joasaf 640 Król M. 27, 221, 364 Kroll P. 636 Krom M. 428 Kromer Marcin 449, 462, 463, 475, 548, 549 Kroon M. de 143, 144 Krowicki Marcin 423, 464, 471, 472, 476, 505–507 Kruger Born L. 65 Krüger Paul 254 Kruk M. 58 Krumwiede H.–W. 96 Krupa A. 423 Krystian August Pfalz–Sulzbach 255 Krystian I Wettin 270, 271, 307, 308 Krystian II Wettin 271 Krystian I Anhalt–Bernburg 308–312, 338 Krystyna Saska 283 Krzycki Andrzej 433, 438, 443 Krzysztof Wirtemberski 275, 276, 279, 284 Krzysztof Wittelsbach 305 Krzyżanowski J. 520 Kubala L. 439, 478, 487, 512 Kubisz K. B. 546 Kučera J. P. 311, 322 Kuczborski Walenty 497, 549, 551 Kühn H. 38, 133, 229, 335, 366 Kühn J. 89, 97, 153 Kühn L. 38, 133, 229, 335, 366 Kulwieć Abraham 446, 451 Kumaniecki C. 190, 444, 455, 513–515 Kumor B. 411, 563 Kuncevičius A. 424 Kuncewicz Józefat 587 Kunisch J. 240 Kunst H. 88 Kuntze E. 495 Kunz M. L. 203, 204 Kupisz D. 556, 596, 600, 610, 612, 620 Kurbski Andrej 560, 561 Kurcewicz Józef 586 Kurdybacha Ł. 46 Kurlandzka A. 25 Kurz H. 198 Kutrzeba S. 497, 549, 559 Kutter M. 151 Kwiatkowski Marcin 520–521, 523 Kwiecińska M. 27, 364 Kyle R. G. 181 Labrousse É. 44 Labuda G. 437, 439 Laen Nicolas van der 365 Laiming rodzina 352 Laínez Jaime (Diego) 202, 471, 475 Lake P. 180, 181 Lambert Frans 281 Lambert T. A. 110 Lamoraal hrabia Egmont 364, 366 Lamormaini Wilhelm 340 Lancelotti Giovanni Battista 591 Lanckorońscy rodzina 506 Lanckoroński C. 458 Lang von Wallenburg Matthäus 349 Lang P. T. 232 Lange A. de 661 Languet Hubert 153, 193, 194, 304, 366 Lanzinner M. 240, 353 Laski H. 184 Lasoccy rodzina 450 Lasocińska E. 206, 577, 616 Lasocki Krzysztof 456 Lasocki Stanisław 456, 459, 460, 462, 465, 468, 473 Latalski Mikołaj 588 Lazari Pawłowska I. 20 Lechicki Cz. 550–553, 595, 600 Lecky W. E. H. 25, 53 Lecler J. 38, 43, 64, 97, 102, 103, 114–116, 133, 136, 139, 140, 146, 147, 161, 210, 229, 230, 246, 335, 345, 366, 370, 371, 382 Leclerc Jean (Le Clerc) 404, 405 Leeming H. 51 Leeuwen Tobias van 366 Lefévre d’Etaples Jacques 133 Legutko R. 19, 22–25, 32, 34 Lehmann H. 37 Lehmann J. 455, 469, 485, 489, 503, 511, 520–523, 618 Leibnitz Gottfried Wilhelm 165, 166, 272 Leimgruber N. B. 250 Leitsch W. 546, 547, 658 Lengauer W. 64 Lengnich Gottfried 651 Leon I Wielki 55 Leon IX 57 Leon X 91, 220, 221, 433, 444 Leopold I 340, 346 Leppin V. 226, 262 Lepszy K. 555, 623 Leskiw H. 563 Leslie M. 165 Leśnodorski B. 550 Leszczyńscy rodzina 51, 457, 595 Leszczyński Andrzej 568, 619, 620, 622 Leszczyński R. 507, 508 Leszczyński Rafał 456, 457, 464, 467, 478, 588, 600, 604, 606 Levi A. 99, 135, 136, 157 Levine H. 537 Levis R. B. 167 Lewandowski I. 590 Lewis G. 296, 372 Lewitter L. R. 643, 673 Lichońska I. 219, 515, 627, 628 Lieburg F. A. van 400, 401 Liedke M. 49, 428, 429, 452, 486, 564 Liedtke A. 539 Lienhard M. 232 Ligęza Mikołaj 601 Likowski E. 641 Limborch Philippus van 405, 626 Linda A. 440, 524, 666 Lindeboom J. 389 Linder R. D. 104, 135, 185 Lindt A. 101 Linehan P. 72 Lipgens W. 145, 230 Lippomano Luigi Alvisio 462, 468, 471, 472, 475, 485, 513 Lipsius Justus (Joost Lips) 155, 161, 205–213, 237, 241, 243, 245, 256, 297, 330, 340, 356, 389, 398, 553, 556, 588, 590, 607, 615, 617, 625, 627–629, 662 Lipski Andrzej 573 Lismanino Franesco 448, 450, 455 Litak S. 49, 444, 463, 484, 500, 534, 535, 538, 540, 541, 544, 596, 659 Litva F. 471 Litwin H. 416–418, 420, 559, 567, 582 Loades D. 163 Loays y Mendoza Juan García de 117 Locher G. W. 99 Locke John 24, 33, 160, 185, 203, 213, 405, 626, 630, 668, 670–672 Loetscher F. W. 55 Löffelberger M. 74 Lohse B. 83, 86, 222 Löscher Ernst Valentin 272 Losenstein Christoph von 335 Loserth J. 344–346 Louthan H. 240, 334 Löwenklau Johannes 240 Loyola Ignacy św. 124, 471, 548 Lubart 424 Lubelczyk Jakub 530 Lubieniecki A. 440, 666 Lubieniecki S. 442, 448, 453, 456, 461, 462, 465, 467, 469, 473, 474, 523, 529 Lucjusz III 59 Ludicke Johann 176 Ludolphy I. 261 Ludwik IV heski 284, 285 Ludwik IV Wittelsbach (Bawarski) 72, 73, 350 Ludwik IX Święty 60 Ludwik Jagiellończyk 317, 318, 332 Ludwik Neuburski 295 Ludwik V Heski 285, 286 Ludwik V Wittelsbach (Rhein–Pfalz) 301, 302 Ludwik VI Wittelsbach (Rhein–Pfalz) 305–307 Ludwik VIII Kapetyng 60 Ludwik von Nassau 305, 370 Ludwik Węgierski 445 Ludwik Wirtemberski 249, 276, 277 Ludwik V Wittelsbach (Rhein–Pfalz) 225 Ludwik X Wittelsbach (Bawarski) 349 Ludwik XIII Bourbon 602 Ludwik XIV Bourbon 43–45, 257, 346 Ludwik XVI Bourbon 672 Luis de Condé 189 Luiza Henrietta 298 Lukaris Cyryl 566, 581 Lukŝaitė I. 45, 48, 451, 486, 499, 577 Lulewicz H. 484, 485, 487, 534 Luter Marcin 32, 43, 45, 48, 55, 67, 82–92, 94, 96, 98, 99, 104, 111, 114, 133–137, 140, 143, 146, 150, 162, 171–178, 186, 217–223, 229–232, 240, 260–263, 265–267, 281, 283, 289–292, 301, 318, 332–334, 349, 351, 360, 361, 431–436, 439, 441, 443, 444, 489, 506, 513, 520, 526, 528, 550, 553, 603 Lüthje H. 91, 176 Lutomirski Jan 453 Lutomirski Mikołaj 466 Lutomirski Stanisław 449, 468, 469, 470, 476, 520, 530, 531 Luttenberger A. P. 145 Lutz H. 26, 206, 237, 253, 299, 335, 349, 351, 355, 666 Lysthenius Georg 277 Łapicki B. 60, 64, 67, 69, 73, 74 Łapiński A. 413, 422 Łascy rodzina 194 Łasicki Jan 647 Łaski Jan (Johannes a Lasco) 105, 110, 134, 140–142, 157, 362, 385, 437, 445, 448, 449, 453, 472, 473, 475–477, 479, 488, 502, 507–512, 519, 520, 531, 533 Łaski Olbracht 488 Łaszkiewicz H. 129, 630 Łęczycki Mikołaj 603 Łoś J. 463, 549 Łubieńska M. C. 657 Łubieński Maciej 622 Łukasiewicz S. 19 Łukasz św. 68 Łukaszewicz J. 653–656 Łukowski G. T. 658 Łuszkowski Kacper 564 Łydka W. 553 Maag K. 93, 148, 198, 330, 340, 431, 453, 483 Mably Gabriel de 673 Macaulay T. B. 82 MacCaffrey W. 38 MacCulloch D. 38, 39 Mach J. 57 MacHardy K. J. 332 Machiavelli Niccolò 117, 124, 125, 202, 205, 206, 243, 268, 356, 637, 638 Machilek F. 316, 324, 326, 417 Machovec M. 217, 325 Maciej Habsburg 311, 321, 322, 325, 327, 336, 337, 339, 584 Maciejewska M. 524, 666 Maciejewski J. 51 Maciejowski Bernard 545, 553, 573, 574, 583 Maciejowski Samuel 455–458, 460 Maciszewski J. 478, 552, 578, 580, 582–584, 642 Maciuszko J. T. 49, 50, 241, 246, 251, 254, 454, 473, 489, 491, 495, 499, 508–511, 520, 542 Mączak A. 81, 116, 534, 618, 664 Madison James 24 Magni Valeriano 608, 613, 614 Magnus Holsztyński 539 Maguire W. E. 201 Majchrowicz Szymon 657 Major Georg 176 Makiłła M. 540 Makkai L. 198 Makowski Samuel 610 Maksymilian I Bawarski 128, 312, 354, 355 Maksymilian I Habsburg 220, 221, 252, 331, 356, 357, 360 Maksymilian II Habsburg 162, 211, 240, 268, 276, 304, 319, 326, 333–336, 343, 494 Malan H. A. 105 Malaspina Germanico 564 Malcolm N. 203, 213 Malecki H. 96 Małecki J. 578 Małgorzata Habsburżanka 360 Małgorzata Parmeńska 364, 366 Maliszewski K. 483 Małłek J. 42, 48, 239, 431, 432, 438, 447, 482, 484 Mandrou R. 131 Manetsch S. M. 190, 192, 193, 197, 497 Manikowska H. 54, 72, 218 Manikowski A. 12 Mańkowski J. 550 Manteuffel T. 132 Márai Sándor 8 Marbach Johann 302, 306 Marcin z Opoczna 459, 505 Marcourt Antoine 105 Marcus J. R. 54 Margarethe von der Saale 283 Maria de Guise 182 Maria Habsburżanka 360 Maria Medycejska 191 Maria Stuart 182, 183 Maria św. 317, 357, 611 Maria Teresa 347 Maria Tudor 180, 182, 183 Maria ze Stuartów 289 Mariana Juan de 126, 202, 203, 553, 554 Mariańska D. 483 Mark Erhard von 220 Markus R. A. 57 Marnix van Sint–Aldegonde Philips van 305, 366, 368, 385 Maroszek J. 428 Marschall J. 668, 671 Marsyliusz z Padwy (Marsilio dei Mainardi) 34, 65, 73–75, 218, 416 Marszał E. 56, 169, 221 Marszewski Wojciech 469 Martinic Jaroslav 322 Maruyama T. 163 Mason R. A. 181, 184 Matesic J. 177 Mateusz św. 626 Mateusz z Krakowa 416 Matwijowski K. 638 Matyszkowicz M. 62, 64 Maurer Hans–Martin 276 Maurer M. 241, 254, 256 Maurer W. 92–94, 228 Maurycy Wettin 227, 263, 267, 268 Maurycy Heski 285–287 Maurycy Orański (Nassau) 309, 381, 386, 390, 391, 393, 396, 398, 399 Maxlrain Wolf Dietrich 352 Maxlrain Wolfgang von 352 May G. 162, 227, 272 Mayenowa M. R. 35 Mayes D. 285 Mayr J. K. 332 Mazek D. 651, 652 Mazur K. 429, 559, 560 Mażwid Marcin (Mažvydas) 451 McAleer G. 72 McGrade A. S. 73 McGrath A. E. 106, 663 McGuire B. P. 76 McKim D. K. 104, 187 McNeill J. T. 106, 108, 186, 188, 189 Mecenseffy G. 339 Méchoulan H. 403 Męciński Andrzej 574 Medlin W. K. 559 Meinecke F. 206 Melanchton