Bruno Wątpliwy

W latach 70. na przykład? Czy raczej 50. lat wcześniej? Tomaszu, gdzieś tam od przełomu lat 40. i 50. obydwa bloki spoczęły na laurach, podzieliły najważniejsze strefy wpływów i zajęły się podgryzaniem na pomniejszych frontach. Broń jądrowa doskonale hamowała pomysły eksportu rewolucji z jednej i - z drugiej strony - wyzwalania z niewoli bezbożnego komunizmu. Co oczywiście nie zmienia faktu, że przygotowywano się także na ewentualny wypadek globalnego konfliktu. Każda armia na świecie planuje wojnę. Zazwyczaj dla siebie zwycięską, chyba że jej dowództwo składa się z kretynów (lub jest to armia b. małego kraiku, skazanego z góry tylko na demonstrację zbrojną).

To znaczy, cała polityka przywódców PRL przez 45. lat była podporządkowana wyłącznie idei zrobienia z Polski poligonu atomowego? Jednak - bez przesady. Dosyć selektywne podejście do problemu, Tomaszu. Niedobrzy "Sowieci" byli zdecydowani, rzecz jasna. Jak rozumiem Amerykanie natomiast bardzo by się przejmowali atomowym wyludnieniem Polski i puściliby swoje rakiety bokiem?

No cóż, wypada mi tylko uznać, że w tej materii, jako były żołnierz Układu Warszawskiego, masz zapewne racjonalne powody, aby tak twierdzić. Dla mnie - mimo wszystko - teoria, że nie budowano autostrad, aby zapewnić przejezdność Polski na wypadek konfliktu wydaje się nieco zbyt radykalna. Tym bardziej, że pamiętam jakąś książeczkę (chyba rok wydania ca. 1975) z planowaną w latach 80. siecią dróg szybkiego ruchu i autostrad. Bo ja wiem? Na ile węzłów komunikacyjnych musiałyby spaść amerykańskie atomówki, aby Polskę na jakiś ładny czas zablokować? Chyba było to "do zrobienia". A z innej beczki - ile atomówek należałoby zrzucić na linii Wisły, aby uzyskać ten sam efekt? Niezależnie od tego, czy przez nią wiodłyby mosty autostradowe, czy inne. Zniszczenie wszystkich przepraw na Wiśle i mała pustynia nuklearna na linii północ-południe, to nie tak znowu wielkie wyzwanie - wobec liczebności arsenału nuklearnego Stanów.

Ależ, Ciekawy, ja nie zaprzeczam, że sprzedajemy (i sprzedają inni). Czy zawsze z sensem, to jest oczywiście temat na kolejną, długą dyskusję. Ale bynajmniej nie uważam, że państwo powinno być właścicielem całego majątku trwałego w RP. Moja poprzednia wypowiedź dotyczyła dokładnie Twojej tezy: Jeżeli coś się sprzedaje w czasach III RP, i to na dużą skalę, to nie można pisać, że wcześniej nie zrobiono nic. Biznesmeni nie są altruistami, którzy kupują powietrze. Nawet wyśmiana wyżej Nową Huta znalazła właściciela. Zdaje się jest to dziś ArcelorMittal Poland S.A Oddział w Krakowie (dawna Huta im. Sendzimira). Teorię Tomaszu uważam za lekko przesadzoną, gdyż autostrady także mają niejakie zastosowanie wojskowe. Chociażby konsekwentnie ćwiczono w okresie PRL (i do niedawna w III RP) wykorzystanie dróg szybkiego ruchu, jako lotnisk. Ułatwiają także szybki przerzut wojska, nawet jeszcze w czasie pokoju. A efekt podobny do zniszczenia autostrady można osiągnąć niszcząc ważniejsze mosty, czy węzły dróg lokalnych. I zdaje się tak planowali Amerykanie - po prostu spuścić atomówki na ważniejsze węzły komunikacyjne w Polce. Ale przyczynek do naszej dyskusji jest taki, że i dróg w Polsce Ludowej "trochę" - w porównaniu do status quo ante - zbudowano.

