Semper

Polecam z pięknem obcowanie. Art-Deco. Secesja. Podstawki korkowe „Posadzki warszawskie” stosowny link

Michał Fijałkowski Pieśń ludowa u Johanna Gottfrieda Herdera Impulsy, źródła, recepcja Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2017 ISBN 978-83-7507-222-8 format B5, s. 202, bibliografia, ilustr., indeks Zainteresowanie tematyką ludową splata się pod koniec XVIII wieku z poszukiwaniem eposów narodowych, a to za sprawą wydanych w 1760 roku Pieśni Osjana; ta mistyfikacja literacka rozbudziła zainteresowanie dawną, prostą, nieskomplikowaną poezją o surowym, „barbarzyńskim” języku, formie, która sprzeciwiała się panującym dotychczas klasycystycznym trendom. Pięć lat później pojawia się obszerny zbiór starych ballad angielskich i szkockich Thomasa Percy'ego, również zabytku odnalezionego „przez przypadek”. Wydanie to robi niesamowitą karierę w Europie, przede wszystkim w Niemczech, gdzie naśladowanie jego anonimowych pieśni prowadzi do powstania najwcześniejszych ballad artystycznych. Johann Gottfried Herder na początku lat 70-tych XVIII wieku formułuje w swoich pismach postulaty dotyczące nowej literatury, jaką chciałby widzieć w Niemczech, przygotowuje również wydanie zbioru europejskich pieśni ludowych zatytułowane Volkslieder, do czego dochodzi w latach 1778-1779. Recepcja owego zbioru, zarówno w rodzimych Niemczech, jak i w krajach słowiańskich, posłużyła za impuls do ukonstytuowania się literatur narodowych; przysłużyła się przede wszystkim Czeskiemu Odrodzeniu Narodowemu, w szczególności dwóm mistyfikacjom literackim, Rękopisowi królodworskiemu i Rękopisowi zielonogórskiemu, na terenie krajów południowosłowiańskich zaś działalności Vuka Stepanovicia Karadžića. Recepcja zbioru Herderowskiego w literaturze polskiej wzmiankowana jest przykładami działalności zbierackiej w czasach preromantyzmu przed rokiem 1822. Michał Fijałkowski studiował na Wydziale Neofilologii Uniwersytetu Warszawskiego w Instytucie Germanistyki (2004-2008) i na Wydziale Wiedzy o Teatrze Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie (2007-2012). Tytuł doktora nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa uzyskał w 2013 roku. Wśród obszarów badań i zainteresowań autora m.in. znajdują się: komparatystyka literacka, korelacje historyczno-literackie kultur słowiańskich z niemiecką, folkloryzm w literaturach europejskich, dramat XVIII i XIX wieku, literatura popularna oraz translatoryka. Członek zespołu projektu badawczego „Wiersz litanijny w kulturze regionów Europy”. Oto stosowny link Spis treści Wstęp 1. Pieśni Osjana (1760) Jamesa Macphersona 1.1. Historia powstania 1.2. Recepcja Osjana w Anglii 1.3. Źródła Pieśni Osjana 1.4. Recepcja Osjana w Niemczech 1.5. Pieśni Osjana a początki historycyzmu literackiego 2. Walter Scott i jego Waverley 2.1. Szkocja i jej rola w preromantycznym przełomie literackim oraz jej wkład w tworzenie się kultury popularnej 2.2. Twórczość romantyczna Waltera Scotta 2.3. Waverley (1814) 3. Thomas Percy i jego Reliques of Ancient English Poetry (1765) 3.1. Angielska i szkocka pieśń ludowa i ballada 3.2. Okoliczności powstania oraz zawartość Reliques Percy'ego 3.3. Badania Percy'ego. Nadanie pieśni ludowej kryterium historyczności 3.4. Twórczość minstreli a pieśń ludowa 3.4.1. Pieśń ludowa a teatr angielski. Ballady z Shakespeare'a 3.4.2. Romans rycerski a pieśń ludowa 3.4.3. Pozostałe pisma Percy'ego 4. Johann Gottfried Herder i jego Volkslieder (1778/1779) 4.1. Wyjątki z listów o Osjanie i pieśniach dawnych ludów (1773) 4.2. Myśli o filozofii dziejów (1784-1791) 4.3. Volkslieder (Pieśni ludowe) - okoliczności powstania zbioru 4.4. Pieśni angielskie i szkockie 4.4.1. Pieśni angielskie 4.4.2. Pieśni szkockie 4.5. Pieśni niemieckie 4.6. Pieśni romańskie 4.6.1. Pieśni hiszpańskie 4.6.2. Pieśni francuskie 4.6.3. Pieśni włoskie 4.6.4. Pieśni w łacinie średniowiecznej 4.7. Pieśni północne 4.7.1. Pieśni północne (Nordisch) 4.7.2. Pieśni skaldyjskie 4.7.3. Pieśni duńskie 4.8. Pieśni bałtyckie 4.8.1. Pieśni litewskie 4.8.2. Pieśni łotewskie 4.9. Pieśni słowiańskie 4.9.1. Pieśni morlackie 4.9.2. Pieśni czeskie 4.9.3. Pieśń połabska 4.10. Pieśni starożytne 4.11. Pieśni pozostałe 4.11.1. Pieśni estońskie 4.11.2. Pieśni peruwiańskie 4.11.3. Pieśni lapońskie 4.11.4. Pieśń grenlandzka 4.11.5. Pieśni pozostałe z dodatku (Anhang) 4.12. Próba rozbioru genologicznego Volkslieder 4.13. Odbiór Herderowskich Volkslieder w Niemczech 5. Recepcja i oddźwięki Herdera w Słowiańszczyźnie 5.1. Pieśni ludowe Słowian południowych 5.1.1. Działalność Vuka Stefanovicia Karadžića 5.2. Ludowość słowiańska a Czeskie Odrodzenie Narodowe 5.2.1. Rękopis królodworski (1817) i Rękopis zielonogórski (1818) 5.3. Oddźwięki Herderowskie w Polsce Podziękowania Ilustracje Bibliografia Indeks

Edmund Kotarski (ur. 7 października 1930 r.), emerytowany profesor zwyczajny (Uniwersytet Gdański); historyk literatury i kultury średniowiecznej i nowożytnej, ze szczególnym uwzględnieniem Gdańska; edytor. Zajmuje się głównie prozą publicystyczną i poezją okolicznościową, początkami marynistyki i kulturą medialną dawnych epok. Opublikował m.in. następujące, niezapomniane książki: Publicystyka Jana Dymitra Solikowskiego (1970), U progu marynistyki polskiej: XVI-XVII wiek (1978), Dziedzictwo i tradycja. Szkice o literaturze staropolskiej (1990), Gdańska poezja okolicznościowa XVII wieku (1993), Sarmaci i morze. Marynistyczne początki w literaturze polskiej XVI-XVIII wieku (1995), Gdańsk literacki (do końca XVIII wieku) (1997), Gdańska poezja okolicznościowa XVIII wieku (1997). Wydał kilka tomów marynistycznych tekstów źródłowych, m.in. „Kto ma państwo morskie...”. Problemy morza w opinii dawnej Polski (1970), Trzy podróże (1973), „Trzymajmy się morza”. Problemy morza w opinii Rzeczypospolitej XVIII wieku (1985). W 2017 roku ukazała się jego najnowsza książka: Edmund Kotarski Kultura medialna średniowiecza. Europa łacińska Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2017 ISBN 978-83-7507-219-8 format B5, s. 335, bibliografia, indeks stosowny link (szczegółowy spis treści) Książka uwzględnia rozwijające się paralelnie wizualizacje: gdańskie portale, pomorskie malowidła ścienne i stropowe, witraże, także weksylia, pieczęcie i monety. One także, obok pisma i ksiąg, przenosiły informacje i budziły emocje, generowały wartości, uczestniczyły w tworzeniu i rozwijaniu kultury.

Adam Zięba Inspiracje ewangeliczne w poezji pasyjnej XVII wieku Tematem dzieła są modyfikacje tekstu kanonicznych Ewangelii w staropolskiej literaturze pasyjnej, dokonywane na różnych poziomach utworów, np. konstrukcji, narracji, faktografii, symboliki, metaforyki, stylu. Metodą interpretacji jest hermeneutyka, szczególnie hermeneutyka filozoficzna. Dr Adam Zięba – historyk literatury, badacz literatury dawnej (szczególnie baroku), absolwent filologii polskiej Uniwersytetu Gdańskiego. W roku 2015 obronił pracę Inspiracje ewangeliczne w poezji pasyjnej XVII w. pod kierunkiem prof. dr hab. Jadwigi Kotarskiej. Opublikował artykuł o dylogii Wacława Potockiego Rozkosz światowa i duchowna i o symbolu pelikana w literaturze i sztuce przedoświeceniowej Europy. W krąg swoich zainteresowań badawczych włącza liczne przykłady dzieł plastycznych, dając tym samym holistyczny obraz kultury dawnej Europy. Zachęcam do zapoznania się ze szczegółowym spisem treści książki: Spis treści Wstęp Rozdział I. Symbole pasyjne Transformacje symboli Ścieżki przekształceń Symbol krzyża Prasa mistyczna i winna latorośl Symbol nocy i ciemności Symbol ogrodu Symbolika Góry Oliwnej Arma Christi Symbol krwi Symbol siódemki Symbol łabędzia Pasyjne symbole temporalne Symbolika ciała Rozdział II. Metafory Jezus Słońce sprawiedliwości – chrystologiczna metaforyka luksoryczna Ecce agnus Dei: Jezus jako baranek Tyś jest wierny pelikan Dziś Fenix drogi na stos drew srogi uprzejmie leci Jezus jako Logos Metaforyka żeglarska Metaforyka krwi Jezus jako ołtarz Rozdział III. Typologia pasyjna Jezus Chrystus – Nowy Adam Izaak Józef Egipski Abel Wąż miedziany – Nechusztan Rozdział IV. Ścieżki i cele transformacji ewangelicznych Amplifikacja Redukcja Inwersja Syntetyzacja Zakończenie Bibliografia Źródła Opracowania tradycyjna wersja papierowa wersja elektroniczna e-book

Ukazała się ciekawa rzecz — dla zainteresowanych alternatywnymi koncepcjami nowoczesności narodu. Książka o późnym, jakże jednak ważnym polskim pozytywizmie. Polecam! Maciej Gloger Pozytywizm XX wieku Od pracy organicznej do nowoczesnej świadomości narodowej ISBN 978-83-7507-213-6 Format B5, s. 176, indeks osób, oprawa twarda Tradycja pozytywistyczna w Polsce jest mało znana, często pomijana w dyskusjach o naszej współczesności lub traktowana marginesowo, stereotypowo i powierzchownie. Najprostszym wyjaśnieniem tego stanu rzeczy może być wskazanie na niepodważalny fakt dominacji paradygmatu romantycznego w nowoczesnej kulturze polskiej. Powstanie tej monografii jest motywowane próbą restytuowania pozytywistycznej tradycji dla współczesnych Polaków, wskazania ciągle żywych inspiracji mogących wpływać na jakość naszego życia, funkcjonowanie i rozwijanie polskiego organizmu społecznego, polskiej cywilizacji. Maciej Gloger (ur. 1970) mieszka w Poznaniu, jest profesorem Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Zajmuje się historią idei pozytywizmu i modernizmu oraz związkami literatury z fiilozofią. Autor książek: Bolesław Prus i dylematy pozytywistycznego światopoglądu (2007) oraz Sienkiewicz nowoczesny (2010). stosowny link Spis treści Wstęp Rozdział I O entropii pozytywizmu w kulturze polskiej Rozdział II Liberalizm pozytywistyczny – dwie drogi myśli (Prus – Świętochowski) Rozdział III Sztuka – społeczeństwo – naród. Poglądy filozoficzno-estetyczne Władysława Mieczysława Kozłowskiego, czyli o długim trwaniu pozytywizmu Rozdział IV Bolesław Prus, pozytywizm i Czechy Rozdział V Sienkiewicz i Masaryk. O kulcie autora Qvo vadis w Czechach Rozdział VI Nacjonalizm polski wobec scjentyzmu i myśli przyrodoznawczej Rozdział VII Adolf Dygasiński i narodziny nowoczesnej świadomości narodowej Rozdział VIII Nowy pozytywizm narodowy. Roman Dmowski wobec twórczości Władysława S. Reymonta Summary Bibliografia Indeks osób

Nigdy wcześniej literatura nie odnosiła się tak mocno do nauk przyrodniczych i technicznych. Mówi się, nie bez racji, o pozytywistycznym scjentyzmie. Model kultury polskiej, stworzony i propagowany przez pozytywistów, miał spełniać funkcje pragmatyczne, oddziałując na przeorientowanie świadomości kulturowej rodaków, co znajdowało swój wyraz w naukach humanistycznych i społecznych. Stawiany dzisiaj postulat badawczego oglądu przestrzeni kultury polskiego pozytywizmu zaowocował ujęciami i przybliżeniami szczegółowych problemów z zakresu historii idei, filozofii, techniki, nauki, myśli społecznej oraz matematycznej, a także przekrojami o charakterze bardziej syntetycznym, przeglądowym, które odkrywają składniki ówczesnego modelu wiedzy oraz jego konsekwencje i przejawy w różnych dziedzinach humanistyki: literaturze i poezji, badaniach literaturoznawczych, myśli psychiatrycznej i jej wpływie na postrzeganie kwestii metafizycznej, apologetyce katolickiej, ideologii polskiego nacjonalizmu. W tomie udało się zatem scharakteryzować szerokie przestrzenie kultury polskiego pozytywizmu, często dotąd zupełnie nieznane. W grudniu 2016 ukazała się książka o raczej do niedwna słabo znanych wątkach polskiej kultury drugiej połowy XIX wieku. Jej tytuł mówi sam za siebie: Między przyrodoznawstwem a humanistyką Przestrzenie kultury polskiego pozytywizmu pod redakcją Macieja Glogera i Tomasza Sobieraja ISBN 978-83-7507-208-2 format B5, s. 223, indeks osób stosowny link Spis treści Wstęp Tomasz Sobieraj, W stronę konsiliencji wiedzy. Pozytywizm polski o ideale nauki i poznania Damian Włodzimierz Makuch, Narodziny polskiego scjentyzmu – o kryptometafizycznej dyskusji na temat szaleństwa Dawid Maria Osiński, Poezja polskiego pozytywizmu o naukach przyrodniczych Hanna Żbikowska, Pomiędzy tańcem śmierci a łańcuchem pokarmowym – „Odgłosy z gór” Felicjana Faleńskiego Małgorzata Okulicz-Kozaryn, Radosław Okulicz-Kozaryn, Scjentyzm a literacka kariera pewnego mięczaka. Wokół „Skałotocza‐palczaka” Antoniego Sygietyńskiego Ireneusz Gielata, „Oko Emersona” i „oko Darwina” – Dickens, Sienkiewicz i wodospad Niagara Marcin Jauksz, Bolesław Prus, George Henry Lewes i granice powieściowej wiwisekcji Lech Gruszecki, Treści matematyczne w „Notatkach «lubelskich»” Bolesława Prusa Marek Lubański, Pozytywistyczny paradygmat metodologiczny i jego niektóre konsekwencje w polskich badaniach literackich przełomu XIX i XX wieku Michał Rogalski, Polska apologetyka katolicka wobec teorii ewolucji. Katolicyzm a rozwój nauki w drugiej połowie XIX wieku i na początku XX wieku Maciej Gloger, Nacjonalizm polski wobec scjentyzmu i myśli przyrodoznawczej Indeks osób

Publicystyka kulturalna wczesnego pozytywizmu polskiego Antologia Wstęp: Tomasz Sobieraj Wybór, opracowanie i komentarze: Marta Barańska i Tomasz Sobieraj ISBN 978-83-7507-209-9 format B5, s. 200, indeks nazwisk, oprawa twarda Wczesny pozytywizm polski to okres przypadający — w przybliżeniu —; na schyłek lat sześćdziesiątych i lata siedemdziesiąte XIX wieku. Polscy pozytywiści, działając w trudnych warunkach zniewolenia narodowego, zaoferowali społeczeństwu nowy, szeroko zakrojony program reform społeczno-kulturalnych. Ich głos wybrzmiewał na kartach publicystyki stanowiącej podówczas główny oręż intelektualnych batalii. Część zapomnianych lub nawet zupełnie nieznanych kart tej twórczości ukazuje niniejsza antologia. Pomimo upływu prawie półtora stulecia od momentu ich publikacji, głosy polskich pozytywistów zawierają niemało treści aktualnych: podnoszą zagadnienia etyki społecznej, praw jednostkowych, tolerancji, wolności przekonań, rozwoju cywilizacyjnego, moralnych funkcji nauki, zarysowują także wizję przyszłego społeczeństwa, które swój rozwój miałoby zawdzięczać pracy, odpowiedzialności, praktycyzmowi i solidarności wszystkich warstw społecznych. Ambitnie zakrojony program społeczno-kulturalny pozytywistów polskich — choć kontestowany zarówno przez współczesnych oponentów, jak i następców — znacząco wpłynął na przemiany świadomości Polaków, stał się ważnym składnikiem rodzimej tradycji kulturowej nowoczesności, kontynuowanym także w XX stuleciu. Z wielu manifestów programowych oraz z publicystyki wczesnego pozytywizmu emanowała optymistyczna wiara w sens historii, w możliwość kształtowania losu jednostkowego i zbiorowego, w lepszą przyszłość polskiego społeczeństwa. Tematyka twórczości publicystycznej polskich pozytywistów miała wymiar kompleksowy, dotyczyła bowiem wszystkich najistotniejszych zagadnień ideowych i społecznych nurtujących ówczesne życie zbiorowości. Do antologii włączono utwory z lat 1868-1874, w większości niepublikowane w antologiach. szczegółowy opis książki Spis treści Jak przysposobić do „patrzenia w słońce prawdy”? Rola publicystyki wczesnego pozytywizmu w kształtowaniu nowoczesnej świadomości kulturowej Bibliografia Zasady modernizacji tekstu Franciszek Krupiński, Szkoła pozytywna [Anonim], Do Czytelników „Niwy” [Anonim], Nauka i społeczna praca [Anonim], Nauka i utylitarność ß, Wpływ nauk przyrodniczych na ludzkość. I. Czy nauki przyrodnicze materializują człowieka? ß, Wpływ nauk przyrodniczych na ludzkość. Prawda i iluzje Aleksander Głowacki, O elektryczności [Fragment] Aleksander Głowacki, Nasze grzechy [Aleksander Świętochowski], Herbert Spencer (Studium z dziedziny pozytywizmu) Aleksander Świętochowski, August Comte i Herbert Spencer Aleksander Głowacki, W sprawie oświaty Feliks Bogacki, Pozytywizm a krytycyzm [Aleksander Świętochowski], O tolerancji Bron. R.[ejchman], Nauka i lud [Piotr Chmielowski], Pozytywizm i pozytywiści [Aleksander Świętochowski], Nowe drogi. I. Zasady i cele Aleksander Świętochowski], Nowe drogi. II. Wychowanie człowieka Indeks nazwisk

W tym kontekście polecam książkę

Nigdy wcześniej literatura nie odnosiła się tak mocno do nauk przyrodniczych i technicznych. Mówi się, nie bez racji, o pozytywistycznym scjentyzmie. Model kultury polskiej, stworzony i propagowany przez pozytywistów, miał spełniać funkcje pragmatyczne, oddziałując na przeorientowanie świadomości kulturowej rodaków, co znajdowało swój wyraz w naukach humanistycznych i społecznych. Stawiany dzisiaj postulat badawczego oglądu przestrzeni kultury polskiego pozytywizmu zaowocował ujęciami i przybliżeniami szczegółowych problemów z zakresu historii idei, filozofii, techniki, nauki, myśli społecznej oraz matematycznej, a także przekrojami o charakterze bardziej syntetycznym, przeglądowym, które odkrywają składniki ówczesnego modelu wiedzy oraz jego konsekwencje i przejawy w różnych dziedzinach humanistyki: literaturze i poezji, badaniach literaturoznawczych, myśli psychiatrycznej i jej wpływie na postrzeganie kwestii metafizycznej, apologetyce katolickiej, ideologii polskiego nacjonalizmu. W tomie udało się zatem scharakteryzować szerokie przestrzenie kultury polskiego pozytywizmu, często dotąd zupełnie nieznane. W grudniu 2016 ukazała się książka o raczej do niedwna słabo znanych wątkach polskiej kultury drugiej połowy XIX wieku. Jej tytuł mówi sam za siebie: Między przyrodoznawstwem a humanistyką Przestrzenie kultury polskiego pozytywizmu pod redakcją Macieja Glogera i Tomasza Sobieraja ISBN 978-83-7507-208-2 format B5, s. 223, indeks osób stosowny link Spis treści Wstęp Tomasz Sobieraj, W stronę konsiliencji wiedzy. Pozytywizm polski o ideale nauki i poznania Damian Włodzimierz Makuch, Narodziny polskiego scjentyzmu – o kryptometafizycznej dyskusji na temat szaleństwa Dawid Maria Osiński, Poezja polskiego pozytywizmu o naukach przyrodniczych Hanna Żbikowska, Pomiędzy tańcem śmierci a łańcuchem pokarmowym – „Odgłosy z gór” Felicjana Faleńskiego Małgorzata Okulicz-Kozaryn, Radosław Okulicz-Kozaryn, Scjentyzm a literacka kariera pewnego mięczaka. Wokół „Skałotocza‐palczaka” Antoniego Sygietyńskiego Ireneusz Gielata, „Oko Emersona” i „oko Darwina” – Dickens, Sienkiewicz i wodospad Niagara Marcin Jauksz, Bolesław Prus, George Henry Lewes i granice powieściowej wiwisekcji Lech Gruszecki, Treści matematyczne w „Notatkach «lubelskich»” Bolesława Prusa Marek Lubański, Pozytywistyczny paradygmat metodologiczny i jego niektóre konsekwencje w polskich badaniach literackich przełomu XIX i XX wieku Michał Rogalski, Polska apologetyka katolicka wobec teorii ewolucji. Katolicyzm a rozwój nauki w drugiej połowie XIX wieku i na początku XX wieku Maciej Gloger, Nacjonalizm polski wobec scjentyzmu i myśli przyrodoznawczej Indeks osób

Słownik zapomnianych wyrażeń funkcyjnych (red. nauk. Radosław Pawelec) ISBN 978-83-7507-194-8 Format B-5, s. 160 Słownik zapomnianych wyrażeń funkcyjnych opisuje przyimki, spójniki, partykuły o zróżnicowanej funkcji, a także różnej budowy jednostki i wyrażenia, które były używane w historii języka polskiego, obecnie zaś całkowicie wycofały się z języka (np. wierę, malek), stanowią archaizmy, wyrazy przestarzałe lub książkowe, których używa się w wypowiedziach m.in. w celach stylizacyjnych (np. zaprawdę, dalece, wielce). link z opisem Autorzy: Aleksandra Janowska Alina Kępińska Krystyna Kleszczowa Barbara Mitrenga Magdalena Pastuchowa Agnieszka Słoboda Piotr Sobotka Spis treści Wstęp Wykaz skrótów i bibliografia Słowniki, kartoteki, zbiory i korpusy tekstów Inne źródła Inne opracowania Słownik Spis publikacji wykonanych w ramach projektu badawczego Polskie wyrażenia funkcyjne w ujęciu diachronicznym

