Bruno Wątpliwy

Znowu marudzisz. Północ została już nieźle dopieszczona: 1) położono symboliczną stępkę w Szczecinie, 2) symbolicznie wbito łopatę na Mierzei Wiślanej, 3) podpisano umowę na tunel w Świnoujściu (ten może nawet zostanie zbudowany nie tylko symbolicznie, bo wredna Unia zdaje się, że daje 85% kasy, a - rządzone przez lepiej nie mówić kogo - miasto daje resztę). Dlaczego zatem Warszawiakom żałować symbolicznej odbudowy Pałacu Saskiego? Tym bardziej, że pomnik księcia się tam nawet przed symboliczną odbudową przeniesie i dostawi, jako dodatek do właściwego pomnika, a przed Pałacem Prezydenckim postawi się jeszcze jeden nowy pomnik. Najpiękniejszy ze wszystkich. Po prostu - nie zrzędź i podrzuć na Nowogrodzką jakiś fajny pomysł przed kolejnymi wyborami. Na 101-lecie. Może wrócą do gierkowskiego "planu Wisła" i symbolicznie zaczną budować jakąś gigantyczną zaporę pod Gniewem? Wiadomo, czyjego imienia. A może - drugi Centralny Port Lotniczy pod Starogardem? Też wiadomo, czyjego imienia (przecież mogą być jak najbardziej dwa Centralne Porty Lotnicze tego samego imienia, a nawet wszystkie porty lotnicze w Polsce mogą być tego samego imienia, tyle, że wypadałoby je dodatkowo numerować, bo zagraniczni piloci mogą się mylić). A Ty będziesz miał symbolicznie bliżej do domu. Trochę inicjatywy, narzekać to każdy potrafi.

Znalazłem coś takiego: "O bartnikach chrostowych wspomina lustracja Nowogrodu z 1565, że >>są 3 bartnicy, którzy na barci zeszli, tylko mają łąki w chróściech, ku barciam należące i zową się te bartniki chrostowemi<<". Za: https://4lomza.pl/index.php?wiad=6774 Gdybym to jeszcze potrafił przetłumaczyć. Może po prostu chodzi o usytuowanie barci (a może raczej jakiegoś odpowiednika dzisiejszych uli) nie w lesie, ale na łąkach, czy "w chróściech"?

Ten, tak precyzyjnie określony wyżej film, to chyba "Okop" ("The Trench"). Jeżeli to ten film, to: 1. Jest to kino niezależne, zatem i budżet mniejszy na efekty specjalne. 2. To raczej nie "współczesne kino rekonstrukcyjne", gdzie dba się o szczegóły rzezi (a znawcy tematu je potem na forach oceniają), tylko portret psychologiczny żołnierzy przed bitwą. Realia bitwy są drugorzędne. Równie dobrze to wszystko mogło się dziać w umownej, czy teatralnej scenografii. 3. Nie wiem, gdzie był ten film kręcony, ale okopy muzealne mają się często do realnych tak, jak kanał w Muzeum Powstania Warszawskiego do kanału z Powstania. Nie jest trudno, ale trzeba chcieć. Tu i ówdzie można także przeczytać o bardzo bolesnych stratach brytyjskich i brytyjskim rozrachunku z tą wojną. Chociażby w kontekście ochotniczego charakteru armii na początku wojny i sensu ówczesnego (tak szybkiego) angażowania się w sprawy Kontynentu. A Zjednoczone Królestwo wygrało niezaprzeczalnie dwie wojny. I definitywnie przestało być supermocarstwem. Zatem, też mają o czym myśleć. Takie opowieści funkcjonują prawie między każdymi siłami sojuszniczymi. A już Anglikami i Francuzami - w szczególności. W mojej ocenie, wszystkie teorie o jakimś francuskim "skromnym opisaniu i sfilmowaniu traumy pierwszej wojny" opierają się na podstawowym, fałszywym założeniu - przy szacunku "opisania i sfilmowania" pomija się całkowicie fakt światowej dominacji języka angielskiego i angielskojęzycznej kinematografii. Trochę nam się temat kulturalny z tego robi...

