Literatura - walki w basenie M. Śródziemnego

[mch90]

Kolejny temat z serii "literatura do frontu..."

Podawajcie tytuły opracowań historycznych, ważnych jako źródło wiedzy dla czytelnika interesującego się tym teatrem działań wojennych. Mile widziana krótka charakterystyka wymienianych pozycji.

[mch90]

Na początek może polecę coś od siebie w temacie frontu śródziemnomorskiego:

1)"Skrzydlaty sztylet" Roy Farran- to wspomnienia wojenne z lat 1940-45 komandosa 2. Pułku SAS a wcześniej dowódcy czołgu w pułku huzarów, który brał udział w takich wydarzeniach, jak operacja "Compass" Wavella i O'Connora w grudniu 1940 roku, był w centrum walk na Krecie w maju '41 roku jako dowódca jednego z nielicznych tam czołgów. Farran uczestniczył też w dwóch odwrotach na pustyni- podczas I i II ofensywy "Lisa Pustyni", już jako komandos SASu szedł w awangardzie operacji "Husky" a później działał na tyłach frontu włoskiego i we Francji. Jego wspomnienia są niesamowite- żywe, sugestywne, momentami komiczne a momentami brutalne. Farran opisuje wszystko ze szczerością- bohaterstwo, niekompetencję, wreszcie, spowiada się z własnych błędów i grzechów, m.in. z tego, iż z jego winy zginął generał Gott, dowódca 7. DPanc i osoba, która być może zapobiegła by klęskom Brytyjczyków z lata 1942- linia El-Ghazala, Tobruk, Mersa Matruh. Gorąco polecam.

2)"Lisy Pustyni" Paul Carell- to druga już przeczytana przeze mnie książka Niemca Paula Carella. Prawdę mówiąc, nigdy bym nie przypuszczał, że dzieło to przebije na łeb na szyję "Normandię 1944", a jednak! W dużym skrócie można napisać, że Carell na grubo ponad 400 stronach opisał pełną sagę afrykańską widzianą oczami Niemców- ma to takie konsekwencje, że akcja książki rozpoczyna się w chwili przybycia 5. Dywizji Lekkiej do Afryki, co zapoczątkowuje obecność Afrika Korps na Czarnym Lądzie. A co mamy dalej? Całe spektrum wydarzeń, od pierwszej, marcowej ofensywy Rommla, po El-Alamein i przełom, lądowanie aliantów w koloniach francuskich, obronę Tunezji i ostateczną kapitulację wojsk von Arnima w Tunisie 13 maja 1943 roku. Co ciekawe, wojnę przedstawioną mamy w różnych punktach widzenia i aspektach- od generałów, po szeregowych. Od narad sztabowych, przez życie na pustyni, sposoby fortyfikacji w tym terenie, przez opisanie znaczenia min i sztuczek saperów, misje pilotów, wojnę wywiadów, po misje oddziałów specjalnych i dywersyjnych obu stron, przeżycia zwykłych żołnierzy na froncie i uwzględnienie lotnictwa oraz tak znaczącego zaopatrzenia. Wszystko to mamy tutaj zręcznie przemieszane i zaaplikowane, co tworzy prawdziwą pustynną sagę. Carell jak to Carell- wszystko bardzo dobrze tłumaczy, lekko pisze i bardzo sugestywnie "wkręca" czytelnika w świat przedstawiony. Można niemalże poczuć piasek wchodzący pod paznokcie.

Co ciekawe- w przeciwieństwie do "Normandii", język tutaj nie jest tak monotonny, więc i książkę czyta się o wiele lepiej. Mamy tu zarówno tradycyjne cytowanie, jak i dialogi, opowieści o żołnierzach, tak więc czyta się to to naprawdę dobrze. Wadą, co się tyczy wszystkich książek Carella- jest germanocentryzm. Niemcy to nadludzie, alianci to idioci- na to wygląda. Co jeszcze? Zdrada! Jako, że książka powstała bodajże w latach '70, szczegóły Ultry były jeszcze nieznane światu, a Carell musi przecież wytłumaczyć to i owo. Jak to tłumaczy? Zdradą! Tam, gdzie w rzeczywistości Brytyjczycy wiedzieli o tajnych planach z Ultry, Carell węszy spisek wśród oficerów Commando Supremo (najczęściej) i krzyczy- zdrada! Prawdę mówiąc bardzo mnie to śmieszyło podczas lektury;) Oprócz tego wspomniany germanocentryzm- autor potrafi za coś chwalić swoich pobratymców, a już dwie strony dalej wiesza psy na "podstępnych Anglikach" za czyn niemalże identyczny.