Zaczęło się w okresie międzywojennym: w latach 1921-1939 prof. Stanisław Kot wydawał w Warszawie czasopismo naukowe „Reformacja w Polsce”. W 1956 rozpoczęto edycję rocznika „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” pod egidą IFiS PAN i IH PAN. Po Kazimierzu Lepszym wieloletnimi redaktorami byli Lech Szczucki i Janusz Tazbir. Obecnie rocznikiem kieruje prof. Wojciech Kriegseisen. link z opisem w sieci Odrodzenie i Reformacja w Polsce Tom LIX Format B5, s. 350, ilustracje Spis treści ARTYKUŁY Michał Bajer, „Słowa moich ust będą, ale Greków chcenie”. Reprezentacja poselstwa w III akcie Troas Łukasza Górnickiego Paulina Nicko-Stępień, Wulgata Lowańska a Nowy Testament w przekładzie ks. Jakuba Wujka z roku 1593. Studium Mt 16, 13-20 Valentina Lepri, Hic liber libenter legitur in Polonia. Mapping the popularity of the Zodiacus vitae in Poland between the sixteenth and seventeenth centuries Dawid Machaj, Zawsze wierny? Sytuacja wyznaniowa w Uniwersytecie Krakowskim w XVI i XVII w. Wojciech Ryczek, Niebezpieczna dziedzina. Bartłomiej Keckermann o historii i historiografii MATERIAŁY Karol Łopatecki, Twórczość wojskowa Albrechta Hohenzollerna. Uwagi nad trzema manuskryptami przypisanymi w latach 2009-2014 Albrechtowi Hohenzollernowi Dávid Molnár, Three letters from the early period of Walenty Radecke’s activity in Transylvania Ádám Szabó, On the relationship between the Antitrinitarians in Poland and in Nürnberg: a letter addressed to Ernst Soner Maciej Zdanek, Dzieło naukowe i bibliografia prac Leszka Hajdukiewicza POLEMIKI I DYSKUSJE Kazimierz Bem, O znakach, ścięgnach i ustrojach kościelnych oraz o różnicach prawdziwych i mniemanych – w odpowiedzi Maciejowi Ptaszyńskiemu ARTYKUŁY RECENZYJNE Wojciech Kriegseisen, Kłopoty z paradygmatem. Uwagi w związku z dwiema pracami na temat katolickiej konfesjonalizacji: Robert Kozyrski, Duchowieństwo, kościoły, religia w dokumentach sejmików województwa ruskiego w epoce konfesjonalizacji Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1648-1768, Lublin 2013, Towarzystwo Naukowe KUL; Jerzy Gorzelik, Rezydencja – klasztor – miasto. Sztuka Górnego Śląska wobec trydenckiej konfesjonalizacji, Gliwice 2014, Muzeum w Gliwicach RECENZJE I OMÓWIENIA Olaf Kwapis, Do Rzymu! Sztuka i wielkie jubileusze (1300-1575) (Anna Horeczy) Stanisław Bylina, Rewolucja husycka, t. 1: Przedświt i pierwsze lata; t. 2: Czas chwały i czas zmierzchu (Paweł Kras) Polish Culture in the Renaissance. Studies in the Arts, Humanism and Political Thought (Luigi Marinelli) Estera Lasocińska, Epikurejska idea szczęścia w literaturze polskiej renesansu i baroku. Od Kallimacha do Potockiego (Maria Chodyko) Lutheran Churches in Early Modern Europe (Kazimierz Bem) Linda Porter, Crown of Thistles. The Fatal Inheritance of Mary Queen of Scots (Mariusz Misztal) Mirosław Lenart, Patavium, Pava, Padwa. Tło kulturowe pobytu Jana Kochanowskiego na terytorium Republiki Weneckiej (Radosław Rusnak) „Reformation & Renaissance Review”, XVII, 2015, No. 1, special issue: The Brest Bible (1563). History, Language, Culture, Theology (Michał Choptiany) Urszula Augustyniak, Państwo świeckie czy księże? Spór o rolę duchowieństwa katolickiego w Rzeczypospolitej w czasach Zygmunta III Wazy. Wybór tekstów (Janusz Tazbir) Siro Ferrone, La Commedia dell’arte. Attrici e attori italiani in Europa (XVI-XVIII secolo) (Jolanta Dygul) Rinascimento”, Seconda Serie, LIII, 2013 (sed 2014) (Danilo Facca) KRONIKA XXVII Convegno internazionale Viaggio e comunicazione nel Rinascimento (Chianciano Terme – Pienza, 16-18 lipca 2015 r.) (Jean-Louis Charlet) “Renaissance in the Borderlands. Cultures of Humanism in the Polish and Ottoman Empires” University of Warsaw, Poland, December 10-11, 2014 (Michał Połczyński) Spotkanie grupy badawczej „Confessio im Konflikt. Religiöse Selbst- und Fremdwahrnehmung im 17. Jahrhundert” (Rzym, 25-28 sierpnia 2015 r.) (Maciej Ptaszyński)

