Religia Mezopotamczyków

[Achilles]

Nazywana trafnie rygorystyczną religią.

Zaczniemy od stworzenia świata i człowieka: wszelkie stworzenie i materię utworzył Ea z krwi boga Kingu.

Najsłynniejszym bogiem Babilonu był Marduk - opiekun miasta. Raniony przez Bel Hitti, walczący z Tiamat - swoją matką (porównanie z mitologią grecką). Jemu wznoszone są najokazalsze świątynie, ku jego czci odbywały się najważniejsze święta w państwie. "Panteon" mezopotamski tworzą następujące bóstwa: Anu (niebo), Enlil (wiatr), Ea (wiedza i nauka), Sin (księżyc), Szmasz (słońce), Isztar (miłośc i wojna), Nabu (literatura piękna i przeznaczenie), Ninurta (walka), Nusku (ogień), Nergal (piekło), Adad (burza), Tammuz (boskość).

Wieszanie niewolników, szpecenie ciała w ramach rozpaczy za gniew bogów i inne ciekawe obyczaje Mezopotamii.

Jak myślisz, dlaczego religia ta jest nazywana rygorystyczną? Jak wyglądał kult i obrzędy religijne w tamtych czasach państwa?

Zapraszam do dyskusji.

[Don Pedrosso]

Jak wyglądał kult i obrzędy religijne w tamtych czasach państwa?

Mieszkańcy Mezopotamii odprawiali kult pod gołym niebem w sanktuariach lub kapliczkach, jednak głównym ośrodkiem religijnym była oczywiście świątynia. Składano ofiary bogom z oliwy, wina, jadła, napojów, zdarzały się, że była to i krew zwierząt.

[Achilles]

zdarzały się, że była to i krew zwierząt.

I to nawet często.

To ja opowiem o bardzo ciekawym i najważniejszym święcie religijnym w życiu każdego Mezopotamczyka. Chodzi tutaj o Nowy Rok, zwany zugmuku.

Jako że święto było obchodzone za czasów Nabuchodonozora II, najczęściej w Babilonie, w dniach "świętowania" pamiętano przede wszystkim o ich najwyższym bogu Marduku. Liczne procesje i sceny z życia boga "ekranizowano" podczas wielkich uroczystości. I tak oto rozpoczynało się wszystko długimi "przemarszami" po stolicy. Następnie przy bramie Bab Belit pokazywano jak to niegdyś Bel Hitti (zły demon) próbował zabić i okaleczyć ciało Marduka. W skórze tego okropnego stworzenia występował początkowo kapłan, który później zamieniał się miejscem z niewolnikiem, którego wieszano na oczach wszystkich, na znak zwycięstwa dobra nad złem. Przy całej ceremonii obecni byli i żołnierze, i król, jak i zwykli obywatele państwa. Przy rozdzierającym bębenki uszów głosach kapłanek, paznokciami szpecących i uszkadzających swoje całe ciało, ukazując symbol żałoby z powodu chęci zrobienia złego bogowi, prosty lud był pod wrażeniem całej jakże bardzo dopracowanej scenerii. Święto kończyło się z kolejna procesją do Kaplicy Noworocznej - Bit Akitu.

[ziobro1989]

Mogę opowiedziec o bardzo ciekawym, ale i dramatycznym rytuale. Bowiem w Mezopotamii kapłani wraz z mieszkańcami miast-państw [niekiedy całą populacją] odprawiali na jesień rytuał, w którym WSZYSCY popełniali zbiorowe samobójstwo...najpierw czynił to kapłan później cały lud! Mieli nadzieję, że zmartwychwstaną na wiosnę...przypuszczam, że chcieli wziac tu wzór z umierania i rodzenia się przyrody na jesień i zimę...

Nie był to rytuał zbyt częsty ale prawdziwy...potwierdzają to zbiorowe znaleziska szkieletów na terenach Mezopotamii pochodzące z ok.III-II tys pne. ;]

ciekawe...widac Mezopotamczycy byli bardzo rygorystyczni pod względem religii...