Małe OT. Oczywiście PKWN nie miał demokratycznej legitymizacji, ale wkraczanie na drogę porównywania legitymizacji prawnej, ewentualnie demokratycznej, tudzież "uznawania przez wszystkie mocarstwa", jest dosyć groźne. Albowiem wypadałoby zadać pytania o prawidłowość wyborów brzeskich, legalność konstytucji kwietniowej, legalność "umowy paryskiej", jak również realną suwerenność władz emigracyjnych (vide - sprawa nominacji Wieniawy). A jak było z respektem wobec tego rządu w wykonaniu mocarstw i z jego "uznawaniem", lata 1944/1945 doskonale pokazały. Skądinąd nowe władze doskonale wykorzystały propagandowo niedostatki legitymizacji władz londyńskich, chociażby odwołując się do podstawowych zasad konstytucji marcowej. A, że same odpowiedniej, demokratycznej legitymizacji nie miały, już była mowa.

Félix François Faure. Nie był premierem, tylko prezydentem.

I to NIC III RP przez 20. lat sobie sprzedaje. Robimy niewątpliwie najlepszy interes w historii świata, czyniąc przez lata całe ze sprzedaży NICZEGO ważną część dochodów budżetowych. Słuszne słowa, młodym powinno się prezentować okres Polski Ludowej w całej jego złożoności, bez skrajnie propagandowych uproszczeń.

Znowu to skrajne uogólnienie. Nie mogłeś? Społeczeństwo żyło przez 45. lat na bezmięsnej diecie? A to uwaga do GUS-u. Nie słyszałem, aby ktoś podważał wiarygodność tej instytucji. Poza tym zwróć uwagę, że w latach 80. istniał poczytny tygodnik konsumencki "Veto", ostro krytykujący stan zapatrzenia rynku i wszelkie próby manipulacji danymi znalazłyby w nim niewątpliwie odzew. Bez przesady, po 1956 r. Polska bardzo się zmieniła, a już na pewno w latach 80. nikt z władz nie ukrywał realnych problemów z zaopatrzeniem. Jak przypuszczam, nawet takowi się znajdą bez trudu. Słyszałem np. o jakieś akcji dożywiania dzieci. Znaczy się, do szkoły trafiają bez wcześniejszej konsumpcji parówek. I pierwszy z brzegu wynik wpisania do Google słów "bieda w Polsce": Żródło powyższego cytatu. I kolejny wynik z Google: Źródło powyższego cytatu. Primo - wielokrotnie dawałem wyraz swoim przekonaniom, że stan rzeczy w III RP jest lepszy niż w PRL. Jestem już zbyt dorosły, aby idealizować jakikolwiek system społeczno-polityczny, ale nie ulega wątpliwości, że kapitalizm w zachodnioeuropejskim (a dla mnie najlepiej - skandynawskim) wydaniu jest dla Polski najlepszym tu i teraz rozwiązaniem. Jest po prostu, przy swojej bezwzględności, systemem bardziej pragmatycznym i skutecznym. Zmusza ludzi do pracy, większej wydajności, daje im także więcej możliwości. Konstatacja tego faktu nie musi jednak moim zdaniem owocować propagandowym (i skrajnym) czynieniem z PRL czarnej dziury i skrajną idealizacją III RP. Tym bardziej, że ciągle trzeba pilnować, czy to co budujemy, to nie czasem kapitalizm w stylu latynoskim. Vide - najnowsza wiadomość o rozwarstwieniu płac w Polsce. Secundo - no to może porównamy obiektywnie, co zrobiono w Polsce w latach 1945-1965 i 1989-2009? Jak się zmienił kraj, w określonych warunkach. Jakie były obiektywne "wyjściowe" uwarunkowania zewnętrzne (wówczas - dominacja radziecka, narzucony określony system społeczno-polityczny, ostracyzm zachodu), wewnętrzne (wówczas - zniszczenia wojenne, kraj w dużej mierze rolniczy, ze słabo wykształconym społeczeństwem). I weźmiemy pod uwagę, że już na samym początku III RP za zasługi polityczne umorzono nam istotną część długu, mimo to zadłużamy się na potęgę, jesteśmy dotowani od dawna, a od 2004 r. mocno przez UE itp., istotna część obywateli nie zaprząta głowy naszych władz, bo ich dawno już w Polsce nie ma itp. I możemy porównywać do bólu. Wyniki mogą być różne, ale - moim zdaniem - skrajnie katastroficzna wizja PRL-u jest nieuzasadniona. Jest to niewątpliwie kwintesencja opinii "tych, którym się udało". Myśmy sobie poradzili, a reszta to nieudacznicy. Dla mnie, jest to znowu skrajnie uproszczone postrzeganie świata i ludzi. Bieda w dzisiejszej Polsce, to nie tylko świadomy wybór, ale także zjawisko uwarunkowane czynnikami niezależnymi od chęci i zachowań konkretnych ludzi nią dotkniętych.