Jednego frankofona, który całą złożoność tego świata próbuje opisać za pomocą dwóch książek francuskich autorów - na forum już mamy.Et tu Jancete? Nie przesadzajmy. Z całym szacunkiem dla Francji, która rzeczywiście poniosła gigantyczne koszty tego konfliktu - przecież ta wojna przyniosła hekatombę wielu narodów. Tak samo zwycięstwo nad państwami centralnymi było wspólnym dziełem. Pierwszy Brytyjczyk zginął w tej wojnie pewnie około 20 sierpnia 1914 roku, Rosjanin - jeszcze wcześniej. Obydwa te kraje wystawiły "u boku" Francji duże armie (Brytyjczycy z początku ochotniczą) i poniosły także olbrzymie straty ludzkie. A poświęcenie Serbów, Belgów? A Polacy - walczący w różnych mundurach? Wiele narodów ma prawo do zasług i pamięci za udział w tej wojnie. Kompletnie szczerze wyznaję, że po przeczytaniu Twojej wypowiedzi zapytałem sam siebie: jakie filmy fabularne - tak z zupełnego zaskoczenia - kojarzą mi się z pierwszą wojną? Na pierwszym miejscu były dwa filmy francuskie: "Spodnie ("Le Pantalon") i "Bardzo długie zaręczyny" ("Un long dimanche de fiançailles"). Potem - z niewiadomych powodów - pojawił się Amerykanin Bogart z początkowych scen "Burzliwych lat dwudziestych" ("The Roaring Twenties"). Ale w sumie zaraz razem z nim z głębin mojego sfatygowanego mózgu wyłonił się Jean Gabin ("Towarzysze broni" - "La Grande Illusion") Wstyd przyznać, mimo że choć bardzo lubię kulturę brytyjską, to mój umysł dosyć długo nie chciał wyszukać nic "filmowo-angielskiego". Przewijały się jakieś uroczystości, pieśni (od "It's a Long Way to Tipperary" po "I Vow to Thee, My Country"). Trwało to dosyć dłużej, aby zaczęły przypominać mi się kolejne filmy. Najpierw zresztą - dokumentalne. O czym świadczy powyższe doświadczenie? O niczym. Każdy ma swój gust, pamięć, skojarzenia itp. Dla jednego medialnym symbolem wielkiej wojny będzie Francuz, dla innego - Anglik. Jedno jest pewne, jak w wielu innych przypadkach najbardziej znana powszechnie jest pewnie "hollywoodzka" opowieść o tej wojnie. A Amerykanie, wiadomo, nosili "naleśniki od Brodiego" Ale to wynika tylko z dominacji USA także w tym sektorze popularnej kinematografii. Ja akurat lubię filmy francuskie, ale - mam wrażenie - że jest to kinematografia po prostu w Polsce mniej znana. Co nie oznacza, że tych filmów nie ma. Oczywiście, należy zauważyć i docenić, że kinematografia amerykańska ma w swoim dorobku także takie filmy, jak "Ścieżki chwały" ("Paths of Glory"). W którym Kirk Douglas paraduje w Adrianie, a nie "naleśniku".

Ja się nie odzywam, bo się obraziłem, gdyż marudziłeś na Sycylię. My Hero! Bardzo fajnie.

Zatem, należy założyć, że - na nieszczęście jakiś 17 Niemców - znajomość tego artykułu (z 1941 roku) w pierwszej i dziewiątej armii amerykańskiej była raczej znikoma. Albo na potrzeby oceny działań "ardeńskich przebierańców" odpowiednio interpretowano - nieostre skądinąd pojęcie - "otwartej walki".

Oczywiście można odnajdować i wymyślać różne dyskusyjne kazusy, tudzież pisać artykuły, tym bardziej, że prawo międzynarodowe wcale nie zakazuje podstępu wojennego, jako takiego. A pojęcie "prawne użycie" (czy - "właściwe użycie") jest typową klauzulą generalną, której konkretna interpretacja zależy od organu stosującego prawo. Czy to dobrze? Z jednej strony tak, bo generalny zakaz używania obcego umundurowania byłby pewnie zbyt restrykcyjny (zob. np. ubiory powstańców w Powstaniu Warszawskim, czy wojna futbolowa, gdzie armie nosiły praktycznie to samo - amerykańskie - umundurowanie), a znowu - bardzo kazuistyczne opisanie sytuacji, w których można używać obcych mundurów pewnie i tak nie przewidziałoby wszelkich przypadków. Z drugiej - nie, gdyż los umundurowanych we wrogie mundury ludzi zależy w olbrzymim zakresie od decyzji sądów polowych wroga, czy po prostu od dowódcy przeciwnika, który weźmie ich do niewoli. A wiadomo jak jest ze sprawiedliwością w czasie wojny. Dla mnie osobiście sprawa "Unternehmen Greif" jest jasna. Wykonywanie operacji dywersyjnych, czy szpiegowskich za liniami wroga i w jego mundurach, zasadniczo nie jest dozwolonym prawnie stosowaniem mundurów wroga. W dużym stopniu status takich osób jest podobny jest do statusu szpiegów z art. 29 ww. konwencji, gdzie przecież wyraźnie rozróżnia się od szpiegów od wykonujących zadania wywiadowcze "wojskowych bez przebrania". Ale już w sytuacji, gdyby współcześnie np. jakiś oddział przemieszczał się na zapleczu swojego frontu przebrany w mundury przeciwnika, aby zmylić np. obserwację prowadzoną przez drony, do tego nosząc np. swoje mundury pod spodem i posiadając rozkazy wiązania się w walkę tylko we właściwych mundurach - dla mnie byłby to dozwolony podstęp wojenny. Natomiast, sprawa rozróżnienia między "przebierańcami" używającymi broni (i nie) najprawdopodobniej pojawiła się przy okazji procesu Skorzenne'go. Zob. M. Koessler, International Law on Use of Enemy Uniforms As a Stratagem and the Acquittal in the Skorzeny Case, Missuri Law Review 24, 1 January 1959 (https://scholarship.law.missouri.edu/cgi/viewcontent.cgi?referer=&httpsredir=1&article=1627&context=mlr). Dla mnie taka interpretacja jest bardzo dyskusyjna. Sądzę, że zadecydowało ujawnienie, iż alianci stosowali podobne praktyki (zob. s. 19 ww. artykułu). A może - co mało prawdopodobne - Amerykanie mieli jakieś plany związane ze Skorzennym. W każdym razie, nie słyszałem, aby zweryfikowano decyzje w sprawie rozstrzeliwań Niemców w amerykańskich mundurach, złapanych w czasie bitwie ardeńskiej. A chyba - jeżeli przyjąć słuszność takiej interpretacji - wypadałoby.