Filip 32, 83, 88, 90–97, 99, 115, 118, 133, 141, 143, 148, 153, 164, 171, 174–177, 186, 189, 193, 200, 230, 240, 241, 249, 263, 266–270, 274, 281, 283, 285, 290–293, 302, 303, 334, 335, 444, 472, 473, 503, 513, 520, 521, 523 Meller K. 506, 530, 531 Mellet P. A. 194, 197 Memluková E. 325 Mendus M. 26 Menius Justus 177, 230 Menk G. 242, 285, 286 Mensching G. 33 Mentzel Z. 663 Mentzer R. A. 43 Merczyng H. 488, 600 Merowingowie dynastia 193 Mesnard P. 478, 512 Methuen Ch. 226 Meurer Michael 436 Meyer Lodewijk 403, 404 Mezník J. 325 Miączyński Jan 454 Michaił Fiodorowicz Romanow 602 Michał Korybut Wiśniowiecki 637 Michał św. 586 Michał z Cesen 72 Michałowska T. 617 Michałowski J. 621 Michałowski R. 82 Michalski J. 12, 652, 659, 660, 673 Michalski M. 57 Michaluk D. 428, 486, 567 Michels G. 436 Micron Maarten 362, 385 Middlefort H. C. E. 103 Mieck I. 41 Międzyleski Wawrzyniec 433, 438 Mielecki Sebastian 488 Mienicki R. 653 Mierzeński Jan 633 Migazzi Christoph Anton 347 Mijle Adriaen van der 388 Mijnhardt Wijnand 403 Mikołaj św. 373, 447 Mikołaj V 73 Mikołaj z Kuzy 24, 75, 132, 133, 161 Mikulska K. 412 Mill John Stuart 25 Miller J. 480 Miller P. 669 Milton A. 165 Mincer F. 294 Mirabeau Honoré–Gabriel de 24 Mirbt C. 56 Mironowicz A. 426, 563, 566, 586, 588, 603, 609, 635, 636, 639, 642, 660 Misiak T. 10 Missner M. 158, 161 Misztal M. 126 Mitscherlich A. 23 Młodzianowski Tomasz 638 Modrzewski Andrzej Frycz 162, 189, 416, 444, 453, 455, 470, 472, 473, 476–478, 481, 486, 496, 498, 501, 511–520, 550 Moeller B. 231, 235, 275 Mohyła Piotr 45, 48, 162, 439, 489, 550, 553, 603, 609, 614, 615 Möller B. 103 Moltmann J. 37 Monachino V. 471 Monahan A. P. 191 Monsterberg Matthias 434 Montaigne Michel Eyquem de 153, 156, 158–160, 167, 197 Monter E. W. 27, 110, 117, 118, 130, 362, 662 Monteskiusz (Montesquieu Charles Louis de) 160 Montias J. M. 380 Montluc Jean de 492, 497, 498 Montmorency–Nivelle Filips de 364 Moore R. I. 34, 61, 63 More Thomas 133, 156, 157, 665 Mörke O. 37, 212, 217, 223, 407 Mornay Philippe Duplessis 104, 192, 193, 194, 197, 330 Morrill J. 38 Morrisey T. E. 76 Morsztynowie rodzina 450 Moskorzewski Andrzej 600, 624 Mosse G. L. 184 Mostert R.–A. 295 Moulin Pierre Du 599, 600 Mout M. E. H. N. 134, 161, 169, 205, 207, 312, 330, 369–371, 389, 665 Mueller W. A. 175 Mühling A. 242 Mulier H. 402 Müller G. 225, 282 Müller H.–J. 89, 90, 161, 162, 164, 166, 232, 241, 613 Müller J. 240 Müller K. 171, 174–176 Müller M. G. 47, 51, 98, 482, 494, 536, 537, 542, 594, 599, 650, 658 Müller–Luckner E. 106, 231, 371, 404 Mulsow M. 208, 389, 626 Münch P. 250 Münchhausen Johann von 539 Müntzer Thomas 83, 223, 261, 262 Muranty A. 32, 202, 664 Murdoch S. 649 Murdock G. 201, 453 Murmelius Stanisław 485 Murray R. H. 217 Musculus Andreas 277, 293 Musculus Wolfgang 205, 304 Musteikis A. 451, 486 Muszyńska J. 538 Myc’ko I. Z. 561, 566 Myconius Oswald 147 Myers D. 236 Mylius Georg 270 Myszkowski Piotr 462, 481, 488 Nadav M. 425 Nadler S. 404, 405, 670 Nagielski M. 619, 636 Naphy W. G. 106 Napierała P. 280, 281, 284–288 Narbutas S. 541 Nasiorowski S. 545 Nassau dynastia 281 Nassau–Dillenburg Jan von 242 Natanek P. 562 Natoński B. 548 Naujoks E. 233 Nausea Friedrich 146 Nauta D. 367 Naworski Z. 414 Nederman C. J. 58, 65 Neil S. Ch. 161 Nellen H. J. M. 212 Neron 204 Netz F. 8 New I. 118 Newman J. H. 32, 202, 664 Niclas Th. 240 Nicollier– De Weck B. 193 Nielubowicz–Tukalski Józef 639 Niemirycz Jerzy 619, 624, 636 Niemojewscy rodzina 457 Niemojewski Jan 457, 491 Niemsta Jerzy 481 Niesel W. 105, 106, 108, 109, 112, 188, 515 Niewohner F. 670 Niezabitowscy rodzina 643 Niezabitowski Stanisław 643 Nijenhuis W. 155, 384 Niklewicz A. 427, 544, 564 Nipperdey T. 262 Nischan B. 31, 37, 293, 296–299 Nissen P. J. A. 359 Nobbs D. 394, 398 Noga Z. 412 Nogaret Gillaume de 70 Nolte H.–H. 28 Noodt Gerard 407 Nosow B. W. 67 Nowak E. 672 Nowicka–Jeżowa A. 618 Nowicka–Struska A. 589 Nuffel H. van 361 O’Malley Ch. D. 147 O’Malley J. W. 134 Oakeshott M. 9, 60, 82, 160, 669 Oakley F. 67, 93 Oberman H. A. 29, 76, 77, 105, 109, 218, 223, 225, 226 Obirek S. 125, 126, 185, 206, 210, 479, 543, 544, 548, 550, 552–554, 567, 574, 578, 588, 631, 632 Oborscy rodzina 643 Oborski Marcin 633 Ochino Bernardino 149 Ochmann S. 592, 610, 631 Ochmański J. 645 Ocieski Jan 471, 483 Ockham William 70, 72, 73, 75, 84, 125, 218, 416, 417 Odložilik O. 326 Oecolampadius Johannes 133, 147 Oestreich G. 36, 205, 207, 210, 237, 297, 314, 330 Ogonowski Z. 23–26, 32, 50, 128, 154, 204, 208, 244, 499, 528, 529, 588, 593, 614, 623, 625–627, 629, 630, 664, 670 Oldenbarnevelt Johan van 382, 386, 391, 396–398, 402 Olędzcy rodzina 643 Olędzki Teofil 643 Olelkowicze 581 Oleśniccy rodzina 457 Oleśnicki Mikołaj 457, 459–462, 467 Olevian Kaspar (Olevianus) 243, 304, 305 Olgierd 424 Olivet A. 150 Olson O. K. 178 Olszewski M. 416, 656 Opaliński E. 496, 547, 571, 577, 583, 598 Opaliński Łukasz 617, 629 Opatrny J. W. 600 Opgenoorth E. 297 Opočenský H. 322 Oporin Johann (Oporinus) 148 Oresko R. 106 Oria Giovanni Bernardino Bonifacio d’ 151 Orlenko S. P. 28 Orszak Grzegorz 459 Ortenburg Joachim von 351, 352 Ortlieb E. 253 Orzechowscy rodzina 600 Orzechowska Magdalena z Chełmskich 464 Orzechowski K. 54, 326 Orzechowski Stanisław 423, 439, 440, 457, 464–466, 477–479, 487, 496, 500, 505, 511, 512, 533, 549–551, 562, 665 Orzelski Ś. 495, 496, 565 Osiander Andreas 88, 172 Osse Melchior von 268 Ossoliński Hieronim 462, 473–475, 492 Ossoliński Jerzy 607, 609, 617, 622, 635 Ossoliński Zbigniew 570, 574 Ossowska M. 20 Ostervald Jean–Frédéric 165 Ostrogscy rodzina 561, 581 Ostrogski Aleksander 567 Ostrogski Konstanty Iwanowicz 428 Ostrogski Konstanty Wasyl 557, 562–565, 567–569, 581, 582 Ostroróg Jakub 456, 465, 488, 503 Ostroróg Jan 416, 481 Ostroróg Stanisław 456, 465, 470 Ostrorogowie rodzina 457, 468 Oswald J. 354 Ottenhauzowie rodzina 643 Ottheinrich Wittelsbach (Rhein–Pfalz) 302, 303, 306 Otton I Wielki 57 Otwinowska B. 505, 578, 618, 638 Owen J. J. 10 Ożarowscy rodzina 650 Ozment S. E. 103, 231 Paine Thomas 24, 32 Paisjusz 634 Pakosz Grzegorz 643 Pakosze rodzina 643 Palacz R. 70, 73, 417 Paleolog Jakub 524 Paleotti Gabriele 118 Palkij H. 657 Pánek J. 316–321, 323, 325, 328, 330 Papée F. 496 Paprocka E. 591 Parasios Nicefor 566, 567 Pareus David 97, 162, 164, 199, 306, 310, 614 Park D. 26 Parker Ch. H. 380, 381 Parker G. 309 Parker Matthew 183 Parsons W. 64 Pascal Blaise 160 Pasquier Etienne 153 Pasture A. 381 Paszenda J. 125, 208, 638 Patry R. 193 Patschovsky A. 55, 412 Paull Andreas 270 Paulucci Fabricio 653 Paumgartner rodzina 352 Pauw Reynier 392, 396 Paweł III 116, 119, 124 Paweł IV 229, 363, 472, 475, 512 Paweł św. 84, 89, 107, 186, 512 Paweł V 128 Paweł VI 10 Pawelec M. 442, 459, 490, 545, 614 Pawlak M. 435, 483 Pawlak T. 548 Pawłowski Stanisław 320 Pawluczuk U. 566 Peardon B. 180 Pears S. A. 194 Pelargus Christoph 293 Pelc J. 578, 617, 618, 638 Pelhofer rodzina 352 Pellikan Conrad (Pellican) 150, 454 Perrenot de Granvelle Antoine 363 Perrenot de Granvelle Nicolàs 145 Perrin Ami 114 Perrin rodzina 114 Perrot A. 115 Pęski Walerian 638 Peter R. 108, 114 Peters Ch. 88, 93, 172 Peterson L. D. 177 Petkūnas D. 541 Petráň J. 312, 322 Petri Franz 141, 378 Petrykowski Walerian 598 Pettegree A. 85, 106, 111, 118, 137, 187, 196, 296, 372, 390, 453 Petzówna M. 589 Peucer Kasper 269 Pezel Christian 269 Pfaff Matthäus 165, 166 Pfeffinger Johann 269 Pflug Julius von 145, 230, 266, 268 Philipovius Melchior 459 Philippi H. 288 Philopolites 550 Piasecka B. 424 Piastowie dynastia 426 Piazza Julius 653 Pico della Mirandola Giovanni 161 Piechnik Ludwik 125, 206, 548, 638 Piekarski Hieronim 505 Piekarski Krzysztof 638 Pierling P. 28 Pierus Urban 270, 271 Piesiewicz J. 49, 444, 463, 544 Pietras H. 75, 121, 229 Pietrzyk Z. 468 Pilch T. 21 Pilecki Krzysztof 468 Pinette G. L. 153, 189, 191–193, 195 Piniński L. 496 Piotr I Romanow 28, 642, 673 Piotr II Aragoński 60 Piotr św. 66–69, 196 Piotr z Goniądza (Giezek) 523, 526, 529 Piotrowicz L. 64 Piotrowski Andrzej 656 Pirckheimer Willibald 161 Pirożyński J. 487, 490, 491 Pistorius Simon 266 Piszcz E. 161, 613 Piszczek Z. 588, 593 Pitkin B. 242, 249, 381 Pius IV 119, 124, 319 Pius V 122, 364, 489 Piwko S. 473, 476, 501, 513–517, 519 Plantageneci dynastia 84 Platania