Ciekawy, a może byś tak przeczytał dokładnie news? Danych z lat 1981-1983 tam nie ma, natomiast spożycie mięsa w 1980 r. i w - ostatnim roku PRL - 1989 było większe niż 1999. Sam okres 1981 r. i stan wojenny można sprawdzić w rocznikach statystycznych, ale zapewne było tak, jak już napisał wyżej Wolf. Jednak spadek spożycia nie oznaczał bynajmniej niedożywienia, czy innej tragedii humanitarnej. I nie uprawnia do twierdzenia, że NIC nie było. Poza tym, reglamentacja nigdy nie obejmowała całości spożycia mięsa i produktów mięsnych. A stan pełnych półek w sklepach mięsnych był dosyć prosty do osiągnięcia i w warunkach socjalistycznej gospodarki niedoboru - poprzez drastyczne podwyższenie cen (w stylu Balcerowicza). Tyle, że np. "Solidarność" wolała raczej kartki. Już pisałem, że obywatel PRL nie otwierał lodówki pełnej szynki konserwowej, ale - nawet w relatywnie najgorszym okresie PRL, a pamiętajmy, że lata 80. to nie cała PRL - podejrzewam, że zwyczaje żywieniowe tradycyjnie odżywiającej się polskiej rodziny nie były dużo odmienne od współczesnych. I dziś 1/5 Polaków według badań Eurostatu nie może pozwolić sobie na jadanie mięsa co drugi dzień. Brak pieniędzy wywołuje podobne, a może i gorsze skutki jak kartki, czy kolejki. Tyle, że bieda wywołana brakiem pieniędzy jest może mniej społecznie spektakularna i bardziej samotna.

