Batalion "Wigry"

[widiowy7]

Konspiracyjna organizacja "Wigry", powstała 30 października 1939 z inicjatywy harcmistrzów: W. Ludwiga "Kamila", W. Sosnowskiego "Witolda", C. Tomasika "Czesława", E. Konopackiego "Trzaski", R Kaczorowskiego "Prokopa".

Według ich koncepcji Wigry miały być wojskową organizacją kadrową, na wypadek otwartych działań zbrojnych wystawić batalion wojska. Do wiosny 1940 udało się pozyskać do organizacji ok. 100 hm., phm. i działaczy. Plany udało się zrealizować w 1943, Wigry liczyły 250 osób, zorganizowanych w dwie kompanie.

Siłą "Wigier" była duża ilość kadry z wyszkoleniem wojskowym, słabością (w porównaniu z Szarych Szeregów) liczebność organizacji.

W tej sytuacji ówczesny Naczelnik Szarych Szeregów ("Orsza"), w listopadzie 1943 porozumiał się z "Wigrami". "Wigry" utworzyły Centrum Wyszkolenia Wojskowego Głównej Kwatery Szarych Szeregów i Szkołę Podchorążych "Agricola". Jednym z wykładowców był hm. Wacław Błaszczyk. W kursach "Agricoli" brało udział 289 podchorążych, w klasach ok. pięcio-dziesięcioosobowych, po siedmiu miesiącach kurs zaliczyło 217. Kandydaci do szkolenia podlegali starannej selekcji, uczniami mogli zostać tylko kandydaci o wysokich wartościach moralnych i predyspozycjach przywódczych. Ich późniejsza postawa w Powstaniu wystawia absolwentom "Agricoli" najwyższą notę. Wyszkolenie opierało się programie przedwojennych Szkół Podchorążych Rezerwy Piechoty. Zajęcia odbywały się w różnych punktach miasta, zazwyczaj w mieszkaniach elewów. Komendantem "Agrikoli" został Eugeniusz Konopacki.

Przed Powstaniem Warszawskim batalion "WIGRY" liczący około 400 osób wchodził w skład oddziałów odwodowych dowódcy okręgu Warszawskiego.

Ordre de Bataille Batalionu Harcerskiego "Wigry"

(w chwili wybuchu powstania warszawskiego)

* Dowódca batalionu – por. rez. art. Eugeniusz Konopacki "Trzaska"

* I zastępca – ppor. rez. Władysław Ludwig "Kamil"

* II zastępca – ppor. rez. sap. Roman Kaczorowski "Prokop"

o Lekarz – dr med. Izabela Niedźwiedzka-Trzaskowska "Bella Zawilska";

o pluton sanit.-łącz. – Maria Sielużycka-Czermińska "Isia Dąbrowska"

* kompania "Witold" – ppor. rez. Władysław Ludwig "Kamil"

o Z-ca – por. rez. adw. Jan Makowiecki "Platon"

o Adiutant – ppor. Czesław Szmakfefer "Szczupak"

o pluton 1911 – ppor. Stanisław Rekłajtis "Rekin"

o pluton 1913 – ppor. Antoni Grzelecki "Czaki"

* kompania "Czesław" – ppor. rez. Roman Kaczorowski "Prokop"

o Z-ca – ppor. rez. łącz. Jerzy Krygier "Wojnicz"

o Szef – sierż. pchor. Jan de Virion "Bożeniec"

o pluton 1912 – ppor. Kazimierz Hempel "Cambel"

o pluton 1914 – por. sł. st. piech. Paweł Augustyn Leński "Lech II"

* kompania "Edward" – kpt. piech. Edward Solon "Ateński"

o Z-ca – ppor. rez. piech. Jerzy Michał Gomóliński "Rogala"

o Szef – chor. NN "Brzoza"

o pluton 1915 – por. rez. art. Bohdan Machan "Akaga"

o pluton 1916 – ppor. NN "Mar" (nie stawił się)

Dla mnie jednostka znana z nazwy, praktycznie nieznana z walk w Powstaniu Warszawskim. Chyba nie udało mi się przeczytać żadnych wspomnień żołnierzy tego batalionu.

[Albinos]

Poczytać o baonie "Trzaski" można chociażby w:

Bielecki R., Długa 7 w Powstaniu Warszawskim, Warszawa 1994, ss. 120

Podlewski S., Przemarsz przez piekło, [kilka wydań].

A że o baonie za dużo się nie mówi, to fakt. Osobiście mam wrażenie, że gdyby walczyli jako jednostka samodzielna, więcej by o nich było, a tak walcząc najpierw w ramach Zgrupowania "Róg" a potem "Trzaska", pamięć o nich została zatarta na tle działań zgrupowań.