G. 591 Plath U. 35 Płaza S. 495 Plessner H. 238 Pletnicki Jelisej 571 Płochij S. 582, 586, 588, 615 Płóciennik T. 473, 507, 508 Płokarz J. 457 Plomb J. 367 Płomińska–Krawiec E. 199, 431, 482, 584 Po–chia Hsia R. 31, 42, 52, 118–120, 239, 255, 269, 293, 297, 298, 346, 382 Pociecha W. 445, 447, 448, 457, 458, 460, 463, 465, 469, 470, 474 Pociej Hipacy 563, 564, 577, 581 Počiūtė–Abukevičienė D. 450, 486, 620 Pocock J. G. A. 671 Podlodowski Jerzy 460 Podoski Stanisław 658 Podrez E. 20, 21 Pöhlmann H. G. 93, 175 Poitiers Diana de 113 Pojar M. 217 Pol F. van der 401 Polak W. 479, 519 Połchowski Serafion 642 Polentz Georg (Polenz) 431, 482 Polibiusz 498 Polišenský J. 328, 330 Pollak R. 458, 491, 588 Pollet J. V. 136, 145 Pollmann J. 372, 388, 389 Poltrot de Méré Jean de 497 Ponet John 180, 181, 183, 189 Pont J. W. 382 Popkin R. H. 157, 158 Popławski Mikołaj 541 Porter R. 26, 255, 257, 347, 407, 658, 668, 671 Pörtner 198, 341, 343 Possevino Antonio 562, 563 Postel R. 630 Posthumus Meyjes G. H. M. 18, 29, 76, 161, 163, 208, 212, 371 Postma F. 363 Potašenko G. 424 Potkowski E. 81 Potocki Krzysztof 632 Potter G. R. 100 Powodowski Hieronim 552 Praepositus Jacobus 360 Press V. 30, 264, 276, 314, 334, 361 Prestwich M. 30, 44, 250, 385 Pretific Bernard 445 Price J. L. 398 Pronobis T. 252 Provanowie rodzina 450 Pröve R. 246 Prusinovsky Wilhelm 320 Pryscylian z Awili 55 Pryshlak M. O. 617, 629 Przebendowski Piotr 634 Przecławski Konrad Krupka 465, 466, 498 Przerembski (Przerębski) Jan 460, 475 Przyboś A. 498 Przyboś K. 638 Przybyszewski B. 442, 460 Przyłuski Jakub 498, 505 Przypkowski Aleksander 612 Przypkowski Samuel 154, 405, 527–529, 590, 600, 604, 624–627, 630, 631 Przystanowscy rodzina 643 Pstrokoński Maciej 553 Ptaszycki S. 493, 546, 551 Ptaszyński M. 13, 37 Pufendorf Samuel 23, 179, 217, 256, 313 Purcell B. C. 310 Putek J. 53 Pütter Johann Stephan 36 Puzynina J. 17, 18 Questier M. C. 40 Quilisch T. 262 Raab H. 224, 229 Rabbie E. 212, 394 Rabe H. 173 Rabelais François 131 Rachfahl F. 364 Rachuba A. 543 Raczyńscy 569 Radetti G. 115, 147, 149–153 Radoń S. 589, 598, 631, 632 Radziwiłł Albrecht 609 Radziwiłł Bogusław 632, 643 Radziwiłł Janusz 572, 574, 579, 594, 597, 612, 620–623 Radziwiłł Jerzy 553, 555 Radziwiłł Krzysztof Mikołaj „Piorun” 541, 555, 567–569, 581, 594, 595, 597, 598, 602, 604–607, 611 Radziwiłł Mikołaj „Sierotka” 488, 588 Radziwiłł Mikołaj Czarny 448, 453, 464, 480, 483–485, 488 Radziwiłł Mikołaj Rudy 45 Radziwiłłowie rodzina 49, 51, 452, 484, 486, 543, 581, 587, 593, 595, 597, 600, 643 Radziwiłłówna Ludwika Karolina 643 Rafajłowicz Stanisław (Rapagelanus) 451 Rahoza Michał 563 Rainer J. 336 Rainolds William (Reynolds) 665 Raitt J. 249 Rajecki Gedeon 588 Ranke L. 91, 123 Rathé C. E. 197 Ratzinger J. 11 Rawls J. 10 Rechowicz M. 440, 479, 500, 548 Reichard von Pfalz–Simmern 307 Reid W. S. 182 Reingrabner G. 337 Reinhard W. 36, 37, 39, 236, 237, 239, 250 Reinier J. 165 Reissenberger F. 346 Reitsma J. 389 Rej Mikołaj 457, 473, 485, 530, 551 Rejowie rodzina 595 Rekared 55 Rekuć Jerzy 654, 656 Rembowski A. 582 Remmers Weerda J. 141, 243 Rendtorff T. 348 Rennenberg Georg van Lalaing 370, 376–378 Retyk Jerzy 240 Reuchlin Johann 29, 133, 134, 301 Reuss E. 114, 186, 187 Reuter F. 222, 232 Rex R. 137 Rhegius Urbanus 290 Rhode A. 646, 655, 673 Rhulière Claude–Carloman 673 Ribadeneyra Pedro de 124, 125, 206, 637 Rich A. 99 Richard M. 45 Richardson O. H. 299 Richelieu Armand Jean de 43, 44, 211 Richgels R. W. 127 Richter A. L. 96 Ridley J. 182 Riedenauer M. 132 Rigolot F. 138 Ritter M. 311 Riuz de Virués Alonso 117 Roche D. 23 Ročka M. 499 Rodewald S. 424 Roe Thomas 547, 667 Roensch M. 277 Roesgen M. 220 Roger II de Hautville 59 Roger T. 165 Rogier L. J. 49, 379, 380, 544 Rohls J. 389, 626 Rohm T. 228 Rojas y Spinola Cristoforo de 255 Rokycana Jan 317 Rokyta Jan 476 Romaniuk T. 568 Romanowski J. N. 458 Rose Guillaume 202, 665 Rosenthal Lukas 178 Roset Claude 113 Rosnowski Jakub 435 Rossæus Gulielmus 665, 666 Rössler H. 351 Rostworowski E. 658, 659, 673 Rothbard M. N. 197, 198 Rotondò Antonio 23, 139, 403 Rouse M. A. 65 Rouse R. 161 Rouse R. H. 65 Rousseau Jean–Jacques 23, 101, 190, 673 Rovere della Feltre 118 Rowell S. C. 424 Rowen H. H. 366, 382, 396, 402, 405, 406 Różyccy rodzina 649 Rubens Peter Paul 208 Rublack H.–Ch. 37 Rudersdorf M. 31, 277, 281, 284, 289 Rudolf II Habsburg 250, 319–321, 325–327, 329, 336–338, 355, 584 Rudolph H. 165, 166 Rueger Z. 76 Rupp G. 156 Ruprecht I 301 Russel C. 38 Russoccy rodzina 650 Russocki S. 316 Rutski Józef Welamin 603 Rybus H. 439 Rymarczyk P. 34 Ryś G. 57, 416 Rytel J. 638 Rzeszowski Jan 414 Sabina z Wittelsbachów 273 Sachs Johann (Franciscus Marinius Polonus) 638, 639 Saconay Gabriel de 113 Sadkowski Wiktor 658, 660 Safley T. M. 363 Sakowicz E. 660 Salij J. 62, 66 Salinus Regius 177 Sallamann M. 205 Salmerón Alonso 124, 471, 548 Salmon J. H. M. 193, 196, 665 Salmonowicz S. 11, 49, 98, 454, 479, 483, 493, 494, 543, 650, 657, 673 Salwa P. 140, 520 Samerski S. 651 Šamolík F. 325 Samsonowicz H. 412 Samuel Andrzej 446, 448 Sancho II Capêlo 61, 66 Santschi C. 110 Sapieha Lew 543, 555, 581, 587, 588 Saravia Adrianus 155 Saria B. 343 Sarnicki Stanisław 531 Sauer P. 279 Sauter W. 638 Savanarola Girolamo 158 Sawicki J. 423, 458 Schaab M. 31, 369 Schaefer D. L. 159 Schaich M. 346, 357, 672 Schama S. 391, 407 Schatz K. 56, 75, 76, 169, 201, 221 Schaub M. 285, 298 Schäufele W. F. 166 Scheible H. 92, 143, 171 Schenking Otton 540 Schepper H. de 369 Scheuner U. 210, 243, 246 Schiffman Z. S. 158 Schilling B. 53 Schilling H. 30, 31, 36, 37, 39–44, 47, 50, 81, 141, 163, 217, 226, 231, 236–239, 242, 244, 248, 253, 259, 269, 270, 296, 315, 378, 391, 537, 574 Schindler A. 101, 205 Schindling A. 30, 31, 41, 199, 219, 232, 246, 249, 253, 259, 289, 300, 301, 316, 326, 331, 341, 348, 359, 661 Schlaich K. 224 Schlenke M. 300 Schlieben Eustachius von 291 Schlögl R. 337 Schmid Franz Kaspar von 357 Schmid H. 100–102 Schmidt Ch. 47, 431, 450, 484 Schmidt G. 226, 257, 262, 263, 496 Schmidt H. 31, 255, 314 Schmidt H. R. 231 Schmierer W. 276 Schmitt Ch. B. 158 Schmitt J. 105 Schnur R. 240, 246 Schoenberger C. G. 170, 172, 174, 176, 189 Schöffer I. 365 Scholz R. 71 Schönborn Johann Philipp 255 School H. 104 Schoor R. van 18 Schorn–Schütte L. 37, 217, 223, 494 Schrader F. 235 Schramm G. 47, 199, 330, 430, 432, 441, 453–455, 457, 459, 464, 468, 471, 482, 485, 487–489, 499, 533, 534, 544–548, 584 Schramm Percy Ernst 547 Schreiber G. 354 Schreiner K. 24, 55, 218 Schreyer P. 272 Schröder P. 208, 217, 256 Schubert A. 390 Schubert F. H. 310, 312 Schultze W. 198 Schulze W. 101, 179, 199, 237, 240, 243, 253, 322 Schumborn Mikołaj 435 Schütz Christian 269 Schwaiger G. 349 Schwendi Lazarus von 240, 334 Scott Dixon C. 85 Scott J. 405 Scribner B. 27, 44, 148, 231, 233, 239, 292, 316, 390, 482, 542, 662 Scultetus Abraham 163, 296, 310, 311 Scupin H. U. 243 Sebastian I Avis 118 Sebond Rajmond 159 Seebaß G. 226, 263 Segl P. 54 Seibt F. 317, 330 Seidel Menchi S. 118 Seidlmeyer M. 133 Seils E.–A. 252, 356 Seklucjan Jan 449 Sękowska E. 45, 162, 439, 550, 603 Selge K. V. 222 Selnecker Nikolaus 269, 277 Semelka T. K. 160 Semkowicz W. 58, 559 Seneka 104 Seńko W. 67–70, 74 Serczyk W. A. 586 Seredyka J. 592, 599–602, 667 Serejski M. H. 12, 123 Servet Miguel 113–115, 147–149, 151–153, 167 Serwański M. 498 Sesto Carlos de 117, 118 Sextus Empiricus 158 Seyfried Hans 434 Sheils W. J. 38 Shelven A. A. van 191, 192, 196 Sickingen Franz von 84, 85 Sidney Philip 193, 194, 307 Sielicki Bogusz 559 Siemieński J. 35, 494, 496, 577 Sieniccy rodzina 643 Sienicki Bogusław 643 Sienicki Mikołaj 469, 473, 474, 531 Sienieński Jakub 579 Sienieński Jan 524, 582 Silva Éboli Ruy Gòmez de 364 Simonetti L. 405 Simons Menno 361 Simons Pieter 361 Simonutti L. 626 Sintenis C. F. F. 53 Sipayłło M. 455, 457, 467, 565, 606 Sitkowa A. 551 Skarga Piotr 185, 482, 494, 533, 540, 543, 544, 547, 548, 552–554, 562, 564, 567, 569, 570, 573–575, 579, 588–590, 638, 666 Skinner Q. 13, 75, 77, 86, 91, 94, 124, 126, 129, 134, 158, 170, 172, 174, 180, 182, 184, 187, 189, 193, 196, 198, 202, 203, 206, 257, 402, 403, 669 Skirgiełło 424 Skoczilijas I. 636 Skowron R. 125, 126, 210, 554 Skwierczyński P. 496 Slavata Vilém 322 Sławiński W. 536, 557, 558, 565 Smend