Ostra Brama

[Don Pedrosso]

W rozmowie na innym forum odnośnie garnizonu wileńskiego pojawił się problem jego liczebności. Oto co pisze o tym pan Niwiński w "Operacja Burza i Powstanie Warszawskie" wydanej w 2008 roku:

Siły garnizonu przewidywane w operacji "Ostra Brama" liczone były na około 1500 ludzi wg Zbigniewa Brodzikowskiego, 2500 wg Stefana Chodyki, a na 2 tys. wg Romana Koraba-Żebryka, natomiast wg moich ustaleń nie przekraczały 700 ludzi(część żołnierzy opuściła bowiem miasto w czerwcu i udała się do brygad partyzanckich)*.(...) Dodatkowo wystąpienie garnizonu sparaliżowała ewakuacja miasta, zarządzona przez Niemców 3 lipca. Także utworzenie w wielu budynkach punktu oporu nieprzyjaciela nie pozwalało na pełną mobilizację. Porwana została sieć łączności, a magazyny często znalazły się w miejscach opanowanych przez nieprzyjaciela.**(...) Koncentracja jednostek garnizonu zaczęła się 6 lipca wieczorem. Ze zrozumiałych względów dowództwu zależało na przeprowadzeniu jej pod osłoną nocy. Koncentracja przebiegła dość sprawnie w dzielnicy "A", obejmującej prawobrzeżne Wilno(czyli dzielnicę kalwaryjską), oraz części dzielnicy "B"(dzielnica Zwierzyniec), także na prawym brzegu Wilii. W Śródmieściu(reszta dzielnicy "B" i dzielnica "D") udała się tylko częściowo. Całkowitym fiaskiem zakończyła się natomiast w dzielnicy "C", czyli na obszarze Wilna najbardziej wysuniętym na wschód. Nasycenie wojskiem było tu tak wielkie, że nie można było przemieszczać ludzi. Dzielnica "E", świeżo powstała i obejmująca południową część Wilna, także miała znaczne kłopoty z zebraniem i uzbrojeniem swoich oddziałów(120 żołnierzy z tej dzielnicy dysponowało jednym karabinem, dziesięcioma sztukami broni krótkiej z bardzo ograniczonym zapasem amunicji i pięcioma granatami). Ogółem akcję podjęło pierwszego dnia 250-300 żołnierzy. Tak więc garnizon już na tym etapie nie osiągnął w pełni zamierzonych celów, co rzuciło cień na jego dalszą działalność.

* R. Korab-Żebryk z 20 sierpnia 1988, zbiory własne; Stefan Chodyko, Relacja z 30 kwietnia 1989 r., zbiory własne, s. 4; Z. Brodzikowski "Obsada personalna Dowództwa i Sztabu Wileńskiego Korpusu Armii Krajowej oraz jednostek podległych", Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, Dział Rękopisów, mps, sygn.16.739, s. 4.

** Znane są przynajmniej trzy wypadki, kiedy żołnierze konspiracji, próbując podjąć z magazynów broń natykali się na nieprzyjaciela i ginęli podczas walki"

Co ciekawe w swojej pracy z 2000 roku Garnizon Konspiracyjny Miasta Wilna Piotr Niwiński podaje ok. 2000 żołnierzy garnizonu. Ktoś jest w stanie to wyjaśnić?

[Mercedes]

Jak widać to w pytaniu, różnice w dacie wydania obu pozycji mówią same za siebie. Przez 8 lat można zweryfikować dane, choć rzeczywiście nie jest to uwzględnione w przypisach. Prócz tego, jak się nie mylę, to ta praca z 2000 roku wydana była przez Wyd. Marszałek, a temu nie radze zawsze ślepo ufać. Wydaje z ogromnym opóźnieniem i często z dużymi błędami, wynikłymi z wadliwej pracy redakcji.

[Don Pedrosso]

Odnośnie liczebności garnizonu pojawiają się naprawdę duże rozbieżności:

- Jarosław Wołkonowski w swojej pracy: "Okręg Wileński Związku Walki Zbrojnej - Armii Krajowej 1939-1945", podaje liczbę 1500,

- wg Zbigniewa Brodzikowskiego było to ok. 1500 ludzi, wg Stefana Chodyki 2500 ludzi, wg Romana Koraba-Żebryka 2000 ludzi; pisałem już o tym wcześniej,

-Jan Erdman "Droga do Ostrej Bramy", cyt: "Zamiast 2 000 ludzi walczyło 500. Dopiero później AK wewnątrz miasta zasilił oddział Szarych Szeregów (180 żołnierzy) pod dowództwem kapitana "Kmity" (Józef Grzesiak-Czarny),

Wreszcie mamy liczby, które podał Piotr Niwiński.

[Albinos]

A na czym opierał się po kolei każdy z autorów, plus kiedy zbierał dane?

[Don Pedrosso]

W książce "Operacja Burza i Powstanie Warszawskie 1944", Okręg Wilno, Piotr Niwiński brak jakiegokolwiek przypisu odnośnie liczebności garnizonu, autor jedynie zaznacza, że "wg moich ustaleń nie przekraczały 700 ludzi". Książka została wydana w roku 2008. Do reszty pozycji niestety nie mam dostępu. Informacje te podałem korzystając z innego forum, a tam brak jakichkolwiek przypisów.

Książka Jarosława Wołkonowskiego "Okręg Wileński Związku Walki Zbrojnej - Armii Krajowej 1939-1945" została wydana w roku 1996, drugie wydanie pracy Romana Koraba-Żebryka "Operacja wileńska A K." pochodzi z 1988, natomiast Droga do Ostrej Bramy wydanie drugie Jana Erdmana jest z roku 1987. Na temat prac Stefana Chodyki i Zbigniewa Brodzikowskiego nie mam żadnych informacji.