Kazimierz Bem Słownik biograficzny duchownych ewangelicko‐reformowanych Pastorzy i diakonisy Jednoty Małopolskiej i Jednoty Warszawskiej 1815‐1939 Wydawnictwo Naukowe Semper Warszawa 2015 ISBN 978‐83‐7507‐187‐0 format B5, s. 242, ilustracje, indeks osobowy Spis treści I. Wprowadzenie I. 1. Zakres pracy I. 2. Źródła, terminologia, teologia I. 3. Podziękowania II. Jednota Małopolska i Warszawska w latach 1815‐1939 III. Biogramy pastorów i diakonis ewangelicko‐reformowanych Jednoty Małopolskiej i Jednoty Warszawskiej 1815‐1939 Jan Beniamin Bornemann Wiktor Buksbazen Aleksander Ceraski Eugenia Ciap August Karol Diehl Karol Bogumił Diehl Jan Fabry Wilhelm Fibich Adolf Wincenty Garszyński Alfred Garvie Aleksander Teodor Głowacki Maria Govenlock Ernest Heintze Karol Henkel Fryderyk Jelen Jerzy Jelen Emil Jelinek Aleksandra Jelonek Józef Kurowski Stanisława Mazierska Roman Mazierski Amalia Miller Stanisław Monkiewicz Jan Teodor Mozes Kazimierz Ostachiewicz Jan Potocki Bogumił Radechowski Natalia Redler Jan Rumpel Jan Jakub Scholtz Władysław Semadeni Hugon Sikora Andrzej Skierski Samuel Skierski Stefan Skierski Józef Spleszyński Adolf Szefer Kazimierz Szefer Ludwik Fryderyk Teichmann Katarzyna Tosio Mary Tosio Tomasz Tosio Edward Waydel Ludwik Zaunar Anna Zdrojewska IV. Parafie ewangelicko‐reformowane Jednoty Małopolskiej i Warszawskiej 1815‐1939 IV. 1. Jednota Małopolska IV. 2. Jednota Warszawska Założone przed 1918 rokiem Założone po 1918 roku V. Jednota Małopolska (1815‐1849) V. 1. Dyrektorzy synodów V. 2. Seniorzy i konseniorzy duchowni V. 3. Seniorzy świeccy V. 4. Konseniorzy świeccy V. 5. Kuratorzy VI. Jednota Warszawska VI. 1. Prezesi synodu VI. 2. Superintendenci generalni Jednoty Warszawskiej VI. 3. Konsystorz VI. 3. 1. Prezesi konsystorza VI. 3. 2. Członkowie świeccy VI. 3. 3. Członkowie duchowni VI. 3. 4. Sekretarze konsystorza VII. Bibliografia 1. Źródła archiwalne 2. Czasopisma i wydawnictwa ciągłe 3. Źródła drukowane Wykaz biogramów ze „Słownika biograficznego duchownych ewangelicko‐ reformowanych. Duchowieństwo Jednoty Litewskiej i Jednoty Wileńskiej 1815‐1939” Ewy Cherner [w przygotowaniu] Aniszewski Aleksander (1772‐1845) Aramowicz Adam (1772‐1842) Aramowicz Jakub (1787‐1818) Balczewski Aleksander (1801‐1829) Balczewski Gabriel (1764‐1840) Baloun Miłosław (1900‐1998) Bałaban Antoni (1898‐1983) Bernacki Bogusław (1748‐1830) Biergiel Józef (1819‐1885) Ceraski Józef (1763‐1832) Ceraski Michał (1813‐1877) Ceraski Michał Władysław (1753‐1823) Ceraski Władysław (1843‐1877) Chodorowski Stefan (1754‐1827) Chodorowski Stefan Józef (1797‐1836) Ciechański Aleksander (1789‐1838) Cumft Adam (1860‐1911) Cumft Marcin (1831‐1895) Czygłowski Michał (1824‐1862) Czyż Konstanty (1797‐1830) Dilis Paweł (1905‐1995) Downar Rafał (1771‐1854) Drue Józef (1812‐1871) Fajans Józef (1890‐1943) Głowacki Bogusław (1793‐1865) Głowacki Józef (1829‐1893) Gorodiszcz Piotr (1884‐1941) Grotkowski Tobiasz (1731‐1822) Herowski Bogusław (1785‐1862) Herowski Jan (1744‐1826) Jakubenas Paweł (1871‐1953) Janik Józef (1903‐po1939) Jaremko Piotr (przed 1914‐po 1939) Jastrzębski Michał (1859‐1938) Jastrzębski Stanisław (1819‐1894) Jelinek Jan (1912‐2009) Kader Andrzej (1831‐1902) Kawelmacher Aleksander (1820‐1886) Kołysza Jerzy (1790‐1860) Kubik Henryk (1903‐1931) Kühn Jan (1748‐1817) Kühn Józef (1769‐1843) Kuncewicz Lucjan (1810‐1842) Kuncewicz Romuald (1825‐1855) Kurnatowski Bogusław Jan (1764‐1834) Kurnatowski Bogusław Samuel (1783‐1820) Kurnatowski Felicjan (1859‐1933) Kurnatowski Jan (1894‐1965) Kurnatowski Konstanty (1878‐1966) Kurnatowski Oskar (1834‐1911) Kurnatowski Tytus (1800‐1844) Kurnatowski Władysław (1749/50‐1824) Kwantski Aleksander (1808‐1848) Lipiński Stefan (1804‐1879) Lothweison Julian (1823‐1870) Łabowski Aleksander (1766‐1831) Mandzelowski Adam (1794‐1837) Mandzelowski Jan (1809‐1885) Mandzelowski Józef (1843‐1915) Mandzelowski Władysław (1837‐1901) Marszewski Józef (1807‐1877) Mieszkowski Aleksander (1810‐1855) Mieszkowski August (1821‐1871) Mieszkowski Wilhelm (1852‐1920) Moczulski Adam (1749‐1830) Moczulski Aleksander (1790‐1866) Moczulski Karol (1866‐1925) Moczulski Konstanty (1825‐1887) Molleson Jan (1768‐1842) Natkiewicz Karol (1809‐1845) Nejman Adolf (1845‐1921) Nerlich Karol (1808‐1860) Nerlich Samuel (1765‐1843) Opoczeński Jarosław (1895‐1957) Orłowski Leonard (1796‐1850) Paszkiewicz Aleksander (1806‐1857) Piasecki Aleksander (1902‐1948) Pospiszył Józef (1899‐ po 1939) Reczyński Jerzy (1799‐1834) Reczyński Michał (1797‐1860) Reczyński Paweł (1757‐1829) Reczyński Stefan (1744‐1831) Snarski Jan (1806‐1854) Szarnas Adam (1884‐1965) Szepetys Jan (1867‐1941) Szwedko Sergiusz (1893‐ po 1939) Thumas Konstanty (1845‐1906) Tomesz Jan (1884‐1978) Wannowski Felicjan (1801‐1872) Wannowski Konstanty (1803‐1833) Wannowski Leopold (1798‐1849) Wannowski Michal (1761‐1827) Young Konstanty (1829‐1868) Indeks osób A Alabrudzińska E. Albiedyński Piotr Aleksander I, car Rosji Aleksander II, car Rosji Aleksander III, car Rosji Aleksandrowicz, ks. rz.‐kat. Altenberger Fryderyka zob. Henkel Fryderyka Angerstein Wilhelm Piotr, pastor ew.‐augs. Aniszewski Aleksander, pastor ew.‐ref. Aramowie, rodzina Arctowie, rodzina B Bałausek Anna zob. Mozesowa Anna Bałausek Jan Bałauskowa Maria z Neumanów Bańkowska Cecylia z Ostachiewiczów,° voto Trzcińska Bańkowski Jan Ambroży Bartel Oskar Bartsch Henryk Leopold, pastor ew.‐augs. Bartsch Paulina z Scholtzów Baurercowie, rodzina Beck Józef Behr Zuzanna Krystyna zob. Cassius Zuzanna Krystyna Beisch Elżbieta zob. Jelonek Elżbieta Bem Kazimierz Beneš Ladislav Benesz Benkart P. Bennich Georg Berg Teodor Bestwater (Bestfater) Joanna Teofila zob. Bornemann Joanna Teofila Białecki K. Białoskórski Henryk Białotecka (Białostocka) Raszka zob. Buksbazen Raszka Bieta Alfred, pastor ew.‐augs. Birkenmajer A. Bivetti Błaszkowski Leon Błaszkowski Leon Józef Błędowski Ryszard Błudow Bobkowska W. Bobrowniccy, rodzina Bobrownicki Andrzej Borkehagen Maria Eugenia z Wojaków Borkenhagen Wilhelm Artur, pastor ew.‐augs. Bornemann Adolf Bornemann Amalia Konkordia Bornemann Emilia Konstancja Bornemann Gustaw Bornemann Jan Beniamin, pastor ew.‐ref. Bornemann Jan Bogumił Bornemann Julianna Eliza zob. Hanke Julianna Eliza Bornemann Joanna Teofila z d. Bestwater (Bestfater) Bornemann Joanna Teofila z d. Cassius Borowiak M. Brandt Tomasz Bretsch Edward Bretsch Stanisław Brill Mirosława Irena z Potockich Brill Robert Bromski Edward (pseud.) zob. Jelinek Emil Broniewski Józef Bronikowscy, rodzina Bronikowska Jadwiga Bronikowska Wilhelmina z Mojaczewskich Bronikowski Adam Bronikowski Adam Rafał Bronikowski Józef Aleksander Bronikowski Rafał Brühl Wanda Buczkier Agata z Marynowskich Buczkier Jan Buczkier Karolina zob. Głowacka Karolina Budrewicz O. Buhlo Maria Elżbieta zob. Skierska Maria Elżbieta Buksbazen Abraham Josef Buksbazen Jan Dawid Buksbazen John Daishin zob. Buksbazen Jan Dawid Buksbazen Lydia z d. Sitenhof Buksbazen Raszka z Białoteckich Buksbazen Wiktor (Izrael Wiktor), pastor ew.‐ref. Buksbazen Wiktor Jr Burowie Bursche Edmund, pastor ew.‐augs. Bursche Juliusz, pastor ew.‐augs. Byczewski Paweł C Cała A. Carpenter Herman Charles, pastor ang. Cassius Chrystian Teofil, pastor ew.‐ref. Cassius Jan Aleksander, pastor ew.‐ref. Cassius Jan Wilhelm, pastor ew.‐ref. Cassius Joanna Teofila zob. Bornemann Joanna Teofila Cassius Zuzanna Krystyna z Behrów Cederbaum Flora zob. Skierska Flora Cefasowie, rodzina Centerska Maria z Szeferów Ceraska Aleksandra Helena z Głowackich Ceraska Aleksandra Stefania z Kurnatowskich Ceraska Emilia Bogusława Ceraska Emilia zob. Mozesowa Emilia Ceraska Felicja Izabela Aleksandra Ceraska Jadwiga Weronika Emma Ceraska Józefa Izabela z Aramowiczów Ceraska Józefa Rozalia Julia zob. Wołłosowiczowa Józefa Rozalia Julia Ceraska Stefania z Korolków Ceraska Zofia Emilia zob. Mandzelowska Zofia Emilia Ceraski Aleksander, pastor ew.‐ref. Ceraski Bogusław Jan Ceraski Józef, pastor ew.‐ref. Ceraski Karol Ceraski Witold Michał Henryk Ceraski Władysław Aleksander Marcin, pastor ew.‐ref. Cherner Ewa Chlebowscy, rodzina Chorzelska Lucyna zob. Potocka Lucyna Chrząstowscy, rodzina Chrząstowski Aleksander Chwastek D. Ciap Eugenia, diakonisa Cichocka‐Kruza Małgorzata Cien Eleonora zob. Klaudianowa Eleonora Cieniowie, rodzina Cikowscy, rodzina Ciszewscy, rodzina Czap Anna z Pospiszyłów Czap Emil Czapski J. Czartoryscy Czerniłowicz Rafał (pseud.) zob. Jelinek Emil Czerwiński Sławomir Ć Ćwierczakiewiczowa Lucyna D Dalton H. Darowski R. Dąbrowska Maria Dąbrowski Marian Delinitz Eugen Deloff Jan August Dębiccy, rodzina Dieckman Wawrzyniec Diehl Adolf Ferdynand Diehl Amalia Wilhelmina zob. Trotha von Treyden Amalia Wilhelmina Diehl Anna Diehl Anna Maria z Ebertów Diehl Anna Maria z Semadenich , Diehl Anna Wilhelmina zob. Drège Anna Wilhelmina Diehl August Karol, pastor ew.‐ref. Diehl Augustyn Diehl Bronisława Felicja zob. Skierska Bronisława Felicja Diehl Christiana Wilhelmina z Hummlów Diehl Edmund Diehl Edmund Krystian Diehl Gustaw Ludwik Diehl Jadwiga Diehl Jan Herman Diehl Józef August Diehl Juliusz Robert Diehl Karol Bogumił (de Diehl), pastor ew.‐ref. Diehl Karol Gustaw Diehl Karol Herman Diehl Karol, pastor ew.‐ref. Diehl Karolina Augusta zob. Teichmann Karolina Augusta Diehl Kazimierz Julian Diehl Krystyna Elżbieta z Keschnerów Diehl Ludwika Emilia Diehl Maria Kazimiera zob. Hantke Maria Kazimiera Diehl Stanisław Józef Diehlowie, rodzina Dierlamm Emma zob. Kurowska Emma Dilis Paweł, pastor ew.‐ref. Długosz Jan Dmochowska Jadwiga z Waydlów Dmochowski Franciszek Ksawery Dobrzanowski S. Domosławski J. Downar Rafał, pastor ew.‐ref. Drège Anna Wilhelmina z Dielhów Drège Stefan Karol Dubicki T. Dudra S. Dunin‐Rajeccy Duszek Jan, kantor Dütschke Friedrich Leopold, pastor ew.‐ref. E Ebert Anna Maria zob. Diehl Anna Maria Elliott Irena z Semadenich Elliott John P. Epsteinowie, rodzina Ernst Karolina Wilhelmina zob. Teichmann Karolina Wilhelmina F Fabian Jan, pastor ew.‐augs. Fabry Jan, pastor ew.‐ref. Faltz Ernest Faltz Ulryk Fanshawe Fryderyk Fanshawe, rodzina Fibich Bogumił Fibich Teofil Fibich Wilhelm, pastor ew.‐ref. Fibichowa Aleksandra z Niewieczerzałów Fibichowie, rodzina Fiedler Jerzy Wiesław Fiedler Konstancja z Szeferów Fiedler Mieczysław Fijałkowski P. Foland Jan Bogumił Fox Paweł, pastor ew.‐augs. Fryderyk Wilhelm III, król Prus Fulda Janina zob. Konarska Janina G Garszyńscy, rodzina Garszyńska Eugenia Henrietta ze Steinów Garszyńska Helena z Dobrzelewskich Garszyński Adolf, pastor ew.‐ref. Garszyński Aleksander Garszyński Jozef Garvie Agnes z Gordonów Garvie Alfred, pastor ew.‐ref. Garvie Catherine Garvie Jane z d. Kedslie Garvie Margaret Garvie Peter Garvie, rodzina Gastpary Woldemar, pastor ew.‐augs. Gawin M. Gawrońska Maria zob. Skierska Maria Gąsiorowski Wilhelm Gebhardt Aurelia z Wróblewskich Gebhardt Helena z Mauriziów Gebhardt Richard Gembarzewski B. Gerber R. Gerhard Mikołaj Mikołajewicz Gerlicz Ryszard Gerliczowie, rodzina Geyer Eugeniusz Geyerowa z Knollów Jadwiga Glinka Franciszek Glinka Katarzyna Wanda Ewa z d. Sikora Głowacka Aleksandra Helena zob. Ceraska Aleksandra Helena Głowacka Emilia z Mozesów Głowacka Helena z Gordonów Głowacka Karolina z Buczkierów Głowacki Aleksander, pastor ew.‐ref. Głowacki Bogusław, pastor ew.‐ref. Głowacki Henryk Bogusław Głowacki Józef, pastor ew.‐ref. Głowacki Samuel, pastor ew.‐ref. Głowacki Stanisław Alfons Gnatowski M. Golonka Eliasz, pastor bapt. Gołdyn P. Gorczyca K. Gordon Agnes zob. Garvie Agnes Gordon Margaret ze Stevensonów Gordon Wilhelm Gorodiszcz Piotr, pastor ew.‐ref. Govenlock Joanna z Dicksonów Govenlock Maria, diakonisa Govenlock Tomasz Górska Wiktoria zob. Kurowska Wiktoria Górski Antoni Grabowscy, rodzina Grabowski Karol Grabowski Stanisław Grabowski Stefan Gramsz A. Greenwood Klara Marta zob. Kummant Klara Marta Grimm Albina z Panasów Grimm Edward Grimm Julian Grimm Stanisława zob. Mazierska Stanisława Groffe Albert Gronau Karol Gross J. T. Grossmann Joanna Anna ze Skierskich Grossmann Karol Grudzińska‐Gross I. Grzegorzak Maria 1° voto Rosiakowa zob. Potocka Maria Gulle, pastor ew.‐augs. Guzowski P. H Habe Marta zob. Schreiber Marta Haberkant Helena z Tydelskich Haberkant Helena zob. Semadeniowa Helena Haberkant Jan Adam, pastor ew.‐augs. Haberkant Wanda Hall Anna zob. Tosio Anna Hanke Jan Fryderyk Emmanuel Hanke Julianna Eliza z d. Bornemann Hanke Samuel Dawid, pastor ew.‐ref. Hantke Henryk Hantke Maria Kazimiera z Diehlow Hantke, rodzina Harnack Adolf von, pastor ew.‐augs. Hart Elżbieta zob. Zaunarowa Elżbieta Hassman Helena zob. Skierska Helena Hegel Georg Heintze Anna Rozyna ze Stokenów Heintze Ernest, pastor ew.‐ref. Heintze Samuel Hejman L. Henkel Aleksander Henkel Fryderyka z Altenbergerów Henkel Karol jun. Henkel Karol senior Henkel Karol, pastor ew.‐ref. Henkel Magdalena zob. Marks Magdalena Henkel Maria zob. Klosse Maria Henkel Marta z Splittstoeserów Henkel Marta zob. Jekimowa Marta Henklowie, rodzina Herowska Konstancja zob. Korolko Konstancja Herowski Jan, pastor ew.‐ref. Heurichowa E. Hirszfeld Ludwik Hoesick F. Hohenzollernowie Hołówko Tomasz Hromádka Josef, pastor ew.‐augsb. Hulka‐Laskowski Paweł Hus Jan I Iwaszewski Józef J Jahołkowska Maria zob. Ostachiewiczowa Maria Jajte Zuzanna zob. Rumpel Zuzanna Jakubenas Paweł, pastor ew.‐ref. Jakubėnas Vladas Jandik Wilhelm Jandikowa Ewelina Joanna z Mozesów Janicki Stanisław Janiszewski Wiktor Jastrzębski Michał, pastor ew.‐ref. Jekimow Konstanty Jekimowa Marta z Henklów Jelen Alois Ludvik, pastor ew.‐ref. Jelen Aniela z Semadenich Jelen Corinna z Semadenich Jelen Eleonora ze Sponielów Jelen Fryderyk, pastor ew.‐ref. Jelen I. Jelen Jan Andrzej Jelen Jan Pavel, pastor ew.‐ref. Jelen Jan, pastor ew.‐ref. Jelen Jerzy, pastor ew.‐ref. Jelen Lidia Maria ze Słamów Jelenowie, rodzina Jelinek Emil, pastor ew.‐ref. Jelinek Ewa Jelinek Maciej Jelinek Marta ze Słamów Jelinek Natalia z Millerów Jelinek Tomasz Jelinek Wilhelm Jelinkowie, rodzina Jelonek Aleksandra, diakonisa Jelonek Elżbieta z Beischów (Bajzów) Jelonek Józef Jemielity W. Jersak Józef Jeske‐Choinski T. K Kaczorowska Klementyna Kader Andrzej, pastor ew.‐ref. Kaiser D. Kalwin Jan Karczewscy, rodzina Karczewski Bogusław Karczewski Jerzy Karczewski Leon Karczewski Marceli Karczewski Stefan Karpińska M. Karszo‐Siedlewska Julia ze Schneiderów Karszo‐Siedlewska Weronika zob. Spleszyńska Weronika Karszo‐Siedlewski Aleksander Karszo‐Siedlewski Jan Karszo‐Siedlewski Kazimierz Karszo‐Siedlewski Tadeusz Karszo‐Siedlewski Władysław Kedslie Aleksander Kedslie Jane zob. Garvie Jane Kedslie Katarzyna Kempińscy, rodzina Kempiński Karol Kempscy, rodzina Keschner Krystyna Elżbieta zob. Diehl Krystyna Elżbieta Kesznerowie (Keschnerowie), rodzina Kiec O. Kiński J. Kiślańska z Heurichów T. Klaudian Aleksandra zob. Mozesowa Aleksandra Klaudian Anna zob. Spleszyńska Anna Klaudian Jan Daniel, pastor ew.‐ref. Klaudianowa Eleonora z Cieniów Klaudianowie, rodzina Klein Cecylia Paulina zob. Teichmann Cecylia Paulina Kleindienst Alfred, pastor ew.‐augs. Klosse Konstanty Klosse Maria z Henklów Kłaczkow J. Kneifel E. Knoll Jadwiga zob. Geyerowa Jadwiga Knollowie, rodzina Koba S. Kohn Abraham Lipa Kolberg O. Konar (pseud.) zob. Jelinek Emil Konarscy, rodzina Konarska B. Konarska J. Konarska Janina z Fuldów Konarska Karolina Bogumiła zob. Ostachiewiczowa Karolina Bogumił Konarski Adam Konarski Andrzej Konarski Konstanty Konarski Rafał Konarski S. Konarski Sz. Konarski Szymon Kopczyńska Julia zob. Waydlowa Julia Kopczyński Antoni Korff (von Korff), rodzina Korolko Aleksander Korolko Konstancja z Herowskich Korolkówna Stefania zob. Ceraska Stefania Koroza S. Koryłowska z Ostachiewiczów Ewa Kosiński Kazimierz Kosman M. Kosseccy, rodzina Kossecki Jan Dobrogost Kováč Tomáš, pastor ew.‐ref. Kozerska H. Krafft Julia Anna ze Skierskich Krafft Konstanty Kazimierz Krafft Maria Kazimiera zob. Krauze Maria Kazimiera Krajewski Michał (pseud.) zob. Jelinek Emil Krapfen Emilia Franciszka zob. Waydlowa Emilia Franciszka Krasińscy, rodzina Kraszewski Józef Ignacy Krauze Bolesław Eugeniusz Krauze Maria Kazimiera z Krafftów Kriegseisen W. Kronenberg Leopold Julian Kronenbergowie, rodzina Krupa Frank Stanley Krupa Izabela Lucyna z Potockich Krusenstern Aleksander Krzeczkowski K. Kubisz Karol, pastor ew.‐augs. Kucharska Irena Julia z Szeferów Kucharski Stanisław Kuchcińska Halina z Szeferów Kuchciński Marian Kühn Józef, pastor ew.‐ref. Kula C. Kulhawy Karol Kummant Aleksander Kummant Edward Kummant Klara Marta z Greenwodów Kummant Maria Teofilia Julianna z Scholtzów Kurnatowscy, rodzina Kurnatowska Aleksandra Stefania zob. Ceraska Aleksandra Stefania Kurnatowska Marianna ze Spleszyńskich Kurnatowski Aleksander Zygmunt Kurnatowski Jan, pastor ew.‐ref. Kurnatowski Jerzy Kurnatowski Konstanty, pastor ew.‐ref. Kurnatowski Oskar, pastor ew.‐ref. Kurnatowski Zygmunt Kurowscy, rodzina Kurowska Emma z Dierlammów Kurowska Józefa Kurowska Melania zob. Negrin Melania Kurowska Wiktoria z Górskich Kurowski Józef Gabriel Kurowski Józef, pastor ew.‐ref. Kurowski Wincenty Kurowski Władysław Kurzawa H. Kuziw Wasyl, pastor ew.‐ref. Kwadowska Henryka Emilia zob. Monkiewiczowa Henryka Emilia Kweisser Anna Ludwika z Teichmannów Kweisser Juliusz Aleksy (von) Kweisser Juliusz, pastor ew.‐augs. L Lechicki K. Lenczewski T. Lentz Teofilia Apolonia zob. Potocka Teofilia Apolonia Lewalski K. Limanowski Bolesław Linde Samuel Bogumił Linde z Nussbaumów Ludwika Lindenberg K. Links H. Loeffler Adolf, pastor ew.‐augs. Loewe Adolf Loewe Kazimierz Lossow Aleksander Lossowowie, rodzina Lubomirscy, rodzina Lukova Slava zob. Radechowska Slava Ł Łabowski Marcin, pastor ew.‐ref. Łabuńska Marcjanna Ludwika ze Skierskich Łabuński Jan Łodzia K. Łoza S. Łupiński J. M Mackiewicz Stanisław Mackiewiczowie, rodzina Maczek Madey Józef Majer Konstancja zob. Szeferowa Konstancja Małachowska N. Mandzelowska Zofia Emilia z Ceraskich Mandzelowski Władysław, pastor ew.‐ref. Manitius Karol Gustaw, pastor ew.‐augs. Marconi Władysław Marianowicz A. Marianowicz Antoni (Berman Kazimierz) Marks Hugon Marks Magdalena z Henklów Maroszek J. Martuszewski E. Marx Emil Marynowska Agata zob. Buczkier Agata Massalski A. Maurizio Helena zob. Gebhardt Helena Maurizio Jan Mazierska Stanisława z Grimmów, diakonisa Mazierska Zofia z Wyspiańskich Mazierski Franciszek Mazierski Janusz Witold Mazierski Roman, pastor ew.‐ref. Mazur H. McLeod M. K. McNaughton M. K. Mendrok A. Michalak R. Michelis Z. Mieszkowski Wilhelm, pastor ew.‐ref. Mikołaj I, car Rosji Mikołaj II, car Rosji Mikulec B. Miller Amalia z d. Twarda Miller Amalia, diakonisa Miller Józef Miller Natalia zob. Jelinek Natalia Miller Teofil Modl Ernst Johann August von, pastor ew.‐augs. Mojaczewscy, rodzina Mojaczewska Wilhelmina zob. Bronikowska Wilhelmina Monkiewicz Aleksander Monkiewicz Aleksander, pastor ew.‐ref. Monkiewicz Bogusław, pastor ew.‐ref. Monkiewicz Ludwik, pastor ew.‐ref. Monkiewicz Michał Monkiewicz Stanisław, pastor ew.‐ref. Monkiewiczowa Elżbieta z Rynkowskich Monkiewiczowa Henryka Emilia z Kwadowskich Motty Marceli Mozes Aleksander Emil Józef Mozes Aleksandra Zofia zob. Szeferowa Aleksandra Zofia Mozes Anna Anastazja Mozes Emil Marceli Mozes Emilia zob. Głowacka Emilia Mozes Ewa zob. Szeferowa Ewa Mozes Ewelina Joanna zob. Jandikowa Ewelina Joanna Mozes Fryderyk Józef, pastor ew.‐ref. Mozes Jan Teodor, pastor ew.‐ref. Mozes Jan Teofil Mozes Kazimierz Adolf Mozes Maria Stefania Mozes Maria Teodata Mozesowa Aleksandra z Klaudianów Mozesowa Anna z Bałausków Mozesowa Emilia z Ceraskich Musonius Jan Salomon, pastor ew.‐ref. Musonius Jan, pastor ew.‐ref. N Napoleon, cesarz Francji Negrin Adolf Negrin Melania z Kurowskich Neimanas Stasys Nekanda‐Trepka Jan Karol Nekanda‐Trepkowie, rodzina Nencki Leon Neuman Maria zob. Bałauskowa Maria Nieszkowscy, rodzina Nieszkowski Stanisław Niewieczerzał Aleksandra zob. Fibichowa Aleksandra Niewieczerzał Jan, pastor ew.‐ref. Niewieczerzał Jarosław, pastor ew.‐ref. Nikoll J. D. Nolkenowie, rodzina Norblin Julia Norblin Ludwik Wincenty Norblinowie, rodzina O Orłowski Leonard, pastor ew.‐ref. Ostachiewicz Alfons Ostachiewicz Cecylia zob. Bańkowska Cecylia Ostachiewicz Ewa zob. Koryłowska Ewa Ostachiewicz Henryk Ostachiewicz Henryk, syn Ostachiewicz Kazimierz, pastor ew.‐ref. Ostachiewicz Konstanty Ostachiewicz Lech Ostachiewicz Mieczysław Ostachiewiczowa Karolina Bogumiła z Konarskich 2° voto Wójcicka Ostachiewiczowa Kazimiera Franciszka z Wysockich Ostachiewiczowa Maria z Jahołkowskich Ostachiewiczowie, rodzina Ożarowscy, rodzina P Pac Ludwik Michał Paczkowska Zofia z Scholtzów Paczkowski Wilhelm Panas Albina zob. Grimm Albina Papmahl Justyna zob. Scholtz Justyna Papuga S. Paskiewicz Iwan Paszczyk M. Pawlak M. Piankowie, rodzina Piasecki Aleksander Otto, pastor ew.‐ref. Pietrusiński Ludwik Ponarski Z. Poniatowski Stanisław August, król Polski Popiel Teofil, biskup rz.‐kat. Pospiszył Józef, pastor ew.‐ref. Potoccy, rodzina Potocka Izabela Lucyna zob. Krupa Izabela Lucyna Potocka Lucyna z Chorzelskich Potocka Maria z Grzegorzaków, 2° voto Rosiakowa Potocka Mirosława Irena zob. Brill Mirosława Irena Potocka Teofilia Apolonia z Lentzów Potocki Potocki Jan Potocki Jan, pastor ew.‐ref. Potocki Konstanty, brat Potocki Konstanty, ojciec Potworowscy, rodzina Potworowski Gustaw Poznański K. Preiss Waldemar, pastor ew.‐augs. Próchnik Adam Pruss W. Przyborowski W. R Raabe Konrad Radechovski Karol Radechowska Maria Radechowska Slava (Radechovská Slávie) Radechowska Slava z d. Lukowa Radechowski Adolf Radechowski Bogumił, pastor ew.‐ref. Radechowski Franciszek Radechowski Jarosław Radechowski Paweł Radziwiłł Antoni Radziwiłł Mikołaj Radziwiłłowa z Hohenzollernów Ludwika Radziwiłłowie, rodzina Ragazzi Maria Anna zob. Semadeniowa Maria Anna Rayska Konstancja z Majerów (lub von Kruger) Rayska Zofia Joanna zob. Szeferowa Zofia Joanna Rayski Edward Rayski Konstanty Rayski Władysław Redler Natalia, diakonisa Rej K. J. Reyzner Joanna zob. Skierska Joanna Ritschl Albrecht, pastor ew.‐augs. Roell Katarzyna (de Roell) zob. Sikora Katarzyna Roeslerowie, rodzina Romanowowie, dynastia Rosiakowa Maria zob. Potocka Maria Rotwand Bolesław Rotwandowie, rodzina Różyccy, rodzina Różycki Andrzej Różycki Samuel Różycki Stanisław Rudiger Edward Rudiger M. Rumpel Amalia Antonina z d. Schlegel Rumpel Henryk Wilhelm Rumpel Jan, pastor ew.‐ref. Rumpel Karol Adolf Rumpel Zuzanna z d. Jajte Ruprecht Karol Russoccy, rodzina Russocka Kazimiera Maria Marcjanna zob. Skierska Kazimiera Maria Marcjanna Russocki Karol Russocki Konstanty Russocki Krzysztof Russocki Ludwik Russocki Maksymilian Russocki Stanisław Russocki Zygmunt Rylko‐Bauer B. Rynkowska Elżbieta zob. Monkiewiczowa Elżbieta S Sachs Henryk Sachs Walerian Sand, student teologii w Dorpacie Sander Irena zob. Zaunarowa Irena Sass Juliusz von Schlegel Amalia Antonina zob. Rumpel Amalia Antonina Schleiermacher Friedrich Daniel Ernst, pastor ew.‐ref. Schneider Julia zob. Karszo‐Siedlewska Julia Scholl Aurelia, diakonisa ew.‐augs. Scholtz Jan Jakub, pastor ew.‐ref. Scholtz Julianna Renata z Ziemmerów Scholtz Juliusz Scholtz Juliusz Edwin Scholtz Justyna z Papmahlów Scholtz Karol Aleksander Scholtz Karol Samuel Scholtz Maria Teofilia Julianna zob. Kummant Maria Teofilia Julianna Scholtz Paulina zob. Bartsch Paulina Scholtz Wilhelm Rudolf Scholtz Zofia zob. Paczkowska Zofia Schreiber Ernest Schreiber Ernestyna zob. Tosio Ernestyna Schreiber Marta z d. Habe Schultz Friedrich Sell Alan Semadeni Allan Andrzej Semadeni Aniela zob. Jelen Aniela Semadeni Anna Maria zob. Diehl Anna Maria Semadeni Anna Wilhelmina zob. Drège Anna Wilhelmina Semadeni Anna z Semadenich Semadeni Anton Semadeni Beniamin Kacper Semadeni Corinna zob. Jelen Corinna Semadeni Irena zob. Elliott Irena Semadeni Józef Semadeni MatyldaSemadeni Tadeusz Semadeni Władysław, pastor ew.‐ref. Semadeniowa Helena z Haberkantów Semadeniowa Maria Anna z Ragazzich Semadeniowa Maria Eliza z Semadenich Semadeni, rodzina Sergent Adolf, kapelan angl. Sękowska A. Sętowski J. Sieroszewski Wacław Sikora Eryk Sikora Hugon, pastor ew.‐ref. Sikora Katarzyna Wanda Ewa zob. Glinka Katarzyna Wanda Ewa Sikora Katarzyna z d. de Roell Sikora Katarzyna z de Roellów Sikora Luiza z d. Tschempel Sikora Piotr sen., pastor ew.‐ref. Sikora Piotr, pastor ew.‐ref. Sipayłło M. Sitenhof Lydia zob. Buksbazen Lydia Skierscy, rodzina Skierska Albertyna Marcjanna Stefania Skierska Amalia Eleonora Skierska Anna Maria Skierska Bronisława Anna Skierska Bronisława Felicja z Diehlów Skierska Emilia Izabella Skierska Flora z Cederbaumów Skierska Halina ze Skierskich Skierska Helena Skierska Helena z Hassmanów Skierska Joanna Anna zob. Grossmann Joanna Anna Skierska Joanna z Reyznerów Skierska Julia Anna zob. Krafft Julia Anna Skierska Karolina Anna Skierska Kazimiera Maria Marcjanna z Russockich Skierska Konstancja z Soleckich Skierska Ludwika z Soleckich Skierska M. Skierska Marcjanna Ludwika zob. Łabuńska Marcjanna Ludwika Skierska Maria Elżbieta z d. Buhlo Skierska Maria Paulina Skierska Maria z Gawrońskich Skierska Paulina Marcjanna Skierski Aleksander Skierski Aleksander Konstanty Skierski Andrzej starszy, pastor ew.‐ref. Skierski Andrzej, pastor ew.‐ref. Skierski Henryk Andrzej Skierski Jan Andrzej Skierski Karol Skierski Kazimierz Skierski Leonard Edmund Skierski Leonard Kazimierz Skierski Ludwik Paweł Skierski Paweł Skierski Paweł Ernest Skierski S. Skierski Samuel, pastor ew.‐ref. Skierski Stanisław Jerzy Skierski Stefan Gustaw Skierski Stefan, pastor ew.‐ref. Skierski Wacław Skierski Władysław Paweł Słama Jan Słama Józef Słama Maria z Matejków Słama Matylda z Tuczków Słamówna Lidia Maria zob. Jelen Lidia Maria Słamówna Marta zob. Jelinek Marta Sławoj Składkowski Felicjan Solecka Konstancja zob. Skierska Konstancja Solecka Ludwika zob. Skierska Ludwika Solecka Maria z Twardowskich Solecki Kazimierz Sowińska Katarzyna Sowiński, generał Spasowski R. Spleszyńska Anna Julia Aleksandra zob. Woyde Anna Julia Aleksandra Spleszyńska Anna Ernestyna Spleszyńska Anna z Klaudianów Spleszyńska Felicja Weronika Spleszyńska Marianna zob. Kurnatowska Marianna Spleszyńska Weronika z Karszo‐Siedlewskich Spleszyński Alfons Spleszyński August Stefan Spleszyński Jan Spleszyński Józef Spleszyński Józef, pastor ew.‐ref. Spleszyński Kazimierz Jan Sponiel Eleonora zob. Jelen Eleonora Starynkiewicz Sokrates Starzyński Stefan Stefański K. Stegner T. Stein Eugenia Henrietta zob. Garszyńska Eugenia Henrietta Stein Natalia z Ilbergów Stein Paweł Steinberg, rabin Štěříková E. Stevenson Margaret zob. Gordon Margaret Stępkowska Natalia Straus Alfons Straus Julia Krystyna zob. Waydlowa Julia Krystyna Strausowa Helena Amelia Bogumiła z Waydlów Strausowie, rodzina Stryjeńscy, rodzina Stryjeński Zygmunt Styga T. Suchcitz A. Suchodolscy, rodzina Suchodolski Alojzy Sunderland Seweryn Swoboda J. Szczepankiewicz‐Battek J. Szczepańska H. Szczepański J. Szefer Adolf, pastor ew.‐ref. Szefer Anna Szefer Emilia Szefer Fryderyk Szefer Halina zob. Kuchcińska Halina Szefer Helena Szefer Henryk Szefer Irena Julia zob. Kucharska Irena Julia Szefer Kazimierz, pastor ew.‐ref. Szefer Konstancja zob. Fiedler Konstancja Szefer Maria zob. Centerska Maria Szefer Stanisław Szefer Tadeusz Szefer Władysław Szefer Zofia Szeferowa Aleksandra Zofia (Zofia) z Mozesów Szeferowa Ewa z Mozesów Szeferowa Zofia Joanna z Rayskich Szlagier Leonard Szlagierowa Maria Ludwika z Waydlów Szmidt Berta, diakonisa Szpilowski Szturc J. Szulc E. Szulcowie J. i E. Szumowska Helena Szwarc Bronisław Szwede, rodzina Szygowski Juliusz Ś Ściegienny Piotr Świątek T. W. Świda Emil Świdowie, rodzina Świętochowski Aleksander T Teichmann Anna Ludwika zob. Kweisser Anna Ludwika Teichmann Cecylia Paulina z Kleinów Teichmann Emilia Karolina Joanna Teichmann Gottlieb Lebrecht, pastor ew.