Aresztowanie Tadeusza Rozwadowskiego

[Jarpen Zigrin]

Na jakiej podstawie został aresztowany gen. Rozwadowski?

Na wikipedii znalazłem taki opis:

Pomimo braku jakichkolwiek dowodów, które miałyby świadczyć o przestępstwach Rozwadowskiego, cały czas odraczano terminy rozprawy. W prasie piłsudczycy rozpętali nagonkę. W broszurze "Zbrodniarze" dezawuowano wieloletnią pracę generała nad organizacją, wyszkoleniem i modernizacją polskiej kawalerii. Przez wiele miesięcy władze zwlekały z przedstawieniem Rozwadowskiemu, jak również Zagórskiemu aktu oskarżenia. W październiku 1926 roku Wojskowy Sąd Okręgowy nr 1 wydał orzeczenie, że wobec braku dowodów nie ma powodu utrzymywania aresztu śledczego nad Rozwadowskim. Jednak generał nie wrócił na wolność. Z polecenia prokuratora wojskowego, za którym stał Piłsudski, był nadal przetrzymywany z powodów "interesów wojska pierwszorzędnej wagi".

http://pl.wikipedia.org/wiki/Tadeusz_Rozwadowski

Nie mam w posiadaniu żadnej literatury, by to dokładnie zbadać.

[FSO]

Witam;

przeglądałem Kodeks Tagancewa; i jedyne chyba artykuły na jakich mógł się oprzeć sąd cywilny - to jedynie artykuły 130 i 131. Oba mówią o "rozpowszechnianiu niepublicznym dokryn lub sądów", z tym, że art 130 dotyczy osób cywilnych, a 131 - wojskowych.

K. T.

"Art 131. Winny ropowszechniania niepublicznie wśród wojska doktryn lub sądów, podburzających wojskowych do uchybienia obowiązkom slużby wojskowej będzie karany:

[zesłaniem na osiedlenie]

Jeżeli przy rozpowszechnianiu takich doktryn lub sądów:

1] winowajca podburzał do działania w sposób niebezpieczny dla życia wielu osób [...]

to winowajca jeśli nie ulega karze surowszej jako wspólnik popelnuionego przestępstwa będzie karany ciężkimi robotami na czas do lat ośmiu..."

Tyle kodeks cywilny, do wojskowego nie mam dostępu. Sama argumentacja zaś wskazuje po prostu na chęć wsadzenia generała Rozwadowskiego do aresztu, lub przynajmniej jego odizolowania od świata zewnętrznego. Ciekawe co to jest tzw. "interes wojska pierwszorzędnej wagi"?

Kodeksu wojskowego nie mam niestety. Kodeksu postępowania karnego z tamtego okresu również.

pozdr

[Rycerz1984]

Postaram się pokrótce przybliżyć, w jaki sposób sanacja wzięła się za niewygodnych generałów. Piłsudski po zakończeniu walk majowych zażądał odnalezienia kwietniowych memoriałów gen. Rozwadowskiego oraz gen. J. Hallera. Z kolei Naczelny Prokurator Wojskowy gen. Daniec oraz prezydent Najwyższego Sądu Wojskowego gen. Krzemiński otrzymali 20 maja polecenie przedstawienia spisu spraw karnych i honorowych dotyczących gen. Rozwadowskiego, Sikorskiego, Zagórskiego, Żymierskiego, Jaźwińskiego oraz Malczewskiego. Jednocześnie marszałek nakazał znaleźć podstawy prawne, na mocy których można było prowadzić śledztwo przeciw generałom: Rozwadowskiemu, Jaźwińskiemu i Zagórskiemu, "a chociażby trzymać ich pod aresztem" (J. Halbersztadt, Józef Piłsudski a mechanizm podejmowania decyzji wojskowych w latach 1926 - 1935, "Przegląd Historyczny" 1983, z. 4, s. 678.).

Do Wilna Rozwadowskiego, Zagórskiego i Jaźwińskiego przetransportowano 26 maja 1926 roku. Tak uzasadnił to wywiezienie gen. Konarzewski odpowiedzialny za to przeniesienie: Wobec tego, że areszt śledczy przez niektóre czynniki jest nadal komentowany jako kara za udział w akcji zbrojnej w dniach 12-15 maja br., co bezwzględnie wpływa na podniecenie w obecnej chwili opinii publicznej i może stać na przeszkodzie spokojnemu, na zasadzie prawa i sprawiedliwości prowadzonemu śledztwu sądowemu w powyższej sprawie, zarządzam chwilowe usunięcie obwinionych ze stolicy i polecam odstawić ich do Wojskowego Więznienia Śledczego w Wilnie.

Natomiast Rozwadowski wedle komunikatu Gabinetu MSW został obwiniony "o nadużycie swej włądzy z chęci zysku ze szkodą dla skarbu wojskowego, w popieraniu wyzyskującego wojsko Zrzeszenia Pracy, którego był członkiem i głównym udziałowcem wobec władz wojskowych, [...]; o występek [...] popełniony przez skłonienie za pomocą oszukania osób postronnych do zawarcie niekorzystnych dla nich umów majątkowych; ze świadomością niemożności wypełnienia wobec nich obowiązków kontrahenta [...]; o zbrodnię [...] popełnioną przez nadużycie władzy urzędowej na szkodę armii, odnośnie do przyjmowania dla celów wojskowych dostaw broni" (IKP, KLŻ, sygn. t. 16/5, Szef Gabinetu MSWoj. ppłk J. Beck, "Pismo wyjaśniajace powody aresztowania i wdrożenia śledztwa przeciwko generałowi Rozwadowskiemu, Zagórskiemu i Jaźwińskiemu, 27 V 1926 r.; Polska Zbrojna" nr 144, 28 V 1926.).

Do tego dochodziło jeszcze oskarżenie Rozwadowskiego o nieposzanowanie władzy wojskowej i znieważenie rusznikarza wojskowego, którego generał miał nazwać starym niedołęgą podczas inspekcji w 4 DKaw. Zwłaszcza ostatni z zarzutów jest potwierdzeniem absurdalności oskarżeń. Sam rzekomo poszkodowany rusznikarz zaprzeczył jakoby miał być znieważony, a oskarżenie oparto na zeznaniu płk. Janusza Głuchowskiego bez przesłuchania pozostałych świadków zdarzenia. (Archiwum Akt Nowych, Akta gen. L. Żeligowskiego, sygn. 26.).