Kłopoty z grobem Epimenidesa

[fodele]

Ponownie mam problem… I znów jest to problem oscylujący wokół tematu śmierci…

Chodzi mi o postać Epimenidesa, która generalnie balansuje na granicy mitu i rzeczywistości, a informacje o tym mędrcu i filozofie są wyjątkowo mgliste. Posklejałam porozrzucane po różnych źródłach starożytnych fakty i domysły dotyczące życia Kreteńczyka i doszłam do momentu, kiedy należało się dowiedzieć czegoś konkretnego na temat jego śmierci. Internet podpowiadał, by sięgnąć po Pauzaniasza. Z radością wyszukałam sobie „Wędrówki po Helladzie”. Są dostępne w wersji polskiej, angielskiej i greckiej. Wydawałoby się więc, że nie będzie nic prostszego, tylko odnaleźć odpowiedni akapit i sobie poczytać. Tak też zrobiłam. Odetchnęłam z ulgą! Potwierdziło się to co wynikało z opracowań: Epimenides przepowiedział, że Lacedemończycy przegrają wojnę z Argos, co też się stało. Nie spodobało się to butnym Spartanom, złapali wieszcza i w akcie zemsty pozbawili go życia. Następnie jego szczątki zostały pochowane na terenie polis Argos przez mieszkańców miasta, jako że oni z kolei mieli za co być mu wdzięczni. Niby wszystko jasne. Aż tu nagle okazało się, że i to zaczyna się komplikować.

Otóż szperając po stronach internetowych natknęłam się na notkę, że według wersji Pauzaniasza grób Epimenidesa znajduje się w Argos. A chwilę potem, że według tego samego Pauzaniasza, grób Epimenidesa znajduje się w Sparcie.

 

Sprawdziłam…

W wersji polskiej mowa jest o tym, że w Argos jest grób, a w Sparcie pomnik

W wersji greckiej też jest wyraźne rozróżnienie na grób τάφον (w Argos) i pomnik μνήμα (w Sparcie)

Ale już w wersji  angielskiej sprawa jest mniej jednoznaczna. Przynajmniej dla mnie, choć najprawdopodobniej wynika to z niewystarczającej znajomości języka. I tu moja wielka prośba do osób płynnie posługujących się angielskim: czy tomb i grave oznacza to samo (jak zawsze sądziłam), czy jednak są to dwa słowa o zupełnie innym znaczeniu? Jak należy je przetłumaczyć? Czy może chodzić o tzw. cenotaf?

 

Załączam odpowiednio tekst w tłumaczeniu polskim i angielskim.

 

Księga II rozdział XXI 3 Podobno świątynię Ateny Salpinks [tj. Trąbki] wybudował Hegeleos, domniemany syn Tyrsenosa, a wnuk jakoby Heraklesa i jakiejś kobiety lidyjskiej. Tyrsenos pierwszy podobno wynalazł trąbkę. Hegeleos, syn Tyrsenosa, nauczył Dorów towarzyszących Temenosowi gry na tym instrumencie i dlatego nazwał Atenę Trąbką. Przed świątynią Ateny ma być, jak wieść głosi, pochowany Epimenides. Oto Lacedemończycy w czasie wojny z mieszkańcami Knossos pojmali żywcem Epimenidesa. A wziąwszy do niewoli zabili, ponieważ przepowiadał im niepomyślną przyszłość. Argiwowie podnieśli jego ciało i tu je pogrzebali.

 

Księga II rozdział XXI, 3 A sanctuary of Athena Trumpet they say was founded by Hegeleos. This Hegeleos, according to the story, was the son of Tyrsenus, and Tyrsenus was the son of Heracles and the Lydian woman; Tyrsenus invented the trumpet, and Hegeleos, the son of Tyrsenus, taught the Dorians with Temenus how to play the instrument, and for this reason gave Athena the surname Trumpet. Before the temple of Athena is, they say, the grave of Epimenides. The Argivestory is that the Lacedaemonians made war upon the Cnossians and took Epimenides alive; they then put him to death for not prophesying good luck to them, and the Argives taking his body buried it here.

 

Księga III rozdział XI, 11  Jest tu także Hermes Agorajos, trzymający na ręku maleńkiego Dionizosa. Są także dawne budynki urzędowe eforów, a w nich pomniki: Epimenidesa Kreteńczyka i Afareusa, syna Perieresa. Lecz dzieje Epimenidesa w relacji lacedemońskiej wydają mi się bardziej prawdopodobne niż w relacji argiwskiej. Tu, gdzie są posągi Mojr, jest w Lacedemonie także przybytek Hestii. Stoi jeszcze posąg Zeusa Ksenios [tj. Gościnnego] i Ateny Ksenia.

 

Księga III rozdział XI, 11  There is also Hermes of the Market-place carrying Dionysus as a child, besides the old Courts of the Ephors, as they are called, in which are the tombs of Epimenides the Cretan and of Aphareus the son of Perieres. As to Epimenides, I think the Lacedaemonian story is more probable than the Argive. Here, where the Fates are, the Lacedaemonians also have a sanctuary of Hestia. There is also Zeus Hospitable and Athena Hospitable.

 

Przy okazji, może znajdzie się na forum ktoś zakochany w Pauzaniaszu i podpowie mi co też autor „Wędrówek” miał na myśli pisząc, że odnośnie Epimenidesa bardziej podoba mu się wersja Spartan niż to co twierdzą mieszkańcy Argos? Mimo upartego wpatrywania się w 1000 stron dzieła nie znalazłam wytłumaczenia. Prawdopodobnie chodzi o to, że Argos oskarżało Lacedemończyków o wojnę z Knossos, a ci z kolei uparcie zaprzeczali jakoby kiedykolwiek walczyli z Kreteńczykami. Jednak pewna nie jestem.

 

Będę wdzięczna za pomoc!

Pozdrawiam serdecznie