‐ref. Teichmann Jakub Fryderyk, pastor ew.‐ref. Teichmann Jakub Władysław Teichmann Karol Ludwik, pastor ew.‐augs. Teichmann Karolina Augusta z Diehlów , Teichmann Karolina Wilhelmina z Ernstów Teichmann Ludwik Teichmann Ludwik Fryderyk, pastor ew.‐ref. Teichmann Maria Amalia Teichmann Paulina Emilia Augusta zob. Wojakowa Paulina Emilia Augusta Teichmann Władysław Karol Teichmannowie, rodzina Teichmann‐Stawiarski Ludwik Karol Thommée Wiktor Tochtermannowie, rodzina Tomesz, kantor Tosio Anna z Hallów Tosio Eliza z Wendtów Tosio Ernestyna ze Schreiberów Tosio Kacper Tosio Katarzyna, katechetka ew.‐ref. Tosio Lorenzo Tosio Maria Tosio Mary, diakonisa Tosio Tomasz Tosio Tomasz, pastor ew.‐ref. Tosio Wiktoria Tosio Zbigniew Tosio, rodzina Toul J. Tranda Bogdan, pastor ew.‐ref. Trepkowie, rodzina Trotha von Treyden Trotha von Treyden Amalia Wilhelmina z Diehlów Trzciński Witold Tschempel Luiza zob. Sikora Luiza Twardowska Maria zob. Solecka Maria Tyczkowski Franciszek, ks. rz.‐kat. Tydelska Helena zob. Haberkant Helena Tydelski Jan, pastor ew.‐augs. Tyszka A. T. Tytz Jerzy, pastor ew.‐augs. U Uliasz A. Unrugowie, rodzina Urbanowska Zofia V Vetter Karol Rudolf Vetterowie, rodzina Vorbrodtowie, rodzina W Waleszyńscy, rodzina Wasilewski L. Waszkiewicz Z. Watson Waydel Anna Jadwiga Waydel Antoni Edward Waydel Bogumił Edward Waydel E. Waydel Edward Teodor Waydel Edward, pastor ew.‐ref. Waydel Emil Adolf Waydel Helena Amelia Bogumiła zob. Strausowa Helena Amelia Bogumiła Waydel Jadwiga zob. Dmochowska Jadwiga Waydel Ludomir Waydel Maria Alina Waydel Maria Ludwika zob. Szlagierowa Maria Ludwika Waydel‐Dmochowska J. Waydlowa Emilia Franciszka z Krapfenów Waydlowa Julia Krystyna ze Strausów, 2° voto Kopczyńska Wdowiszewski Z. Wende Edward, pastor ew.‐augs. Wendt Eliza zob. Tosio Eliza Wereszycka H. Werner S. Węgierscy, rodzina White (de White) Karol Wielopolski Aleksander Wielowieyscy, rodzina Wielowieyski Henryk Wielowieyski Karol Wieniawski J. Wilhelm I Orański, król Niderlandów Wilkońska P. Wiśniewski T. Woide Jan Teodor, pastor ew.‐ref. Woide Karol Gottfried, pastor ew.‐ref. Wojak Leopold, pastor ew.‐augs. Wojak Maria Eugenia zob. Borkenhagen Maria Eugenia Wojak Tadeusz, pastor ew.‐augs. Wojakowa Paulina Emilia Augusta z Teichmannów Wojciechowski M. Wolff Andrzej Wolff August Wolff Karol Gustaw Wołłosowicz Józef Jan Wołłosowiczowa Józefa Rozalia Julia z Ceraskich Wołłosowiczowie, rodzina Woyda Karol Woyde Aleksander Woyde Anna Julia Aleksandra ze Spleszyńskich Woyde Karol Woyde Maurycy Woyde Maurycy Stanisław Wrzos Wojciech (pseud.) zob. Jelinek Emil Wrzosek M. Wysocka Kazimiera Franciszka zob. Ostachiewiczowa Kazimiera Franciszka Wyspiańska Zofia zob. Mazierska Zofia Z Zahorski W. Zając S. Zajdlicz Jan Zajdliczowie, rodzina Zalewski A. Zalisz W. Zaunar Anna Zaunar Emil Zaunar Jan Zaunar Jan Karol Zaunar Ludwik, pastor ew.‐ref. Zaunar Maria Elżbieta Zaunarowa Elżbieta z Hartów Zaunarowa Irena z Sanderów Zdrojewska Hanna, studentka teologii Zdrojewska Marianna z Gieszków Zdrojewski Stanisław Zelwerowicz Aleksander Ziemmer Julianna Renata zob. Scholtz Julianna Renata Zille Jan Zöckler Theodor, pastor ew.‐augs. i helw. Ż Żeleńscy, rodzina Żeromski Stefan Żychlińscy, rodzina Żychliński Antoni Parafie ewangelicko‐reformowane Jednoty Małopolskiej i Warszawskiej 1815‐1939 Jednota Małopolska 1. Grzymała vel Sieczków Parafia Jednoty Małopolskiej ufundowana w 1633 roku. Posiadała obszerny i murowany kościół. Patronami byli kolejno Dunin‐Rajeccy, Różyccy herbu Rola, wreszcie Lossowowie. Parafię zlikwidowano w 1849 roku. Duchowni: 1810‐1816 vacat – dojeżdżał pastor z Sielca 1816‐1844 Samuel Skierski 1843‐1849 Józef Kurowski, adiunkt do 1844 2. Piaski Wielkie (Luterskie) Parafia Jednoty Małopolskiej ufundowana w 1649 roku. Patronami przez cały czas istnienia zboru była rodzina Suchodolskich. W 1784 r. wystawiono nowy murowany budynek kościoła, którego ruiny istnieją do dziś. Po 1819 r. obsługę duchowną zapewniali luterańscy pastorzy z Lublina. Parafia uległa likwidacji w 1849 roku. Duchowni: 1809‐1815 Józef Kühn (1769‐1843), wyjechał na Litwę 1815‐1819 Aleksander Głowacki, opuścił samowolnie 3. Radom Parafia została założona w 1826 r. przez luterańskich kolonistów z Radomia i okolicy. Pod wpływem zamożnych reformowanych parafian (Bivetti, Watson) złożyła na synodzie w 1828 r. akces do Jednoty Małopolskiej. Reformowani stanowili zdecydowaną mniejszość wśród wiernych (ok. 30 osób na 1000 parafian), ale mieli zapewnione jedno miejsce w radzie parafialnej. W 1849 r. parafię przyłączono do kościoła ewangelicko‐augsburskiego. 4. Sielec Parafia Jednoty Małopolskiej ufundowana w XVII w. przez ewangelicką rodzinę Dębickich. Od połowy XVIII w. znajdowała się pod patronatem katolików: najpierw książąt Czartoryskich, potem hrabiów Potockich. W latach 1818‐1848 odbywały się tutaj wszystkie synody Jednoty Małopolskiej. Po 1849 r. istniała w ramach Jednoty Warszawskiej. Duchowni: 1810‐1856 Andrzej Skierski 1856‐1859 Aleksander Ceraski 1859‐1901 Adolf Szefer 1900‐1901 Stefan Skierski, wikariusz 1901‐1939 Kazimierz Szefer, od 1914 r. z Warszawy 5. Szczepanowice Parafia Jednoty Małopolskiej założona w XVII w., zamknięta na początku XVIII w. i odnowiona w 1786 r. przez Aleksandra Chrząstowskiego w ówczesnym zaborze austriackim. Po 1815 r. znalazła się ponownie po stronie austriackiej, gdzie istniała do 1852 r., do końca pod patronatem rodziny Chrząstowskich. Duchowni: 1810‐1817 Samuel Skierski 1817‐1852 vacat 6. Tursko Wielkie Parafia Jednoty Małopolskiej ufundowana w 1647 r. i będąca przez cały czas pod patronatem rodziny Ożarowskich. W latach 20. XIX w. zaniechano odprawiania nabożeństw, pomimo podejmowanych prób odnowienia parafii. Uległa likwidacji w 1849 roku. Duchowni: 1806‐1809 Samuel Skierski 1810‐1817 Andrzej Skierski z Sielca 1817‐1843 Samuel Skierski z Grzymały 1844‐1849 Andrzej Skierski z Sielca 7. Wiatowice Parafia Jednoty Małopolskiej ufundowana w XVII w. przez rodzinę Cikowskich, w XVIII w. znalazła się pod patronatem Dębickich herbu Gryf. Po 1815 r. znalazła się na terenie Galicji. Na początku lat 20. XIX w. Dębiccy majątek wraz z budynkami kościelnymi sprzedali katolikowi, które je doszczętnie zburzył i zniszczył. Do początku XX w. zachował się cmentarz ewangelicki w Krakuszewicach. Duchowni: 1803‐1805 Jakub Fryderyk Teichmann (ok. 1740‐1805) 1806‐po 1817 administrowali pastorzy ze Szczepanowic 8. Wielkanoc Parafia Jednoty Małopolskiej założona przez Wielowieyskich w 1614 r., do XIX w. służyła mieszczanom krakowskim i okolicznej szlachcie. Patronami byli kolejno Wielowieyscy i Zajdliczowie. Po założeniu parafii w Krakowie straciła na znaczeniu, ale została zlikwidowana formalnie dopiero w 1849 roku. Duchowni: 1817‐1823 Ludwik Fryderyk Teichmann z Krakowa 1823‐1831 Jan Teodor Mozes 1831‐1839 Samuel Skierski z Grzymały 1839‐1849 Józef Kurowski, od 1843 r. dojeżdżał z Grzymały Jednota Warszawska Założone przed 1918 rokiem 1. Kuców Parafia założona przez czeskich kolonistów w 1852 r. po odłączeniu się przez nich od luterańskiej parafii w Piotrkowie Trybunalskim. Duchowni: 1852‐1856 Aleksander Ceraski z Warszawy 1856‐1871 Jan Teodor Mozes z Zelowa 1871‐1887 Hugon Sikora z Zelowa 1887‐1891 Adolf Szefer z Sielca 1891‐1901 Fryderyk Jelen z Warszawy 1901‐1909 Stefan Skierski z Zelowa 1909 Tomasz Tosio z Serejów 1910‐1919 Bogumił Radechowski z Zelowa 1932‐1934 Emil Jelinek z Warszawy 1934‐1937 Stefan Skierski z Warszawy 1937‐1939 Emil Jelinek z Warszawy 2. Lublin Parafię powołano w 1852 r. po likwidacji zboru w Piaskach. Nabożeństwa odprawiano w luterańskim kościele lubelskim Św. Trójcy cztery razy w roku, raz po niemiecku i trzy razy po polsku. W 1903 r. przekształcono ją w parafię filialną Warszawy i nabożeństwa reformowane, już wyłącznie po polsku, odprawiano aż do 1914 roku. Brak wiadomości o częstotliwości nabożeństw po 1914 r. – jako formalna parafia jest jeszcze notowana w 1929 roku. Duchowni: 1852‐1861 Ernest Heintze 1862‐1906 August Diehl z Warszawy 1906‐1908 Fryderyk Jelen z Warszawy 1910‐1930 Władysław Semadeni z Warszawy 3. Łódź Parafię, jako filiał Warszawy, powołano w 1888 r. dla rosnącej liczby reformowanych, którzy się przenosili do Łodzi z Zelowa i Kucowa. Nabożeństwo odprawiano początkowo w kościele ewangelicko‐augsburskim Św. Trójcy, potem we własnym kościele. W 1904 r. przekształcono ją w osobną parafię. W okresie międzywojennym stała się trzecią największą parafią kościoła. Duchowni: 1888‐1903 Fryderyk Jelen z Warszawy 1903‐1905 Władysław Semadeni z Żychlina 1905‐1909 Stefan Skierski z Zelowa 1909‐1919 Tomasz Tosio z Serejów 1919‐1922 Stefan Skierski z Warszawy 1922‐1936 Ludwik Zaunar 1936‐1940 Jerzy Jelen 4. Nowosolna Parafia utworzona w 1881 r. dla pochodzących z Alzacji i Lotaryngii ewangelików reformowanych zamieszkałych we Wiączyniu i Nowosolnej pod Łodzią. Nabożeństwa po niemiecku odbywały się raz na kwartał. Brak wzmianek po 1910 roku. Duchowni: 1881‐1906 August Diehl z Warszawy 1906‐1910 Fryderyk Jelen z Warszawy 5. Sereje Parafia ufundowana w 1584 r. przez Mikołaja Radziwiłła (1546‐1589), wojewodę nowogródzkiego. Znajdowała się pod patronatem Radziwiłłów, a później Hohenzollernów w ramach Jednoty Litewskiej. Hohenzollernowie wybudowali nowy kościół dla kalwinistów i luteranów, po tym, jak stary kościół katolicy przejęli siłą w 1664 roku. W 1852 r. oddzielono parafię luterańską od reformowanej, by ją znów przyłączyć do parafii reformowanej w 1872 roku. Po 1919 r. Sereje znalazły się na terytorium Litwy kowieńskiej i parafię podporządkowano konsystorzowi w Birżach. Duchowni: 1800‐1833 Stanisław Monkiewicz 1833‐1835 vacat 1835‐1850 Leonard Orłowski (1796‐1850), od 1849 z Warszawy 1850 Józef Kurowski 1850‐1852 vacat 1852‐1870 Jan Rumpel 1870‐1875 August Diehl z Warszawy 1874‐1882 Edward Waydel 1882‐1891 Fryderyk Jelen, od 1883 z Warszawy 1891‐1901 Kazimierz Szefer 1901‐1909 Konstanty Kurnatowski z Kielm na Litwie 1909‐1919 Tomasz Tosio, wysiedlony w głąb Rosji w 1914 roku 1919‐1920 (?) Wilhelm Fibich 6. Suwałki Nabożeństwa reformowane odprawiano od 1860 r., choć formalnie parafię, jako filiał Serejów, założono w 1877 roku. Administrowali nią duchowni dojeżdżający z Serejów cztery razy w roku, by odprawiać nabożeństwo po polsku w kościele luterańskim. Filiał istniał do 1914 roku. 7. Staroiwniczna Filiał parafii warszawskiej, założony w 1852 roku. Istniał do początków XX w., brak wzmianek po 1900 roku. Obsługiwany zapewne przez pastorów z Warszawy, ale brak bliższych danych. Występuje jeszcze w spisie parafii w 1929 roku. 8. Warszawa Początki parafii ewangelicko‐reformowanej w stolicy sięgają początku XVIII w., ale formalnie założono ją w 1777 roku. Oprócz nabożeństw w języku polskim odprawiano nabożeństwa po niemiecku (do ok. 1918 r.) oraz francusku (do 1939 r.). Duchowni: 1777‐1790 Jan Salomon Musonius (1742‐1790) 1791‐1831 Karol Diehl, pierwszy proboszcz 1816 Ludwik Fryderyk Teichmann, adiunkt 1823 Jan Teodor Mozes, adiunkt 1829‐1831 Ludwik Fryderyk Teichmann, drugi proboszcz 1831‐1839 Ludwik Fryderyk Teichmann, pierwszy proboszcz 1839‐1879 Józef Spleszyński, pierwszy proboszcz 1849‐1850 Leonard Orłowski, adiunkt 1851‐1852 Jan Rumpel, adiunkt 1852‐1856 Aleksander Ceraski, adiunkt 1858‐1859 Adolf Szefer, adiunkt 1861‐1879 August Diehl, adiunkt, od 1862 drugi proboszcz 1867‐1869 Karol Henkel, adiunkt 1873‐1874 Edward Waydel, adiunkt 1879‐1908 August Diehl, pierwszy proboszcz 1881‐1882 Fryderyk Jelen, adiunkt 1885‐1908 Fryderyk Jelen, drugi proboszcz 1887‐1888 Władysław Semadeni, adiunkt 1889‐1891 Kazimierz Szefer, adiunkt 1908‐1910 Fryderyk Jelen, pierwszy proboszcz 1908‐1910 Władysław Semadeni, drugi proboszcz 1910‐1930 Władysław Semadeni 1910‐1930 Stefan Skierski, drugi proboszcz 1920 Wilhelm Fibich, adiunkt 1922‐1923 Kazimierz Ostachiewicz, adiunkt 1922‐1923 Ludwik Zaunar, adiunkt 1930‐1948 Stefan Skierski, pierwszy proboszcz 1936‐1944 Ludwik Zaunar, drugi proboszcz 1930‐1935 Jerzy Jelen, adiunkt 1932‐1944 Emil Jelinek, adiunkt (z przerwą w latach 1934‐1936) 1933‐1934 Wiktor Buksbazen, adiunkt 1938‐1939 Roman Mazierski, adiunkt 9. Zelów Parafia założona przez czeskich osadników, potomków Braci Czeskich, w 1803 roku. W 1817 r. została podporządkowana konsystorzowi ewangelicko‐reformowanemu w Warszawie. Duchowni: 1817‐1819 Jan Fabry 1819‐1830 Aleksander Głowacki, usunięty 1831‐1871 Jan Teodor Mozes 1871‐1887 Hugon Sikora 1887‐1890 Adolf Szefer z Sielca 1890‐1895 Fryderyk Jelen z Warszawy 1895‐1899 Adolf Garszyński, usunięty 1899‐1901 Fryderyk Jelen z Warszawy 1901‐1909 Stefan Skierski 1909 Tomasz Tosio z Serejów 1910‐1919 Bogumił Radechowski, usunięty 1920‐1930 Wilhelm Fibich 1930‐1931 Ludwik Zaunar z Łodzi 1931‐1934 Aleksander Otton Piasecki (1902‐1948) 1934‐1935 Jerzy Jelen z Warszawy 1935‐1938 Wilhelm Fibich, usunięty 1938‐1939 Jerzy Jelen z Łodzi 1939 Roman Mazierski z Warszawy 10. Żychlin i 11. Wola Tłumakowa Parafia w Żychlinie została ufundowana w 1610 r. przez rodzinę Żychlińskich, pod patronatem których znajdowała się do 1754 r., kiedy dobra nabyli Bronikowscy, którzy nimi władali do 1945 roku. Zbór w Woli Łaszkowskiej vel Potworowskiej ufundowała w 1614 r. rodzina Potworowskich, która patronat nad nim sprawowała do końca XVIII w., kiedy to przeszedł na rodzinę Kosseckich. Od połowy XVIII Wolę Potworowską vel Tłumakową przyłączono do liczniejszej parafii żychlińskiej. Zbór w Woli zamknięto w 1826 roku. Duchowni: 1789‐1815 Jan Beniamin Bornemann 1815‐1867 Jan Jakub Scholtz 1868‐1869 August Diehl z Warszawy 1869‐1883 Karol Henkel 1884‐1888 August Diehl z Warszawy 1888‐1905 Władysław Semadeni 1905‐1910 Stefan Skierski z Zelowa 1910‐1918 Kazimierz Szefer z Sielca 1918‐1922 Stefan Skierski z Warszawy 1923‐1928 Kazimierz Ostachiewicz 1928‐1929 Wilhelm Fibich z Zelowa 1929‐1932 Ludwik Zaunar z Łodzi 1932‐1934 Emil Jelinek z Warszawy 1934‐1936 Kazimierz Ostachiewicz z Warszawy 1936‐1939 Emil Jelinek z Warszawy 12. Żyrardów Parafię, jako zbór filialny warszawski, założono w 1874 r. dla czeskich tkaczy z Zelowa i Kucowa oraz dla fabrykantów z Anglii i Szkocji. Nabożeństwo raz w miesiącu prowadził pastor z Warszawy, w pozostałe niedziele prowadzili je kantorzy po czesku. Duchowni: 1874‐1886 August Diehl z Warszawy 1886‐1908 Fryderyk Jelen z Warszawy 1909‐1930 Stefan Skierski z Warszawy 1930‐1936 Jerzy Jelen z Warszawy 1936‐1939 Emil Jelinek z Warszawy Założone po 1918 roku 13. Poznań i Bydgoszcz Parafie, jako filialne warszawskie, założono w 1924 roku. Nabożeństwa po polsku odprawiano cztery razy w roku. Duchowni: 1924‐1928 Kazimierz Ostachiewicz z Żychlina 1928‐1933 (?) Ludwik Zaunar z Łodzi, potem z Warszawy 1933‐1939 Kazimierz Ostachiewicz z Warszawy 14. Kraków Po 1918 r. ze względu na liczną i zamożną grupę ewangelików reformowanych próbowano utworzyć tutaj osobną parafię Jednoty Warszawskiej, co się jednak nie powiodło. Ostatecznie w 1925 r. powołano zbór filialny warszawski, gdzie nabożeństwa po polsku kilka razy w roku przyjeżdżał odprawiać duchowny z Warszawy. Duchowni: 1925‐1927 (?) Władysław Semadeni z Warszawy 1928‐1933 (?) Ludwik Zaunar z Łodzi 1933 (?)‐1939 Kazimierz Ostachiewicz z Warszawy 15. Lwów Parafię, jako zbór filialny warszawski, utworzono po 1931 roku. Częstotliwość nabożeństw po polsku nie jest znana. Duchowni: 1933 (?)‐1939 Kazimierz Ostachiewicz z Warszawy 16. Łuck Parafię, jako zbór filialny warszawski, założono w 1928 roku. Skupiała zamieszkałych w okolicy Polaków i Czechów. Ze względu na brak stałego duszpasterza i nabożeństw filiał zawiesił działalność w 1930 roku. Wznowił ją w 1932 r. w ramach Jednoty Wileńskiej 17. Michałówka Parafia założona przez czeskich osadników na Wołyniu w 1879 roku. Wchodziła w skład Jednoty Wileńskiej. W 1920 r. na skutek działań wojennych kontakty z Wilnem zostały przerwane i delegaci parafii zgłosili akces do Jednoty Warszawskiej. W 1930 r. parafia powróciła pod jurysdykcję Jednoty Wileńskiej. Duchowni: 1922‐1930 Ludwik Zaunar z Łodzi 18. Toruń Parafia istniała w mieście od XVI w. i do 1920 r. była częścią okręgu ewangelicko‐reformowanego Poznań II, w ramach kościoła ewangelicko‐unijnego w Poznaniu. Parafię Jednoty Warszawskiej, jako zbór filialny warszawski, założono w 1924 r., licząc na przyłączenie się do Jednoty zamożnej niemieckiej parafii w tym mieście. Choć kontakty były dobre, to jednak obie parafie pozostały odrębne. Dla Polaków ewangelików reformowanych nabożeństwa co dwa tygodnie odprawiali kapelani wojskowi VIII Okręgu Wojskowego w miejscowym kościele reformowanym. Pastorzy: 1924‐1935 Wilhelm Fibich 1935‐1939 Jan Potocki 19. Wilno Parafia powstała w 1933 r. w związku z konfliktem ks. Kazimierza Ostachiewicza z Jednotą Wileńską. W odpowiedzi Jednota Wileńska powołała swoją parafię w Warszawie. Ich istnienie było źródłem nieustannych konfliktów między obiema Jednotami aż do 1939 roku. Duchowni: 1933‐1945 Kazimierz Ostachiewicz z Warszawy Jednota Małopolska (1815‐1849) Dyrektorzy synodów 1815 Rafał Konarski (1749‐1830) 1818 Andrzej Bobrownicki (1786‐1864) 1819 Maksymilian Russocki (1763‐1823) 1820 Andrzej Konarski (1789‐1864) 1825 Samuel Różycki (1781‐1834) 1828 Stanisław Różycki (1782‐1833) 1835 Józef Broniewski (ok. 1757‐1837) 1837 Stefan Karczewski (1782‐1839) 1840 Jerzy Karczewski (1788‐1862) 1842 Henryk Wielowieyski (1805‐1889) 1843 Henryk Wielowieyski, ponownie 1844 Andrzej Konarski, ponownie 1847 Konstanty Russocki (1801‐1884) Seniorzy i konseniorzy duchowni do 1803 Jan Daniel Klaudian (zm. 1803), senior 1801‐1805 Jakub Fryderyk Teichmann (zm. 1805), senior 1806‐1810 Fryderyk Józef Mozes (zm. 1810), senior 1806‐1810 Józef Kühn (1769‐1843), konsenior, w 1810 r. wyjechał na Litwę 1811‐1831 Karol Bogumił Diehl, senior 1819‐1844 Samuel Skierski, konsenior, od 1835 senior 1835‐1839 Ludwik Fryderyk Teichmann, senior 1843‐1849 Andrzej Skierski, konsenior, od 1844 senior 1844‐1849 Józef Kurowski, konsenior 1847‐1849 Józef Spleszyński, senior Seniorzy świeccy 1815‐1830 Rafał Konarski (1749‐1830) 1815‐1828 Andrzej Różycki (1775‐1828), zrezygnował 1828‐1843 Stanisław Russocki (1768‐1848), zrezygnował 1835‐1840 (?) Karol Kempiński (zm. ok. 1838) 1840‐1849 Andrzej Konarski (1789‐1864) 1843‐1849 Karol Wielowieyski (1784‐1853) Konseniorzy świeccy do 1828 Stanisław Russocki (1768‐1848), awansował na seniora 1818‐ok. 1838 Karol Kempiński, awansował na seniora 1828‐1834 Samuel Różycki (1781‐1834) 1835‐1836 Józef Broniewski (ok. 1757‐1837) 1835‐1843 Karol Wielowieyski (1784‐1853), awansował na seniora 1837‐1840 Andrzej Konarski (1789‐1864), awansował na seniora 1843‐1849 Ludwik Russocki (1800‐1852) 1843‐1846 Albert Groffe (1804‐1846), lekarz obwodu stopnickiego, luteranin 1846‐1849 vacat Kuratorzy 1801‐1818 Karol Kempiński (zm. 1838), zrezygnował, został konseniorem 1801‐1822 Karol Russocki (1772‐1822) 1818‐1836 Adam Konarski (1783‐1836) 1824‐1840 Andrzej Bobrownicki (1786‐1864), zrezygnował 1837‐1849 Konstanty Konarski (1810‐1882) 1840‐1843 Ludwik Russocki (1800‐1852), kurator ad interim 1844‐1849 Jan Karol Nekanda‐Trepka (1804‐1896) Jednota Warszawska Prezesi synodu 1850 Ulryk Faltz (nieobecny), przewodniczył Rafał Bronikowski (1786‐1867), dziedzic dóbr Żychlin 1851‐1860 brak informacji, kto był prezesem synodu w tych latach 1861‐1864 Andrzej Bobrownicki (1786‐1864), ziemianin 1865 Paweł Byczewski (1790‐1866), emerytowany urzędnik KRPiS 1866‐1867 Stanisław Mackiewicz (1796‐1879), były gubernator lubelski 1868 Karol Gustaw Wolff (1786‐1874), dziedzic dóbr Głuchów i Cielądz 1869‐1874 Stanisław Mackiewicz (1796‐1879), były gubernator lubelski 1875 Karol de White (1803‐1878) generał, senator 1876 Karol Woyde (1833‐1905), generał 1877 Józef Iwaszewski, rzeczywisty radca stanu 1878 Karol Woyde (1833‐1905), generał 1879‐1882 Maurycy Woyde (1820‐1896), dziedzic dóbr 1883 Karol Woyde (1833‐1905), generał 1884‐1885 Stanisław Janicki (1836‐1888), inżynier 1886‐1888 Maurycy Woyde (1820‐1896), dziedzic dóbr 1887‐1893 brak informacji, kto był prezesem synodu w tych latach 1894‐1896 Maurycy Woyde (1820‐1896), dziedzic dóbr 1897 brak informacji, kto był prezesem synodu w tym roku 1898‐1905 Emil Marx (1845‐1905), adwokat 1906‐1907 Juliusz Robert Diehl (1846‐1913) 1908 Aleksander Karszo‐Siedlewski (1857‐1941), przemysłowiec i ziemianin 1909‐1914 Leon Błaszkowski (1857‐1935), adwokat 1915 Aleksander Karszo‐Siedlewski (1857‐1941), ponownie 1916‐1917 brak informacji, kto był prezesem synodu w tych latach 1918 Emil Świda (1868‐1941) (?) 1919‐1926 Leon Błaszkowski (1857‐1935), ponownie 1927 Henryk Sachs (1870‐1934), profesor ekonomii 1928 Leon Błaszkowski (1857‐1935), ponownie 1929 Ryszard Błędowski (1886‐1932), poseł na Sejm II Kadencji, sanator III Kadencji 1930 Władysław Karszo‐Siedlewski (1859‐1939), przemysłowiec 1931 Wiktor Janiszewski, inżynier z Łodzi 1932‐1935 Aleksander Karszo‐Siedlewski (1857‐1941), przemysłowiec i ziemianin 1936‐1937 Leonard Skierski (1866‐1940), generał 1938‐1939 Wiktor Janiszewski, inżynier z Łodzi, ponownie Superintendenci generalni Jednoty Warszawskiej 1807‐1831 Karol Bogumił Diehl 1831‐1839 Ludwik Fryderyk Teichmann 1839‐1879 Józef Spleszyński 1879‐1908 August Karol Diehl 1908‐1910 Fryderyk Jelen 1910‐1930 Władysław Semadeni 1930‐1948 Stefan Skierski 1949‐1952 Kazimierz Ostachiewicz Konsystorz Prezesi konsystorza Generalny Konsystorz Wyznań Ewangelickich (1828‐1849) 1828‐1831 Karol Bogumił Diehl 1831‐1832 senator Adam Bronikowski (1758‐1840) 1832‐1833 senator Ulryk Faltz (1776‐1851) 1833‐1840 senator generał Karol hrabia Grabowski (1790‐1840) 1841‐1842 generał Zygmunt Kurnatowski (1778‐1858) 1842‐1849 senator Ulryk Faltz (1776‐1851), ponownie Kościół Ewangelicko‐Reformowany 1849‐1852 senator Ludwik Pietrusiński (1803‐1865) 1852‐1857 generał Juliusz baron von Sass (1798‐po 1857) 1857‐1878 generał senator Karol de White (1803‐1878) 1879‐1895 Jan Bogumił Foland (1836‐1895) 1895‐1910 Wilhelm Gąsiorowski (1842‐1910) 1910‐1913 Juliusz Robert Diehl (1846‐1913) 1914‐1924 Kazimierz Loewe (1845‐1924) 1924‐1927 Kacper Tosio (1851‐1929) 1927‐1934 Henryk Sachs (1870‐1934) 1934‐1936 Emil Świda (1868‐1941) 1936‐1946 Ryszard Gerlicz (1876‐1947) Członkowie świeccy Generalny Konsystorz Wyznań Ewangelickich (1828‐1849) 1828‐1849 Maurycy Woyde, doktor medycyny 1828‐1830 August Wolff, doktor medycyny 1828‐1832 Ernest Faltz, senator 1830‐1834 Karol Gronau, radca (zm. 1834) 1832‐1839 ks. Ludwik Fryderyk Teichmann 1834‐1836 Adam Konarski (1783‐1836) 1836‐1839 Jan Karol Nekanda‐Trepka (1804‐1896) 1839‐1849 Ludwik Pietrusiński 1839‐1849 ks. Józef Spleszyński Kościół Ewangelicko‐Reformowany (1849‐1939) 1849‐1861 brak danych 1861 (?)‐1864 Tomasz Brandt, zrezygnował 1861‐1865 Jan Karol Nekanda‐Trepka 1864‐1873 Edward Rudiger, zrezygnował w 1873 r. 1865‐1880 Andrzej Wolff (1830‐1903), adwokat 1873‐1888 Leon Karczewski (1818‐1888), sekretarz Banku Polskiego 1880‐1888 Emil Marx (1843‐1905), adwokat 1888‐1902 Leon Błaszkowski (1857‐1935), adwokat, niezatwierdzony w 1902 roku 1888‐1892 Wilhelm Gąsiorowski (1842‐1910) 1892‐1903 Leon Nencki (1848‐1904), lekarz 1903‐1917 Wawrzyniec Dieckman (1859‐1922), inżynier 1904‐1907 Kacper Tosio (1851‐1929), ustąpił 1907‐1913 Henryk Sachs (1870‐1934), profesor ekonomii, ustąpił 1917‐1924 Bolesław Rotwand (1862‐1930), prawnik 1913‐1919 Stefan Drège (1860‐1927), przemysłowiec 1919‐1922 Kazimierz Karszo‐Siedlewski (1862‐1929), przemysłowiec 1922‐1925 Henryk Sachs (1870‐1934), ponownie 1924‐1934 Jerzy Kurnatowski (1874‐1934), ziemianin 1925‐1936 Jan August Deloff (1868‐1939) 1934‐1936 Ryszard Gerlicz (1876‐1954) 1936 Leon Józef Błaszkowski (1890‐1962), nie uzyskał zatwierdzenia przez władze państwowe 1936 Antoni Górski, profesor 1937 Józef Madey Członkowie duchowni 1849‐1850 Leonard Orłowski 1850‐1852 vacat 1852‐1856 Aleksander Ceraski, zrezygnował 1856‐1862 vacat 1862‐1879 August Diehl 1880 Adolf Szefer (nie przyjął stanowiska) 1881‐1882 Edward Waydel 1882‐1885 vacat 1885‐1908 Fryderyk Jelen 1908‐1910 Władysław Semadeni 1910‐1931 Stefan Skierski 1931‐1939 Kazimierz Szefer 1939‐1945 Ludwik Zaunar Sekretarze konsystorza 1839‐1868 Jan Karol Nekanda‐Trepka (1804‐1896) 1869‐1879 Jan Bogumił Foland (1836‐1895) 1879‐1880 Juliusz Diehl (1846‐1913), p.o. 1880 Wilhelm Gąsiorowski (1842‐1910) 1881‐1903 Walerian Sachs (1831‐1903) 1903‐1917 Edward Bretsch (zm. 1917) 1918‐1944 Stanisław Bretsch (zm. 1944) W tomie przygotowywanym przez Ewę Cherner pod tytułem Słownik biograficzny duchownych ewangelicko-reformowanych Duchowieństwo Jednoty Litewskiej i Jednoty Wileńskiej 1815-1939 znajdą się biogramy następujących osób: Aniszewski Aleksander (1772‐1845) Aramowicz Adam (1772‐1842) Aramowicz Jakub (1787‐1818) Balczewski Aleksander (1801‐1829) Balczewski Gabriel (1764‐1840) Baloun Miłosław (1900‐1998) Bałaban Antoni (1898‐1983) Bernacki Bogusław (1748‐1830) Biergiel Józef (1819‐1885) Ceraski Józef (1763‐1832) Ceraski Michał (1813‐1877) Ceraski Michał Władysław (1753‐1823) Ceraski Władysław (1843‐1877) Chodorowski Stefan (1754‐1827) Chodorowski Stefan Józef (1797‐1836) Ciechański Aleksander (1789‐1838) Cumft Adam (1860‐1911) Cumft Marcin (1831‐1895) Czygłowski Michał (1824‐1862) Czyż Konstanty (1797‐1830) Dilis Paweł (1905‐1995) Downar Rafał (1771‐1854) Drue Józef (1812‐1871) Fajans Józef (1890‐1943) Głowacki Bogusław (1793‐1865) Głowacki Józef (1829‐1893) Gorodiszcz Piotr (1884‐1941) Grotkowski Tobiasz (1731‐1822) Herowski Bogusław (1785‐1862) Herowski Jan (1744‐1826) Jakubenas Paweł (1871‐1953) Janik Józef (1903‐po1939) Jaremko Piotr (przed 1914‐po 1939) Jastrzębski Michał (1859‐1938) Jastrzębski Stanisław (1819‐1894) Jelinek Jan (1912‐2009) Kader Andrzej (1831‐1902) Kawelmacher Aleksander (1820‐1886) Kołysza Jerzy (1790‐1860) Kubik Henryk (1903‐1931) Kühn Jan (1748‐1817) Kühn Józef (1769‐1843) Kuncewicz Lucjan (1810‐1842) Kuncewicz Romuald (1825‐1855) Kurnatowski Bogusław Jan (1764‐1834) Kurnatowski Bogusław Samuel (1783‐1820) Kurnatowski Felicjan (1859‐1933) Kurnatowski Jan (1894‐1965) Kurnatowski Konstanty (1878‐1966) Kurnatowski Oskar (1834‐1911) Kurnatowski Tytus (1800‐1844) Kurnatowski Władysław (1749/50‐1824) Kwantski Aleksander (1808‐1848) Lipiński Stefan (1804‐1879) Lothweison Julian (1823‐1870) Łabowski Aleksander (1766‐1831) Mandzelowski Adam (1794‐1837) Mandzelowski Jan (1809‐1885) Mandzelowski Józef (1843‐1915) Mandzelowski Władysław (1837‐1901) Marszewski Józef (1807‐1877) Mieszkowski Aleksander (1810‐1855) Mieszkowski August (1821‐1871) Mieszkowski Wilhelm (1852‐1920) Moczulski Adam (1749‐1830) Moczulski Aleksander (1790‐1866) Moczulski Karol (1866‐1925) Moczulski Konstanty (1825‐1887) Molleson Jan (1768‐1842) Natkiewicz Karol (1809‐1845) Nejman Adolf (1845‐1921) Nerlich Karol (1808‐1860) Nerlich Samuel (1765‐1843) Opoczeński Jarosław (1895‐1957) Orłowski Leonard (1796‐1850) Paszkiewicz Aleksander (1806‐1857) Piasecki Aleksander (1902‐1948) Pospiszył Józef (1899‐ po 1939) Reczyński Jerzy (1799‐1834) Reczyński Michał (1797‐1860) Reczyński Paweł (1757‐1829) Reczyński Stefan (1744‐1831) Snarski Jan (1806‐1854) Szarnas Adam (1884‐1965) Szepetys Jan (1867‐1941) Szwedko Sergiusz (1893‐ po 1939) Thumas Konstanty (1845‐1906) Tomesz Jan (1884‐1978) Wannowski Felicjan (1801‐1872) Wannowski Konstanty (1803‐1833) Wannowski Leopold (1798‐1849) Wannowski Michal (1761‐1827) Young Konstanty (1829‐1868) link z opisem