Pierwsze i podstawowe pytanie - zależy dla kogo? Inaczej PRL będzie oceniał młody, zdrowy, jurny i wykształcony dwudziestoparolatek (ok. 1990 r.) z wielkiego miasta, najlepiej z dużą ilością znajomych, pomysłów, tudzież "wejść i dojść", dla którego koniec systemu socjalistycznego był początkiem ŻYCIA przez duże "Ż", inaczej 50-latek z małego miasteczka z jednym zakładem pracy, który nową, kapitalistyczną rzeczywistość mógł postrzegać jako wielkie oszustwo i niesprawiedliwość. Generalnie ja nie postrzegam PRL-u w kategoriach, "o, jak się lepiej wówczas żyło", tylko "o, jakże się dziś przesadza w negatywnej ocenie PRL-owskiej rzeczywistości". Ale jeżeli już szukać klasycznych dobrych stron, to chyba bym powiedział, że ludzie byli spokojniejsi, mieli więcej czasu, mniej stresów, a także chyba byli bliżsi sobie. Mniej było brutalnej przestępczości, mniej ludzkiego chamstwa, także postrzegania bliźniego wyłącznie poprzez pryzmat pieniędzy. Więcej luzu, rzeczywiście mniej wyścigu szczurów. Wszystko było też trochę bardziej tradycyjne, co niekoniecznie musiało znaczyć - zacofane. Na przykład - nauczyciel był nauczycielem, rodzic - rodzicem. No i ówczesne osiągnięcia kulturalne, to jednak inna, wyższa liga (nie uwłaczając tym, którzy całkiem fajne rzeczy stworzyli w III RP) . A szczegółów i kontekstów porównania PRL i III RP jest tyle, że wołowej skóry by nie starczyło. Ot, chociażby w materiach wywołanych przez Robina i Widiowego: I proste pytanie - a dziś ów głód jest zaspokojony? Chcecie się dowiedzieć, na kiedy moi Rodzice mają "zapis" do specjalisty Anno Domini 2010? A problem skuteczniejszego odśnieżania w warunkach PRL podsumował swego czasu nie FSO, czy "inny Bruno" (skądinąd myślałem Tomaszu N., że już się tak lubimy, że zasłużyłem na indywidualizację osobniczą, ja bym nigdy nie napisał "jakiś inny Tomasz N." ), tylko Vissegerd - link do dyskusji o "zimie stulecia".

Dziękuję za zacytowanie in extenso artykułu K. Cegieły z "Mówią Wieki" (link). Nie chcę się czepiać, ale nie zauważyłem w Twojej wypowiedzi źródła cytatu, a chyba powinien być. Ad rem, za niewielkie pieniądze mogę podjąć się zarysowania katastroficznego obrazu III RP (skala ubóstwa, bezrobocie, bezdomni, największa emigracja zarobkowa w historii Polski itp.), który też będzie oparty na faktach, ale nie będzie stanowił w pełni obiektywnego obrazu rzeczy. Istnienia kolejek i trudności w zaopatrzeniu w PRL nikt nie neguje, chodzi o teorię "nie było NIC" (co powodowało zapewne masowe niedożywienie).

Chociażby Historia Litwy, autorstwa J. Ochmańskiego, Ossolineum 1990, s. 64 wspomina o kolczugach (służących możniejszym Litwinom). Choć także mowa jest tam, że miecze były - jako kosztowne - rzadką bronią. A co do filmu Žalgiris - Geležies diena (Grunwald - dzień żelaza), niestety, zdaje się, że kryzys nie pozwoli Litwinom nakręcić pełnometrażowego filmu, chyba powstanie krótki, 20-30 minutowy. Znalazłem trailer (link), mało tam scen z samego filmu (?), ale skór oczywiście Litwini nie noszą .

Tak Wolfie, oczywiście, autor cytowanej przeze mnie strony zresztą to podaje, ale ponieważ skorzystałem tylko ze strony internetowej, nie sprawdzając samemu w rocznikach statystycznych, zatem ją podałem jako źródło. Mnie to także jakoś zastanawia. Sądząc po marszach głodowych, organizowanych sui temporis przez "Solidarność" i dzisiaj kreowanych obrazach ówczesnego niedostatku, pokolenie dzisiejszych 30-50 latków powinno już nie żyć, lub wymierać na choroby związane z niedożywieniem w dzieciństwie i młodości. W tych moich wypowiedziach "kulinarnych" chodzi o swoisty apel przeciwko skrajnym (i często rzeczywiście -propagandowym) uproszczeniom. W rodzaju - nie było NIC, a to NIC popijano octem. A teraz jest WSZYSTKO, i to WSZYSTKO można kupić. A ja sobie niewdzięcznie pamiętam, że było jednak inaczej i teraz też bywa inaczej, niż w ww. opiniach. Szczerze mówiąc dla mnie upokorzenie stojących godzinami w kolejkach jakoś za bardzo nie różni się od upokorzenia człowieka, który nie ma pieniędzy, aby kupić dziecku wskazywane paluszkiem wcale nie luksusowe towary. Takie scenki widywałem. Ale może się czepiam, sam nie ma źle, choć bogaty nie jestem, zatem na III RP zyskałem. A teraz zdaje się każdy dba o siebie, zatem powinienem może patrzeć wyłącznie ze swojego punktu widzenia. Ale nadal jakoś nie lubię łopatologii i uproszczeń. A ponieważ nie chcę już ciągnąć OT, myślę, że powyższe uwagi i apel o unikanie skrajnych uproszczeń można per analogiam zastosować do głównego tematu dyskusji.