[widiowy7]

A że o baonie za dużo się nie mówi, to fakt. Osobiście mam wrażenie, że gdyby walczyli jako jednostka samodzielna, więcej by o nich było, a tak walcząc najpierw w ramach Zgrupowania "Róg" a potem "Trzaska", pamięć o nich została zatarta na tle działań zgrupowań.

A szkoda, bo liczba akcji w powstaniu, była całkiem imponująca.

Od 6 do 26 sierpnia oddziały na Starym Mieście toczyły zażarte walki w obronie katedry św. Jana i rejonu ulic: Świętojańskiej, Dziekanii, Kanonii, Jezuickiej, Celnej, Brzozowej oraz kościoła Jezuitów i budynku Archiwum Akt Dawnych.

15 sierpnia batalion przeprowadził samodzielne – udane – natarcie na Pałac Mostowskich. Spalono jeden niemiecki czołg. W toku ciężkich walk pałac utracono.

W dniach od 20 do 22 sierpnia oddział przedostał się kanałami ze Starego Miasta na Żoliborz, zaopatrzył się w broń dostarczoną przez oddziały leśne z Kampinosu i podjął akcję zbrojną od strony Żoliborza w kierunku Dworca Gdańskiego, która miała na celu połączenie Starego Miasta z Żoliborzem..

Już zgrupowanie "Trzaska" (bataliony: Wigry, Dzik, Gustaw) obok zgrupowań Radosław, Kuba i Róg, broniło Starego Miasta w końcowej fazie walk.

29 września część batalionu, pod dowództwem por. Kamila osłaniała odwrót oddziałów AK w Góry Świętokrzyskie i została rozbita w walce pod Jaktorowem.

[Albinos]

Tak prawdę mówiąc widiowy, to każdy oddział walczący na Starym Mieście może poszczycić się wspaniałym szlakiem bojowym. Walki na Długiej, PWPW, Katedra, Bank Polski, Pasaż Simonsa, dom profesorów... każdy oddział miał swoje wielkie momenty, a i tak mówi się głównie o "Radosławie". Historia Powstania ma jeszcze wiele luk do zapełnienia...

W przypadku baonu "Wigry" warto zaznaczyć, że podczas odwrotu kanałami, poniósł on naprawdę wysokie straty. W wyniku błądzenia, poszukiwania właściwej drogi, zawracania itd., na Starówce ostatecznie pozostało 7 oficerów i 150 szeregowych żołnierzy batalionu. Były to bodaj największe straty, spośród wszystkich wycofujących się kanałami oddziałów.

[widiowy7]

Taki mały wątek wolski. Od 2 do 6 sierpnia batalion "Wigry" w zmniejszonym do 200 osób składzie, bronił cmentarza ewangielickiego. Wchodził wtedy w skład zgrupowania ppłk. "Pawła", współdziałając bojowo z baonami "Antoni", "Parasol", "Miotła".

[Albinos]

Tutaj sprawa jest ciut bardziej skomplikowana, niż mogłoby się wydawać. Od '41 "Wigry" były samodzielnym batalionem specjalnym podlegającym komendantowi Okręgu AK Warszawa, jako jego odwód. Składał się z trzech kompanii: "Witold" (d-ca Władysław Ludwig "Rusiecki"); "Kamil", "Czesław" (d-ca Roman Kaczorowski "Jelitowski"); "Prokop", "Edward" (d-ca Bohdan Machan "Akaga"); samodzielne plutony "Sekda", "Jezioro", sanitarno-łącznościowy pluton kobiecy i sekcja "Patronat". Razem około 450 ludzi. Po koncentracji 1 sierpnia na Starym Mieście, większa część baonu wyszła na Wolę w ramach zgrupowania odwodowego komendanta okręgu (d-ca ppłk "Paweł"). Na Starym Mieście pozostał kpt. Paweł Leński "Lech II- Paweł" (dowódca plutonu 2. kompanii "Czeslaw"). Do czasu powrotu reszty oddziału, rozbudował on swoje siły do wielkości baonu. Po powrocie baonu na Starówkę pod dowództwem kpt. Eugeniusza Konopackiego "Trzaski", oba oddziały połączyły się, i występowały jako baon "Wigry" w sile około 600 ludzi (stan na 7 sierpnia).

[Pluton Sad]

Do poczytania jest jeszcze:

Robert Bielecki

Batalion harcerski "Wigry" str.331

Wydawnictwo "Historia" Warszawa 1991r.

[Albinos]

Prawdziwy "biały kruk" można rzec

[Pluton Sad]

Owszem. Stoi na półce. :thumbup:

[Albinos]

Mój egzemplarz akurat sobie leży Ale żeby było śmieszniej, to jak przez jakiś czas w ogóle nie mogłem znaleźć tego ani na allegro ani w antykwariacie, to jak w końcu trafiłem na niego i kupiłem, to jakiś czas później znalazłem drugi, w tym samym miejscu.

[Pluton Sad]

Szczęście zawsze chodzi parami.