28 czerwca 2016 (wtorek) o godz. 17 odbędzie się uroczysta promocja tej książki. Impreza odbędzie się w pięknej sali im. Lelewela w Instytucie Historii PAN w Warszawie, w uroczej kamienicy na Rynku Starego Miasta. Patronat nad spotkaniem objął też oddział warszawski Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego. Wydawnictwo Naukowe Semper dziękuje obu prestiżowym instytucjom!

Polecam najnowszy numer najstarszego polskiego czasopisma historycznego (zał. w 1887 roku we Lwowie przez Xawerego Liskego). Numer jest poświęcony chrystianizacji (rocznica: 1050 lat chrztu Polski) KWARTALNIK HISTORYCZNY nr 4 (2015) Rocznik CXXII format B5, s. od 631 do 954 polecany link z opisem numeru SPIS TREŚCI Od Redakcji. Chrystianizacja i dechrystianizacja jako problem badawczy Marek Gensler, Satyra na leniwych teologów, czyli o pewnych lekcjach z filozofii nieodrobionych od sześciuset lat Maciej Janowski, Małżeństwo z rozsądku: katolicyzm i nowoczesność w dziewiętnastowiecznej Europie Jerzy Eisler, Polska Rzeczpospolita Ludowa — szkic do rozważań o laicyzacji państwa PRZEGLĄDY — POLEMIKI — MATERIAŁY Anna Barańska, Chrześcijańskość — czym jest i jak ją mierzyć? Kilka uwag natury metodologicznej Irena Borowik, Społeczne konsekwencje chrztu Mieszka I i chrystianizacji Polski (o znaczeniu religii w przeszłości i dzisiaj) Martyna Deszczyńska, Uwagi o teorii sekularyzacji i sekularyzmie w naukach humanistycznych Ryszard Grzesik, Chrystianizacja krokiem do budowy cywilizacji europejskiej Małgorzata Karpińska, „Po herezji przyszedł brak wiary”. Dechrystianizacja — przypadek rewolucyjnej Francji Igor Kąkolewski, Specyfika procesów chrystianizacyjnych w historii Polski w kontekstach historii powszechnej Jerzy Kłoczowski, Chrystianizacja Stefan Kwiatkowski, O przydatności kategorii habitusu w badaniach nad chrystianizacją społeczeństw zachodniosłowiańskich Krzysztof Lewalski, Sekularyzacja — droga do wypełnienia misji chrześcijaństwa? Kazimierz Maliszewski, Rola chrześcijaństwa w procesie narodzin i integracji państwa polskiego oraz włączenia Polski w orbitę cywilizacji zachodnioeuropejskiej Grzegorz Pac, Chrystianizacja i prawo we wcześniejszym średniowieczu Maciej Ptaszyński, Chrześcijaństwo wobec zmiany: przypadek reformacji Stanisław Rosik, Chrzest Mieszka I i Polaków, ale czy Polski? Postrzeganie konwersji władcy i społeczeństwa w świetle najdawniejszych przekazów (Thietmar z Merseburga, Gall Anonim) Henryk Samsonowicz, Uwagi dotyczące 1050. rocznicy chrztu Polski Michał Warchala, Sekularyzacyjne paradoksy ARTYKUŁY RECENZYJNE I RECENZJE Paweł Żmudzki, Liber de passione martiris i Vita maior s. Stanislai. Na marginesie książki Wojciecha Drelicharza o idei zjednoczenia królestwa Miłosz Sosnowski, Hagiografia doby chrystianizacji w nowej odsłonie * * * C. Scherer, Der Pontifikat Gregors IV. (827–844). Vorstellungen und Wahrnehmungen päpstlichen Handelns im 9. Jahrhundert — Przemysław Nowak M. Betti, The Making of Christian Moravia (858–882). Papal Power and Political Reality — Krzysztof Polek Die Chronik der Polen des Magisters Vincentius, wyd. E. Mühle — Jacek Banaszkiewicz K. Harvey, Episcopal Appointments in England, c. 1214–1344. From Episcopal Election to Papal Provision — Jacek Maciejewski D. Olszewski, Kultura i życie religijne społeczeństwa polskiego w XIX wieku — Krzysztof Lewalski U. Huhn, Glaube und Eigensinn. Volksfrömmigkeit zwischen orthodoxer Kirche und sowjetischem Staat 1941 bis 1960 — Bartosz Kaliski IN MEMORIAM Anna Maria Cienciała (8 XI 1929–24 XII 2014) — Rafał Stobiecki KOMUNIKATY Regulamin Nagrody im. Aleksandra Gieysztora ZAWARTOŚĆ ROCZNIKA CXXII Spis treści rocznika Spis autorów Spis recenzentów

szczegółowy opis on line Kwartalnik Historyczny Najstarsze polskie czasopismo humanistyczne nr 2 (2015) Rocznik CXXII format B5 s. od 229 do 412, ilustracje Spis treści Robert A. Sucharski, Jeszcze raz w kwestii imienia pierwszego historycznego władcy Polski Maria Cieśla, Liczebność Żydów w Wielkim Księstwie Litewskim w XVII w. Dariusz Łukasiewicz, Z dziejów polityki sanitarnej pod pruskim zaborem 1772–1807 PRZEGLĄDY — POLEMIKI — MATERIAŁY Piotr Głuszkowski, Polsko-rosyjskie stosunki w XIX w. we współczesnej rosyjskiej historiografii ARTYKUŁY RECENZYJNE I RECENZJE Andrzej Rachuba, Obraz działalności publicznej nielubianego bohatera. Uwagi w związku z pracą Arkadiusza Czwołka o Lwie Sapieże * * * D. Alt, „Sanctus episcopus”. Das Bischofsideal von früh- und hochmittelalterlichen Bischofsviten im Spannungsfeld von Anspruch und Wirklichkeit — Roman Michałowski J. Eldevik, Episcopal Power and Ecclesiastical Reform in the German Empire. Tithes, Lordship, and Community, 950–1150 — Marcin R. Pauk G. Pac, Kobiety w dynastii Piastów. Rola społeczna piastowskich żon i córek. Studium porównawcze — Aneta Pieniądz J. Maciejewski, Adventus episcopi. Pozaliturgiczne aspekty inauguracji władzy biskupiej w Polsce średniowiecznej na tle europejskim — Ewelina Kowalczyk M. Chrzanowski, Leszek Biały. Książę krakowski i sandomierski. Princeps Poloniae (ok. 1184–23/24 listopada 1227) — Łukasz Szempliński S. Pelczar, Władysław Odonic. Książę wielkopolski, wygnaniec i protektor Kościoła (ok. 1193–1239) — Agnieszka Teterycz-Puzio P. Milliman, „The Slippery Memory of Men”. The Place of Pomerania in the Medieval Kingdom of Poland — Wiesław Sieradzan A. Moniuszko, Mazowieckie sądy ziemskie (1588–1648). Organizacja — funkcjonowanie — postępowanie — Jolanta Choińska-Mika M.Û. Anisimov, Rossijskaâ diplomatiâ v Evrope v seredine XVIII veka (ot Ahenskogo mira do načala Semiletnej vojny) — Tomasz Szwaciński P. Zarubin, Żydzi w aglomeracji Krakowa w czasach stanisławowskich. Przemiany prawne, gospodarcze i społeczne — Maria Cieśla A. Moskal, Im Spannungsfeld von Region und Nation. Die Polonisierung der Stadt Posen nach 1918 und 1945 — Mateusz  J. Hartwich H. Service, Germans to Poles. Communism, Nationalism and Ethnic Cleansing after the Second World War — Anna Wylegała IN MEMORIAM Urszula Borkowska (11 VIII 1935 –12 V 2014) — Paweł Kras

Ukazała się pierwsza, obszerna monografia o jedynym przetrwałym w Europie gatunku dzikiego konia, zwanym „konikiem polskim”. Jest to książka z pogranicza biologii i archeologii, zawierająca również refleksje natury humanistycznej. Cis van Vuure From kaikan to konik Facts and perceptions surrounding the European wild horse and the Polish konik ISBN 978-83-7507-18506 format B5, s. 446, 55 ilustracji The subject of this book concerns the history and perceptions of the Holocene European wild horse and the horse breed the (Polish) konik, created in Poland in the 20th century. It relates particularly to the fields of archaeology, cultural history, nature management and animal morphology and ecology. During the last glacial, wild horses were typical inhabitants of the grassy steppes, then existing in Europe. When these steppes significantly decreased in size, as a result of climate warming, a forest vegetation developed in nearly all of Europe. The living conditions for wild horses are much less favourable in forest areas than in steppe areas. The area of grass is much smaller, whilst horses need a lot of grass due to their digestion. Nevertheless, wild horses managed to survive in relatively small numbers in forested Europe. Cis van Vuure studied forestry at Wageningen University, the Netherlands. In his study he also focused on zoology and nature conservation. A part of his study he spent at the Mammal Research Institute at Białowieża, Poland. There, not only he got interested in historical zoology and the Holocene historical landscape of West and Central Europe, but also in Polish language and history. After his study he was active in e.g. nature conservation, grazing experiments and historical zoology. Developments and perceptions in these fields stimulated him to make a study of several aspects of the extinct aurochs (Bos primigenius), which was published in 2005. During and after this study, the mentioned developments also got him to study another large extinct European mammal, the wild horse, as well as an alleged descendant thereof, the Polish konik. The research into these horses resulted in a PhD thesis. link z opisem In the late 18th century, scientific interest in the European wild horse began to emerge. During the 19th century, various scientists published about the physical appearance of this animal, its range and habitat. After the discovery of Przewalski’s horses in Central Asia in 1878, this research was stimulated and broadened. Realizing that both the aurochs and the wild horse had become extinct in Europe, the German Heck brothers started to try and breed back these species during the 1920s, to show the people how they looked like. During the 1930s, the Pole Tadeusz Vetulani started to breed back the European wild horse, too. For this, he used certain farm horses. The Polish konik, being the breeding result of Vetulani’s experiment, became well‐known by the paraphrase ‘the most recent descendant of the European wild horse and the one that most resembles it.’ Personal doubts about these allegations, on the part of the author of this book, were the actual reason to start a research into the backgrounds to both the European wild horse and Vetulani’s breeding experiment, and the perceptions surrounding them. To learn about the wild horse, as much original source material as possible was gathered; in this way, several interesting, still unknown and unused sources were found. To learn about Vetulani’s breeding experiment, as much data on this as possible were gathered, to be able to analyse it minutely. The picture of the European wild horse, that now comes up from this research, is more complete than ever before. It turned out to be possible to give a broad outline of the physical appearance of this animal and its habitat. The research into Vetulani’s experiment yielded an analysis that is not only more elaborate than previous ones, but also deviant from the common version told until now. The doubts mentioned above showed up to be well‐founded. Contents 1. Introduction 1.1. Subject of the research 1.2. Background to the research 1.2.1. Germany and the Polish‐Lithuanian Union 1.2.2. The Netherlands 1.3. Perceptions of the horse 1.4. Reason for the research 1.5. Research objective 1.6. Research questions 1.7. Research method and sources 1.8. The structure of this book 2. The history of the European wild horse, from the last Ice Age onwards 2.1. Introduction 2.2. The transition from the last Ice Age to the Holocene 2.3. The wild horse in Europe, during the period 8000‐3000 BCE 2.4. The domestication of the wild horse and the spread of the domestic horse 2.5. Horses living in the wild in Europe, during the period 500 BCE‐18th century 2.5.1. Europe, outside East Prussia and the adjacent areas Classical antiquity The Middle Ages (for the non‐German territories) The German territories 2.5.2. East Prussia and the adjacent areas EastPrussia Lithuania Poland, up to the 16th century inclusive Poland, during the 17th and the 18th centuries 2.5.3. The origin of the Great Wilderness: political context 2.5.4. The nature of the Great Wilderness 2.5.5. Wild and feral horses: the most important distinguishing features Coat Colour Mane Size Ability to be tamed 2.5.6. The assessment of the records of horses living in the wild in Europe 2.5.7. The arguments in favour of the existence of the wild horse in East Prussia and the adjacent areas Physical appearance Ability to be tamed Protective measures Collector’sitem Abruptend An original name: kaikan Eating horse meat 2.5.8. Reasons why the wild horse was able to survive in East Prussia and the adjacent areas 2.6. The Eurasian steppes, from the 17th to the 19th century 2.6.1. Records of horses living in the wild on the Eurasian steppes 2.6.2. The assessment of the records of horses living in the wild on the Eurasian steppes 2.7. Jan Zamoyski and the European wild horse 2.7.1. The political situation in the Polish‐Lithuanian Union during the 16th century 2.7.2. The origin and nature of Jan Zamoyski’s zoo 2.7.3. The origin of the wild horses at Jan Zamoyski’s zoo 2.8. Perceptions 2.8.1. From wild to tame 2.8.2. Wildernesses and wild horses 2.8.3. Eating horse meat 2.8.4. The horse in art 2.8.5. The horse as a status symbol Conclusions 3. The emergence of a myth 3.1. Introduction 3.2. The political developments in the Polish‐Lithuanian Union as a background to Brincken’s work 3.3. Brincken’s description of the Forest of Białowieża and the European wild horse 3.4. Criticism of the claims by Brincken 3.4.1. Contemporary criticism of Brincken Miscellaneous items Wisent counts Plants149 Animals 3.4.2. Brincken’s reply to the contemporary criticism 3.4.3. Recently formulated criticism of Brincken’s mentions of the wild horse Political arguments for criticism Textual arguments for criticism Social and economic arguments for criticism Breeding‐related arguments for criticism 3.4.4. Conclusions regarding Brincken’s mentions of the wild horse 3.4.5. On the appearance of the Forest of Białowieża 3.5. Description of the physical appearance and the habitat of the European wild horse 3.5.1. Coat colour On the occurrence of a white coat in the wild horse 3.5.2. Other features Mane,tail,beard192 Shoulder height Hooves 3.5.3. Comparison of the physical appearances of the European wild horse and the Polish konik 3.5.4. Habitat 3.6. Perceptions Conclusions 4. The breeding‐back experiments and the origin of the Polish konik 4.1. Introduction 4.2. The political context of the breeding‐back experiments by Vetulani and the Heck brothers 4.3. The scientific context of the breeding‐back experiments by Vetulani and the Heck brothers 4.4. The breeding‐back experiment by the Heck brothers 4.5. The breeding‐back experiment by Vetulani, up to 1952 inclusive 4.5.1. Introduction 4.5.2. The execution of the breeding‐back experiment The period from 1923 to 1927 inclusive The period from 1928 to September 1939 The period from September 1939 to July 1944 The period from July 1944 to 1952 inclusive 4.5.3. Criticism of Vetulani’s theory and experiments Criticism of the theory Criticism of the skull measurements 4.6. The konik breeding‐back experiment, after 1952 4.6.1. The transitional period 1952‐1955 268 4.6.2. Konik breeding at Popielno 4.7. DNA research and the placing of the konik 4.8. Perceptions Conclusions 5. The Polish konik and nature management 5.1. Introduction 5.2. Developments in Dutch nature management, far into the 1970s 5.3. The introduction of the konik into Dutch nature management 5.3.1. The decision process 5.3.2. Evaluation of the choice for the konik 5.4. Developments in Dutch nature management since the introduction of the konik, and the background to them 5.5. On the appearance of the Holocene natural landscape of Western and Central Europe 5.6. Perceptions 5.6.1. The konik and nature management 5.6.2. Rewilding 5.6.3. Icons and nature management 5.6.4. The horse as an icon 5.6.5. Horses and animal protection 5.6.6. Nature management and animal welfare Conclusions 6. Recap and perspective 6.1. Recap 6.2. Inferences for the future 6.2.1. The konik in nature management 6.2.2. Other possible substitutes for the European wild horse 6.2.3. Developments in DNA research Captions for pictures Appendix Archives consulted Interviewees Overview of manuscripts, printed sources and secondary literature Words of thanks Index