G. 536 Śmietana A. 491 Smith H. W. 42 Smith M. C. 160 Smolinsky H. 265 Smołucha J. 561 Smotrycki Hierasym 561 Smotrycki Melecjusz 586, 603 Snigula Ch. 496 Sobieski Jakub 617 Sobieski W. 18, 50, 189, 461, 492, 493, 495–498, 531, 533, 543, 545, 571–574, 579, 581 Sobociński W. 416, 605, 607 Sobocki Tomasz 449 Sobolewski L. 421 Socyn Faust (Fausto Paolo Sozzini) 154, 480, 527, 536, 624–626, 629 Sofley T. M. 381 Sokalski M. 619, 622, 632 Sokołowski A. 571 Sokołowski W. 494, 602 Solikowski Jan Dymitr 564 Sołtyk Kajetan 658 Sommer A. V. 277 Sonnenfels Joseph 348 Soto Domingo de 117 Sozzini Lelio 149 Spaans J. 363, 388 Spalatin Georg (Burkhardt) 171, 174, 222, 261 Speitkamp W. 81 Spener Jakob 279 Spengler Lazarus 173, 232 Speratus Paul (Spret) 332, 482 Spicer A. 43 Spijker W. van t’ 367 Spindler M. 349 Spinola Niccolò 653 Spinoza Baruch 24, 160, 213, 402–406, 528, 668–672 Spitz L. W. 84, 87, 224 Stabrowski Stanisław 582 Stadnicki Stanisław 456, 459, 505, 573, 582 Stadnicki Stanisław Mateusz 449, 468 Staehlin E. 147 Stancaro Francesco 149, 450, 458, 459, 460, 501–504, 506 Stanisław August 642, 643, 652, 657, 658, 659, 660 Stanisław Leszczyński 653 Stanisław ze Skarbimierza 416 Staniszewski J. 417 Stankiewicz W. J. 149, 153, 190, 193, 194, 211, 665 Starnawski J. 440, 478, 479 Starowolski Szymon 590 Starzechowscy rodzina 581 Starzechowski Stanisław 481 Stasiak A. M. 475 Stasiewski B. 673 Staszewski J. 31 Staub M. 77 Staupitz Johann von 84, 178 Stawecka K. 626, 639 Stec W. 578 Stefan Batory 166, 243, 540, 541, 543, 544, 546–548, 550, 552, 559, 637, 665, 666, 668 Stefan św. 218, 534 Stefan z Krakowa 465 Stefanowska Z. 668 Steffani J. 535, 647 Steglich W. 224 Stein A. von der 147 Stein Wolfgang 261 Steinmetz D. C. 102 Stengel Johannes 178 Stephani Joachim 97 Stephani Matthias 252 Stephens W. P. 101, 102 Stępień S. 641 Stępkowski A. 550 Stevenson W. R. 104, 107, 108 Stevin Simon 390 Stickelberger H. 205 Stieve F. 356 Stievermann D. 246, 255, 263, 272, 289, 314 Stinstra Harling Johannes 406 Stoczewska B. 66 Stolleis M. 205, 206, 212, 237, 242, 256 Stone L. 40 Storzh G. 335 Stosch Bartholomäus 299 Sträter U. 613 Stratner Jakob 291, 292 Straube G. 540 Strauss G. 90, 238, 350 Strauß Jakob 261 Strien T. van 366 Strier R. 180 Strohm Ch. 105, 134, 141, 243, 264 Strohmeyer A. 41, 236, 323, 337, 537 Strzelczyk J. 54, 57, 81 Strzelecki A. 571, 578, 580 Strzembosz T. 441 Stuartowie dynastia 38 Stupperich R. 92, 95, 132, 136, 140, 172, 281, 547 Sturm Jacob 217, 225, 226 Sturm K. 192 Sturmberger H. 338 Stutz Ulrich 91 Suàrez Francisco 125, 126, 129, 202, 553, 554 Sucheni–Grabowska A. 416, 438, 461, 463, 466–470, 474, 476, 478, 496, 498, 531, 537, 591 Sulejman Wspaniały 333 Sułkowska Z. 605 Sulzer Simon 148 Sunshine G. 165 Suraski Wasyl 561 Surdacki M. 596 Surzyn J. 73 Suski Michał 657 Süß Oppenheimer Joseph 280 Sutherland N. M. 497 Sutter Fichtner P. 332, 334 Svenichen Aleksander 436 Swieżawski S. 76, 84, 137, 417 Sydow J. 232, 233 Sykes N. 166 Sykstus V 122 Sylwiusz Jakub 449, 459, 460, 465 Sysyn F. 603, 615, 635 Szafraniec Andrzej 555, 582 Szafraniec Stanisław 523, 555, 558 Szafrański T. 100 Szaniawski Konstanty Felicjan 654 Szarota P. 21, 53 Szczech T. 55, 114 Szczepan św. 332, 446 Szczerbic Paweł 206, 547, 616 Szczerbicka L. 578 Szczotka S. 449, 536 Szczubiałka M. 9, 60, 82 Szczucki L. 25, 115, 140, 147, 150, 152, 154, 193, 218, 241, 440, 478, 480, 491, 524, 526, 550, 624, 630 Szegda M. 603 Szelągowski A. 602 Szeruda J. 46–47 Szkadłubowicz K. 596 Szlachta B. 61, 66, 70, 71, 84, 110, 122, 126, 127, 158, 184, 189, 195, 196, 203–205 Szlichtyng Jonasz 612, 619, 620, 629 Szönyi G. E. 194 Szorc A. 539 Szretter Jan 656 Szujski J. 466, 496, 583 Szumlański Józef 640, 642 Szymanowska A. 218 Szymański A. 119 Szymański M. 241 Szymon z Proszowic 460 Szyszkowska M. 19 Szyszkowski Marcin 553 Ślaski J. 477, 617 Śledziewski P. 450 Śliwa T. 424, 468 Śmiglecki Marcin 598 Śpiewak A. 25 Świdrygiełło 427 Šiaučiunaitė–Verbickienė J. 424, 425 Tabor Wojciech 422 Tacchella L. 471 Tacyt 206 Taffin Jean 400 Tamerlan 424 Tamse C. A. 365 Tapper Ruard 362 Tarło Paweł 544 Tarnogórski C. 83, 133, 217 Tarnowski Jan 464, 467, 469, 472, 498, 499, 556 Tarnowski S. 416, 417, 477 Tauber Caspar 332 Taubman–Trzebicki Krzysztof 643 Taurinus Marcin 459 Tautenburg Schenk Frederik van 375 Taźbierski Z. 611 Tazbir J. 12, 47, 97, 154, 411, 440, 442, 449, 456, 462, 468, 470, 491, 493, 495, 497, 505, 514, 540, 542, 544, 547–550, 552, 554, 556, 558, 567, 578, 579, 591–593, 596–598, 604, 607, 611, 613, 618, 624, 629, 630, 636, 663, 666, 668 Teelinck Willem 400 Teeschi J. 118 Teich M. 257, 347, 407 Tellechea J. I. 118 Teller A. 425 Teodoryk Wielki 56 Teofanes III 586 Terlecki Cyryl 563, 564 Tetera Paweł 639 Tetzel Johann 219, 289, 292 Tex J. den 24, 382, 393, 396, 397, 671 Textor Starszy Johann Wolfgang 256 Thadden R. von 31, 298 Theiner A. 608 Themel K. 291 Theobald L. 352, 353 Thijn Th. Van 403 Thomas Ch. S. 646, 647 Thomas T. V. 179, 199, 318, 331 Thomasius Christian 208, 217, 256 Thompson B. 304, 305 Thompson M. 186 Thry Rémon de 497 Thuau E. 44 Tichý J. 592, 593 Tierney B. 71–73, 76 Tilenus Daniel 309 Tilly ‘t Serclaes Johan van 286, 287 Timofiej św. (Dowmont) 424 Tindal Matthew 671 Titelmans Pieter 362 Tobołko Jerzy 505 Todd M. 41 Toland John 671 Tomaro J. B. 36 Tomasz z Akwinu św. 58, 62–71, 73, 77, 84, 117, 124, 125, 133, 200, 222, 589 Tomaszek A. 611 Tomczak A. 490 Tomicki Jan 488, 492 Tomicki Mikołaj 441, 488 Tomicki Piotr 446 Tondera B. 442, 459, 490, 545 Toralby Diego 203, 204 Tornay Ch. 84 Toussain Daniel (Tosanus) 305 Toussain Pierre (Tosanus) 274 Tovačovský Čtibor 325 Trąba Mikołaj 415, 422 Tracy J. D. 208, 217, 229, 246, 360, 389 Trajdos T. M. 413, 426, 427 Trawicka Z. 593, 595, 610, 612 Trawkowski S. 514, 658 Třebíčský Jan Cyril 311 Trecy Krzysztof 497, 498, 521, 523 Trevor–Roper H. 147, 672 Trithemius Johann 301 Troeltsch E. 185 Tropper P. G. 345 Troßbach W. 285 Trubar Primož 343 Truchseß von Waldburg Gebhard 236 Trüdinger K. 171 Tryzna Klemens 642 Trzecieski Andrzej 448, 459, 530 Trzecieski Jan 453 Tschernembel Georg Erasmus 338 Tüchle H. 444, 463, 544 Tuck R. 393 Tucker K. B. W. 362 Tudorowie dynastia 38, 39 Tühle H. 49 Turchetti M. 32, 138 Turenne Henri de Bouillon de La Tour d’Auvergne 309 Turnowski J. 554 Turowski K. J. 499, 551, 589 Turrecremata Johannes de (Juan de Torquemada) 117, 124, 201 Turrettini Jean–Alphonse 165 Twardowski Andrzej 619 Twardowski Mikołaj 653 Tworek S. 51, 542, 596, 645 Tygielski W. 254, 318, 450 Tymoteusz św. 512 Tyndale William 156, 157 Tyniecki Jan 593 Tyszkiewicz J. 424 Tyszkowic Iwan 592 Tyszkowski K. 540, 543 Ubaldis Baldus de 72 Uchański Jakub 476, 479, 492 Ulanowski B. 497, 498, 549 Ullmann H.–P. 81 Ullmann W. 56, 57, 58, 62, 69, 71, 72, 74, 76 Ulryk Wirtemberski 225, 273–275, 283 Ulryka Eleonora 288 Ultee M. 371 Ungnad von Sonneck (Sonnegg) Hans 342, 343 Urban VIII 609, 614 Urban W. 430, 442, 445, 446, 448, 449, 459, 460, 462, 481, 482, 503, 534, 596 Urbánek V. 324 Ursinus Zacharias 163, 304 Uruszczak W. 421, 493, 496, 543 Uspienskij B. A. 27 Ustrialov N. 561 Utenhove Jan 362 Uytenbogaert Johannes 393, 396 Vadian Joachim 133, 332 Vahle H. 104, 185 Valeri M. 110 Válka J. 325, 326 Valkhoff M. 150, 152, 153 Van Duren D. 112 Vandal Pierre 114, 151 Vehle H. 497 Velema W. R. E. 402, 403 Velthuysen Lambert van 403 Venard M. 129 Venemans G. A. 162 Vergerio Pier Paolo (Pietro Paolo) 149, 302, 475 Vermeulen Jan (Molanus) 201 Vermigli Pietro Martyr (Martire) 183, 189, 304 Vesmeer Sasbant 380 Vet J. J. V. M. de 404 Vidoni Pietro 636 Vilfan S. 344 Vio Thommaso de (Gaetano) 76, 220, 221 Viret Pierre 233 Viroli M. 206 Visconti Onorato 605 Visser A. 401 Visser C. Ch. G. 382 Visser D. 194, 372 Vitoria Francisco de 117 Voetius Gisbertus (Gijsbert Voet) 399, 400, 401 Vogler B. 315, 597 Voisé W. 146, 151, 153, 416, 470, 513, 519 Vok Petr 311 Volckertsz Dirck 209 Volz H. 219 Voogt G. 155, 209, 210, 3889 Vos K. 361 Vossler O. 265 Vötsch J. 272 Vries de Heeklingen H. de 385 Wachowiak B. 289, 292, 295 Wackernagel R. 147 Wacław Luksemburski 66 Wacław św. 228, 250, 311, 320, 331 Wagner Gregorius 483 Wahl Jan 656 Wainwright W. 362 Wajsblum M. 12, 51, 448, 501, 618, 649, 668 Wake William 166 Walczak R. 591 Waldburg–Zeil Georg von 273 Waldeck Franz von 228 Waldenberg Marek 66 Walenty z Krzczonowa 457 Walezjusze (de Valois) dynastia 107 Walker M. 347 Wall E. van der 398, 401, 402, 404, 670 Wallenstein Albrecht 278 Wallmann J. 166 Walmann J. 164 Walser Smith H. 246 Walther H. G. 66, 169 Walton R. C. 102 Waluga G. 414 Walzer M. 104, 180 Wangermann E. 347 Wangnereckh Johann Simon 356 Ward Holder R. 104 Warham William 663 Warmbrunn P. 233, 313 Warmiński J. 449 Warnock M. 26 Warszewicki Krzysztof 550, 665 Wartenberg G. 226, 263, 265, 267, 268 Warwick Arnold 436 Wąs G. 10 Wąsik V. 627 Wasilewicz Teodozy 642 Wasilewski T. 11, 486, 546, 555, 623, 633 Watt I. M. 110 Watt J. R. 250 Wawrzeniuk P. 642 Wawrzyniec z Pińczowa 460 Wawrzyniec z Przasnysza zw. Discordia 446, 451, 502 Wayne Baker J. 103, 205 Wazowie dynastia 534, 597, 598, 612 Weber Max 36, 185, 237, 537 Weber O. 105 Wefers S. 226, 262 Węgierscy rodzina 596 Węgierski A. 440 Węgierski Wojciech 442, 459, 490, 545 Weiglowa vel Zalaszowska Katarzyna 442 Weinfurter S. 351 Weinlöben Johann 291 Weintraub W. 657 Welfowie dynastia 253 Wendel F. 145 Wendland Johann 436–438 Werenfels Samuel 165 Wereszczyński Józef 549, 551, 552 Werner A. 535, 647 Wesel–Roth R. 205 Westerburg E.