Tak ad hoc - raczej nie. Konwencja haska z 1907 roku (art. 23 pkt f) zakazuje generalnie "bezprawnie używać (…) mundurów wojskowych i uniformów nieprzyjaciela, jak również oznak odróżniających, ustanowionych przez konwencję genewską;". Zob. Konwencja dotycząca praw i zwyczajów wojny lądowej, Dz.U. z 1927 r. nr 21, poz. 161. Trudno uznać w świetle prawa międzynarodowego używanie z premedytacją mundurów wrogiej armii za podstęp wojenny, dozwolony prawem międzynarodowym. S. Cybichowski, Międzynarodowe prawo wojenne (z uwzględnieniem przesilenia bałkańskiego), Lwów 1914, s. 40 (http://www.bibliotekacyfrowa.pl/Content/78752/PAd_35488.pdf): "Zdobyte na nieprzyjacielu mundury, mogą żołnierze nosić dopiero po dokonaniu istotnych zmian, wykluczających omyłki".

To tylko ciekawostka była, ale myślę, że można założyć pewną kontynuację (przynajmniej w przypadku niektórych z nich). Skrajny szowinizm niemiecki czasów Hitlera wyrósł jednak na podbudowie XIX-wiecznego nacjonalizmu. Ówczesne kody kulturowe i narodowe zaklęcia nie były pewnie całkowicie NSDP-owcom obce. Sam Hitler przecież też kształtował się przy dźwiękach "Die Wacht am Rhein", często wykonywanej w środowiskach niemiecko-narodowych w Austrii (a przecież napisana ona też była w zupełnie innej epoce - 1840 r. - i dotyczyła obrony przed potencjalną agresją francuskiej).

1. Na kartach "Szwejka" wykonywanych (i przywoływanych) jest multum pieśni. Od "Prinz Eugen, der edle Ritter", po arię z "Traviaty" - wykonywaną przez podchorążego Małego ("bekającego przy tym po kapuście i tłustym mięsie"). Na marginesie, tytuł arii nie jest podany, ale biorąc pod uwagę okoliczności (wódka kupiona od "anonimowego Żyda") - było to "Libiamo ne' lieti calici". 2. Tańce też są: czardasz, deptak, taniec niedźwiedzia. Ale Denny'ego od tańca nie ma. 3. Grecja (tudzież grecki bóg oraz pewien antybohater ze starożytnej Grecji) jest na stronach "Szwejka" przywołana - ale związku z Łodzią nie widzę. 4. Anonimowych Żydów i Żydówek występuje w "Szwejku" wielu. Między innymi właściciel żylastej krowy o delikatnym rozumie (właściciela, nie krowy). Ale on nie śpiewa i nie tańczy. I nie jest do końca anonimowy, bo ma na imię Natan. Tańczą Żydówki (bez majtek), ale nie w Łodzi - tylko w Királyhida (Kiraly Hida). 5. Łódź (takie miasto w Polsce) w "Szwejku" chyba nie występuje. Jest Kraków, Praga (warszawska) i szereg miejscowości galicyjskich (rzeczywistych lub zmyślonych). Ale nie Łódź. Zagadka jest chyba jednak za trudna.