[Krzysztof R]

Mogę opowiedziec o bardzo ciekawym, ale i dramatycznym rytuale. Bowiem w Mezopotamii kapłani wraz z mieszkańcami miast-państw [niekiedy całą populacją] odprawiali na jesień rytuał, w którym WSZYSCY popełniali zbiorowe samobójstwo...najpierw czynił to kapłan później cały lud! Mieli nadzieję, że zmartwychwstaną na wiosnę...przypuszczam, że chcieli wziac tu wzór z umierania i rodzenia się przyrody na jesień i zimę...

Nie był to rytuał zbyt częsty ale prawdziwy...potwierdzają to zbiorowe znaleziska szkieletów na terenach Mezopotamii pochodzące z ok.III-II tys pne. ;]

Mam pytanie, mianowiecie czy wiesz moze jak nazwywał się ten rytuał?

Edytowane 24 Wrzesień 2009 przez Krzysztof R

[ziobro1989]

Niestety nie pamiętam, nawet nie wiem czy istnieje takowa specjalna nazwa dotycząca tych rytuałów.

Polecam jednak pozycję G. Roux "Mezopotamia", gdzie może znaleźć się odpowiedź na to pytanie.

[Furiusz]

W Roux'e tego nie ma

teraz tak wydaje mi się, że odpowiedź może być bardzo prosta. Istniał rytuał bardzo podobny do opisywanego przez Ciebie. Chodziło o upamiętnienie zesłania Dummuziego do podziemi (w wyniku perypetii Innany/Isztar przede wszystkim) w jego trakcie król by w magiczny sposób zapewnić płodność ziemi i dobre zbiory łączył się z Innaną w dość jednoznaczny sposób a następnie ginął, jak Dummuzi by się odrodzić. zapewne król używał zamiast siebie jakiegoś kozła ofiarnego. Być może czasem w trakcie jakiegoś szału cała czy też znaczna część ludności również zabijała się, ale to raczej wątpliwe.

Co do zbiorowych pochówków, one wcale nie muszą świadczyć o prawdziwości takowego masowego rytuału - równie dobrze mogły powstać w wyniku zarazy, ataku, głody, klęski naturalnej etc.

[tomsn]

Co do zbiorowych samobójstw.

W grobowcach królewskich A-bar-gi czy Szub-ad w Ur znaleziono odpowiednio 62 oraz 25 osób. Były one odpowiednio ubrane i posiadały bogatą biżuterię. Ponadto sposób ułożenia się wskazuje na to, że ich śmierć była dobrowolna. Na pewno nie szarpały się i nie było śladów walki czy brutalnych morderstw. Królowie nie umierali samotnie - towarzyszył im zastęp służby, niewolników pałacowych, muzyków (harfiarek). Te osoby prawdopodobnie były pogodzone z losem, który naznaczył im smierć w dniu pogrzebu swoich panów. Przy zwłokach znaleziono kubki oraz w głębi grobowca kociołek - prawdopodobnie przed śmiercią osoby odurzały się i wpadały w letarg, po czym je spokojnie usmiercano. Odkopał owe groby w Ur - archeolog Wooley.

Nie wiem, czy nie ma jakichś nowych ustaleń, bo te pochodzą ze starszej literatury.

Jeśli chodzi o obrzęd ku czci Dumuziego - to mogło chodzić o śmierć symboliczną, np. doprowadzenie się do utraty świadomości lub przytomności.

[secesjonista]

A co znaleziono na dnie owego kociołka?

[tomsn]

Nic się nie zachowało, jednak prawdopodobnie mógło być to opium lub haszysz. Podobne "kanały śmierci" z ludźmi składającymi ofiarę ze swego życia znaleziono na innych stanowiskach.

Tak wyobrażamy sobie Szub-ad lub Puabi - sprawczynię całego zamieszania.

Wyposażenie tych grobowców było imponujace, między innymi liry czy harfy pogrzebowego zespołu muzyków.

Niestety, w 2003 roku np. harfa z Ur została zniszczona w muzeum w Bagdadzie.

[secesjonista]

Skoro w naczyniach nic się nie zachowało skąd wniosek, że się odurzały?