Polecam książkę, która w tytule mówi o broni białej, ale w istocie jest praktycznym poradnikiem konserwacji wszelkich zabytkowych przedmiotów metalowych. Janusz Sękowski Konserwacja broni białej z elementami bronioznawstwa Książka kompleksowo opisuje poszczególne etapy prowadzenia prac konserwatorskich zabytkowej broni białej wraz z podaniem technik, narzędzi i potrzebnych materiałów konserwatorskich. Jest też wyposażona w informacje związane z prowadzeniem dokumentacji konserwatorskiej oraz z planowaniem kolejności i zakresu prac. Dr Janusz Sękowski jest wybitnym praktykiem i znawcą zagadnień konserwacji broni białej i innych zabytków ruchomych. Unikalna na polskim rynku książka spełnia zarówno rolę podręcznika dla konserwatorów-profesjonalistów, jak i poradnika dla amatorów. Jest ceniona przez eksploratorów, muzealników, kolekcjonerów, specjalistów rynku dzieł sztuki oraz wszystkich miłośników starej broni. ISBN 978-83-7507-053-8 Format B5, s. 512, wielobarwne fotografie i rysunki, bibliografia, oprawa twarda link z opisem SPIS TREŚCI 1. Wstęp a. Dotychczasowe publikacje na temat konserwacji broni i zagadnień pochodnych b. Literatura dodatkowa z zakresu konserwacji broni c. Bronioznawstwo i historia wojskowości d. Sytuacja formalno–prawna konserwatorów białej broni e. Sytuacja prawna kolekcjonerów białej broni 2. Zakres przedmiotowy pracy — broń biała sieczna a. Broń biała b. Okres występowania opisywanych zabytków c. Oporządzenie białej broni 3. Opis białej broni a. Nazewnictwo — nomenklatura bronioznawcza broni białej b. Wojskowe nazewnictwo broni c. Opis techniczny broni białej d. Opis stanu zachowania białej broni e. Stal damasceńska (damast, bułat, dziwer) f. Cechy bite i sygnowania g. Informacje o użytkownikach i właścicielach białej broni 4. Literatura o białej broni 5. Zakres przedmiotowy pracy — konserwacja białej broni a. Naprawianie i kompletowanie b. Czynności konserwatorskie c. Dokumentacja — konserwatorska i inwentaryzacyjna d. Ponadczasowe metody obróbki stali e. Ekonomika postępowania konserwatorskiego 6. Podział konserwatorski obiektów a. Obiekty stalowe jednorodne b. Obiekty z blachy stalowej c. Obiekty stalowe połączone z innymi materiałami d. Obiekty o znacznej wartości historycznej e. Miejsce i sposób ekspozycji obiektu 7. Technologia obróbki stali a. Rodzaje stali b. Wytop stali c. Kucie głowni białej broni d. Utwardzanie i wykańczanie powierzchni głowni białej broni e. Odkuwki i odlewy stalowe w konstrukcji białej broni8. Korozja stali 9. Zdobienia powierzchniowe metali a. Historyczne techniki zdobieniowe — Sztancowanie i fakturowanie — Grawerowanie — Inkrustacja — Damskinaż — Wytrawianie wgłębne — Czernienie stali (oksydowanie) — Złocenie ogniowe — Oprawianie kamieni — Kameryzowanie — Repusowanie i wytłaczanie — Odlewanie — Cyzelowanie — Pokrywanie kontaktowe b. Nowsze techniki zdobieniowe — Powierzchnie galwaniczne — Malowanie — Moletowanie c. Rola historyków sztuki w datowaniu zdobień d. Problem odtwarzania zdobień powierzchniowych 10. Dawne sposoby zabezpieczania antykorozyjnego a. Zabezpieczanie antykorozyjne broni w przeszłości b. Niszczący serwis użytkowników c. Zła konserwacja muzealna 11. Narzędzia i pracownia konserwatorska a. Pracownia konserwatorska b. Narzędzia i urządzenia c. Magazyn 12. Podstawowe wiadomości konstrukcyjne a. Bagnety, kordziki i tasaki b. Szable i pałasze c. Szpady i rapiery d. Oploty uchwytu trzonu rękojeści broni białej e. Pochwy białej broni — pochwy metalowe — pochwy drewniane — pochwy metalowe obciągane skórą f. Literatura zagadnienia 13. Diagnoza stanu korozji stali i wybór sposobu jej usuwania 14. Decyzje dotyczące demontażu rękojeści białej broni 15. Wstępne czyszczenie zabytkowej białej broni a. Wstępne mycie b. Usuwanie sypkich produktów korozji stali c. Namaczanie skorodowanej stali d. Stosowanie penetrolu e. Dobór metod wstępnego czyszczenia 16. Demontaże a. Wymagania techniczne związane z demontażem b. Demontaże całkowite broni białej zawierającej połączenia śrubowe (opis i przykłady) c. Demontaże problematyczne i częściowe d. Informacje dodatkowe związane z demontażami 17. Metody odrdzewiania stali 18. Opis metody polerskiej (1) 19. Opis podstawowej metody odrdzewiania z udziałem kwasu fosforowego i szczotek stalowych (2) a. Działania intensywne na całej powierzchni obiektu b. Działania precyzyjne na całej powierzchni c. Działania precyzyjne na określonej powierzchni d. Ograniczniki działań chemicznych e. Ograniczniki działań mechanicznych f. Odrdzewianie powierzchni z pozostałościami powłok malarskich g. Odrdzewianie powierzchni z pozostałościami powłok galwanicznych h. Odrdzewianie powierzchni z pozostałościami złocenia ogniowego i. Odrdzewianie powierzchni z pozostałościami czernienia j. Odrdzewianie powierzchni precyzyjnie zdobionych k. Uwagi końcowe związane z odrdzewianiem z udziałem kwasu fosforowego i szczotkowania 20. Zasady odrdzewiania metodą elektrochemiczną (3) 21. Zasady odrdzewiania metodą elektrochemiczną (tzw. autoliza) (4) 22. Zasady odrdzewiania metodą elektrolityczną (5) 23. Zasady odrdzewiania metodą elektrolityczną z udziałem glukonianu sodu (6) 24. Zasady odrdzewiania metodą piaskowania (7) 25. Zasady odrdzewiania trawieniem w kwasach (8) 26. Odrdzewianie za pomocą kwasu adypinowego (9) 27. Stabilizacja produktów korozji stali 28. Oceny metod odrdzewiania stali z punktu widzenia konserwatorskiego 29. Powierzchnia stali po procesie odrdzewiania 30. Stalowe powierzchnie wewnętrzne broni po procesie odrdzewiania 31. Stalowe elementy pracujące 32. Niedozwolone sposoby odrdzewiania 33. Prostowanie stalowych elementów kutych 34. Prostowanie pochew i blachy stalowej 35. Rekonstrukcje całych elementów stalowych lub ich fragmentów 36. Łączenie fragmentów stalowych a. Lutowanie stali b. Klejenie stali c. Łączenie złamanych głowni 37. Uzupełnianie drobnych uszkodzeń w powierzchniach stalowych a. Lutowanie otworów cyną b. Uzupełnienia żywicą 38. Konserwatorskie metody zabezpieczeń antykorozyjnych stali a. Pasta woskowa b. Zabezpieczanie wnętrz pochew broni c. Paraloid d. Oleje do broni e. Wybór środka zabezpieczającego 39. Niedozwolone metody antykorozyjnego zabezpieczania stali 40. Usuwanie powłok malarskich z metalu 41. Stopy miedzi obecne w konstrukcjach białej broni i ich konserwacja a. Stopy miedzi b. Konserwacja stopów miedzi c. Rekonstrukcje i lutowanie stopów miedzi 42. Obecność innych metali w konstrukcjach białej broni i ich konserwacja a. Biały metal b. Niklowane powłoki galwaniczne c. Aluminium d. Srebro e. Powierzchnie srebrzone f. Złoto g. Powierzchnie złocone 43. Odtłuszczanie, płukanie, neutralizowanie i suszenie w procesach konserwacji metali 44. Tworzywa sztuczne i ich konserwacja — Celuloid — Bakelit — Żywica fenolowa i lana 45. Skóra i jej konserwacja46. Róg i kość oraz ich konserwacja 47. Drewno oraz jego rekonstrukcja i konserwacja 48. Konserwacja i rekonstrukcje uchwytów trzonów rękojeści a. Rekonstrukcje drewnianych uchwytów b. Pozostałe prace przy rekonstrukcji uchwytu — Karbowanie uchwytu sznurem — Obciąganie uchwytu skórą — Rekonstrukcja drucianego oplotu 49. Montaże a. Montaż elementów stalowych b. Montaże z fragmentami wykonanymi z innych materiałów 50. Kontrola bieżąca eksponatów i usuwanie produktów nowej korozji 51. Ekspozycja, magazynowanie i znakowanie zabytkowej broni białej 52. Transport i przesyłanie zabytkowej białej broni 53. Obchodzenie się z zabytkową bronią białą 54. Fałszerstwa w zakresie zabytkowej broni białej a. Wykonywanie fałszywych egzemplarzy b. Fałszowanie sygnatur i innych bić na broni białej c. Fałszowanie techniką kompletowania obiektu d. Fałszywy dobry stan zachowania broni białej e. Fałszywy zły stan zachowania broni białej f. Fałszywe pochodzenie broni g. Postępowanie związane z ewentualnym rozpoznawaniem falsyfikatów 55. Zakończenie Bibliografia Rysunki Fotografie

Promocja książek o Janie Karskim (otwarcie Bulwaru Jana Karskiego w Warszawie), 2 sierpnia w godzinach 12-18. Wizyta Pani Premier RP Ponadto w programie: Na liczącym kilometr długości bulwarze Karskiego powstała m.in. droga rowerowa, miejsca do cumowania łodzi, pawilon, taras widokowy oraz inne drobne obiekty. Ratusz zapewnia, że promenada została zaprojektowana z myślą o osobach niepełnosprawnych oraz rodzicach z dziećmi w wózkach. Z okazji otwarcia pierwszego fragmentu przebudowanych bulwarów miasto przygotowało kilka atrakcji dla mieszkańców w godz. 12-21. Będą gry i zabawy przy melodiach dawnej Warszawy, swój program przedstawi Teatr Akt. Mieszkańcy Warszawy będą mieli także okazję do bezpłatnego przeprawienia się przez Wisłę na drewnianych łodziach. O godz. 14 kajakarze z Fundacji KIM dadzą pokaz pływania synchronicznego, a o godz. 16.30 zaprezentują się kajakarze z Fundacji AVE. Zawodnicy zmierzą się także w mini wyścigu o Kotwicę Powstania. W godz. 17-19 ratusz zaprasza na Potańcówkę Warszawską. Będzie to kontynuacja cyklu "Dancingów 60-lecia" organizowanych przy Multimedialnym Parku Fontann z okazji jubileuszu Stołecznej Estrady.