Problemem jest raczej nadmiar literatury książkowej, dodajmy - z różnych okresów historycznych, niż jej brak. Można zacząć np. od ogólnych syntez historii USA, czy Niemiec, a potem szukać według tam zamieszczonych wskazówek bibliograficznych. A tak ad hoc, dwie rzeczy, które mi przyszły do głowy, a mogą się przydać: L. Pastusiak, Prezydenci amerykańscy wobec spraw polskich, Bellona 2003 W. M. Góralski (red.), Polska-Niemcy 1945-2007. Od konfrontacji do współpracy i partnerstwa w Europie, Warszawa 2007

Warto pamiętać o skomplikowanej sytuacji religijnej na obszarze Kaukazu. Szamil był imamem murydów, ruchu wyrosłego z sunnickiego bractwa z nakszabandijja. Kaukascy górale prowadzili świętą wojnę (ghazawat) z Rosjanami, ale bywało, że carat posługiwał się szyickimi ochotnikami w walce z nimi. Do tego panowanie rosyjskie sprzyjało wzrostowi znaczenia chrześcijańskich Ormian. Konflikt Szamil-Rosja, miał zatem charakter i konsekwencje o bardzo złożonym charakterze, wpływające niewątpliwie na późniejsze niesnaski pomiędzy narodami i wyznaniami Kaukazu. Zob. T. Świętochowski, Azerbejdżan i Rosja. Kolonializm, islam i narodowość w podzielonym kraju, Warszawa 1998, s. 21-23.

W "Polityce" z 23 stycznia 2010 r., s. 6, krótki, ale ciekawy tekst J. Paradowskiej "Trybunał rozdarty". Autorka ma przypuszczenia w sumie podobne do moich. Cytat: "Dla wszystkich stało się jasne: w (...) składzie orzekającym głosy podzieliły się pół na pół i TK został sparaliżowany. (...) Taka niepewność co do stanu prawnego nie powinna się zdarzać. Większość ekspertów uważa, że ustawa jest legislacyjnym gniotem (...) Trybunał stanął przed decyzją trudną, ale w końcu od tego jest, aby zmagał się z takimi sprawami. Tym razem niepokoi nie tylko brak orzeczenia (zapewne sędziowie bali się zarzutu, że bronią esbeków), ale styl samej rozprawy. (...) zamiast argumentów prawnych pojawiły się polityczne. (...) To powinien być dla TK dzwonek alarmowy. Autorytet buduje się latami, stracić go można szybko".

Wątek "czarnej Polonii" pojawia się ostatnio częściej, w związku z tragedią, która dotknęła Haiti. Na przykład w ostatnim "Dużym Formacie" ("Gazeta Wyborcza" z 21 stycznia 2010 r., s. 10-12) jest rozmowa W. Szabłowskiego z prof. L. Kolankiewiczem, poświęcona potomkom legionistów. Tamże, na s. 12, wzmianka o "wpadce", którą popełnił Orizio czyniąc z J. Grotowskiego (twórcy Teatru Laboratorium, który zaprosił w roku 1980 do Polski grupę Haitańczyków z Casale [Cazale?], w tym kapłana wodu A. Frémona). Orizio uczynił z Grotowskiego "Detopskiego" (skądinąd "czarna Polonia" pamięta wizyty Grotowskiego, ale nie potrafi wymówić dobrze jego nazwiska) i dociekał, kto zacz? Ktoś z komunistycznej nomenklatury, nieuczciwy handlowiec, zarabiający na kapłanie wodu? BTW - prof. Kolankiewicz wskazuje różnice między pojęciami "wodu" (synkretyczna religia) i "wudu"(magiczna otoczka). Przydatne linki dla chcących pomóc: Pomoc dla Haiti 1. Pomoc dla Haiti 2. Pomoc dla Haiti 3.