Proponuję zabawę w odszukiwanie pieśni (wojskowych, patriotycznych) o podobnych melodiach, ale różnojęzycznych tekstach. Na pierwszy rzut proponuję rumuńską pieśń wojskową o walce o Siedmiogród (I wojna światowa). Co Wam przypomina? wersja 1 wersja 2

Oczywiście, były w tej materii i inne głosy. Także śpiewaków. W znanej pieśni, bardzo popularnej w czasie jednoczenia Niemiec i II Rzeszy (pod względem "nacjonalistycznej siły rażenia" pewnie na drugim miejscu po "Die Wacht am Rhein") - czyli "Was ist des Deutschen Vaterland?" ("Des Deutschen Vaterland") Szwajcarzy są ewidentnie zaliczani jako kategoria dignus est intrare (do wielkiej, niemieckiej ojczyzny). Czwarta ze zwrotek: "Was ist des Deutschen Vaterland? So nenne mir das große Land! Ist’s Land der Schweizer? Ist’s Tirol? Das Land und Volk gefiel mir wohl. Doch nein, nein, nein! Sein Vaterland muss größer sein!" Oczywiście, czytając tą zwrotkę należy pamiętać o ogólnym kontekście - autor (Ernst Moritz Arndt) - pytając o to, co jest Deutschen Vaterland - wymienia w tekście kolejne niemieckie ziemie, aby dojść do konkluzji, że Niemcy powinny obejmować je wszystkie - "Das ganze Deutschland soll es sein!". Tekst i informacje o autorach: ttps://deutsche-schutzgebiete.de/wordpress/was-ist-des-deutschen-vaterland/ https://en.wikipedia.org/wiki/Des_Deutschen_Vaterland https://www.volksliederarchiv.de/was-ist-des-deutschen-vaterland/

Ciekawostki o niewątpliwie skutecznej metodzie "krzesania entuzjazmu" (czyli sprzyjającej ochotniczemu zaciągowi), tzn. o "batalionach kumpli": https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/pals_battalions https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_pals_battalions Z powyższego wynika, że w latach 1914-1916 sformowano ogółem 215 "pals battalions" (lub podobnych jednostek). Ponieważ w tym czasie stworzono ogółem 994 nowe bataliony, oznacza to, że 21-22% nowych pododdziałów tego typu stworzono na zasadach "zaciągu koleżeńskiego". Moim zdaniem - to bardzo wysoki odsetek. Oczywiście, pamiętać należy, że "koleżeński" charakter oddziałów w oczywisty sposób zmieniał się w czasie - wraz z uzupełnieniami, stratami itp. Wśród "pals battalions" był chociażby "batalion tramwajowy" (15th Highland Light Infantry) złożony z pracowników transportu miejskiego w Glasgow, którzy gromadnie zaciągnęli się na ochotnika. Dopisek: Zastanawiam się, czy kiedykolwiek w najnowszej historii zastosowano podobne rozwiązanie - tzn. zagwarantowanie "kumplom" wspólnie zgłaszającym się do armii służenia w jednym pododdziale? Wspólne zgłaszanie się na ochotnika przyjaciół i znajomych jest niewątpliwie znane - od USA do ZSRR. Jest także jasne, że jeżeli pobór jest terytorialny, czy obszar werbunku ochotniczego ograniczony do pewnego obszaru - to zwykła statystyka daje szansę służenia znajomym w tej samej jednostce. Ale czy jakiekolwiek jakieś państwo stosowało zachęty podobne do brytyjskich w pierwszej fazie wielkiej wojny?

Ja w każdym razie zakończyłem i w tym temacie swoją, beznadziejną misję edukowania Euklidesa (a raczej nakłaniania go, aby się chociaż trochę sam wyedukował, zanim zacznie pouczać innych, czy z nimi polemizować). Sens dyskusji z człowiekiem, który rwie się do polemiki, ale jednocześnie nie ma najmniejszej ochoty, aby sprawdzić chociażby w podstawowym zakresie, na czym polega niepisana konstytucja brytyjska, czy brytyjski system prawny, a całą wiedzę o poborze w Zjednoczonym Królestwie czerpie z jednej wypowiedzi Ludendorffa (pewnie zresztą opacznie przez siebie zrozumianej), nie mając ochoty sprawdzić jakichkolwiek innych źródeł - jest totalnie żaden. Pozdrawiam Euklidesie. Ten temat jest dla mnie ciekawy, zatem dyskutowanie w jego ramach jest dla mnie pewną przyjemnością, ale pozwolisz, że i tu będę unikał angażowania się w Twój teatr absurdu. Na to trzeba jednak zdecydowanie większej dawki cierpliwości niż ta, którą dysponuję.