Pamięć i odpowiedzialność. Dziedzictwo Jana Karskiego Książka wydana w koedycji z Fundacją Edukacyjną Jana Karskiego Koncepcja i redakcja: Eugeniusz Smolar Współpraca: Anna Geller Książka stanowi zbiór oryginalnych artykułów oraz wypowiedzi uczestników konferencji „Jan Karski – pamięć i odpowiedzialność”, zorganizowanej w 100-lecie J. Karskiego w listopadzie 2014 r. w Warszawie przez Fundację Edukacyjną Jana Karskiego i Muzeum Historii Polski. Konferencja i książka zostały sfinansowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Fundacja dziękuje Kancelarii Prawniczej Linklaters za wsparcie finansowe projektu ISBN 978-83-7507-178-8 format B5, s. 298 Spis treści Eugeniusz Smolar, Jan Karski – pamięć i odpowiedzialność INAUGURACJA KONFERENCJI Prezydent RP Bronisław Komorowski, Przesłanie do uczestników konferencji Andrzej Rojek, Przewodniczący Rady Fundacji Edukacyjnej Jana Karskiego Robert Kostro, Dyrektor Muzeum Historii Polski Małgorzata Omilanowska, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego I. JAN KARSKI – NIEZAKOŃCZONA MISJA CZŁOWIEKA MORALNEGO W NIEMORALNYCH CZASACH Szymon Rudnicki, Jan Karski – antybohaterski bohater Stephen D. Mull, Jan Karski jakiego znałem Maciej Kozłowski, Czy na pewno nieudana misja? Rabin Harold White, Wspomnienie o Janie Karskim Martin Smith, Spotkanie z emisariuszem z Polski II. EUROPA A ŻYDZI: HOLOKAUST – PAMIĘĆ – POJEDNANIE –…? Jerzy Jedlicki, Zagłada jako unikalne doświadczenie cywilizacji europejskiej Paweł Śpiewak, O wyjątkowości i niepowtarzalności Zagłady Żydów Karolina Wigura, Epoka Przebaczenia, Nieprzebaczalne i radykalny synkretyzm III. CHRZEŚCIJANIE WOBEC ZAGŁADY Bp Grzegorz Ryś, Zagłada – Nostra aetate – Kościół o. John T. Pawlikowski, OSM, Zagłada i jej etyczne znaczenie dzisiaj Krzysztof Dorosz, Żyd urojony Jan Grosfeld,Chrześcijańskie opłakiwanie Shoah IV. PAMIĘĆ TOTALITARYZMÓW NA WSCHODZIE I ZACHODZIE A HOLOKAUST – KONSEKWENCJE DOŚWIADCZEŃ Andrzej Nowak, Spowiedź – uwagi o pamięci totalitarnych zbrodni Jarosław Hrycak, Historia Ukrainy i ukraińska historia Holokaustu Heiko Pääbo,Holokaust i estońska pamięć zbiorowa Pieter Lagrou, Pamiętanie Holokaustu. Asymetria pamięci – Wschód, Zachód i Holokaust V. POLACY – ŻYDZI: EWOLUCJA POLSKIEJ TOŻSAMOŚCI Joanna Tokarska‐Bakir, Przeciw edytowaniu historii Jana Karskiego Jan Tomasz Gross, Żydzi jako polski problem? A dlaczego nie część polskiej historii? Robert Kostro, Żydzi,polska tożsamość i polskie spory Piotr M. A. Cywiński, Zrozumieć Europę VI. PRZEŁAMYWANIE TABU. KULTURA POLSKA WOBEC ZAGŁADY Jacek Bocheński, Zaduma i tabu Dominika Kozłowska, Kultura polska wobec Zagłady. Trzy dekady przełamywania tabu Iwona Kurz, Między konfliktem a kiczem Weronika Szczawińska, Tryumfalizm i blokada. Kilka uwag o najnowszym polskim teatrze Tadeusz Słobodzianek, Tabu i katharsis VII. DZIEDZICTWO JANA KARSKIEGO – PAMIĘĆ I ODPOWIEDZIALNOŚĆ Eugeniusz Smolar, Dziedzictwo Jana Karskiego – odpowiedzialność za los innych Radosław Sikorski, Pamięć i odpowiedzialność. Jan Karski i Rafał Lemkin Assumpta Mugiraneza, Ludobójstwo Tutsi. Europejskie korzenie rwandyjskiej historii Anthony Dworkin, Odpowiedzialność za ochronę – ambicje i wyzwania Payam Akhavan, Przeciwstawianie się ludobójstwu a granice prawa Adama Dieng, Pamięć – odpowiedzialność – sprawiedliwość szczegółowy opis on-line Autorzy i autorki Payam Akhavan Profesor prawa międzynarodowego Uniwersytetu McGill w Montrealu, Visiting Fellow na Oxford University. Tytuł doktora otrzymał na Harvard Law School. Pracuje jako prokurator i obrońca w Międzynarodowym Trybunale Karnym, Międzynarodowym Trybunale Karnym ds. byłej Jugosławii, Europejskim Trybunale Praw Człowieka, Międzynarodowym Trybunale Sprawiedliwości, Międzynarodowym Trybunale Prawa Morza. Reprezentował m.in. Ugandę przeciwko Josephowi Kony’emu, Libię przeciwko Kaddafiemu, był też obrońcą w procesie Ante Gotoviny. Pracował w Biurze Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka. Jest również autorem licznych publikacji z zakresu międzynarodowego prawa karnego i praw człowieka, takich jak Reducing Genocide to Law: Definition, Meaning, and the Ultimate Crime (2012), Confronting Genocide (co‐ed.) (2011), Making Human Rights Sexy: Authenticity in Glamorous Times, “Harvard Human Rights Journal” (2013), Preventing Genocide: Measuring Success by What Does Not Happen, “22 Criminal Law Forum 33” (2011), Are International Criminal Tribunals a Disincentive to Peace? Reconciling Judicial Romanticism with Political Realism, “31 Human Rights Quarterly 624” (2009). Mieszka w Montrealu. Jacek Bocheński Urodzony w 1926 r. we Lwowie. Pisarz, autor m.in. powieści Tabu (1965), Trylogii Rzymskiej (Boski Juliusz 1961, Nazo poeta 1969, Tyberiusz Cezar 2009), tomu esejów o współczesnych zmarłych Zapamiętani (2013). Na prośbę Marka Edelmana napisał przedmowę do jego książki I była miłość w getcie (2009). Był współtwórcą i redaktorem naczelnym „Zapisu” – niezależnego pisma wydawanego poza cenzurą od 1977 r. – oraz działaczem opozycji antykomunistycznej. Pełnił funkcję prezesa Polskiego PEN Clubu i przewodniczącego Rady Stowarzyszenia Autorów ZAiKS. Odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. Mieszka w Warszawie. Piotr M. A. Cywiński Dr historii, mediewista, autor szeregu artykułów i tekstów historycznych, w szczególności poświęconych epoce średniowiecza oraz zagadnieniom związanym z Zagładą i Miejscami Pamięci. Od 2006 r. Dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz‐Birkenau. Współtwórca i od 2009 r. prezes Fundacji Auschwitz‐Birkenau. Członek Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej oraz wiceprzewodniczący Rady Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście. Członek Rady Muzeów przy Ministrze Kultury (od 2009) i Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa (od 2010). W latach 1996‐2000 wiceprezes, a w latach 2000‐2010 prezes warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej. W latach 2004‐2008 był prezesem na Europę światowej federacji intelektualistów katolickich Pax Romana. Od maja 2002 r. członek Zespołu Episkopatu Polski do rozmów z Kościołem greckokatolickim na Ukrainie. W 2008 r. został mianowany ambasadorem Europejskiego Roku Dialogu Międzykulturowego. Mieszka w Warszawie – pracuje w Oświęcimiu. Adama Dieng Od 2012 r. Specjalny Doradca Sekretarza Generalnego ONZ ds. Zapobiegania Ludobójstwu. Przez ponad 11 lat kierował Rejestrem Międzynarodowego Trybunału Karnego dla Rwandy. Przed rozpoczęciem pracy w strukturach ONZ przez 10 lat pełnił funkcję Sekretarza Generalnego Międzynarodowej Komisji Prawników z siedzibą w Genewie. Jest ekspertem w zakresie praw człowieka, demokracji i rządów prawa. Był jednym z architektów powstania Afrykańskiego Trybunału Praw Człowieka i Ludów oraz twórcą projektu przyjętej przez Unię Afrykańską Konwencji o Zwalczaniu i Zapobieganiu Korupcji. Jest członkiem Africa Leadership Forum, zasiadał również w radach instytucji takich jak: The International Institute for Democracy and Electoral Assistance, The San Remo Institute of Humanitarian Law oraz The René Cassin Institute of Human Rights. Jest honorowym przewodniczącym World Justice Project. Mieszka w Nowym Jorku. Krzysztof Dorosz Doktor anglistyki, pisarz i eseista, autor wielu artykułów o tematyce religijnej. Opublikował trzy książki: Maski Prometeusza, Sztuka wolności oraz Bóg i terror historii. Blisko 20 lat pracował jako dziennikarz radiowy w Polskiej Sekcji Serwisu Światowego BBC w Londynie. W latach 70. i 80. ubiegłego wieku współpracował z emigracyjnym kwartalnikiem „Aneks”. Od 1989 r. publikuje eseje z dziedziny kultury i religii w krakowskim miesięczniku „Znak”, warszawskiej „Więzi” i gdańskim „Przeglądzie Politycznym”. W latach 2002‐2003 redaktor naczelny miesięcznika „Jednota” wydawanego przez Kościół Ewangelicko‐Reformowany w RP. Członek polskiego PEN Clubu. Mieszka w Warszawie. Anthony Dworkin Senior policy fellow w European Council on Foreign Relations, specjalista z zakresu praw człowieka, demokracji oraz sprawiedliwości. Analityk m.in. unijnych polityk w zakresie praw człowieka, strategii dotyczących wsparcia transformacji ustrojowych w Afryce Północnej, przeciwdziałania terroryzmowi oraz wzmacniania praw człowieka. Autor wielu analiz przygotowanych dla ECFR, takich jak Towards an EU Human Rights Strategy for a Post‐Western World (z Susi Dennison, 2010), The Struggle for Pluralism After the North African Revolutions (2013) oraz najnowsza International Justice and the Prevention of Atrocities (2014). Przed rozpoczęciem współpracy z ECFR pełnił funkcję dyrektora wykonawczego Crimes of War Project, był również redaktorem książki Crimes of War: What the Public Should Know (wyd. II, 2007). Jest członkiem Komitetu Doradczego ds. zwalczania terroryzmu przy Human Rights Watch oraz autorem licznych publikacji w czasopiśmie „Prospect”. Mieszka w Londynie. Jan Grosfeld Profesor politologii, kierownik Katedry Teorii Polityki i Myśli Politycznej w Instytucie Politologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Wcześniej był kierownikiem katedry Cywilizacji i Kultury Europejskiej oraz katedry Współczesnej Myśli Społecznej Kościoła w tymże Instytucie. Zajmuje się badaniem relacji między polityką a religią, antropologią polityczną, judeochrześcijańskimi korzeniami cywilizacji europejskiej, dialogiem międzyreligijnym, szczególnie chrześcijańsko‐żydowskim. Jest autorem licznych książek, m.in. Od lęku do nadziei. Chrześcijanie, Żydzi, świat (2011), Czekanie na Mesjasza (2003), Krzyż i gwiazda Dawida (1999), O pokusie zejścia z krzyża (1996) oraz redaktorem naukowym prac zbiorowych, m.in. Pięćdziesiąt lat później. Posoborowe dylematy współczesnego Kościoła (2014). Tłumacz angielskiej i francuskiej literatury naukowej i religijnej. Jest redaktorem naczelnym czasopisma naukowego „Chrześcijaństwo‐Świat‐Polityka” oraz członkiem Rady Programowej kwartalnika „Atheneum. Polskie studia politologiczne”. Wieloletni członek Komitetu Episkopatu Polski ds. Dialogu z Judaizmem, wcześniej także Rady Społecznej Episkopatu. Mieszka w Warszawie. Jan Tomasz Gross Historyk i socjolog. Profesor historii na Uniwersytecie Princeton. Zajmuje się badaniami nad historią najnowszą Polski oraz Europy Środkowo‐Wschodniej. Związany z opozycją antykomunistyczną jeszcze w czasach liceum w latach 60. Zmuszony do wyjazdu w następstwie antysemickiej nagonki 1968 r., również za granicą angażował się w działania na rzecz demokratycznej opozycji. Publikował w emigracyjnym kwartalniku „Aneks”. W swoich badaniach zajmuje się m.in. problematyką relacji polsko‐żydowskich i chrześcijańsko‐żydowskich zwłaszcza w kontekście tzw. trzeciej fali Zagłady. Wyniki jego badań, opublikowane w takich książkach jak Sąsiedzi (nominacja do NIKE), Strach czy Złote żniwa, spotęgowały debatę o postępowaniu Polaków wobec Zagłady oraz obecnego w Polsce antysemityzmu, umożliwiając konfrontację z bolesnymi, dotychczas przemilczanymi kartami polskiej historii. Mieszka w Nowym Jorku. Jarosław Hrycak Profesor historii współczesnej na Katolickim Uniwersytecie Ukraińskim we Lwowie. Wykładał na amerykańskich uniwersytetach Columbia (1994, 2004), Harvarda (2000‐2001) i na Central European University w Budapeszcie (1996‐2009). Autor licznych publikacji na temat historii współczesnej Europy Wschodniej. Laureat wielu nagród, m.in. Anton Gindely‐Preis für Kultur und Geschichte Mittel‐, Ost‐ und Südosteuropas (Austria, 2010), dwóch polskich orderów: Pro Publico Bono (2010) i Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski (2013), oraz nagrody za intelektualną odwagę przyznawanej przez nie‐ zależny dziennik ukraiński Yi (2010). Biografia Iwana Franko Prorok w swoim kraju: Iwan Franko i jego wspólnota (2006) została wybrana ukraińską Książką Roku 2007 oraz uhonorowana nagrodami im. Antonowicza (Ukraina, 2007) i Giedroycia (Polska, 2013). W 2013 r. znalazł się na liście 100 najbardziej wpływowych osób w Ukrainie. Mieszka we Lwowie. Jerzy Jedlicki Urodzony w 1930 r., emerytowany profesor historii. Zajmuje się dziejami gospodarczymi i społecznymi ziem polskich w XIX w. oraz historią idei w nowożytnej Europie. Od 1954 do 2009 r. pracował w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk, gdzie w latach 1991‐2006 kierował pracownią dziejów inteligencji. Pod swoją redakcją wydał Dzieje inteligencji polskiej do roku 1918 (2008), w tym tom II Błędne koło 1832‐1864 jego autorstwa. W latach 1978‐1981 należał do grona wykładowców nielegalnego Towarzystwa Kursów Naukowych, w stanie wojennym internowany. Fellow Woodrow Wilson International Center for Scholars w Waszyngtonie 1989‐1990. Do jego najważniejszych książek należą: Jakiej cywilizacji Polacy potrzebują (1988, 2002), Źle urodzeni, czyli o doświadczeniu historycznym (1993), Świat zwyrodniały: lęki i wyroki krytyków nowoczesności (2000). Mieszka w Warszawie. Bronisław Komorowski Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Historyk po studiach na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Działacz opozycji antykomunistycznej od 1968 roku. Uczestniczył w akcjach pomocy dla represjonowanych robotników w 1976 r. – współpracował z Komitetem Obrony Robotników i Ruchem Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Był drukarzem, dziennikarzem, kolporterem i wydawcą prasy podziemnej. Wielokrotnie aresztowany i represjonowany. Pracował w Ośrodku Badań Społecznych NSZZ „Solidarność” Regionu Mazowsze (1980‐1981). W stanie wojennym internowany; od września 1982 r. był redaktorem podziemnego pisma „ABC” (Adriatyk – Bałtyk – Morze Czarne). Wykładał historię w niższym seminarium duchownym w Niepokalanowie (1983‐1989). Poseł na Sejm od 1991 do 2010 r.; pracował w Komisji ds. Polaków poza granicami kraju, w Komisji Obrony Narodowej i w Komisji Spraw Zagranicznych. Przewodniczył sejmowej Komisji Obrony Narodowej (1997‐2000) i był zastępcą jej przewodniczącego (od 2001) oraz członkiem Sejmowej Komisji Spraw Zagranicznych. Wybrany na wicemarszałka (2005) i Marszałka Sejmu (2007). 1989‐1990 – dyrektor gabinetu A. Halla w Urzędzie Rady Ministrów; 1990‐1993 – wiceminister obrony narodowej w rządach T. Mazowieckiego, J. K. Bieleckiego i H. Suchockiej. 2000‐2001 – minister Obrony Narodowej w rządzie J. Buzka. W wyniku tragicznej śmierci prezydenta Lecha Kaczyńskiego w katastrofie smoleńskiej jako Marszałek Sejmu RP wykonywał obowiązki Prezydenta RP (10.04.2010 – 8.07.2010). Wygrał wybory prezydenckie 4.07.2010 roku. Urząd Prezydenta RP objął 6.08.2010 roku. Robert Kostro Historyk, publicysta, dyrektor Muzeum Historii Polski w Warszawie od 2006 roku. Ukończył Wydział Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego. Pracował jako dyrektor Departamentu Spraw Zagranicznych w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów oraz dyrektor gabinetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Był komisarzem generalnym festiwalu Europalia 2001 Polska oraz współtwórcą i dyrektorem programowym Instytutu Adama Mickiewicza. Jest członkiem Rady Naukowej Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Autor wielu artykułów w pismach takich, jak: „Rzeczpospolita”, „Gazeta Wyborcza”, „Życie”, „Tygodnik Powszechny”, „Przegląd Polityczny”, „Więź”. Współautor książek, napisanych m.in. wspólnie z Rafałem Matyją Świat polityki, dyplomacji, idei – słownik podręczny oraz z Tomaszem Mertą Pamięć i odpowiedzialność. Mieszka w Warszawie. Dominika Kozłowska Doktor filozofii, publicystka, redaktorka naczelna miesięcznika „Znak”. Zajmuje się związkami między demokracją a religią, Kościołem katolickim w Polsce, zmianami społecznymi i kulturowymi w Europie. Studia na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie (obecnie Uniwersytet Papieski Jana Pawła II) rozpoczynała w czasach, gdy Wydziałem Filozoficznym kierował ks. prof. Józef Tischner. Związana ze środowiskiem uczniów i przyjaciół ks. Tischnera, skupionych wokół Instytutu Myśli Józefa Tischnera. W latach 2005‐2011 redaktorka naczelna „Thinking in Values”, pisma prezentującego dorobek naukowy środowiska Instytutu. Od 2006 r. pracuje w Społecznym Instytucie Wydawniczym Znak; początkowo jako redaktorka w Redakcji Literatury Religijnej i Filozoficznej, a od końca 2010 r. jako redaktorka naczelna miesięcznika „Znak”. Mieszka w Krakowie. Maciej Kozłowski Historyk i dyplomata. Po studiach na Uniwersytecie Jagiellońskim wyjechał na rok do Londynu i Paryża, gdzie rozpoczął współpracę z „Kulturą”. Skazany w procesie taterników za przemyt do Polski zagranicznej prasy. Represjonowany działacz opozycji antykomunistycznej, od lat 80. publicysta i redaktor „Tygodnika Powszechnego”, autor książek Krajobrazy przed Bitwą (1986 – nagroda Podziemnej „Solidarności”, podziemnego Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich i nagroda Andrzeja Struga) oraz Między Sanem a Zbruczem (1990 – nagroda „Polityki”, wyd. II, 1999 pod tytułem Zapomniana Wojna). Od 1990 r. dyplomata, najpierw jako zastępca ambasadora w Waszyngtonie, a od 1993 jako charge d’affaires ambasady. W latach 1999‐2003 ambasador Polski w Izraelu, następnie wicedyrektor Departamentu Afryki i Bliskiego Wschodu oraz Pełnomocnik Ministra Spraw Zagranicznych ds. stosunków polsko‐żydowskich. Wykładowca na uniwersytetach w USA, Europie i Izraelu, w Polsce związany z Collegium Civitas. Działa w fundacji Forum Dialogu, redaktor publikacji Trudne pytania w dialogu polsko‐żydowskim. Mieszka w Warszawie. Iwona Kurz Dr nauk humanistycznych, wykłada w Instytucie Kultury Polskiej na Uniwersytecie Warszawskim. Zajmuje się historią nowoczesnej kultury polskiej ujmowanej przez pryzmat obrazu, antropologią kultury wizualnej oraz problematyką ciała i gender. Autorka książki Twarze w tłumie (2005, Nominacja do Nagrody Nike, Nagroda im. Michałka za najlepszą książkę filmoznawczą), współautorka Obyczajów polskich. Wiek XX w krótkich hasłach (2008), redaktorka antologii Film i historia (2008), współredaktorka podręczników akademickich Antropologia ciała (2008) oraz Antropologia kultury wizualnej (2012). Mieszka w Warszawie. Pieter Lagrou Profesor współczesnej historii Europy na Université Libre de Bruxelles od 2003 roku. Studiował historię na Uniwersytecie w Leuven, Yale University oraz European University Institute we Florencji, wykładał w Université d’Aix‐Marseille oraz Sciences‐Po Paris. Zajmował się także badaniami w Institut d’Histoire du Temps Présent w Paryżu (1998‐2003). Jest autorem licznych publikacji, m.in. The Legacy of Nazi‐occupation. Patriotic Memory and National Recovery in Western Europe, 1945‐1965 (2000), „Historical trials: getting the past right – or the future?”, w: The Scene of the Mass Crime. History, Film and International Tribunals, Ch. Delage i P. Goodrich (red.) (2013), „Europe as a Place for Common Memories? Some Thoughts on Victimhood, Identity and Emancipation from the Past”, w: Clashes in European Memory. The Case of Communist Repression and the Holocaust, M. Blaive, Ch. Gerbel i T. Lindenberger (red.) (2010). Mieszka w Brukseli. Assumpta Mugiraneza Współtwórczyni i dyrektorka Centrum Digitalizacji Dziedzictwa IRIBA. Ukończyła psychologię społeczną oraz nauki polityczne na l’Université Paris VIII, gdzie wykłada obecnie psychologię. Bada mowę nienawiści oraz prowadzi badania porównawcze nad ludobójstwem w Rwandzie i Zagładą Żydów. Przez 10 lat współpracowała przy realizacji filmu Anne Aghion dotyczącego sądów Gacaca – rwandyjskiego mechanizmu wymierzania sprawiedliwości po ludobójstwie 1994 r. oraz procesu odbudowy i pojednania społeczeństwa. Autorka wielu artykułów dotyczących ludobójstwa na Tutsi. Od 20 lat angażuje się w badania dotyczące historii ludobójstwa, współredaktorka tomu Review of the History of Shoah: Rwanda 15 years later. Writing and thinking about the history of Tutsi génocide. Jest, wraz z Joël Hubrecht, współautorką książki Enseigner l ’histoire et la prévention des génocides: Peut‐on prévenir les crimes contre l’umanité? (2008). Jest również współautorką publikacji edukacyjnych mających na celu walkę z nienawiścią, antysemityzmem, negrofobią i rasizmem, m.in. Antisemitism; the generic hatred (na cześć Simona Wiesenthala – 2007), Containing antisemitism: A paradigm to combating negrophobia? (2008), Combating Intolerance, Violence and Exclusion through Holocaust Education. Rebuilding Rwanda Challenges in Education on the Genocide (2009), Les mots du génocide, Quelques mots du génocide des Tutsi (2011). Co roku organizuje wydarzenia naukowe, kulturalne i artystyczne z partnerami krajowymi i międzynarodowymi. Mieszka w Kigali. Stephen D. Mull Ambasador Stanów Zjednoczonych w Rzeczypospolitej Polskiej od września 2012 roku. Wcześniej pracował jako sekretarz wykonawczy w Departamencie Stanu, starszy doradca podsekretarza stanu ds. politycznych Williama Burnsa, koordynował działania dyplomatyczne Stanów Zjednoczonych wobec Iranu, zarządzał działaniami kryzysowymi prowadzonymi przez Departament Stanu w czasie wojny rosyjsko‐gruzińskiej w sierpniu 2008 r. oraz prowadził negocjacje w różnych kwestiach dotyczących obrony narodowej USA, m.in. uczestniczył w rozmowach o umowie umożliwiającej przeloty amerykańskich wojskowych samolotów dostawczych do Afganistanu przez rosyjską przestrzeń powietrzną. Na początku kadencji prezydenta Obamy kierował pracami Biura Podsekretarza ds. Bezpieczeństwa Międzynarodowego i Kontroli Zbrojeń. Dwukrotnie otrzymał Presidential Meritorious Service Award, jak również inne liczne nagrody za służbę dyplomatyczną. Do służby dyplomatycznej dołączył w marcu 1982; obecnie w randze ministra. Andrzej Nowak Profesor zwyczajny w Instytucie Historii PAN w Warszawie oraz kierownik Zakładu Historii Europy Wschodniej i Studiów nad Imperiami XIX‐XX wieku tamże, od 2004 r. także profesor i kierownik Zakładu Dziejów Europy Wschodniej w Instytucie Historii UJ. Od końca 1994 r. do 2013 r. redaktor naczelny dwumiesięcznika „Arcana”. Specjalizuje się w zakresie historii politycznej i intelektualnej Europy Wschodniej, stosunków polsko‐rosyjskich oraz studiów porównawczych nad imperiami XIX‐XX wieku. Wykładał historię Polski i Rosji na wielu zagranicznych uniwersytetach, m.in. Columbia, Harvarda, University of Toronto, Cambridge University, Tokio University. Członek Polsko‐Rosyjskiej Komisji Historycznej PAN‐RAN. Od 1980 r. zaangażowany w działalność publicystyczną. Najpierw, w latach 80. poza cenzurą, poświęconą stosunkom Polski z jej wschodnimi sąsiadami, obecnie członek kolegium redakcyjnego „Kwartalnika Historycznego”, „Dziejów Najnowszych”, a także redaktor naczelny „Studiów z Dziejów Rosji i Europy Środkowo‐Wschodniej”. Do jego najważniejszych publikacji należą: Polska i „trzy” Rosje. Studium polityki wschodniej Józefa Piłsudskiego (2001), History and Geopolitics: A Contest for Eastern Europe (2008), Od Polski do post‐polityki. Intelektualna historia zapaści RP (2010), Imperiological Studies. A Polish Perspective (2011), Strachy i Lachy. Przemiany polskiej pamięci 1982‐2012 (2012). Wyróżniony m.in. nagrodą im. Jerzego Giedroycia, medalem Wacław Jędrzejewicz History Medal przyznanym przez Instytut Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku oraz nagrodą naukową im. Włodzimierza Pietrzaka, za badania nad dziejami Europy Wschodniej. Mieszka w Krakowie. Małgorzata Omilanowska Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego od 17.06.2014 roku. Historyk sztuki, prof. dr hab., specjalizuje się w problemach architektury XIX i XX wieku, teorii sztuki i opieki nad zabytkami. Absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego, studiowała także na Wydziale Architektury Uniwersytetu Technicznego w Berlinie. Doktoryzowała się na Uniwersytecie Warszawskim w 1995 r., a habilitowała w Instytucie Sztuki PAN (2005). W 2013 r. otrzymała tytuł naukowy profesora. Odbyła też studia podyplomowe w zakresie finansów i podatków w SGH w Warszawie (dyplom 2003). Od 1985 r. – pracownik w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk, wicedyrektor (1999‐2007), a ostatnio – redaktor naczelna Słownika Architektów Polskich. Jednocześnie od 2006 r. – profesor nadzwyczajny w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego i jego dyrektor (2008‐2012). Była stypendystką kilkunastu europejskich instytucji naukowych i uczestniczyła w wielu międzynarodowych projektach naukowych. Była odpowiedzialna za przygotowanie dwujęzycznej publikacji towarzyszącej berlińskiej wystawie „Obok. Polska – Niemcy 1000 lat historii w sztuce”, zor‐ ganizowanej w 2011 r. przy okazji prezydencji Polski w Radzie UE. Jest autorką wielu artykułów i licznych książek naukowych: Most i wiadukt im ks. Józefa Poniatowskiego, Stefan Szyller (1857‐1933). Warszawski architekt doby historyzmu, Atlas zabytków architektury w Polsce (współautorstwo), Świątynie handlu. Warszawska architektura komercyjna doby wielkomiejskiej, Nadbałtyckie Zakopane. Połąga w czasach Tyszkiewiczów. Zajmowała się także popularyzacją wiedzy o historii sztuki i zabytkach, wydając m.in. książki: Zagadki z historii sztuki, Polska. Pałace i dwory, Polska. Świątynie, klasztory i domy modlitw. Mieszka w Warszawie. o. John T. Pawlikowski, OSM Członek zakonu Serwitów, profesor etyki społecznej w Catholic Theological Union w Chicago, dyrektor programu studiów katolicko‐żydowskich tamże. Zajmuje się problematyką Zagłady, wojny i pokoju w kontekście teologii chrześcijańskiej oraz dialogiem chrześcijańsko‐żydowsko‐islamskim. Autor licznych książek i artykułów naukowych poświęconych tej tematyce, m.in. Good and Evil after Auschwitz (1982), Biblical and theological Reflections on the „Challenge of Peace” (1984), The Challenge of the Holocaust for Christian Theology (1990), Christ in the light of the Christian‐Jewish dialogue (2001). Przez wiele lat redaktor naczelny „New Theology Review”, członek rady naukowej czasopism „Journal of Ecumenical Studies”, „The Journal of Holocaust and Genocide Studies” oraz „Irish Theological Quarterly”. Przez sześć lat przewodniczący Międzynarodowej Rady Chrześcijan i Żydów, członek Illinois Holocaust and Genocide Commission, przez lata jeden z dyrektorów National Polish‐American‐Jewish American Council. Z nominacji prezydenta Cartera i jego następców – Clintona oraz Busha – od 1980 r. przez cztery kadencje zasiadał w radzie United States Holocaust Memorial Museum (Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie). Był też członkiem Komitetu Doradczego ds. stosunków katolicko‐żydowskich przy Episkopacie USA. Był delegatem na Szczycie Milenijnym ds. Pokoju ONZ. Odznaczony medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata (1986), uhonorowany wieloma nagrodami za działania na rzecz pokoju i tolerancji. Mieszka w Chicago. Heiko Pääbo Doktor politologii, kierownik Centre for Baltic Studies oraz wykładowca w Institute of Government and Politics na Uniwersytecie w Tartu w Estonii. Zajmuje się badaniami nad konfliktem rozbieżnych pamięci zbiorowych w przestrzeniach postimperialnych ze szczególnym uwzględnieniem obszaru dawnego Imperium Rosyjskiego. Przeprowadził analizę porównawczą treści podręczników do nauczania historii używanych w Estonii, Gruzji, Rosji oraz Ukrainie. Analizował również rozwój i przemianę estońskiej narracji historycznej od czasów sowieckich po okres odzyskania niepodległości. Obecnie zajmuje się badaniem rozwoju narracji o Zagładzie w wydawanych w Estonii podręcznikach historii. Jest autorem monografii Potential of Collective Memory Based International Identity Conflicts in Post‐Imperial Space. Comparison of Russian Master Narrative with Estonian, Ukrainian and Georgian Master Narratives (2011) oraz wielu artykułów naukowych. Mieszka w Tartu. Andrzej Rojek Przewodniczący Rady Fundacji Edukacyjnej Jana Karskiego w Warszawie i Jan Karski Educational Foundation w Chicago. Jeden z inicjatorów utworzenia Jan Karski U.S. Centennial Campaign, której działania doprowadziły do przyznania Janowi Karskiemu przez prezydenta Baracka Obamę Prezydenckiego Medalu Wolności w 2012 roku. Od 1986 r. pełnił kierownicze funkcje w amerykańskim i międzynarodowym sektorze finansowym. Ostatnio w firmie Advent Capital Management, w której do czasu przejścia na emeryturę pełnił funkcję Dyrektora Zarządzającego. Wcześniej był jednym z założycieli globalnego funduszu Lydian Asset Management. Był również Dyrektorem Zarządzającym i Partnerem w Bankers Trust oraz grupy kapitałowej Merrill Lynch. Ukończył z wyróżnieniem ekonomię na Uniwersytecie Warszawskim w 1979 roku. Uzyskał także tytuł magistra ekonomii na Uniwersytecie Columbia w 1985 roku. Zasiada w Radzie Powierniczej Fundacji Kościuszkowskiej w Nowym Jorku, Radzie Powierniczej Packer Collegiate Institute w Nowym Jorku oraz jest członkiem komitetu inwestycyjnego w Mount Holyoke College. Zaangażowany w liczne inicjatywy filantropijne w Polsce (m.in. Muzeum Historii Żydów Polskich) i w USA (Katedra Studiów Polskich na Uniwersytecie Columbia). W 2012 r. został odznaczony przez Prezydenta RP, Bronisława Komorowskiego, Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi RP za pracę na rzecz Jan Karski U.S. Centennial Campaign. Mieszka w Nowym Jorku. Szymon Rudnicki Historyk, urodzony w 1938 r., emerytowany profesor zwyczajny Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Autor książek i artykułów na temat polskiej prawicy nacjonalistycznej i konserwatywnej, ziemiaństwa oraz stosunków polsko‐żydowskich. Wydawca źródeł. Prace jego były drukowane w wielu krajach. Poznał osobiście Jana Karskiego w czasie jego pobytu w Warszawie na stypendium Fulbrighta w latach 70. Autor licznych książek, m.in. Narodowa Demokracja w Warszawie, 1918‐1939 (1972), Obóz Narodowo‐Radykalny. Geneza i działalność (1985), Żydzi w parlamencie II Rzeczypospolitej (2003), Równi, ale niezupełnie (2008). Laureat nagród „Polityki” i Klio oraz Nagrody im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej. Mieszka w Warszawie. Bp Grzegorz Ryś Biskup Pomocniczy i Wikariusz Generalny Arcybiskupa Metropolity Krakowskiego, historyk, doktor habilitowany nauk humanistycznych specjalizujący się w historii Kościoła. Jest kierownikiem Katedry Historii Kościoła w Średniowieczu w Instytucie Historii Wydziału Historii i Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II. Członek komisji historycznej w procesie beatyfikacyjnym Jana Pawła II. Związany z neokatechumenatem, w obszarze jego zainteresowań i działań leży również ekumenizm i dialog międzyreligijny. Przewodniczy Zespołowi ds. Nowej Ewangelizacji przy Komisji Duszpasterstwa Episkopatu Polski. Publicysta m.in. miesięcznika „Znak” oraz „Tygodnika Powszechnego”. Od 2012 r. członek Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej. Mieszka w Krakowie. Radosław Sikorski Marszałek Sejmu RP, były minister Spraw Zagranicznych w rządzie Donalda Tuska. Absolwent Uniwersytetu Oksfordzkiego na kierunku filozofia, nauki polityczne i ekonomia. Reporter podczas wojen w Afganistanie i Angoli (1986‐1989). Laureat nagrody World Press Photo w kategorii zdjęć reporterskich za zdjęcie z Afganistanu. Jako wiceminister obrony narodowej w 1992 r. był orędownikiem przystąpienia Polski do NATO. W latach 1998‐2001 podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych oraz przewodniczący Rady Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie. Był członkiem rzeczywistym (resident fellow) American Enterprise Institute w Waszyngtonie (2002‐2005) oraz dyrektorem wykonawczym New Atlantic Initiative. Autor książek wydanych w kilku językach, m.in. Prochy Świętych (nt. wojny w Afganistanie), The Polish House – an Intimate History of Poland. Był redaktorem cyklu publikacji analitycznych European Outlook, a także organizatorem konferencji międzynarodowych, m.in. na temat reformy ONZ, przyszłości NATO i 25‐lecia „Solidarności”. Mieszka w Warszawie. Tadeusz Słobodzianek Krytyk teatralny, dramaturg, reżyser i producent. Twórca i dyrektor artystyczny Laboratorium Dramatu, dyrektor Teatru na Woli im. Tadeusza Łomnickiego (2010‐2012), dyrektor Teatru Dramatycznego m. st. Warszawy (od 2013). Studiował teatrologię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jako kierownik literacki, reżyser i dramaturg współpracował z teatrami w Warszawie, Krakowie, Łodzi, Poznaniu, Gdańsku, Kaliszu i Białymstoku. W 1991 r. był współzałożycielem teatru Wierszalin. Jest autorem m.in. dramatów: Obywatel Pekosiewicz (1986), Turlajgroszek (1990), Prorok Ilja (1992), Merlin (1992), Kowal Malambo (1992), Sen pluskwy (2001), Śmierć proroka (2011), Młody Stalin (2013). Jest laureatem wielu nagród i wyróżnień, m.in. Nagrody Literackiej Fundacji im. Kościelskich, Paszportu „Polityki” w dziedzinie teatru. Za sztukę Nasza klasa, której premiera odbyła się w The National Theatre w Londynie, otrzymał literacką nagrodę Nike 2010. Założyciel pierwszej w Polsce szkoły dla dramatopisarzy (Szkoły Dramatu). Jego sztuki wystawiano m.in. w Wielkiej Brytanii, USA, Kanadzie, Brazylii, Japonii, Hiszpanii, Niemczech, Izraelu, Węgrzech, Macedonii, Czechach, Słowacji, Włoszech. Mieszka w Warszawie. Martin Smith Reżyser i scenarzysta licznych filmów dokumentalnych, które zyskały międzynarodowy rozgłos. Nagrodzony m.in. nagrodą EMMY, dwukrotnie Nagrodą George’a Peabody’ego i nagrodą Brytyjskiego Instytutu Filmowego za nadzwyczajne osiągnięcia w dziedzinie archiwistyki oraz nagrodą Royal Television Society. Kilkukrotnie był nominowany do nagrody BAFTA. Jego filmy odnosiły też wiele sukcesów na festiwalach filmowych na całym świecie. Do dzieł Smitha zaliczają się takie filmy, jak The World at War, Vietnam – a television history, The struggles for Poland oraz Cold War. Dla BBC zrealizował m.in. filmy dokumentalne States of Terror – Soldiers of God oraz China – The Giant Awakes. Za swoją pracę jako dyrektor wystawy w Muzeum Holokaustu (United States Holocaust Memorial Museum) w Waszyngtonie został odznaczony przez prezydenta Billa Clintona. Mieszka w Londynie. Eugeniusz Smolar Senior Fellow w Centrum Stosunków Międzynarodowych. Więzień polityczny po 1968 roku. W 1970 r. wyemigrował do Szwecji, gdzie ukończył studia socjologiczne na Uniwersytecie w Uppsali. W 1975 r. został dziennikarzem Sekcji Polskiej Radia BBC World Service w Londynie, której był wicedyrektorem, a następnie dyrektorem (1982‐1997). Przez lata współpracował z KOR‐em i z „Solidarnością” oraz innymi organizacjami związanymi z demokratyczną opozycją oraz podziemną prasą w Polsce i krajach bloku komunistycznego. Był współzałożycielem emigracyjnego kwartalnika politycznego „Aneks” oraz redaktorem „Uncensored Poland News Bulletin” i „The East European Reporter Quarterly”. Po powrocie do Polski został wiceprezesem Zarządu Polskiego Radia (1998‐2002) i jego dyrektorem programowym (2002‐2004). W latach 2005‐2009 był prezesem Centrum Stosunków Międzynarodowych. Był inicjatorem powołania i przewodniczącym Forum Polsko‐Czeskiego. Angażuje się w liczne formy dialogu z Niemcami, Ukraińcami i Rosjanami. Jako Dyrektor Programowy Fundacji Edukacyjnej Jana Karskiego opracował i zrealizował program wydarzeń związanych z obchodami Stulecia Jana Karskiego w 2014 roku. Mieszka w Warszawie. Weronika Szczawińska Doktor nauk humanistycznych, reżyserka, dramatopisarka, kulturoznawczyni. W swojej pracy zajmuje się historią polskiej kultury i odmianami pamięci zbiorowej. Zrealizowała, między innymi, spektakle: Jak być kochaną, Bałtycki Teatr Dramatyczny w Koszalinie, 2011; Źle ma się kraj według autorskiego scenariusza pisanego wraz z Mateuszem Pakułą, Teatr Polski w Bydgoszczy, 2012; RE//MIX Zamkow: 2 albo 3 rzeczy, które o niej wiem, Komuna Warszawa, 2012; Geniusz w golfie, Narodowy Stary Teatr w Krakowie, 2014; Dzieci Jarocina śpiewają Retrojutro. Za reżyserię spektaklu Zemsta otrzymała II nagrodę Koszalińskich Konfrontacji Młodych m‐teatr 2010; za reżyserię Jak być kochaną – nagrodę Jury Społecznego na Ogólnopolskim Festiwalu Sztuki Reżyserskiej „Interpretacje” w Katowicach (2012). Mieszka w Warszawie. Paweł Śpiewak Historyk idei i socjolog, prof. dr hab., od 1980 r. pracownik Instytutu Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, najpierw jako adiunkt, następnie jako profesor. Od 2001 r. kierownik Zakładu Historii Myśli Społecznej i Politycznej w IS UW. W 2011 r. objął funkcję dyrektora Żydowskiego Instytutu Historycznego. Redaktor kwartalnika „Przegląd Polityczny”, członek Polskiego Związku Pisarzy oraz PEN Clubu. W 2012 r. uhonorowany nagrodą ks. Józefa Tischnera. Jest autorem wielu książek, m.in.: Anti‐Totalitarismus. Eine polnische Debatte (2003), Obietnice demokracji (2004), Bereszit ‒ komentarze (2004), Pamięć po komunizmie (2005), Żydokomuna (2012), Judaizm wobec Zagłady (2012). Publikuje m.in. w „Tygodniku Powszechnym”, „Znaku”, „Europie” i „Kulturze Liberalnej”. Mieszka w Warszawie. Joanna Tokarska‐Bakir Antropolożka kultury i religioznawczyni. Studiowała na Wydziale Polonistyki i Historycznym UW. Profesor dr hab., pracuje w Instytucie Slawistyki PAN, kieruje pracownią Archiwum Etnograficzne obejmującą systematyczne etnograficzne badania południowo‐wschodniej Polski w zakresie pamięci o Żydach i Holokauście. Zajmuje się antropologią historyczną, w tym przede wszystkim problematyką pogromów antyżydowskich, etnografią Zagłady, antropologią piętna. Laureatka nagrody „Res Publiki Nowej” za najlepszy esej roku 2001, Nagrody YIVO im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej w 2007 r., Nagrody im. ks. Stanisława Musiała za rok 2010. Autorka m.in. Rzeczy mgliste. Eseje i studia (2004), Legendy o krwi. Antropologia przesądu (2008), Okrzyki pogromowe. Szkice z antropologii historycznej Polski lat 1939‐1946 (2012). Stypendystka A. W. Mellona, A. von Humboldta, Davis Center for Historical Studies, Princeton University. Ostatnio uzyskała Marie Curie Fellowship w Institute for Advanced Study w Princeton (2013‐2015). Mieszka w Warszawie. Rabin Harold White Wykształcenie rabiniczne zdobył w Jewish Theological Seminary of America w Nowym Jorku. Pełnił funkcję naczelnego rabina duszpasterstwa akademickiego Georgetown University do czasu przejścia na emeryturę w 2009 roku. Pracę na Uniwersytecie Georgetown rozpoczął w 1968 r. i był pierwszym rabinem zatrudnionym w pełnym wymiarze na katolickim uniwersytecie. Jest silnie zaangażowany w rozwój dialogu żydowsko‐chrześcijańskiego. Poza działaniami w obszarze dialogu międzyreligijnego zajmuje się również badaniem Kabały oraz żydowskich korzeni literatury chrześcijańskiej. Wykładał na Wydziale Teologii Georgetown University, gdzie w 2004 r. tworzył również program studiów nad cywilizacją żydowską. Wcześniej był dyrektorem B’nai B’rith Hillel Foundation w American University, również naczelnym rabinem Dublina i Ann Arbor w stanie Michigan oraz rabinem marynarki wojennej USA. Ukończył studia na Wesleyan University w Middletown. Mieszka w Waszyngtonie. Karolina Wigura Szefowa działu politycznego w tygodniku internetowym „Kultura Liberalna” oraz adiunktka w Instytucie Socjologii UW. Studiowała socjologię, filozofię i nauki polityczne na Uniwersytecie Warszawskim i Ludwig‐Maximilians‐Universität w Monachium. Stypendystka m.in. Institute of Human Sciences (IWM) i German Marshall Fund w Wiedniu. Opublikowała książki: Wina narodów. Przebaczenie jako strategia prowadzenia polityki (nagroda im. J. Tischnera 2012) oraz wspólnie z Geoffreyem Karabinem Forgiveness: Promise, Possibility and Failure. Laureatka nagrody Grand Press za wywiad z Jürgenem Habermasem Europę ogarnia śmiertelny bezwład. Mieszka w Warszawie.