–J. 308 Westphal S. 262 Wettinowie dynastia 220, 235, 260, 263, 264 Weymar E. 175 Wężyk Jan 603, 604 Whaley J. 246, 255, 257 Whitford D. M. 83, 86, 94, 95 Wied Hermann von 145, 228, 503 Wiederkehr S. 424 Wieland Ch. 352 Wielema M. 404 Wielowieyscy rodzina 546 Wieruszowski H. 59 Wierzbicki Wacław 451 Wierzbowski Stefan 638 Wierzbowski T. 441, 476, 550 Wies E. W. 59, 61 Wiesflecker H. 331, 341 Wijaczka J. 432, 580 Wildenberg I. W. 403 Wilhelm Fryderyk van Nassau–Dietz 399 Wilhelm II Orański 399 Wilhelm III Orański 44, 399, 406 Wilhelm IV Heski 284, 285 Wilhelm IV Orański (Wilhelm Karol Henryk Friso) 406 Wilhelm IV Wittelsbach (Bawarski) 349, 350, 353 Wilhelm IX Heski 288 Wilhelm Jülich–Kleve 360 Wilhelm Orański 193, 242, 308–310, 364, 366–372, 376, 377, 379, 382, 400, 402, 406 Wilhelm V Heski 287 Wilhelm V Wittelsbach (Bawarski) 353–355 Wilhelm VI Heski 288 Wilhelm VIII Heski 288 Wilhelm Wettin 264 Wilhelm z Moerbecke 62 Wilk S. 411 Williams G. H. 140, 141, 560, 664 Williams Roger 669 Willoweit D. 248 Wimpfeling Jakob (Wimpheling) 162, 301 Wimpina Conrad 162, 290, 292 Wincenty Kadłubek (Mistrz Wincenty) 415 Winiarska I. M. 35 Winkelbauer T. 323, 324, 329, 338 Winnicki Antoni 639, 641 Winnicki Innocenty 641 Winowski L. 54 Winters P. J. 243 Wisłocki W. 460 Wisner H. 45, 487, 491, 534, 542, 546, 547, 555, 564, 574, 576, 579, 586, 591–592, 594, 595, 598, 602, 604, 605, 609, 611, 612, 620–623 Wiśniowiecki M. 598 Wiszeński Iwan 560 Wiszowaty Andrzej 154, 630 Wit św. 311 Witkowski S. 125, 206 Witold 425, 426, 632 Witte de rodzina 670 Witte J. Jr. 383, 385, 387 Witte Johan de 402, 404, 405 Wittelsbach Wolfgang 302 Wittelsbachowie dynastia 123, 236, 247, 249, 251, 253, 295, 300, 344, 348–350 Wittgenstein Ludwig von 306 Wittram R. 28 Witzel Georg 136, 145, 146, 162, 266, 291 Władysław IV Waza 553, 602, 604, 606–613, 615, 617, 619 Władysław Jagiełło 413–415, 422, 425, 426, 428, 440, 632 Władysław Jagiellończyk 325 Władysław Warneńczyk 427 Włodarczyk T. 614, 623, 628 Włodkowic Paweł 416 Wojak T. 24, 53, 96, 556 Wojciechowski Marian 442 Wojciechowski Z. 417, 422, 437, 439, 445 Wójcik W. 56, 57, 60, 461 Wójcik Z. 640 Wojsiełk 424 Wójtowicz A. 34, 74 Wojtowicz J. 673 Wojtyska H. D. 36, 411, 423, 433, 443, 455, 456, 462, 468, 469, 471, 472, 475–477, 479, 483, 485, 548, 663 Wolak J. 106, 663 Wolan Andrzej 494, 498, 499, 520, 541, 542, 644 Wołczański Józef 642 Wolf Christian 651 Wolf E. 108 Wolf G. 228 Wolf J. R. 272 Wolf P. 311 Wolff F. 654, 657 Wolfgang Wilhelm Neuburski 251, 295, 309 Wolfram H. 81 Wolgast E. 174, 177, 223, 305, 306, 310 Woliński J. 414, 426, 566, 586 Wołk–Łaniewski Michał 654, 655 Wollenberg J. 44 Wollman D. H. 181, 183 Wołłowicz Jarosz 601 Wołoszyn J. W. 610, 612, 619–621, 624, 632–634, 636, 637, 640, 641 Wołoszyński R. W. 673 Wolphius Johannes 147 Wolsey Thomas 156 Wolter 12, 24, 43, 658, 673 Woltersdorff Joachim 178 Wolzogen Ludwig von 528, 629 Wood J. E. 10, 662 Wormald J. 182–183 Woszczyński B. 442 Wotschke T. 449, 451, 453, 465, 471 Woyna Benedykt 553 Wright D. 6 Wright W. J. 282 Wrzecionko P. 624 Wrzesiński Sz. 53 Wujek Jakub 552 Wünsch T. 328, 412, 416, 417, 423 Wüst W. 255 Wyatt Thomas 181, 183 Wycliffe John (Wiklef Jan) 75 Wyduckel D. 212, 243, 244, 304 Wyhowski Iwan 636 Wysocki S. 113 Wysz Petrus 417 Yates F. A. 278, 307, 310, 311 Zabarella Franciscus 76 Zaborowski Stanisław (Stanislaus Zaborovius) 417–421, 423 Zach K. 661 Zacjusz Szymon 446, 485, 511 Zadzik Jakub 601 Zahajkiewicz M. T. 424 Zahorowski Hieronim 578 Zakrzewski J. 56, 169, 221, 439 Zakrzewski Stanisław 615 Zakrzewski W. 46, 444–446, 448, 457, 461, 469, 470, 479, 556 Załęski S. 548 Załuski Andrzej Stanisław Kostka 651 Zamoyski Jan 495, 543, 555, 556, 569, 570, 571 Zamoyski Tomasz 609 Zanchi Girolamo (Zanchius) 305 Zarański J. 91, 123 Zaremba Jan 530 Zaremska H. 218 Zawadzki R. M. 562 Zawadzki Z. 524, 666 Zbaraski Jerzy 578, 599 Zbaraski Krzysztof 578 Zborowscy rodzina 457, 492 Zborowski Marcin 445, 446, 456, 464, 466, 467, 479, 480, 488 Zborowski Piotr 488, 489, 492, 498 Zebrzydowski Andrzej 460–466, 471, 475, 505, 506 Zebrzydowski Mikołaj 571, 573, 574, 578, 579, 582–584 Zedler J. H. 407 Zeeden E. W. 28, 36, 50, 51, 112, 233, 237, 301, 454 Zema W. 560 Zemon Davies N. 113 Zesen Philipp von 166, 666 Ziegerhofer A. 342 Ziegler D. J. 144 Ziegler W. 30, 31, 41, 219, 246, 247, 259, 289, 301, 316, 326, 331, 341, 348, 349, 355, 359 Ziekursch J. 31 Zielińska K. 545, 552 Zielińska T. 441 Zielińska Z. 12 Zielińska–Nowicka A. 412 Zieliński T. J. 669 Ziemba A. 365, 384, 390 Ziemlewska A. 540 Zientara W. 651 Ziętek W. 455, 513, 514, 517, 519 Zimmermann H. 55 Zimmermann W. 30, 31, 337 Zins H. 568 Zinzendorf Ludwig von 272 Znaniecki F. 528 Zofia Brandenburska 271 Zofia św. 608 Zophy J. W. 110, 173, 232 Zschunke P. 30, 313, 314 Zurbuchen S. 23, 669, 671 Zurkinden Nikolaus 114 Zutphen Henrik van 360 Zwiartowscy rodzina 643 Związek J. 549, 552, 579 Zwicker Daniel 139, 154, 155, 626, 629 Zwierlein C. 184 Zwingli Huldrych (Ulrich, Huldreich) 32, 98–104, 106, 109, 112, 115, 133, 135, 141, 186, 189, 231, 281–283, 361, 454 Zwolski B. 645 Zygmunt Batory 123 Zygmunt I Stary 45, 235, 417, 422, 426, 427, 430, 432–434, 437–440, 442–444, 446–448 Zygmunt II August 46, 48, 49, 98, 151, 189, 428, 429, 438, 446, 448, 451, 453, 455, 456, 458, 460, 461, 463, 464, 467, 469–477, 479–481, 483, 485–491, 495–497, 502–504, 506, 508, 509, 510, 516, 521, 523, 524, 530, 531, 544, 545, 549, 551, 559, 638, 666 Zygmunt III Waza 50, 123, 124, 251, 294, 295, 342, 495, 531, 533, 534, 540, 541, 544–547, 550–553, 555–559, 564, 565, 567–577, 579–586, 588, 591–595, 597–599, 602–605, 612, 618, 621, 627, 633, 637, 666, 667 Zygmunt Hohenzollern 235 Zygmunt Kiejstutowicz 427 Zygmunt Luksemburski 218, 316 Żabicki Z. 91, 123 Żabokrzycki Dionizy 641 Żaryn M. 531, 537, 591 Żegocki Krzysztof 638 Żeleńscy rodzina 546 Żeleński T. (Boy) 158 Żelewski M. 498 Żelewski R. 480, 482, 546 Żeliborski Atanazy 639 Żelisławski Stanisław 483 Żuk–Łapińska L. 21 Żukowicz P. 563, 566, 568–570, 587, 601 Żurkowa R. 553, 616 Żurowski S. 208 Żychiewicz T. 587 Żychliński Piotr 633 Žirgulis R. 649

Testamenty mieszczan warszawskich od XV do końca XVII wieku (katalog) Opracowali: Agnieszka Bartoszewicz Andrzej Karpiński Katarzyna Warda Format B5, 100 s., 13 reprodukcji dokumentów, indeksy: osób, geograficzny, rzeczowy ISBN: 978–83–7507–121–4 Spis treści Wykaz skrótów Spis ilustracji Wstęp Katalog testamentów mieszczan warszawskich od XV do końca XVII w. [339 rekordów] Indeks osób Indeks geograficzny Indeks rzeczowy Link z opisem on-line: http://semper.istore.pl/pl,product,2374920...rszawskich.html