[zabs82]

Na razie przedstawię literaturę polskojęzyczną:

Stefan Czmur "El -Alamein 1942" HB

Zbigniew Kwiecień "Tobruk 1941-42" HB

Dwa bardzo dobre opracowania kampanii afrykańskiej z serii Historyczne Bitwy "Bellony". Polecam każdemu początkującemu w kampanii afrykańskiej. Obie prace tworzą kompleksowe opracowanie działań wojennych w Afryce od operacji "Compass" aż do klęski PAA pod El Alamein. Oczywiście mapki tragiczne, ale to raczej norma w HB-kach.

Pozycje Wydawnictwa Militaria:

- nr. 183 "Afryka 1940-42"

- nr. 120 "Afryka 1942"

- nr. 146 "Afryka 1943"

- nr. 95 "Afryka 1940-42"

Też, jak na Polskie warunki kawał dobrej roboty. Właściwie opisane całościowo działania wojenne w Afryce Północnej. Bardzo dużo danych o brytyjskich jednostkach pancernych nawet na szczeblu szwadronu. Dużo ciekawych, ale merytorycznych informacji, jak choćby zagłada kompanii nasłuchowej Seebhoma, czy działalność i wpadka niemieckiej agentury na tyłach 8 Armii.

"Afryka Północna 1942-1943" R. Atkinson

Przyznam się nie doczytałem do końca. Wielu sobie zachwala tą pozycję, ja jakoś nie potrafię. Pomieszanie polityki z działaniami wojennymi w sposób jakiś taki chaotyczny ( zaznaczam, że jest to ma prywatna opinia), powoduje, że bez entuzjazmu mi się to czytało.

Choć myślę, że jednak warto przeczytać jeżeli chcemy mieć szersze spectrum kampanii w Tunezji w 1943 roku.

"Tobruk" P.Fitzsimons

Tu odsyłam do mej własnej recenzji z innego forum:

http://www.dws.org.pl/viewtopic.php?f=99&t=121306

Bardzo dobry jest tez fragment z książki T.Rawskiego "Wojna na Bałkanach 1941" w temacie pierwszej ofensywy Rommla w Afryce. Bardzo ciekawe i szczegółowe informacje.

Na razie tyle , reszta wkrótce.......

[Kadrinazi]

spowiada się z własnych błędów i grzechów, m.in. z tego, iż z jego winy zginął generał Gott, dowódca 7. DPanc i osoba, która być może zapobiegła by klęskom Brytyjczyków z lata 1942- linia El-Ghazala, Tobruk, Mersa Matruh. Gorąco polecam.

A jaki wpływ miał mieć Farran na zestrzelenie Bombaya w ktorym leciał Gott? :shock: Poza tym Gott w chwili śmierci nie był już d-cą 7 DPanc - zdał właśnie dowodztwo XIII korpusu i miał objąć d-two 8 Armii.

[mch90]

spowiada się z własnych błędów i grzechów, m.in. z tego, iż z jego winy zginął generał Gott, dowódca 7. DPanc i osoba, która być może zapobiegła by klęskom Brytyjczyków z lata 1942- linia El-Ghazala, Tobruk, Mersa Matruh. Gorąco polecam.

A jaki wpływ miał mieć Farran na zestrzelenie Bombaya w ktorym leciał Gott? :shock: Poza tym Gott w chwili śmierci nie był już d-cą 7 DPanc - zdał właśnie dowodztwo XIII korpusu i miał objąć d-two 8 Armii.

Przepraszam za wprowadzenie w błąd, chodziło mi o gen. Jocka Campbella, który bodajże w styczniu 1942 roku został d-cą 7. DPanc. I zginął w wypadku samochodowym, prowadzonym przez Farrana, autora wspomnień.

Co do książek, ja również mogę z czystym sumieniem polecić "Afrykę Północną 1942-43" Atkinsona, tym bardziej, że o ile się orientuję to pierwsze dostępne w naszym języku opracowanie tak wnikliwie i szczegółowo opisujące lądowanie aliantów w Maroko i Algierii w listopadzie 1943 roku. Wiele ciekawostek, jak np. opis pierwszych operacji powietrzno-desantowych aliantów. Razić natomiast może skromny opis wysiłku wojennego Brytyjczyków w Afryce, a już szczególnie 8. Armii. Autor wyraźnie skupia się na działaniach Amerykanów z II KA.

Co do "Tobruku" Fitzsimmonsa, faktycznie, ciekawa książka pisana z perspektywy Australijczyków. Mimo, że niezbyt szczegółowa, to jednak jest nad wyraz ciekawie opisuje życie frontowe obu stron na pustyni pod Tobrukiem. I wreszcie jest to książka, która pokazuje wyraźnie, że to wcale nie SBSK odgrywała w tej bitwie pierwsze skrzypce.

