Nietypowe/mniej znane formacje i oddziały

[Kadrinazi]

Po konsultacji z Pancernym chciałby dodać jeszcze jeden temat dotyczący formacji występujących w armii RON. Tym razem chodzi o nietypowe czy mniej znane formacje i oddziały. Czasami pojawiają się tylko w jednej kampanii, występują tylko w wojskach prywatnych, etc. Wydaję mi sie, że może to być ciekawy temat do dyskusji. Poniżej kilka przykładow:

- chorągwie janczarskie - prywatny oddział krola Jana III Sobieskiego miał walczyć pod Wiedniem (200 porcji). W ślad za nim w Koronie i na Litwie pojawiły się podobne chorągwie w oddziałach prywatnych (chociaż jeszcze w 1704 roku na Litwie jedna chorągiew wchodziła w skład komputu). Janczarowie służyli w strojach tureckich, zamiast szabel mieli zazwyczaj jatagany

- piechota 'semeńska' - formacja w typie dragonow, rekrutowana praktycznie wyłącznie z Kozakow. Występowała oczywiście w armiach kozackich, prywatnych wojskach magnackich, ale i w armii koronnej (chorągiew Franciszka Kobyłeckiego, walczaca w ramach dywizji Czarnieckiego w latach 1658-1660).

- piechota 'serdyńska' (Serdiukowie) - także formowana z Kozakow, przyznam szczerze, że spotkałem się z nią tylko przy opise garnizonu Kamieńca Podolskiego w 1672 roku (30-osobowa chorągiew Jana Motowidły). Serdiukowie mieli także występować w oddziałach prywatnych

- Kijanie - znowu jestem w kropce, nie bardzo wiedząc coż to za jedni 80-osobowa chorągiew (lekka jazda?) rotmistrza Jana Mokrzyckiego także broniła Kamieńca.

Zapraszam do dyskusji i dodawania innych mniej znanych jednostek.

[mariuszdragula]

Dość mało znanym epizodem jest wyprawa agenta hetmańskiego Krzysztofa Kowalowskiego na wschód, który po otrzymaniu zgody od cara na zaciąg ludzi, ruszył pod sam Ural. Tam prowadził rozmowy z tuiszami, czyli wodzami zawołżańskich Kałmuków, którzy dopiero w połowie XVIIw. pojawili się na wschodnim skraju Europy, wcześniej koczując w zachodnich Chinach.

Zorganizowana i prowadzona przez polskiego agenta, wyprawa kałmucko-kozacka (dołączyli dońscy) idąc komunikiem, uderzyła od wschodniej strony na Krym, paląc siedemdziesiąt miast i wsi.

Była to akcja typowo dywersyjna, której celem bylo ściągniecie w te strony tatarów, którzy odsłaniając tym samym pozycje Doroszenki, zmusili go do zachowania neutralności, przed wyprawą Sobieskiego na Chocim.

Byli jeszcze Czerkiesi( bardzo charakterystyczne umundurowanie), którzy służyli w chorągwi Samuela Łaszcza. Pochodzili oni z Kaukazu, a więc stamtąd skąd również zaciągani byli litewscy petyhorcy.

Kijanie ? :roll: , może poprostu lud z okolic Kijowa :roll:

[Kadrinazi]

No prosze, nawet Kałmucy

Warta wspomnienia jest sytuacja z 1655 roku na Litwie (nie tyle oddział jest nietypowy, co sponsorzy) - otoż Żydzi wileńscy wystawili 130-osobową chorągiew jazdy kozackiej 'z dobrym rynsztunkiem (...) o czym przedtem nigdy nie słyszano' (wspomina o tym M. Vorbek-Lettow)

[mariuszdragula]

Może ktoś natrafił na dane dotyczące, którzy to cudzoziemcy i w jakiej liczbie wstąpili na służbę do naszych wojsk po bitwie pod Kłuszynem ?

Według różnych źródeł było ich od kilkuset do nawet 2500.