Ta książka ukazała się również w angielskiej wersji językowej.

„Wilki i łagodne jagniątka Chrystusa” Spotkanie z Kazimierzem Bemem 25 czerwca 2015 r. o godzinie 17:00 Sala im. Joachima Lelewela Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk Rynek Starego Miasta 29/31 00-272 Warszawa Spotkanie odbędzie się pod egidą czasopisma ODRODZENIE i REFORMACJA w POLSCE — rocznika ukazującego się od 1956 roku. Laudację wygłosi prof. Tomasz Makowski, dyrektor Biblioteki Narodowej. Dyskusję zagai prof. Wojciech Kriegseisen, dyrektor Instytutu Historii PAN. Kazimierz Bem — ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Łódzkim (2001). Doktorat z prawa międzynarodowego obronił na Vrije Universiteit w Amsterdamie (2007). Studia teologiczne na Yale Divinity School zakończył jako Master of Divinity (2010) i Master of Sacred Theology (2012). Od 2011 roku jest pastorem ewangelicko-reformowanym w First Church in Marlborough (Congregational) UCC w USA. Oprócz pracy duszpasterskiej jest protestanckim publicystą zabierającym głos na tematy społeczne i polityczne. Jest członkiem redakcji internetowego Miesięcznika Ewangelickiego. W chwilach wolnych lubi czytać o szesnastowiecznych kalwinistach i podróżować. Jest autorem rozpraw naukowych i opracowań popularnych z historii reformacji i polskiego protestantyzmu. Dr. Kazimierz Bem — graduated from the Faculty of Law at the University of Łódź (Poland) in 2001 and received his PhD in international law from the Vrije Universiteit in Amsterdam (2007). He completed his theological studies at Yale Divinity School with a Master of Divinity (2010) and Master of Sacred Theology (2012). Currently serving as pastor of the First Church in Marlborough (Congregational) UCC gemeente, he also writes opinion columns on subjects of public policy in Poland. In his free time he likes to travel and read about 16th century Calvinists - not just the Dutch ones. Dr. Kazimierz Bem — studeerde in 2001 aan de Universiteit van Łódź (Polen) en behaalde zijn doctorsgraad in internationaal recht aan de Vrije Universiteit in Amsterdam in 2007. Hij studeerde vervolgens af in theologie aan Yale Divinity School, met maar liefst twee masters: in 2010 een Master in Divinity en in 2012 een Master in Sacred Theology. Op dit moment werkt hij als dominee voor de gemeente van de First Church in Marlborough UCC. Daarnaast vindt hij de tijd om columns te schrijven over openbaar beleid in Polen. In zijn vrije tijd reist hij graag en leest hij over 16e eeuwse calvinisten – en niet alleen de Nederlandse! wydarzenie FB opis książki

Kwartalnik Historyczny Najstarsze polskie czasopismo humanistyczne nr 1 (2015) Rocznik CXXII format B5, s. od 1 do 228 link do sklepu SPIS TREŚCI Grzegorz Pac: Czy królowa Rycheza używała pieczęci? Marzena Matla: Carmen patrium Bogurodzica — czas powstania, kontekst historyczny i inspiracje Paweł T. Dobrowolski: Cytrynowy jedwab. Wdowa Hutchins, Żydzi i przestępczość zorganizowana w Londynie XVIII w. Sorin Radu, Flavius Solomon: Chłopskie organizacje polityczne w komunistycznej Rumunii: casus Frontu Oraczy PRZEGLĄDY — POLEMIKI — PROPOZYCJE Włodzimierz Borodziej, Maciej Górny: Nowsze badania nad I wojną światową w Europie Środkowo-Wschodniej i Południowo-Wschodniej (wybrane zagadnienia) ARTYKUŁY RECENZYJNE I RECENZJE Oddr Snorrason, Saga o Olafie Tryggvasonie, tłum., oprac. i wstęp A. Waśko — Jakub Morawiec R. M. Karras, Unmarriages. Women, Men, and Sexual Unions in the Middle Ages — Grzegorz Pac I. G. Mac Donald, Clerics and Clansmen. The Diocese of Argyll between the Twelfth and Sixteenth Centuries — Jerzy Strzelczyk A. Bartoszewicz, Piśmienność mieszczańska w późnośredniowiecznej Polsce — Jan Mackiewicz M. Ogórek, Beginki i waldensi na Śląsku i Morawach do końca XIV wieku — Jarosław Szymański J. Śliwiński, Walka o koronę polską. Zjazd monarchów w Krakowie w1364 roku — Andrzej Marzec E. Dubas-Urwanowicz, O nowy kształt Rzeczypospolitej. Kryzys polityczny w państwie w latach 1576–1586 — Henryk Wisner I. Piotrowski, Pieśń i moc. Pieśni codzienne Franciszka Karpińskiego w kulturze polskiej XIX i XX wieku — Michał Starczewski Redefining the Sacred. Religion in the French and Russian Revolutions, red. D. Schönpflug, M. Schulze Wessel — Monika Milewska S. Plokhy, The Cossack Myth: History and Nationhood in the Age of Empires — Tomasz Hen-Konarski B. Stępniewska-Holzer, Żydzi na Białorusi.Studium z dziejów strefy osiedlenia w pierwszej połowie XIX w. — Theodore R. Weeks B. Trencsényi, The Politics of „National Character”: A Study in Interwar East European Thought — Maciej Górny H. Zamojski, Tragiczne decyzje. Jak wywołano Powstanie Warszawskie? Dlaczego szefowie oddziałów KG AK protestowali przeciwko decyzjom gen. Bora Komorowskiego? — Stanisław Salmonowicz IN MEMORIAM Jerzy Walachowicz (23VIII1932–11III2014) — Henryk Olszewski Jerzy Tomaszewski (8X1930–4XI2014) — Anna Landau-Czajka KOMUNIKATY Nagroda im. Profesora Stanisława Herbsta

Reformacja w Niderlandach ma stosunkowo ubogą literaturę w języku polskim. Ukazała się ciekawa monografia historyczna, analizująca meandry i niuanse tego procesu: Kazimierz Bem „Wilki i łagodne jagniątka Chrystusa” Powstanie, rozwój i rola Holenderskiego Kościoła Reformowanego w XVI i XVII wieku ISBN 978-83-7507-220-4, format B5, 186 s., indeks osobowy, mapki Kazimierz Bem ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Łódzkim (2001). Doktorat z prawa międzynarodowego obronił na Vrije Universiteit w Amsterdamie (2007). Studia teologiczne na Yale Divinity School zakończył jako Master of Divinity (2010) i Master of Sacred Theology (2012). Od 2011 roku jest pastorem ewangelicko‑reformowanym w First Church in Marlborough (Congregational) UCC w Stanach Zjednoczonych. SPIS TREŚCI Wstęp Rozdział 1. Niderlandy pod panowaniem Karola V i Filipa II Habsburgów 1.1. Zjednoczenie Niderlandów i ich stan u progu XVI wieku 1.2. Pierwsze wystąpienia reformacyjne w Niderlandach (1517‑1540) 1.3. Polityka prześladowań Karola V 1.4. Pierwsze lata panowania Filipa II i Wilhelm Orański 1.5. Kalwiniści znów w Holandii 1.6. „Rok cudów” 1.7. Terror księcia Alby Rozdział 2. Powstanie Niderlandów 1572‑1609 2.1. Od rebelii do dwóch unii 2.2. Utrwalenie podziału na północne i południowe Niderlandy 2.3. Lata 1588‑1609 2.4. Instytucje Republiki 2.5. Spór między remonstrantami a kontrremonstrantami 2.6. Synod w Dordrechcie (1618‑1619) Rozdział 3. Holenderski Kościół Reformowany w XVI i XVII wieku. Struktura, organizacja, problemy 3.1. Wstęp 3.2. Holandia 3.3. Zelandia 3.4. Utrecht 3.5. Fryzja 3.6. Overijssel 3.7. Geldria 3.8. Groningen 3.9. Drenthe 3.10. Ziemie Generalitetu 3.11. Waloni i inni Rozdział 4. „Boża sadzonka przesadzona” – Holenderski Kościół Reformowany w holenderskich koloniach w Afryce i Amerykach w XVII wieku 4.1. Wstęp 4.2. Kolonizacja, Holenderski Kościół Reformowany i holenderskie kompanie handlowe 4.3. Brazylia 4.4. Nowe Niderlandy 4.5. Kolonie w Afryce Rozdział 5. Złota holenderska tolerancja czy kalwiński fanatyzm? Próba podsumowania Indeks osób Polecam!

Laudację wygłosi Tomasz Makowski (dyrektor Biblioteki Narodowej), dyskusję zagai prof. Wojciech Kriegseisen (dyrektor Instytutu Historii PAN).

Jan Mironczuk Ruch ewangeliczny na Białostocczyźnie w XX w. ISBN 978-83-7507-181-8 format B5, s. 363, fotografie, mapy, indeksy W ciągu dwóch tysięcy lat dziejów chrześcijaństwa pojawiały się w jego obrębie stanowiska odwołujące, w swojej ocenie, do wiary czystej i żywej. W zależności od kondycji Kościoła, a także uwarunkowań społecznych, politycznych i gospodarczych, stanowiska te zyskiwały określone poparcie, w efekcie czego powstawały społeczności pewnego radykalizmu religijnego, który miał na celu urzeczywistnianie wskazanej wiary czystej i żywej. Celem prezentowanej pracy jest przedstawienie dziejów mniejszościowych wyznań protestanckich o charakterze ewangeliczno‐baptystycznym w regionie białostockim. Ostatnio w polskiej literaturze naukowej upowszechnia się termin protestantyzm ewangelikalny lub zamiennie przebudzeniowy czy rzadziej pietystyczny. Określenia te stosowane są jednak do szerszego ujęcia i odnoszą się do wszystkich protestantów podkreślających potrzebę świadomego, osobistego nawrócenia. Oczywiście niezmienne pozostają tradycyjne ewangelickie zasady: Sola scriptura, Sola fide, Sola gratia, Solus Christus, Soli Deo gloria. Przedmiotem zainteresowania książki pozostają społeczności, które dokonały reinterpretacji zastanej wykładni teologicznej i charakteryzują się dążeniem do maksymalnego dostosowania swych norm wiary do treści Biblii, zwłaszcza Nowego Testamentu (Ewangelii) i praktykujące, jako obowiązkowy obrządek, chrzest wiary ‒ poprzez zanurzenie w wodzie osoby świadomie wyznającej Jezusa Chrystusa jako swego Pana. Monografia przedstawia sytuację tych wyznań w kolejnych rzeczywistościach polityczno-społecznych – od czasów carskich, poprzez II RP, okres okupacji, komunizmu, po współczesność. szczegółowy opis on-line Jan Mironczuk (ur. 1966 w Bielsku Podlaskim) mieszka pod Ostrołęką. Zajmuje się głównie dziejami wyznań chrześcijańskich na ziemiach polskich w XIX-XX wieku. Jest autorem pięciu książek, w tym: Polityka państwa wobec Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego w Polsce (1947-1989) oraz Mniejszości wyznaniowe chrześcijańskie w Ostrołęce i powiecie ostrołęckim (od schyłku XVIII w. do współczesności). Spis treści Wprowadzenie Rozdział I Początki baptyzmu (do I wojny światowej) Towarzystwo Biblijne i powstanie baptyzmu na ziemiach polskich Propagator Pisma Świętego w Białymstoku (ok. 1860‐1863) Powstanie i działalność społeczności baptystycznych w guberni grodzieńskiej (1902‐1915) Podsumowanie Rozdział II Rozwój wyznań o charakterze baptystycznym w pierwszej dekadzie odrodzonej Rzeczypospolitej (1918‐1928) Powstanie województwa białostockiego i kształtowanie się polityki wyznaniowej II RP Baptyści i ewangeliczni chrześcijanie Zjednoczenie Kościołów Chrystusowych Wyznania dominujące i opinia społeczna wobec rozwoju ruchu ewangelicznego Podsumowanie Rozdział III Początki pentekostalizmu i relacje międzywyznaniowe (1928‐1939) Początki pentekostalizmu na Kresach Wschodnich Ruch ewangeliczny na tle innych wyznań w województwie białostockim w świetle danych ewidencyjnych i statystycznych (1928‐1931) Powstanie ruchu zielonoświątkowego na Białostocczyźnie Rozwój ruchu ewangelicznego i relacje międzywyznaniowe w latach Położenie prawno‐polityczne wyznań ewangelicznych w latach 30. Podsumowanie Rozdział IV Życie religijne w okresie okupacji (1939‐1944) W Białorusi Zachodniej (1939‐1941) Pod okupacją niemiecką (1941‐1944) Podsumowanie Rozdział V W pierwszych latach Polski Ludowej (1944‐1953) Sytuacja po wyzwoleniu (1944‐1945) Okres rozwoju... i obserwacji przez bezpieczeństwo (1946‐1950) Represje wobec KChWE i ZKCh (1950‐1952) Baptyści w okresie 1950‐1953 Podsumowanie Rozdział VI W cieniu zjednoczenia i pod kontrolą władz PRL (1953‐1989) Powstanie pełnego Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego i okres jednoczenia w terenie (1953‐1956) Działalność w okresie odwilży (1956‐1959) Narastanie napięć. Powstanie zboru braci prostaczków w Malinnikach (1959‐1965) Sprawy kaplic i życie wewnętrzne zborów (1966‐1980) Kościoły w okresie schyłku komunizmu – do rozpadu zjednoczenia (1980‐1988) Koniec polityki wyznaniowej? (1988‐1989) Podsumowanie Rozdział VII Usamodzielnianie się Kościołów w III RP Kwestie prawne i ich stosowanie w życiu Kościołów (1989‐1999) Życie wewnętrzne zborów na początku XXI w. Podsumowanie Zakończenie Summary Coдержание Aneksy Kalendarium Ważniejsze skróty Wykaz źródeł i literatury Spis tabel Mapy Zdjęcia Indeks osób Indeks miejscowości