Jędrzej Morawiecki Syberyjska sekta wissarionowców jako fenomen społeczno–religijny ISBN: 978–83–7507–091–0 [ format B5, s. 416, indeks osobowy ] Idea tej książki powstała podczas pierwszego wyjazdu do syberyjskiej Zony — otoczonego tajgą terytorium sekty wissarionowców, skupionego wokół Miasta Słońca i Góry Suchej. Na górze tej mieszka Wissarion — były pracownik milicji drogowej, który na początku lat 90. ogłosił się Chrystusem. Badania sekty rozpoczęto w roku 1999. Od tego czasu zorganizowano pięć ekspedycji. Obserwacja uczestnicząca, wywiady biograficzne i działania quasi–eksperymentalne złożyły się na studium przypadku. Studium, w którym starano się ukazać pewne marginalizowane zwykle aspekty rosyjskiej religijności, a także postawić pytania dotyczące rzeczywistości społecznej, w której sami jesteśmy zanurzeni. Ujmując natomiast rzecz mniej akademicko — książka jest socjologiczną opowieścią o buncie i cenie za ten bunt płaconej. O kontestacji młodego rosyjskiego kapitalizmu i konsumpcjonizmu, „rokendrowolowej” ucieczce religijnych kaskaderów i goryczy ponownej instytucjonalizacji, stratyfikacji i komercjalizacji ruchu. Opowieścią o utopijnym „wyjściu z Systemu” i powrocie do niego. Jędrzej Morawiecki (ur. 1977) — reportażysta, tłumacz, podróżnik; doktor socjologii i literaturoznawstwa; współtwórca grupy Dziennikarzy Wędrownych; laureat nominacji do nagrody „Press” i wielu nagród za filmy dokumentalne, a także za reportaże radiowe o Rosji (nagroda specjalna na Krakowskim Festiwalu Filmowym, „Polska i Świat”, stypendium im. Jacka Stwory i inne); pracuje jako adiunkt w Instytucie Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Wrocławskiego. zob. szczegółowy opis Spis treści Wstęp Rozdział I. Podłoże historyczne sekt rosyjskich 1.1. Fenomen kontestacji religijnej w Rosji — wprowadzenie i próba periodyzacji 1.2. Omówienie wybranych opisów historycznych sekt rosyjskich
 1.3. Tradycja herezji a współczesna rzeczywistość społeczna Rosji
 1.4. Geneza ruchu wissarionowców Rozdział II. Metodologiczny 2.1. Ogólna koncepcja badawcza
 2.2. Analiza Najnowszego Testamentu jako badania pilotażowe
 2.3. Operacjonalizacja. Metody eksploracji Zony
 2.4. Projekcja świata i komunikacji interpersonalnej. Sposób analizy materiału 2.5. Grupa w działaniu. Sposób analizy materiału Rozdział III. Droga życiowa wissarionowców w ich własnych oczach 3.1. Świat do spotkania z Nauczycielem — krytyka rzeczywistości świeckiej 
3.2. Opis momentu konwersji
 3.3. Świat po konwersji w oczach wiernych Rozdział IV. Sekta w działaniu 4.1. Relacje wewnętrzne i zewnętrzne — sposób selekcji materiału 4.2. Relacje zewnętrzne — stosunek sekty do administracji państwowej i do innych ruchów religijnych
 4.3. Polityka sekty wobec mass mediów zewnętrznych
 4.4. Mechanizm werbunku bezpośredniego
 4.5. Agitacja kolektywna a sakroturystyka. Dwie funkcje imprez masowych
 4.6. Agitacyjne komunikaty władzy symbolicznej przypisywane ikonie centralnej
 4.7. Niektóre deklarowane i realne mechanizmy komunikacji wewnętrznej
 4.8. Wykrywanie mowy ezopowej w komunikatach wewnętrznych 4.9. Rodziny Wioskowe i Miasto — wizja deklarowana a realne mechanizmy władzy 4.10. Ekonomia — utopia równości, kompromisy i stratyfikacja
 4.11. Relacje kobieta–mężczyzna — realizacja postulowanego modelu „rodziny naturalnej”
 4.12. Zagrożenia wewnątrz Zony — projekcja i realne przejawy
 4.13. System edukacyjny W miejsce wniosków Aneks — fragmenty oficjalnego wywiadu z Wissarionem Wykaz respondentów udzielających wywiadów autobiograficznych Bibliografia Indeks osobowy

Wypowiedź autora:

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej tom 45 pod red. Marka Kazimierza Kamińskiego i Elżbiety Znamierowskiej-Rakk. Rocznik poświęcony najnowszej historii Rosji, Ukrainy, Białorusi, Bałkanów, Państw Bałtyckich, Węgier, Czech i Słowacji. Autorzy polscy i zagraniczni. Instytucja sprawcza: Instytut Historii PAN Wydawca: Wydawnictwo Naukowe Semper ISSN 1230-5057. Format B5, s. 396, streszczenia w języku angielskim i rosyjskim. link z opisem Spis treści Elżbieta Znamierowska–Rakk, Pojęcie i tożsamość Europy Środkowo–Wschodniej w historiografii makroregionu i opinii elit Zachodu The notion and identity of East–Central Europe in historiography of the macro region and in the opinions of Western elites Понятие «Средне–Восточная Европа» и ее характерные признаки в историографии макрорегиона и представлениях западной элиты. Marta Kołczyńska, Przemiany struktury wyznaniowej Kosowa na przestrzeni wieków (od średniowiecza do współczesności) Transformations of religious structure of Kosovo over the centuries (from the Middle Ages to the present) Изменения в конфессиональной структуре Косова (от средневековья до современности). Jan Rychllík, Początki, rozwój i zanik czechosłowakizmu The beginning, development and decline of Czechosloviakism Зарождение, развитие и упадок чехословакизма. Michał Kolasiński, Konferencja pokojowa Państwa Ukraińskiego i Rosji Radzieckiej w Kijowie w 1918 r. Peace conference of the Ukrainian State and the Soviet Russia in Kiev in 1918 Мирная конференция Украинской державы и Советской России в Киеве в 1918 году Joanna Gierowska–Kałłaur, Aktywność środowisk polskich w Mińszczyźnie w realiach lat 1919–1920 Activity of Polish circles on Minsk territory in the realities of 1919–1920 Активность польских кругов на Минщине в 1919–1920 годах. Małgorzata Gmurczyk–Wrońska, Julian Brun — krytyczny szkic do portretu komunisty Julian Brun — a critical sketch to a portrait of a communist Юлиан Брун ‒ критический портрет коммуниста. Jędrzej Paszkiewicz, Wpływ imigrantów z Azji Mniejszej na przemiany społeczno–ekonomiczne w Grecji międzywojennej Impact of the immigrants from Asia Minor on social and economic transformations in interwar Greece Влияние иммигрантов из Малой Азии на общественно–экономические изменения в Греции в межвоенный период. Grzegorz Zackiewicz, Polscy syndykaliści wobec Związku Radzieckiego i komunizmu w latach II wojny światowej Polish syndicalists towards the Soviet Union and communism during World War II Польские синдикалисты по отношению к СССР и коммунизму во время Второй мировой войны. Jerzy Grzybowski, Próby wypracowania zasad białoruskiej polityki zagranicznej na emigracji w latach 1945–1956 Attempts to establish principles of Belarusian foreign policy on emigration from 1945 to 1956 Попытки разработки принципов белорусской внешней политики в эмиграции в 1945–1956 годах. Stanisław Gregorowicz, Polska w polityce Federacji Rosyjskiej w epoce Jelcyna i Putina Poland in the Russian Federation’s policy in Yeltsin and Putin time Польша в политике Российской Федерации в эпоху Ельцина и Путина. Materiały i dokumenty Piotr Eberhardt, Zmiany podziałów administracyjnych w Cesarstwie Rosyjskim, w Związku Sowieckim oraz w Federacji Rosyjskiej. Andrzej Malinowski, Bułgarski ruch ludowy (od końca XIX wieku do I wojny światowej). Aleksandr Łaniewski, Augustyn Wróblewski — krakowski anarchista i „adwokat umarłych”. Ludmiła Jaskiewicz–Pikul, Obraz przewodniczącego sielsowieta na tzw. Zachodniej Białorusi w latach 1944–1945. Artykuły recenzyjne i recenzje Romuald Wojna, Adama Krzyżanowskiego rzecz o raju doczesnym komunistów. Jan E. Zamojski, „Biali” Rosjanie w Czechosłowacji; wielkie nadzieje i twarda rzeczywistość (1919–1939). * * * Aleksandar Sterjovski, Bitola. Ruskata kolonija — Wojciech Szczepański Maria Todorova, Bałkany wyobrażone — Lilla Moroz–Grzelak Jörg Baborowski, Czerwony terror. Historia stalinizmu — Romuald Wojna Henryk Walczak, Sojusz z Rumunią w polskiej polityce zagranicznej w latach 1918–1931 — Elżbieta Znamierowska–Rakk Marek Kazimierz Kamiński, Edvard Beneš we współpracy z Kremlem. Polityka zagraniczna władz czechosłowackich na emigracji 1943–1945 — Tadeusz Kisielewski Marta Kurkowska–Budzan, Antykomunistyczne podziemie zbrojne na Białostocczyźnie. Analiza współczesnej symbolizacji przeszłości — Daniel Boćkowski Adam Burakowski, Geniusz Karpat. Dyktatura Nicolae Ceauşescu 1965–1989 — Alicja Sowińska–Krupka Ewa Bujwid–Kurek, Państwa pojugosłowiańskie. Szkice politologiczne — Mirella Korzeniewska–Wiszniewska Życie naukowe Konferencja: Wolność i bezpieczeństwo narodów Europy Środkowo–Wschodniej w XIX–XX w.; Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego, 24–25 kwietnia 2009, Warszawa — Lilla Moroz–Grzelak Konferencja „Centrum i peryferie Europy Środkowej i Południowo–Wschodniej. Kształtowanie się terytoriów i granic państw od XVII do XXI w.” (Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, 19–20 X 2009) — Grzegorz Rostkowski Posiedzenia Zakładu Dziejów Europy XIX i XX wieku w IH PAN w Warszawie (1 października 2008–30 września 2009).