Tu nie potrzebny byłby wykład z prawa administracyjnego, ale elementarna wiedza Euklidesa o temacie, w którym się wypowiada. A przynajmniej - potrzebna jest elementarna skłonność Euklidesa do tego, aby "wstukać" do internetu i dowiedzieć się cokolwiek o temacie, zanim zacznie wypisywać absurdy. W największym skrócie - warto zauważyć, że: 1. Jak najbardziej Brytyjczycy mają konstytucję (tzw. materialną, w nieco innym ujęciu - tzw. niepisaną). 2. Mają także system ochrony konstytucyjności, aczkolwiek inaczej działający niż system (nie)działający u nas. 3. W Zjednoczonym Królestwie istnieją tradycyjnie trzy systemy prawne: angielski (angielsko-walijski), szkocki i irlandzki (dziś północnoirlandzki). Nie wspominam już o dependencjach, bo to jeszcze inna bajka (począwszy od tego, że formalnie nie należą do UK). Wzajemne relacje między tymi systemami są złożone (także w aspekcie historycznym), ale fakt pozostaje faktem - to odrębne systemy. Skądinąd, jednym z ulubionych powiedzeń Szkotów (jak należy przypuszczać, ironicznym w stosunku do Anglików) jest to, że "Anglicy maja prawo, a Szkoci - sprawiedliwość". 4. Na to dziś nakłada się jeszcze dziś działalność legislacyjna parlamentu szkockiego, walijskiego i północnoirlandzkiego, w zakresach, w których mają kompetencje. A jest tego całkiem sporo. 5. Nawet w "dobrze rządzonej Anglii" zdarzało się, że jakieś prawa nie były realizowane i stawały się martwe. Chociażby niektóre uprawnienia królewskie. 6. Poza tym, w każdym normalnym kraju na tym świecie jest możliwe przyjmowanie przez centralną legislatywę ustaw, które obowiązują (lub - nie obowiązują) na jakimś fragmencie terytorium państwa. Nic nie stoi np. na przeszkodzie uchwalić ustawy o ochronie wilków na obszarze wszystkich województw (ale - z wyjątkiem podlaskiego), czy o pomocy powodzianom tylko w województwie podkarpackim. Mało tego, można np. w ustawie przewidzieć, że to, w których województwach wilki są chronione określi już minister w drodze rozporządzenia. Tak samo, nic nie stoi na przeszkodzie, aby uchwalić ustawę o poborze - obejmującym tylko województwa zachodniopolskie. Z mała korektą - dziś byłoby to jednak dyskusyjne, w sytuacji, gdyby Polska była realnie funkcjonującym państwem prawa - gdyż pojawiłoby się pytanie o równość obywateli wobec prawa. Zatem, o ile nie zachodziłyby nadzwyczajne okoliczności (np. powstanie antyrządowe w województwach wschodniopolskich, czy ich okupacja), to pewnie owe nierówne traktowanie byłoby wychwycone przez prawidłowo działający Trybunał Konstytucyjny. W przypadku UK, to czasy jednak sprzed stu lat i niewątpliwie specjalna sytuacja w Irlandii. Na marginesie - do sprawy poboru w Irlandii wrócono w 1918 roku (Conscription Crisis of 1918). Te liczby są naprawdę imponujące. Także to, iż tak długo udało się poprzestawać na dobrowolnym zaciągu. I w jakimś zakresie tłumaczą, dlaczego w świadomości Brytyjczyków I-wojna światowa chyba pozostawiła większy ślad niż druga. Olbrzymia liczba ochotników spowodowała, że wpierw poszedł na wojnę (i istotnej części - wyginął) element najbardziej aktywny i wartościowy. I to było szczególnie bolesne. Remembrance (Poppy) Day to 11 listopada i ten dzień związany jest z największą refleksją. Niektórzy nawet uważają, że obchody 100-lecia rozpoczęcia wojny - w tym słynne ceramiczne maki w Tower (Blood Swept Lands and Seas of Red) - były tym momentem, gdy Brytyjczycy bardziej zaczęli się zastanawiać nad sensem angażowania w sprawy kontynentu. I zaczęły narastać tendencje izolacjonistyczno-brexitowe. Metody zachęcania były oczywiście różne. Ale bardziej to chyba pasuje do tematu o propagandzie w czasie I-ej wojny. W każdym razie olbrzymią rolę odegrało rozbudzenie nienawiści do Hunów (w czym istotną rolę odegrał "gwałt na Belgii") i presja moralna. Że wspomnę słynne - "Daddy, what did you do in the Great War?". Inna sprawa, że w dziele moralnej presji i zachęcania Brytyjczycy mieli już pewne praktyki i doświadczenia, które zresztą rozwijano i kontynuowano w czasie pierwszej wojny światowej - np. "białe pióra". Dodać także musimy, że - w szczególności dla osób z biedniejszych środowisk - istotne znaczenie mógł mieć stały żołd. Nie był on jakoś szczególnie wysoki (w przypadku szeregowych itp.), ale dla bezrobotnego, czy młodego człowieka, chcącego np. wspomóc biednych rodziców, to jednak były jakieś pieniądze. Tym bardziej, że wojsko dawało także wikt i opierunek, o który nie musiała się już martwić rodzina. Zob.: https://www.longlongtrail.co.uk/soldiers/a-soldiers-life-1914-1918/british-army-rates-pay-1914/ https://rapc-association.org.uk/pay-services-history/ww1/pay-rates-1914.html Por.: https://api.parliament.uk/historic-hansard/written-answers/1919/aug/01/wages-1914-and-1919 http://barclayperkins.blogspot.com/2008/11/prices-and-wages-1914-1919.html I wreszcie, wypada wspomnieć o kapitalnym pomyśle (z punktu widzenia władzy i armii) - pals battalions. Perspektywa służenia w jednym oddziale z kumplami na pewno dodatkowo mobilizowała chętnych do zgłaszania się na ochotnika, jak i zwiększała na nich presję środowiskową. Choć rzeczywiście, propaganda, psychoza, presja środowiskowa, pieniądze, czy wreszcie początkowa nieświadomość tego, jak ta wojna będzie wyglądała (tzn., że będzie rzeźnią, a nie męską przygodą) nie może wytłumaczyć wszystkiego. Musimy zatem założyć, iż bardzo wielu Brytyjczyków po prostu uznało, że należy wykonać swój obowiązek "for King and Country". Skoro w sumie, aż około 30% mężczyzn zdolnych do służby wojskowej wstąpiło ochotniczo do armii prowadzącej wojnę, to skala motywowanych patriotyzmem musiała być duża.