Przydatne linki dla chcących pomóc: Pomoc dla Haiti 1. Pomoc dla Haiti 2. Pomoc dla Haiti 3.

Z Czechami (i Słowakami) sytuacja była jednak nieco inna, gdyż nie mieli instytucji państwowych "kolaborujących" z państwami centralnymi (za taką nie można uznać Czechosłowackiego Komitetu Narodowego, pod kierownictwem amnestionowanego Kramarza). Nie można zatem wkluczyć hipotezy, że z czasem państwa Ententy uznałyby regencję Piłsudskiego, mimo dosyć jednoznacznie "niemieckiej" proweniencji. Tak, jak z czasem uznały de facto Tarybę litewską, mimo podobnej genezy. Ale, tak jak już wspominaliśmy wyżej, bardziej prawdopodobne byłoby to, że prosta kontynuacja państwowości "królewskopolskiej" przez Piłsudskiego wywołałaby niepotrzebne, dodatkowe komplikacje na arenie międzynarodowej.

Litwini, już w latach 60. krytycznie oceniali ekranizację "Krzyżaków", tzn. przedstawienie ich, jako odzianych w skóry "szlachetnych dzikusów", zatem teraz kręcą własną wersję opowieści o Grunwaldzie (pardon - Žalgirisie).

Dawno temu widziałem nawet książkę "Marks i Engels o Polsce", wydaną w latach 60., czy 70. Przeglądałem to wówczas i opinie tam zamieszczone były raczej życzliwe, zresztą trudno, aby zamieszczono inne, wziąwszy pod uwagę datę wydania. Ekspertem szczególnym od obydwu panów nie jestem, ale polakożerczy zbytnio chyba nie byli, a raczej odwrotnie (przynajmniej w deklaracjach). Już po pierwszych poszukiwaniach znalazłem coś takiego - W obronie Polski. Z drugiej jednak strony, kojarzę, że chyba W. Łysiak w "Salonie" zamieścił jakiś cytat z Engelsa krytyczny wobec polskiego - nazwijmy to - porywania się z motyką na słońce.

A to czemu, taki np. wątek jedzeniowy, choć poboczny jest całkiem sympatyczny. I zatem tylko jeszcze jeden pościk w ramach OT. Szczerze mówiąc nie wiem, azali nie chciane przez lud żądny mięsa kalmary występowały w całej Polsce, czy tylko na obrzeżach. Skądinąd specyfiką była regionalizacja - Pepsi dostępna była zasadniczo w innej części kraju niż Coca Cola, podobnie było z Mirindą. Zatem regionalności produktu nie wykluczam. Natomiast podtrzymuję solennie, to co napisałem wcześniej. Prostego przełożenia stanu rzeczy ze zdjęcia załączonego przez Ciebie na charakter posiłków jadanych nawet przez kolegów z dosyć ubogich rodzin nie zauważyłem. Ale autopsja jest autopsją, zatem dopuszczam myśl, że całe dzielnice Ojczyzny naszej żyły jeno na pasztetowej. Chwała Panu, że bez żadnych skutków ubocznych, bo pokolenie, które otarło się o lata 80. wątłym w swej masie fizycznie, ani umysłowo nie jest. A co do spożycia mięsa. Zaciekawiony wklepałem pytanie do Google i znalazłem coś takiego: Spożycie mięsa i podrobów w kg na jednego mieszkańca w ciągu roku: 16,2 (1938); 15,8 (1946); 36,5 (1950); 42,5 (1960); 53,0 (1970); 74,0 (1980); 68,6 (1989); 68,6(1990); 66,7 (1999). Spożycie ryb i ich przetworów w kg na jednego mieszkańca w ciągu roku: 2,6(1938); 1,0(1946); 1,7 (1950); 4,5 (1960); 6,3 (1970); 8,1 (1980); 6,1(1989); 5,4 (1990); 4,4 (1999). Strona internetowa - źródło powyższych danych.

