Losy łotewskiej floty handlowej.

[Bruno Wątpliwy]

Zainteresowanym polecam syntetyczne opracowanie (artykuł) dotyczące losów łotewskiej floty handlowej w czasie drugiej wojny. Po łotewsku  (ale translator Google da sobie radę, z tym, że sugeruję tłumaczyć z łotewskiego na angielski).

W momencie aneksji Łotwy przez ZSRR flota łotewska była dosyć duża (chociażby porównując ją do ówczesnej polskiej, a już szczególnie, jeżeli weźmiemy pod uwagę wielkość i "ludność" naszych krajów). A jej losy - ciekawe i bardzo zróżnicowane.

 

Autor artykułu: Uldis Neiburgs. Tytuł: Latvijas kuģi Otrā pasaules kara ugunīs. Dostępny pod adresem internetowym:

http://www.la.lv/latvijas-kugi-otra-pasaules-kara-ugunis

 

W  skrócie o tej flocie (głównie na podstawie powyższego artykułu):

 

W dniu pierwszego stycznia 1940 roku handlowa flota Łotwy składała się ze 103 statków (w tym 89 parowców). Decydujące dla jej losów było to, gdzie te statki znajdowały się w czerwcu 1940 roku (i jak zachowały się ich załogi). Oczywiście nowe władze łotewskie (i ich radzieccy "opiekunowie"), nakazały statkom szybki powrót do łotewskich lub "bratnich", radzieckich portów. Z wiadomymi konsekwencjami ewentualnego nieposłuszeństwa. Istotna część załóg wraz ze statkami nie zdecydowała się jednak wracać do "Ludowej" (a wkrótce - Radzieckiej) Łotwy, czy do "bratnich" portów ZSRR.

 

Ostatecznie w ręce radzieckie wpadło 59 statków. W istotnej części (54 statki) weszły one w skład Latvijas Valsts jūras kuģni ecība (czyli przedsiębiorstwa państwowego Litewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej). Najbardziej propagandowo wykorzystywany był los dużego i nowoczesnego motorowca "Hercogs Jēkabs", który (po pewnych perypetiach i przy sprzeciwie łotewskiego przedstawicielstwa dyplomatycznego w USA) z Callao popłynął do Władywostoku, pod skrzydła radzieckiej władzy. Okrutny los chciał jednak, że statek ten nie popłynął już na Bałtyk, tylko  jako "Советская Латвия" (z nową, radziecką załogą) zajmował się na Dalekim Wschodzie transportem więźniów (pewnie także i Łotyszy). Fakt, że jego łotewska załoga (część) zdecydowała się na taki krok, nie decydując się, jak wiele załóg łotewskich statków na "wybranie wolności" został odnotowany zarówno w  filmie fabularnym z 1965 roku ">>Tobago<< maina kursu" (z tym, że statek otrzymał fikcyjną nazwę "Tobago" i wydarzenia mocno "uatrakcyjniono"), jak i w książce (z 1976 roku - "Hercoga Jēkaba” odiseja).

Zob.:

https://lv.wikipedia.org/wiki/Hercogs_Jēkabs_(kuģis)

https://en.wikipedia.org/wiki/MV_Sovetskaya_Latviya

https://www.mfa.gov.lv/data/file/e-izstade/Content/Data/Bilmanis/Hercogs%20Jekabs.html

https://lv.wikipedia.org/wiki/%22Tobago%22_maina_kursu

https://ru.wikipedia.org/wiki/«Тобаго»_меняет_курс

http://www.ibook.lv/BD_hercoga-jekaba-odiseja-rihards-kadikis.aspx?BID=065a04c1-cb53-46be-b9a4-458f569cc348

 

Losy (nadal obsadzonych w dużym stopniu przez Łotyszy) statków Radzieckiej Łotwy były różne. Część z nich (27) dostała się w 1941 roku w ręce niemieckie (albo w momencie wybuchu wojny stały w portach niemieckich - 14, albo zajęto je już wraz z Łotwą - 13). W większości przeszły wówczas pod niemiecką banderą, część jednak podnosiła nadal łotewską. W 1944/45 niektóre z tych statków usiłowały (niekiedy wbrew woli niemieckiej) przedostać się do Szwecji, czy Danii z łotewskimi uchodźcami.

Inne pływały nadal pod radziecką banderą. Ponosząc straty chociażby podczas ewakuacji Tallinna. A jeden zbiegł przez jezioro Ładoga do Finów.

 

Statki łotewskie pozostałe na Zachodzie będące pod kontrolą USA podnosiły nadal łotewską banderę. Pod kontrolą Zjednoczonego Królestwa - służyły pod banderą brytyjską. Jedne i drugie pływały dzielnie w konwojach alianckich, ponosząc ciężkie straty.

Ostatni statek "na Zachodzie" noszący łotewską banderę ("Ķegums") zatonął 8 grudnia 1948 roku u ujścia Żyrondy.