Myślę, że najmniej oporów mieli wyspiarze, choć Rosjanie wspominają także o Francuzach, a w pewnym filmie "historycznym" o hiszpańskim artylerzyście. Nic nie słyszałem o dalszych losach Flamandów, bo Szwedów w przeciwieństwie do Niemców nie podejrzewam o chęć służenia Polakom.

Oczywiście wszystkie te nacje zostały, po bitwie postawione pod ścianą(ścianą husarii) i służąc w naszym wojsku musieli czuć się, jeśli nie jak zdrajcy to poniekąd jak jeńcy.

Jeszcze kilka miesięcy przed bitwą tak polski pamiętnikarz cytuje francuskich najemników;

" a cóż by to była za sława nasza, Moskwę, naród tak gruby, z narodem waszym, nad którym sławniejszego pod słońcem nie masz, wojować. Ale toby to sława nasza była, kiedybyśmy z tym narodem, naród wasz zwojowali"

[Kadrinazi]

Szwedzkie źrodła pozwoliły zidentyfikować tylko część jednostek szwedzkich walczących pod Kłuszynem:

- 3 kornety jazdy narodowej - de la Gardie, Horna (Finowie) i Klasa Kristerssona

- regiment jazdy Cobrona (Szkoci, Anglicy)

- reg. pieszy Lincka (Niemcy)

- reg. pieszy Taube (Niemcy?)

- reg. pieszy Cobrona (Szkoci, Anglicy)

Korpus de la Gardie miał mieć jeszcze jeden reg. pieszy i jeden reg. jazdy (razem cały korpus ok. 4000 ż., ). W samej bitwie nie brały udziału dwa kornety francuskiej jazdy de Laville'a (ok. 140 ż.). Polskie źrodła podają stan najemnikow od 5000 do 8000.

De la Gardie wycofał się z pola bitwy z resztkami korpusu (po drodze łącząc się de Laville), na pewno oddziałami narodowymi, być może i częściow wyspiarzami - polskie żrodła wspominają o przejściu na naszą stronę Francuzow i Niemcow. Hetman napisał po bitwie do krola:

Skoro się ludzie z pogonie wrócili, chciałem znowu kazać natrzeć na obóz cudzoziemski, a wtym jęli się przedawać Francuzowie po dwu po trzech; ciż uczynili mi nadzieję, że i drudzy chcą się zdać na łaskę w. król. mci, wdałem się tedy z nimi w traktaty

Cudzoziemcy, którzy byli w wojsce nieprzyjacielskim Niemcy, Hiszpanie, Francuzowie, Anglikowie, Szkotowie, wszyscy tu przyszli do obozu w. król. mci. Wczora po moim się rozjechaniu z Pontusem, mało go niezabili Anglikowie, że ledwie uciekł z Edwardem Hornem; z Finlandczykami, z Szwedami niektórymi utrzymali ten impet nań o pieniądze, że je od Moskwy wziął a im nie dał. Ku Pohoryłemu szedł Pontus, bo tam jest Musier de la Ville Francuz, kapitan chory; chce go z sobą wziąść i przebijać się ku inflanckiej granicy

Kiedy Źołkiewski wkraczał do Moskwy, miał ze sobą 'połtrzecia tysiąca' ex-szwedzkich najemnikow, ktorych zaraz potem 'przebrakował (...) Ostawił tedy tylko z nich osiemset piechoty, a insze popłaciwszy im ze skarbu moskiewskiego, odprawił'.

[mariuszdragula]

Pod Kircholmem w oddziałach pieszych, obok Rusinów, kozaków czy litewskich hajduków, wymienieni są także Poleszucy i wybrańcy szawelscy. Cała ta piechota zdobywała po bitwie cmentarz i m.in wyrąbywała toporami drzwi kościoła, w którym ukryli się Szwedzi.

Poleszucy to lud zamieszkujący bagna Polesia, a ci wybrańcy to... nie wiem skąd byli wybierani.