[zabs82]

Czas na literaturę zagramaniczną:

"Pandulum of war. The three battles of El - Alamein" - Nial Barr

Ja lepszej książki o El Alamein nie znam. 400 stron samych rzeczowych informacji. Wszystkie trzy bitwy rozłożone bardzo dokładnie. Facet przekopał się ( tak przynajmniej wnioskuję po przypisach ) po tonach raportów poszczególnych pułków, brygad i dywizji zarówno PAA jak i 8 Armii. Efekt jest znakomity.

Ospreyów zasadniczo nie polecam bo to nic specjalnego. Nasze HB-ki + pozycje z Wydawnictwa Militaria całościowo dają podobny obraz. Jednak że, 2 Ospreye z serii Battle Orders są znakomite !!

- Battle Orders 20 : Rommel's Afrika Korps. Tobruk to El - Alamein

- Battle Orders 28 : Desert Rats. British 8th Army in North Africa 1941-43

Schematy, liczby, dokładne dany obu związków. Rozpisane struktury dywizji pancernych, pułków pancernych każdej ze stron. Ciekawe ,szczegółowe mapki. Bardzo pomaga zrozumieć strukturę jednostek biorących udział w kampanii.

Teraz pozycja o temacie mało znanym.

Osprey z serii Campaign 165.

Iraq 1941. Battles for Basra, Habbaniya, Fallujah and Bagdad.

Myślę, że opis zbędny.

Teraz Kreta:

Callum Macdonald "Kreta 1941"

Jak interesuję kogoś ta bitwa to to dobrze jest tą książkę mieć. Bardzo dokładny opis bitwy ( szkoda, ze bez mapek). Dokładny opis przygotowań do operacji, rozwój niemeickich wojsk spadochronowych, opis uwarunkowań w tym rejonie po opanowaniu Grecji przez nazistów no i oczywiście dokładny opis samej bitwy.

Antony Beevor "Crete. The battle and the resistance" Jest w trakcie czytania, ale posiada pełną rekomendację kolegi Bełkota.

Jako uzupełnienie bitwy o Kretę, następujące 2 pozycje z Ospreya:

- Seria Battle Orders 4. "German Airborne Divisions. Blitzkrieg 1940-41" oraz seria Campaign 147 "Crete 1941. Germany's lightning airborne assault"

Warto choćby dla dobrych mapek , uszczegółowionych nawet na potrzeby lądujących batalionów/kompanii Pułku Szturmowego, oraz szczegółowych OdB spadochroniarzy.

Ciąg dalszy nastąpi.....

[mch90]

Callum Macdonald "Kreta 1941"

Bardzo ciekawa pozycja, zwłaszcza, że autor dość rozlegle wydawało by się, że zapomniany wątek operacji kreteńskiej- udział Greków i Kreteńczyków w walkach- zarówno żołnierzy, jak i ludności cywilnej. Poza tym Macdonald bardzo skrupulatnie wytyka błędy dowództwa sił "Creforce"- które zaważyły na losie tej bitwy, która mogła być wygrana dla aliantów. Poza tym, przytacza bardzo ciekawe i działające na wyobraźnię wspomnienia świadków tamtych wydarzeń z obu stron barykady- utwierdzają one w przekonaniu, że była to masakra 7. Dywizji Lotniczej.

Z polskich pozycji na temat tej bitwy warto jeszcze przeczytać dość cienką (dosłownie, nie w przenośni) książeczkę "Kreta '41" Skotnickiego i Nowakowskiego wydawnictwa Altair. Mimo niewielkiej objętości autorom udała się sztuka zrozumiałego przedstawienia operacji "Merkur".

[Leuthen]

Teraz Kreta:

Yyyyyyyyyyy, od kiedy Kreta leży w Afryce? Ja wiem, że dział obejmuje cały Śródziemnomorski TDW, ale tytuł wątku sugeruje tylko Afrykę.

Niemniej, jeśli omawiamy już literaturę poświęconą operacji "Merkury", to bardzo dobrą pozycją jest książka Franciszka Skibińskiego "Bitwa o Kretę. Maj 1941 r.", Warszawa 1983. Rzetelna faktografia, wartka narracja no i autor - historyk wojskowości z papierami Wyższej Szkoły Wojennej sprzed '39, więc bardzo kompetetny w ocenie działań obu wojujących stron (z jedną z nich sam zresztą wojował w latach 1939-1945 ).

Nazwa tematu poprawiona. Mam nadzieję, że już nikt odnośnie tej kwestii nie będzie miał wątpliwości.//mch90