[tomsn]

To, że się odurzali jest hipotezą. Przemawia jednak za nią fakt, że znaleziono kubki przy ustach oraz ów kociołek. Stan odurzenia jest charakterystyczny dla osiągania "przejścia" z jednego świata w drugi. Dla mieszkańców Mezopotamii śmierć była wędrówką do innego świata. Jednak niekoniecznie była to droga do szczęścia po smierci. Królestwem cieni umarłych, królestwem "bez powrotu" Arallu rządził Nergal wraz z boginią Ereszkigal. Bóstwo dość okrutne i siejące grozę, jednak także sprawiedliwy, nieuchronny sędzia. Podziemne ich królestwo jest ponure. Rzadko występuje w opowiadaniach mieszkańców Babilonii i Międzyrzecza. Babilończyk modlił się nie o zycie po śmierci, a o życie doczesne - bogate i szczęśliwe. Dlatego być może odurzenie pozwalało spokojnie znieść wędrówkę do królestwa cieni, szczególnie młodym ludziom.

[secesjonista]

A jak owe osoby uśmiercono?

[tomsn]

Nie wiadomo. Jednak nie ma śladów gwałtownej śmierci, połamanych kości albo śladów uderzenia na czaszkach. To właściwie skłania do uznania, że towarzysze śmierci dostojników byli pogodzeni z losem.

[secesjonista]

Nazywana trafnie rygorystyczną religią.

Zaczniemy od stworzenia świata i człowieka: wszelkie stworzenie i materię utworzył Ea z krwi boga Kingu.

Najsłynniejszym bogiem Babilonu był Marduk - opiekun miasta. Raniony przez Bel Hitti, walczący z Tiamat - swoją matką (porównanie z mitologią grecką).

(...)

Nie ma możliwości stworzenia jakiego uporządkowanego i takiego "prostego" panteonu, różne źródła w odmienny sposób opisują kosmogonię i losy poszczególnych bogów, w różnych regionach Mezopotamii jeden z bogów uzyskuje całkiem inne właściwości i rodowód, jedno bóstwo wypada a inne zajmuje jego miejsce.

Weźmy kwestię materii, były teksty mówiące, że ziemia istniała zanim powstali "potomkowie" Tiamat i Apsu, wedle nich Tiamat to wody słone a Apsu wody słodkie, na których pływa ziemia. Znowuż w tekście "Enuma elisz" ("Gdy w górze niebo") powiada się, że Marduk rozłupał czaszkę zabitej Tiamat, a jej ciało przeciął na pół ("jak suszoną rybę"), po czym z jednej części utworzył łuk niebieski a z drugiej ziemię. Tu zatem materię ziemską akurat nie tworzy Ea.

Podobnież z kwestią matki Marduka nie ma jednoznacznej wykładni. Powiadano bowiem również, że Ea (=Nudimmuda) pokonawszy Anu - swego ojca, stał się bogiem wód zwanych odtąd apsu. W nich to ("w pokoju przeznaczeń"), jego żona Damkina urodziła naszego Marduka.

Choć upowszechniła się tradycja stworzenia ludzi z krwi Kingu, to istniała też tradycja, że powstali oni ze złożonych w ofierze bogów: Lachmu i Lachamu. Te dwie koncepcje; w myśl badań religioznawców; mają nieść całkiem różne konsekwencje dla losu ludzkości. Kingu stając na czele armii potworów i demonów stał się arcydemonem, zatem ludzkość odziedziczyła po nim tą skazę, co nadaje tej wersji pochodzenia pesymistyczny tragizm.

Dodajmy jeszcze tradycję przekazaną przez Berososa jak to Bel (=Marduk) nakazuje bogom ściąć sobie głowę i ukształtować człowieka ze swej krwi zmieszanej z ziemią. I tu zachodzi wątek przekazania elementu demonicznego za sprawą ziemi.

Wspomnieć jeszcze można o kreacyjnej roli zawartej w micie "o stworzeniu motyki" - Enlil rozdziela ziemie i niebo, tak by ludzie mogli się wyłonić z ziemi.

Co do wspomnianego święta Nowego Roku, to ja spotkałem się z nazwą: "zagmuk" (j. sumeryjski) bądź: "akitu" (j. akadyjski), nazwanie bit akitu - "Kaplicą" jest cokolwiek niefortunne (z racji językowych i chronologii historycznej), raczej wypada mówić o "domu święta Nowego Roku". A święto faktycznie było bardzo istotnym, na koniec uroczystości dokonywano ustalenia przeznaczeń kolejnych miesięcy. Dzięki temu stwarzano rok rytualny co miało gwarantować szczęście, obfitość, płodność i bogactwo nowonarodzonego świata.