[Kadrinazi]

ci wybrańcy to... nie wiem skąd byli wybierani.

Wybierani byli z ekonomii szawelskiej, jeden z pięciu ekonomii na Litwie.

[Kadrinazi]

Podczas rokoszu Zebrzydowskiego (sandomierskiego) w 1607 roku gros 1000-osobowego kontyngentu Jana Szczęsnego Herburta, walczącego po stronie rokoszan, złożone było z lekkiej jazdy węgierskiej (sabatow). W bitwie guzowskiej niczym się jednak nie wsławili, skrzydło na ktorym walczyli szybko uciekło z pola walki.

[mariuszdragula]

Podczas oblężenia Zbaraża, do oblężonych dotarła wiadomość, że od zachodu nadciąga król z odsieczą, a od północy Litwini na Ukrainie zbierają już krwawe żniwo. Jakoś ta litewska armia jest mi mało znana, czy faktycznie nadciągała, w jakiej sile, dokąd dotarła.

[Kadrinazi]

Litwini zajmowali się wtedy 'swoimi' Kozakami - Radziwiłł rozbił powstańców pod Łojowem w lipcu 1649 roku, potem stał z wojskiem w obozie pod Rzeczycą i rozpuszczał podjazdy.

[w4w]

Dość mało znanym epizodem jest wyprawa agenta hetmańskiego Krzysztofa Kowalowskiego na wschód, który po otrzymaniu zgody od cara na zaciąg ludzi, ruszył pod sam Ural. Tam prowadził rozmowy z tuiszami, czyli wodzami zawołżańskich Kałmuków, którzy dopiero w połowie XVIIw. pojawili się na wschodnim skraju Europy, wcześniej koczując w zachodnich Chinach.

Zorganizowana i prowadzona przez polskiego agenta, wyprawa kałmucko-kozacka (dołączyli dońscy) idąc komunikiem, uderzyła od wschodniej strony na Krym, paląc siedemdziesiąt miast i wsi.

Była to akcja typowo dywersyjna, której celem bylo ściągniecie w te strony tatarów, którzy odsłaniając tym samym pozycje Doroszenki, zmusili go do zachowania neutralności, przed wyprawą Sobieskiego na Chocim

Mógłbyś podac źródło tej informacji?

[mariuszdragula]

Rzuciłem okiem do Wiki i całkiem pokaźne to zwycięstwo Litwinów, więc ich obecność, jakąś tam kartą przetargową w rokowaniach pod Zborowem była.

Jeśli chodzi o Kałmuków to dwie strony poświęca im Sadzewicz w "Pod Chocimiem 1673"red.Wisner. Nie podaje ani dat, ani liczb. Jeśli Kowalewski nie prowadził pamiętnika to zapewne i on miałby kłopot z ustaleniem daty. Z opisu Sadzewicza wynika, że wjazd Kowalewskiego w Krym mógł się zbiegać z zagonem Sirko.

Stosuje za to ładne porównanie "Jakby spóźniony atak resztki mongolskiej armii Dżingis-chana czy Batuchana na resztkę tatarskiej Złotej Ordy..."

Nic nie wspomina o finale tej wyprawy, czyli spotkania z tatarami idącymi z odsieczą, ale coś mniemam, że większego starcia nie było, ot zwykła szarpanka. Celem była dywersja a nie gromienie pohańców i takie pewnie były założenia Sobieskiego. Co innego akcja Kunickiego, on wiedział jakie fanty wiozą ze sobą Tatarzy, powracający z pracy akordowej w cesarstwie.

[Kadrinazi]

Znowu coś o nietypowych jednostkach, tym razem jazda lekka

- w latach 70-tych jedna z chorągwi wołoskich w armii koronnej (rotmistrz Ernest Otton Rapp) nazywana była 'drukowską', a składała się z Kozaków (ale misz-masz)

- inna chorągiew wołoska w tym samym okresie (rotmistrz Jerzy Skarżyński) to 'janczarska konna' lub 'bośniacka' - znów kuriozum