Churchill był politykiem o silnym charakterze, ale na pewno nie można nazwać go autokratą. Zjednoczone Królestwo weszło w "darkest hour" jako kraj niewątpliwie demokratyczny. I wyszło z wojny jako kraj niewątpliwie demokratyczny, żegnając zresztą (na jakiś czas) swojego bohatera - Churchilla - jak najbardziej demokratycznie. Z drugiej strony - wojna ze śmiertelnym wrogiem miała swoje prawa. I wkroczyła (wraz ze wszelkimi atrybutami państwa) w nieznanym dotąd stopniu w codzienne życie Brytyjczyków. Na ile udało się im w tym czasie zachować podmiotowość człowieka, jego prawa, różne rozwiązania i instytucje typowe dla demokracji oraz państwa prawa? Na ile - musiano od nich odstąpić w ofierze dla Marsa? Istnieje piękna opowieść o tym, jak brytyjscy pacyfiści rozwieszali w 1940 roku plakaty wzywające do rezygnacji z walki. Złapani przez policję, stanęli przed sądem. Jego decyzja podobno była krótka. Pacyfistów uwolniono - z uzasadnieniem: "To wolny kraj. Wydaje się, że walczymy o to, by pozostał wolny". Za: M. Rybarczyk, Wszystkie szaleństwa Anglików, Warszawa 2017, s. 189. Nie sprawdzałem dokładnie, na ile ta historia jest autentyczna. Raczej nie w pełni (tj. czołowych brytyjskich pacyfistów prawdopodobnie wówczas za agitację antywojenną pro forma skazano, ale rzeczywiście nie uwięziono). Ale jest faktem - pacyfistyczny Peace Pledge Union działał dosyć aktywnie przez całą wojnę. Los brytyjskich Conscientious Objectors w czasie drugiej wojny światowej może nie był zawsze łatwy, ale - co do zasady - traktowano ich w dosyć cywilizowany sposób (jak na tamte czasy i uwarunkowania wojenne). I czy możemy sobie wyobrazić, aby w innym kraju europejskim tego czasu, toczącym wojnę na śmierć i życie, popularny artysta bez żadnych konsekwencji dworował sobie ze słabego wyposażenia swoich obrońców (co prawda z Home Guard, ale zawsze)? Noël Coward - Could You Please Oblige Us with a Bren Gun?

Z tego, co się orientuję (aczkolwiek nie mam stuprocentowej pewności) internowania na podstawie Defence Regulation 18B, dokładniej 18B (1A) nie stosowano wobec członków ruchu pokojowego. Przynajmniej, tak wynikałoby z debaty w Izbie Lordów (25 I 1944 r.): "Another charge against Mr. Beckett was that he advocated a negotiated peace. Every member of the Peace Pledge Union and of the Fellowship of Reconciliation advocate a negotiated peace, but they have not been interned". Za: https://api.parliament.uk/historic-hansard/lords/1944/jan/25/regulation-18b Skądinąd, już sama ta debata świadczy o próbach zachowania demokratycznych zasad w niedemokratycznych czasach. Może te tematy jakoś połączyć?