Kazimierz Twardowski (1866-1938) spędził w Wiedniu blisko 30 pierwszych lat swego życia. W tym mieście urodził się, wychował i uzyskał wszechstronne wykształcenie. W okresie wiedeńskim zetknął się z osobami, które ukształtowały jego charakter i intelekt. Nie ulega wątpliwości, że gdy Twardowski w 1895 roku przybył do Lwowa, aby objąć katedrę filozofii, był już w pełni dojrzałym człowiekiem i uczonym. Mimo że wiedeński okres w życiu Twardowskiego odegrał zasadniczą rolę, to jednak nie został dotychczas wystarczająco dobrze zbadany i opisany. Prezentowana tu książka tę lukę znakomicie wypełnia (obyczaje, polityka, zagadnienia społeczne, kultura, Polonia wiedeńska). Anna Brożek (ur. 1980) — dr hab., filozof, pianistka, historyk nauki, adiunkt w Zakładzie Semiotyki Logicznej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego; autorka m.in. książek Symetria w muzyce (2004), Principia musica (2006), Wprowadzenie do metodologii dla studentów teorii muzyki i muzykologii (2006) oraz Pytania i odpowiedzi (2007), a także kilkudziesięciu artykułów z dziedziny semiotyki logicznej, metodologii, ontologii, historii filozofii polskiej i muzykologii. Anna Brożek Kazimierz Twardowski w Wiedniu Format 215 na 205 mm, s. 242, liczne ilustracje, indeks nazwisk, drzewo genealogiczne Kazimierza Twardowskiego, dołączona płyta DVD z filmem Kazimierz Twardowski we wspomnieniach najbliższych i w ocenie znawców (scenariusz i realizacja Anna Brożek) ISBN 978-83-7507-081-1 szczegółowy opis książki Spis treści Wstęp Rozdział pierwszy. Środowisko 1. Polacy w Wiedniu 2. Twardowscy i Kuhnowie 3. Atmosfera domowa 4. Rodzina Twardowskich w Dziennikach i listach Kazimierza 5. Wiedeń oczyma Twardowskiego KAPSUŁKA: PIUS TWARDOWSKI KAPSUŁKA: KAHLENBERG KAPSUŁKA: KOŚCIÓŁ ŚW. RUPRECHTA KAPSUŁKA: KOŚCIÓŁ ŚW. ANIOŁA STRÓŻA Rozdział drugi. Terezjanum 1. Wzorowa szkoła 2. Losy Twardowskiego w Terezjanum 3. Terezjanum w oczach Twardowskiego 4. Zainteresowania i plany młodego ucznia KAPSUŁKA: TEREZJANUM Rozdział trzeci. Studia 1. Początki 2. Ognisko 3. U Dzieduszyckich w Jezupolu 4. Filozofia w Wiedniu 5. Ponownie w Jezupolu 6. Małżeństwo KAPSUŁKA: UNIWERSYTET WIEDEŃSKI KAPSUŁKA: FRANZ BRENTANO KAPSUŁKA: WOJCIECH DZIEDUSZYCKI Rozdział czwarty. Ostatnie lata w Wiedniu 1. Podróż 2. Venia legendi 3. Docentura w Wiedniu Rozdział piąty. Przyjaźnie i miłości 1. Koledzy i powiernicy. 2. Józef Krypiakiewicz 3. Twardowski i kobiety 4. Maria Gąsowska 5. Wanda Lange 6. Emilia Gattinger 7. Helena Gostkowska 8. Eliza Albrecht 9. Kazimiera Kołodziejska KAPSUŁKA: STANISŁAW NIEWIADOMSKI KAPSUŁKA: HANS SCHMIDKUNZ Rozdział szósty. Osobowość 1. Charakter 2. Temperament 3. Intelekt KAPSUŁKA: SAMUEL TWARDOWSKI KAPSUŁKA: JÓZEF TWARDOWSKI Rozdział siódmy. Światopogląd 1. Patriotyzm 2. Religia KAPSUŁKA: BOLESŁAW TWARDOWSKI Rozdział ósmy. We Lwowie 1. Profesor–nauczyciel — czyli lwowska działalność pedagogiczna Twardowskiego 2. Profesor–organizator — czyli lwowska działalność publiczna Twardowskiego 3. Profesor–uczony — czyli lwowska działalność naukowa Twardowskiego Rozdział dziewiąty. Epizod wojenny 1. Twardowski rektorem 2. Lwów pod okupacją rosyjską 3. Polacy w Wiedniu w czasie I wojny światowej 4. Działalność Twardowskiego w wojennym Wiedniu 5. Działania Twardowskiego we Lwowie w latach 1915–1917 KAPSUŁKA: JULIUSZ TWARDOWSKI Rozdział dziesiąty. Filozof wiedeński 1. Twardowski jako filozof wiedeński 2. Twardowski i jego uczniowie a filozofowie austriaccy 2.1. Wpływ Brentana na Twardowskiego 2.2. Brentaniści w Szkole Lwowsko–Warszawskiej 2.3. Wpływ Twardowskiego na szkołę Brentana 3. Poglądy filozoficzne Twardowskiego w okresie wiedeńskim 3.1. Główne prace 3.2. Ontologia 3.3. Teoria przedstawień 3.4. Teoria sądów 3.5. Teoria prawdy 3.6. Podstawy etyki 3.7. Problem psychofizyczny 3.7.1. Klasyfikacja koncepcji duszy 3.7.2. Dusza a ciało 3.7.3. Nieśmiertelność Bibliografia Wykaz ilustracji Drzewo genealogiczne Kazimierza Twardowskiego Indeks nazwisk A Abrahamowicz Dawid 15 Adamkiewicz W[?] 74 Ajdukiewicz Kazimierz 9 96 97 156 172 173 175 177 197 202 203 Ajdukiewicz (z domu Twardowska) Maria 10 95 96 97 Albrecht III (książę austriacki) 97 Albrecht Eliza 32 70 76 79 84 130 137–141 Albrecht V (książę austriacki) 22 Armin Bettina von 100 L’Arronge Adolph Arytoteles 88 100 102 110 197 210 Asnyk Adam 144 d’Aviano Marco 43 B Baden Ludwig Wilhelm von 43 Badeni Kazimierz 15 Bárány Robert 99 Bartoszewski Karol 80 Bayern Max Emanuel von 43 Bażan Tadeusz 117 Bażan Władysław 117 Bażan Zofia 117 121 Beck Adolf 181–188 Beck Max Vladimir 104 Becker Leopold 56 Beethoven Ludwik van 38 70 83 149 203 Bendl Ignaz Johann 49 Benischke Gustav 45 Berger Alfred 87 Berlioz Hector 30 36 Berndt Friedrich 55 56 Bieńkowski A[?] 74 Biesiadecki W[?] 74 Bilczewski Józef 162 Biliński Leon 15 183 Błachowski Stefan 99 Bobrinski Gieorgij 182 Bodyński [Maksymilian? Józef?] 38 Bogdański J[?] 74 Bolesław Śmiały (król polski)105 Bolzano Bernard 205 Borkowski [Mieczysław? Emanuel?] 38 81 111 Bormann Eugen 83 Borowski Marian 198 Bösendorfer Ludwig 81 Brahms Johannes 70 Brentano Christian 100 Brentano Clemens 100 Brentano Franz 9 88–89 92 97 100–101 111 195–196 Brentano Ludwig Joseph (Lujo) 100 Breuner Philipp Friedrich von 48 Bronikowska Antonina 124 Büchner Friedrich 65–66 110 158 Büdingen Max 84 Burger Fanciszka von 18 39 Busoni Ferruccio 144 Byron George 38 C Carlone Carl 48 Chavanne Josef 57 Chłędowski Kazimierz 50–52 Chopin Fryderyk 56 80 144 149 Ciol Anton 56 Clauss Karl 87 Clemens Franz Jakob 100 Cuervan [?] 23–24 Cukrowicz Aleksander 193 Cunald 46 Czaplicki Władysław 21 Czartoryski Adam 155 Czartoryski Jerzy Konstanty 15 Czartoryski Konstanty Adam Jerzy Aleksander 15 Czartoryski Konstanty Maria 15 Czaykowski S[?] 74 Czeżowski Tadeusz 197 203 Czichaczew Dymitr 181–183 Czołowski Aleksander 81 Ć Ćwikliński Ludwik 189–190 D Darlewska (z domu Twardowska) Helena 95–96 Darlewska–Turant Maria 11 Darlewski Jan 10 Darlewski (Dudryk) Longin 10 96 Dąbrowski A[?] 74 Dąmbska Izydora 99 Dingelstedt Franz von 37 Doroszenko Piotr 41 du Prel Carl 109–110 Dunajewski Julian 15 Dürer Albrecht 108 Dzieduszycka Antonina 85 93 103 Dzieduszycka (z domu Mazarska) Antonina 103 Dzieduszycka (z domu Pietruska) Domicella 103 Dzieduszycka Seweryna 83–84 90–93 103 Dzieduszycki Aleksander 103 Dzieduszycki Władysław 84–86 90–94 103 195 Dzieduszycki Wojciech 15 36 81–87 90–93 99 103–106 204 E Ehrenfels Christian von 88–89 102 Elmer Władysław 163 Escherich Gustav 87 Exner Franz 77 87 F Fechner Gusthav Theodor 205 207–208 Ferdynand I Habsburg (cesarz austriacki) 41 48 Ferdynand II Habsburg (cesarz austriacki) 98 Fischer Hans 99 Flatau Michał Stanisław 81 Foerster Wilhelm 145 Franciszek Ferdynand (arcyksiążę austriacki) 180 Franciszek Stefan (książę lotaryński) 71 Franciszek z Asyżu 48 Franciszek z Paoli 48–49 Frank Hans 163 Freud Sigmund 102 Fries Friedrich Ritter von 58 Frycz Karol 45 Fryderyk III Habsburg (cesarz austriacki) 47 Fryderyk Wilhelm IV (król pruski) 100 Fryze (z domu Krypiakiewicz) Anna 33 107 Fuld Georg Cornelius 89 G Gabryl Wojciech 99 Ganster Constancia 38 137 Ganster Lucrecia 38 Garbowski Tadeusz 99 Gattinger Bianka 135–136 Gattinger Emilia 25 134–138 Gattinger Hermina 135 Gautsch Paul 60 74 Gąsowska Anna — zob. Pohoska (z domu Gąsowska) Anna Gąsowska Jadwiga — zob. Przybyszewska I voto Kasprowiczo­wa (z d. Gąsowska) Jadwiga Gąsowska (z domu Paidly) Joanna 123 Gąsowska Maria — zob. Grüner (z domu Gąsowska) Maria Gąsowski Edward 123 Gisalrich 46 Gniewosz W[?] 74 Goldmann [córka Bernarda] 80 Goldmann Bernard 80 Gołuchowski Agenor (senior) 15 Gołuchowski Agenor (junior) 15 Gołuchowski Józef 72 Gomperz Theodor 84 87 Gonzaga Alojzy 49 Gostkowska Helena 136–138 Gostkowska Zofia Anna — zob. Moraczewska (z domu Gostkowska) Zofia Anna Gostkowski Roman 69 137 Graft Anna 120 Grieg Edvard 144 Grove Elli 137 Grüner Gustaw (junior) 130 Grüner Gustaw (senior) 130 Grüner (z domu Gąsowska) Maria 6 29 31 60–61 117 121–130 132 137 148 Grüner Zygmunt 130 Gschwandtner Franz 11 H Haeckel Ernst 205 Hanusz Jan 80 Hartmann Eduard von 205 Hartmann Emil von 132 Hayek Friedrich 99 Heitzmann Julius 140 Heller Ludwik 184 Hempel Josef von 48 Henryk II Pobożny (książę polski) 105 Hermann (margrabia badeński) 43 Hermann Edward 56 Herold [Jiři? Józef?] 81 Hertling Georg Freiherr von 109 Hess Victor Franz 99 Hoff Alexander 19 Höfler Alois 56 88–89 145 197 202 Hoppe [Lepoldine] 107 Hoszowski Z[?] 