Dla mnie ważniejsze jest od naszych polskich wojenek, czy Litwini przystaną na wspólne obchody z Polakami. Jeżeli tak - to wypada się bardzo cieszyć.

No, fakt. Skala jest ważna. Na dowód cytat: Trochę jednak było. A, że kombinowano to insza inszość. Kombinuje się nadal, tyle że materia kombinacji jest nieco inna. Nie twierdzę, że Polak lat 80. codziennie zaglądał do lodówki i znajdował tam kilogramy szynki, ale naprawdę - miałem paru znajomych, w tym syna sprzątaczki, i nigdzie - gdzie zabarłożyłem - nie częstowano mnie salcesonem. Schabowy - i owszem. Może rzeczywiście miałem szalone szczęście, bo nie przypominam sobie kanapek z salcesonem, nawet wśród najuboższych. Serek, mielonka tak, niekoniecznie szyneczka, ale nie salceson. He, he, mieszkałem nad sklepem z dywanami. Kupę zabawy mieliśmy jako dzieci z drażnieniem zawodowych staczy, niekulturalne - wiem . W charakterze ekspiacji powiem, że sam też trochę w kolejkach odstałem. Ale do rzeczy - sąsiadka miała pięć dywanów (oprócz tych, które leżały na podłogach). I wcale nimi nie handlowała. Można było, to kupiła. A sporo ludzi przecież kupowało także na handel, jako lokatę kapitału, bo np. kolorowy telewizor (z wyjątkiem może "Elektronów" i "Rubinów") zyskiwał sporo na wartości po opuszczeniu sklepu. Ale jednak ta dekada wyglądała najgorzej. Wcześniej było dużo sympatyczniej w sklepach, choć się bynajmniej nie przelewało. A, że gospodarka z założenia była gospodarką niedoboru, to już była mowa. Dopisek: Po zastanowieniu stwierdzam, że autopsja jest tu bardzo złym kryterium. Taki Bruno W., gdyby go zapytać, powiedziałby, że lata 80. w materii żywieniowej kojarzą mu się z kalmarami i pizzą. Kalmary można było dosyć łatwo dostać i były tanie (w porównaniu do stanu dzisiejszego), bo łowiła je polska flota rybacka (była kiedyś taka). Ludzie tego za bardzo nie kupowali, bo zdecydowanie nie mieli przekonania do takowych stworów. BTW - Makłowicza, czy Brodnickiego w ówczesnej TV nie było. A moja mama wyczarowywała z tego różne fajne dania. Podobnie z pizzami, których atrakcyjne wersje można było zrobić nawet bez wkładki mięsnej. Już wyobrażam sobie, jak mnie krytycy PRL przebijają osikowym kołkiem za pizzowo-kalmarową propagandę sukcesu . Ale w układance wspomnień o latach 80. i taką opowieść trzeba uwzględnić. O tym, że Bruno W. zjadł w PRL porównywalnie więcej owoców morza, niż w III RP. W tej chwili wygląda to na kiepski żart, ale niewątpliwie znam to z autopsji. Ups, trochę chyba za daleko odeszliśmy od tematu...

Dziś niewątpliwie jest , natomiast w warstwie historycznej cechuje ją typowy dla dzisiejszych czasów obiektywizm, odżegnujący się od nacjonalistycznych emocji, właściwych dla XIX i XX wieku. Choć chyba mocniej zarysowany jest polski punkt widzenia, nie ma raczej ukłonów "na siłę" w stosunku do strony niemieckiej, ale bez skrajności w drugą stronę, przynajmniej tak mi się wydaje.