Zarysowany wyżej, obraz Kolumbii "przed Escobarem" jest niewątpliwie cokolwiek zbyt idylliczny. Niestety, przemoc w Kolumbii była "stałym elementem gry" przed Esobarem i po Escobarze, a kraj - choć piękny - bardzo daleki był od raju. Niewątpliwie Escobar dołożył jednak sporo do puli tamtejszej przemocy. Dużo mniej znanym (choć na pozór sympatycznym) dziedzictwem Esobara, z którym muszą zmierzyć się dzisiejsi Kolumbijczycy są … hipopotamy. Zbiegłe z jego Hacienda Nápoles, odnalazły się bardzo dobrze w tamtejszych warunkach. Mnożą się nieźle (co ciekawe, osiągają dojrzałość płciową wcześniej, niż ich afrykańscy kuzyni). A - wiadomo - hipcio tylko wygląda łagodnie i uroczo. W rzeczywistości to bardzo niebezpieczne zwierzę. Zob.: https://www.bbc.com/news/magazine-27905743 https://www.euronews.com/2018/02/20/colombia-declares-war-on-pablo-escobar-s-hippos

Tego chyba jeszcze nie było: Na Prima Aprilis 1957 roku (a dokładnie w: April Fools' Day) BBC wyemitowało reportaż telewizyjny o zbiorach spaghetti w południowej (włoskojęzycznej) Szwajcarii. Zbiorach z drzew, na których takowe rośnie. Odzew był dosyć duży - rozmiłowani w ogrodnictwie Brytyjczycy licznie dopytywali się o możliwość uprawy własnych "spaghetti-trees". https://www.youtube.com/watch?v=tVo_wkxH9dU https://en.wikipedia.org/wiki/Spaghetti-tree_hoax

Nie dziwi mnie to. Proszę sobie "wstukać" np. "Operation Terminal", "HMS Broke", "HMS Malcolm", "Edwin T. Swenson", "Henry Lockhart St John Fancourt" itd. Trochę stron internetowych w różnych językach Euklides znajdzie. Nie wspomnę, że istnieją także księgarnie i biblioteki, w których także coś-niecoś na temat przebiegu operacji "Torch" (w tym operacji "Terminal") można znaleźć. Ja udział w euklidesowym teatrzyku absurdu już kończę. I tak trwało to za długo.

Jakoś to mnie nie dziwi... Pro forma i w skrócie, bo i tak pewnie szczegółami Euklides nie jest zainteresowany, gdyż i tak wie lepiej, gdyż przeczytał na ten temat książkę i pewnie zna też bardzo dobrze Zachodnią Europę: dwa brytyjskie niszczyciele ("Broke" i "Malcolm") około czwartej nad ranem 8 listopada 1942 roku rozpoczęły operację desantową bezpośrednio w porcie w Algierze. Na ich pokładach było około 600 żołnierzy amerykańskich. Rezultat "snu" żołnierzy Vichy był taki, że stracono bezpowrotnie jeden z tych niszczycieli, drugi został ciężko uszkodzony. Straty ludzkie aliantów (zabici i ranni) wynosiły około 10-20% stanu początkowego (podawane w źródłach dane się nieco różnią). Żołnierze amerykańscy, którzy wyszli na ląd i pozostali w porcie (po rożnych kłopotach, gdyż na skutek francuskiego oporu udało się wysadzić desant tylko z HMS "Broke") - po kilkugodzinnej walce wszyscy poddali się Francuzom. [Dokładnie wyglądało to tak, że udało się wysadzić około 280 ludzi, z czego 50 wróciło na pokład ciężko uszkodzonego "Broke", który uciekł z portu, a wszyscy, którzy pozostali w porcie po ucieczce niszczyciela - około 230 - w końcu skapitulowali i dostali się do francuskiej niewoli.]

Cóż, Euklidesie - trudno z Tobą dyskutować, skoro nie wiesz nic o "tym powstaniu", tudzież o tym, że port w Algierze (w ramach operacji "Terminal", o której pewnie też nie wiesz) zaatakowały nie amerykańskie, a brytyjskie niszczyciele (aczkolwiek, głównie z desantem złożonym z Amerykanów z 34 dywizji na pokładzie). I nie wiesz o tym, że (choć było to około czwartej rano) - obrońcy portu już nie spali. I nie wiesz także o tym, że - w efekcie - alianci dostali wówczas upokarzający łomot od sił Vichy. Powyższe okoliczności, czyli Twoją dosyć umiarkowaną orientację w temacie, właśnie miałem na myśli, pisząc wcześniej, że ta dyskusja będzie naszą, kolejną już beznadziejną wymianą zdań. I dlatego nie podchodzę do pomysłu jej kontynuacji ze zbyt wielkim entuzjazmem.