74 Hume David 205 207 Husserl Edmund 102 197–198 I Ingarden Roman 9 198 Innocenty XI (papież) 41 43 45 Isemann (z domu Schmidkunz) Hedwig 146 J Jadacki Jacek Juliusz 11 200 Jadassohn Salomon 144 Jagić Vatkoslav 87 Jan z Głogowa 99 Jan III Sobieski (król Polski) 16 20 39–45 Jan Jerzy III (elektor saski) 43 Janáček Leoš 144 Jaworski Roman 184 Jaworski Władysław Leopold 183–184 Johann Georg III (elektor saski) 43 Józef II Habsburg (cesarz austriacki) 72 Jundziłł Stanisław 99 K Kaden–Bandrowski Juliusz 184 Kara Mustafa 41 48 182 Karol V (książę lotaryński) 43 Karol VI Habsburg (cesarz austriacki) 71 Karol X Gustaw (król szwedzki) 153 Kasprowicz Jadwiga — zob. Przybyszewska I voto Kasprowi­czowa (z d. Gąsowska) Jadwiga Kasprowicz–Jarocka Anna 161 Kasprowicz Jan 124 Kastil Alfred 102 Kempis Tomasz à 161 Kerry Benno 199–200 Klein Martin 38 135 Kluczycki Jakub Franciszek 14 19 21 72 Kochanowski Jan 144 153 Kochanowski Roman Kazimierz 80 Kołodziejska Kazimiera — zob. Twardowska (z domu Koło­dziejska) Kazimiera Kołodziejski Walery [Walerian] 92 Konegen Carl 92 197 Konopnicka Maria 144 Kopernik Mikołaj 149 Kostka Stanisław 49 72 Kotarbiński Tadeusz 9 169 171 Kotek Georg 56 Krall Jacob 84 Krasiński Ignacy 80 Krasnopolski Horacy 101 Kraszewski Józef Ignacy 148 Kraus Oskar 108 Krechowiecki Antoni Ritter von Sas 95 Kreibig Josef Klemens 89 109 159–160 Krenn Franciszek 144 Kriegl Edler Leopold von 43 Krypiakiewicz Józef 32–33 36 38 76 79–86 96 118–120 130 132 134 138 141 149 Krypiakiewicz (z domu Twardowska) Zofia 19–22 24 27–28 30–33 36–38 67 107 117 128–129 Kucharski Ferdynand 79 Kuhn Antoni 122 Kuhn Edward 18 Kuhn Emil 121–122 Kuhn Emilia 122 Kuhn Ignacy 18 Kuhn Juliusz 122 Kuhn Malwina — zob. Twardowska (z domu Kuhn) Malwina Kuhn Olga 121 135 Kukutsch Isidor 56 Külpe Oswald 108 L Lago A[?] de 74 Lanckoroński Antoni Józef 16 Lanckoroński Maciej 15 Landsteiner Karl 99 Lange Carl Georg 89 Lange Wanda 130–132 Leciejewski Johann 87 Leibniz Gottfried Wilhelm 205–206 208 Leinkauf Johann 56 Leo Juliusz 183 Leopold I Habsburg (cesarz austriacki) 41 43 Leszetycki Teodor 192 Leśniewski Stanisław 9 192 202 Lewińska Maria — zob. Twardowska (z domu Lewińska) Maria Leybold Eduard Frierich 49 Lieben Ida von 101 Liechtenstein Johannes von 43 Ligne Charles–Joseph de 43 Ligne Sydonia de 45 Linde Samuel Bogumił 15 Locke John 205 Loewi Otto 99 Lorenz Konrad 99 Loritz Urban 44 Lotze Rudolf Herman 207 Ludwig Wilhelm (margrabia badeński) 43 Lueger Karl 74 Ł Łukasiewicz Jan 9 108 183 196–197 202 M Magnuska Anna 152 Mahler Gustav 144 Maksymilian Emanuel (elektor bawarski) 43 Mandybur Eugen[iusz] 38 Manzotti Luigi 38 Marek Aureliusz 66 Marenco Romuald 38 Maria Teresa (cesarzowa austriacka) 50 56 69 71–72 98 Marty Anton 101–102 Masaryk Tomáš Garrigue 102 Matejko Jan 20 38 Mazarska Antonina — zob. Dzieduszycka (z domu Mazarska) Antonina Mehoffer Józef 45 Meinong Alexius von 56 102 197–199 202 Mekler Siegfred 87 Melcer Henryk 192 Mendelssohn Felix 56 Miączyński Władysław 199 Mickiewicz Adam 17–18 80 203 Mikuli Karol 144 Milikowski Jan 18 Młodzianowska Wanda 135 Möllwald Alois Egger Ritter von 56 74 Moraczewska (z domu Gostkowska) Zofia Anna 137 Moraczewski Jędrzej Edward 137 Morscher Edgar 197 Moszyński J[?] 74 Mozart Wolfgang Amadeus 38 56 86 Mühlbacher Engelbert 83 Müllner Laurenz 87 N Narutowicz Gabriel 156 Nätkansson Cäcilie 146 Nawratil Karl 68 Neisser Karl 89 Neumayer Franz Sales 45 Neusser Edmund 120 Newton Izaak 149 Nicolai Otto 56 Nietzsche Friedrich 196 Niewiadomski Stanisław 118–119 144 Nowiński Stanisław 55 191 Nowosilcow Nikolai 155 O Ochorowicz Juliusz 67 Olejniczak Tadeusz 161 Olędzki (Olęcki?) Stefan 119 O’Mengher Mary 124 Ordzianko Felicja 154 Orkan Władysław 184 Orzechowski Stanisław 99 Ossoliński Józef Maksymilian 15 Osuchowski Antoni 186 Owidiusz 153 Ozajstowicz Józefina (Józefa) 92 P Paderewski Ignacy Jan 144 186 Paidly Joanna — zob. Gąsowska (z domu Paidly) Joanna Pailleron Édouard 37 Pałągowska Karolina 124 Panzinger Franz von 38 Peter Carl 59 Pietruska Domicella — zob. Dzieduszycka (z domu Pietruska) Domicella Piłsudski Józef 124 186 191 Pińczykowski Walerian 63 Pius XI (papież) 163 Pohoska (z domu Gąsowska) Anna 124 Portheim Mathilde von 146 Potocki Franciszek 45 Prel Carl du 109–110 Prossnitz Adolf 17 Przełęcki Marian 203 Przerwa-Tetmajer Kazimierz 144 Przybyszewska I voto Kasprowiczowa (z d. Gąsowska) Jadwiga 124 Przybyszewski Stanisław 124 R Raciborski Aleksander 116 Rencki Roman 186 Riedl Robert Christian 56 Rittner Edward 15 Robaudi Vinzenzo 56 Robert Hans 38 Rokitansky Hans von 38 Romer Adam 58 74–75 Rosen Jan Henryk 45 Rottmayr Johann Michael 49 Rozenberg [?] 17 Rubinstein Anton 38 R[udnicki?] J[ulian?] 130 Rudolf IV (książę austriacki) 94 Rumpf Jakob 56 Ryszard [?] 24 S Sachs Hans 108 Sapalski Franciszek 155 Sapieha Adam Stefan 163 Sawczyński Henryk 181 Sawicki Jan 74–75 Sawiczewski [stanisław?] 118 Schenkl Karl 57 Schiff Johann [John] 21 Schmidknz Arne 145 Schmidkunz Hans 88 109 145–146 169 Schmidkunz Walter 145 Schmidt Franz 70 Schnüne Franz 113 Schonka Franz 117–118 Schrenck–Notzing Freiherr Albert von 109 Schrödinger Erwin 99 Schumann Robert 38 70 Schwabe Paula — zob. Twardowska I voto Smolinowa (z domu Schwabe) Paula Sędziwój Michał 99 Shakespeare William 37 Siegl Heinrich 77 Sieniuta Piotr 153 Sienkiewicz Henryk 186 192 Skarżyński K[?] 74 Skórski Aleksander 116 Skrzypiński Kasper 152 Słowacki Juliusz 68 80 124 161 Smolinowa Paula — zob. Twardowska I voto Smolinowa (z domu Schwabe) Paula Smolka Franciszek 15–16 106 Smoluchowski Marian 99 Smólski Grzegorz 68 Sonnenthal Adolf von 38 Spampani Carlo 154 Spinoza Baruch 205 Staff Leopold 192 Stahremberg Ernst Rüdiger 41 Stamm Edward 99 Stańkowska Franciszka — zob. Twardowska (z domy Stańkow­ska) Franciszka Starzyński Stanisław 181 Steiner Rudolf 102 Stöhr Adolf 87 Stokowski Apolinary 19 Stoll Heinrich Wilhelm 57 Strauss Johann 38 Strawiński Igor 70 Stricker Salomon 67 Strupp Karl 193 Struve Henryk 116 Stumpf Carl 102 109 Stwosz Wit 108 Styka Jan 94 105 Sucher Rosa 38 Szeptycki Andrzej 163 Ś Ślepowron–Kołodziejski Stanisław 96 Śniadecki Jędrzej 98 155 Świtalska Zofia 121 Świtalski Feliks Szczęsny 19 T Taaffe Ludwig 72 Tarnawska [córka Leonarda?] 80 Tarnawski Leonard 80 136 Tarski Alfred 9 202 Tatarkiewicz Władysław 9 167 Teichmüller Gustav 205 Then Franz 56 Tomczak (z domu Twardowska) Aniela 95–96 112 Tomczak Andrzej 10–11 Tomczak Józef 96 Trendelenburg Friedrich Adolf 100 Twardowska Aniela — zob. Tomczak (z domu Twardowska) Aniela Twardowska (z domu Gniazdowska) Dorota 152 Twardowska (z domu Stańkowska) Franciszka 162 Twardowska Helena — zob. Darlewska (z domu Twardowska) Helena Twardowska (z domu Kołodziejska) Kazimiera 92–93 110 143 Twardowska (z domu Kuhn) Malwina 14 16–20 22–24 29 33 47 49 62 86 Twardowska Malwina (córka) 19 36 93 107 120 Twardowska Maria 19 Twardowska Maria — zob. Ajdukiewicz (z domu Twardowska) Maria Twardowska (z domu Lewińska) Maria 17 Twardowska I voto Smolinowa (z domu Schwabe) Paula (Paulina) 192 Twardowska Zofia — zob. Krypiakiewicz (z domu Twardow­ska) Zofia Twardowski Aureliusz — zob. Zoepnek–Twardowski Aureliusz Twardowski Bolesław 161–166 Twardowski Jan 17 Twardowski Juliusz 15 17 19 21–22 27 29 31 34 36–39 41 74 77 93 110 116 158 183–184 191–192 Twardowski Kazimierz passim Twardowski Leon Jan 17 39 Twardowski Marceli 162 164 Twardowski Pius 16–30 39–43 49 63 79 154 162 191 192 Twardowski Samuel 17 152–154 U Uhl [?] 138 Uhlirz Karl 87 Ujejski Kornel 144 V Varquez Carl 48 Vogl Heinrich 38 Vogt Theodor 77 87 W Wagner Richard 38 192 Wagner–Jauregg Julius 99 Wahle Richard 88 Waldeck Georg Friedrich von 43 Walser von Wendenheim [?] 108 Wartenberg Mścisław 183 Weber Carl Maria von 70 Wergliusz 59 120 Wergiliusz z Salzburga 46 Weryho Władysław 175 180 Weyr Emil 88 Wiegand Heinrich 38 Więckowski J[?] 74 Wilfinger Franz 11 Wiśniowiecki Janusz 153 Wiśniowiecki Jerzy 153 Wiśniowiecki Krzysztof 153 Wittgenstein Paul 70 Witwicki Władysław 99 160 176 186–187 196 Władysław IV (król polski) 153 Wolf Adam 74 Wolf Christian 198 Wolski Mikołaj 41 Wolter Charlotte 37 Wołoszczakowa [żona Eustachego? Eugeniusza?] 80–81 Wołoszczak Eugeniusz 80 Wołoszczak Eustachy 80 Wujek Jakub 72 Wurzner Franciszek 55 Wyspiański Stanisław 144 184 Z Zaleski [Wacław?] 80 Załuski Karol 69 Zbaraski Krzysztof 152 Zeissberg Heinrich Ritter von 77 87 Zellner Leopold Aleksander 81 Ziemiałkowski Florian 138 Zimmermann Robert 56 83 92 145 Zoepnek–Twardowski Aureliusz 192 Zöchbauer Franz 56 Ż Żeromski Stefan 192 Żuławski Jerzy 184