To, co przedstawiłeś Euklidesie - po pewnych korektach - może nadaje się jako rozwinięcie tematu: "Jak Amerykanie wyobrażali sobie lądowanie w Afryce Północnej i reakcję na nie strony francuskiej?". Natomiast pozostaje w dosyć istotnej sprzeczności z zagadnieniem - "Jak realnie wyglądało lądowanie w Afryce Północnej?". Trzeba ten wywód po prostu nieco skorygować: "Bez nakłonienia do współpracy realnie decydujących o postawie armii Vichy w Afryce Północnej, jej opanowanie trwałoby rzeczywiście dużo dłużej, gdyż nadzieje alianckie związane z Giraudem, pro-aliancką wojskową opozycją w Afryce Północnej, powstaniem w Algierze i ogólnie - postawą ludności, nie za bardzo się spełniły". Zamiast przechodzących na ich stronę masowo jednostek wojskowych, wiwatujących tłumów, Amerykanie znaleźli się w sytuacji, gdy wojska Vichy w swej masie pozostały lojalne swoim władzom, ludność niechętna lub obojętna, a pro-alianckie powstanie w Algierze (Groupe Géo-Gras) dogorywało pod ogniem 5e régiment de chasseurs d'Afrique i Senegalczyków. Siły Vichy w Afryce Północnej zachowały zasadniczo lojalność wobec Pétaina, spójność, a nawet pewną zdolność do kontrataku (choć oczywiście nie oznaczało to, iż nie oddziaływał na nie często negatywnie czynnik zaskoczenia i dezorientacji, tudzież, że dokładnie wszyscy francuscy żołnierze byli chętni walczyć do końca z siłami inwazyjnymi). Ale - tak, czy inaczej - walki aliantów z Francuzami mogły trwać jeszcze długo. Tyle, że francuscy dowódcy (i to wcale nie ci związani z Giraudem, czy powołujący się na Girauda) uznali (po różnych amerykańskich "perswazjach"), że walczenie pod koniec 1942 roku z Amerykanami (de facto - w interesie Niemiec) to może nie najlepszy pomysł. I, że perspektywy oraz frukta leżą już gdzie indziej. To otwarło szansę trwającemu przez jakiś czas w Afryce Północnej rozwiązaniu, które można nazwać "pro-alianckie Vichy". A nawiasem mówiąc, mamy na forum (choć skromny objętościowo) temat o operacji "Torch": https://forum.historia.org.pl/topic/3778-operacja-torch/

Cóż, twórcy hasła w polskiej Wikipedii pomyliły się nieco okoliczności i kolejność wydarzeń. Co Euklides, gdyby tylko chciał, mógłby zweryfikować, chociażby za pomocą francuskojęzycznej Wikipedii (nie wspomnę już, że na ten temat można znaleźć także inne strony internetowe - w różnych językach - a także książki, także zresztą różnojęzyczne). W skrócie: Giraud nie przebywał w Algierii, tylko w południowej Francji. Tam kontaktował się z Amerykanami (zresztą chociażby w okolicach Vichy). I właśnie stamtąd (dokładniej - z okolic Tulonu) został przerzucony rzeczonym okrętem podwodnym do Gibraltaru, gdzie dowiedział się o rozpoczęciu operacji "Torch". W Algierze pojawił się dopiero właściwie "po ptakach" (czyli 9 listopada po południu) i na początku znalazł się w nieco żenującej, a nawet groźnej dla siebie sytuacji. A w kwestii zaprzestania oporu armii Vichy w Afryce Północnej, podstawową rolę odegrał akurat admirał Darlan. W wielkim skrócie - nadzieje Amerykanów związane z "ludźmi Girauda" w Afryce i z francuskim ruchem oporu zasadniczo nie sprawdziły się i musieli wpierw dogadać się z realnym władcą Afryki Północnej z ramienia Vichy. Czyli Darlanem. Który później dogada się z Giraudem. I co ciekawe, w tym okresie czasu, ani Darlan, ani Giraud, ani Amerykanie właściwie nie kwestionują "legalności Vichy". A de Gaulle jest jeszcze daleko. Potem była śmierć Darlana, wymuszone przez aliantów zachodnich spotkanie w Anfie, powstanie CFLN. Ale to już nieco inna historia. Kwestia wcześniejszej gry, którą prowadziły ze sobą władze Vichy i Amerykanie (skądinąd utrzymujący normalne stosunki dyplomatyczne z rządem Vichy) także na obszarze Północnej Afryki, w tym rola, jaką odegrał w niej chociażby swego czasu Weygand - jest na pewno ciekawa. Ale ponieważ przebiegała ona dosyć odmiennie od tego, co nam wyżej zaprezentował - w swojej kolejnej już, alternatywnej teorii historycznej - Euklides, tenże Euklides wybaczy, ale nie mam specjalnie ochoty komentować każdego zdania z jego wcześniejszych wywodów. Tego wymagałoby przywrócenie w miarę prawdopodobnego obrazu wydarzeń, a - z praktyki wiadomo - że Euklides i tak takiego obrazu nie przyjmie do swojej wiadomości.

Szczerze mówiąc, po przeczytaniu euklidesowego postu, tradycyjnie już straciłem ochotę na wszelaką polemikę, ale byłbym wdzięczny, gdyby Euklides jednak sobie przypomniał, kiedy Giraud znalazł się w Północnej Afryce. I czy może być zaliczony do dowódców "tej armii" (Północnej Afryki).