Książki polskie jako inspiracja w literaturze światowej (XX-XXI w.)

[secesjonista]

W wielu obcojęzycznych książkach trafiamy na polski trop literacki. Na jakieś nawiązanie do konkretnego tytułu polskiej książki, bądź do fabuły czy postaci bohatera itp.

Cynthia Ozick to utytułowana (m.in. National Book Critics Circle Award w 2000 r. za "Quarrel & Quandary") pisarka, specjalizująca się w tematyce żydowskiej. W swej książce "Mesjasz ze Sztokholmu" ("The Messiah of Stockholm", New York, 1987) opowiada o Larsie Andemeningu, który jako dziecko został uratowany z Holokaustu. Dorosły już Lars, jest dziennikarzem w "Morgontorn" i specjalizuje się w literaturze środkowoeuropejskiej. Os sam uważa się za syna Brunona Schulza, i oto pewnego dnia zjawia się u niego niejaka Adela, podająca się za wychowaną w Brazylii córkę mistrza z Drohobycza, i przekazuje mu rękopis "Mesjasza", który miała odnaleźć w Polsce. Ostatecznie okazuje się, że ów rękopis to fałszywka, najprawdopodobniej dzieło Altera Ecksteina, fałszerza paszportów.

"Mesjasz" rzeczywiście istniał i gdyby został wydany byłby jedyną powieścią w dorobku Schulza. Pisał ją w latach trzydziestych, w 1934 r. w "Wiadomościach Literackich" opublikował opowiadanie "Genialna epoka", podając, że jest to część właśnie "Mesjasza".  Wedle opinii Jana Ficowskiego (autora biograficznych "Regionów wielkiej herezji"), Schulz nigdy tej powieści nie ukończył.

Z kilku niezależnych relacji wynika, że autor "Sanatorium pod klepsydrą" miał rękopis przekazać z getta drohobyckiego jakiemuś katolikowi po "aryjskiej stronie". "Mesjasz" nigdy nie został odnaleziony, jak i nie udało się zidentyfikować osoby, której miał go przekazać.

 

Zna ktoś jakieś podobne i ciekawe tego typu nawiązania?

 

 

 

[secesjonista]

W Itala Calvina "Jeśli zimową nocą podróżny" ("Se una notte d'inverno un vaggiatore", Torino 1979) dwójka bohaterów: Czytelnik (Lettore) i Ludmiła (la Lettrice) próbują przeczytać opowiadanie Calvina (pod tym samym tytułem co oryginalna książka). Cała fabuła polega na tym, że nabywszy w księgarni "Su una..." Czytelnik zauważa, że w środku znajdują się arkusze z innej książki. Następnie nabywa oryginalne wydanie tej innej książki i tu znów okazuje się, że w środku znajduje kolejną książkę. 

To co polskiego czytelnika może zainteresować, to fakt, że pierwszą książką (rozpoczynającą te poszukiwania) jest polski utwór pt. "Poza osadą Malbork" (w oryg. "Fuori dell'abitato di Malbork"). To całkiem fikcyjna opowieść, a napisać ją miał Tazio Bazakbal. To również postać fikcyjna, ale jej nazwisk zostało zaczerpnięte z utworu Stanisława Ignacego Witkiewicza "Pożegnanie jesieni" (Warszawa 1927).

[secesjonista]

Ciekawy przykład z zakresu lemologii, jednocześnie w 1985 r. w londyńskim wydawnictwie "Moon Publisher" i nowojorskim "Mare Imbrium" (i tu skojarzenia z Księżycem - jak najbardziej właściwe) wydano książkę spółki J. Johnson i S. Johnson "One Human Minute". Jej zawartość jest niby skromna, te: "one minute" ale i imponująca, bowiem prezentuje to, co wszyscy ludzie robią naraz w ciągu jednej minuty. Dla mego konserwatywnego oglądu nie było zaskakującym, iż część poświęcona złu jest znacznie niźli dobru.

Nie trzeba (chyba?) dodawać, że jest to fikcyjna książka występująca w opowiadaniu Stanisława Lema "Jedna minuta" opublikowanym w książce "Prowokacja" (Kraków-Wrocław 1984). W tejże książce zamieścił on recenzję z "One Human..." jaki i z książki autorstwa: Horsta Aspernicusa "Der Völkermord. I. Die Endlösung als Erlösung. II. Fremdkörper Tod" (też fikcyjnej).

Po pomysł Lema sięgnął w 2013 r. Nick Montfort, profesor z MIT, autor m.in. pracy "Odkrywanie kodu. Wprowadzenie do programowania w sztuce i humanistyce" czy kultowego (w pewnych wąskich środowiskach) generatora poetyckiego "Taroko Gorge". W swej książce "Zegar światowy" ("World Clock", 2013), w Polsce ukazała się w tłumaczeniu Piotra Mareckiego (Kraków 2014), przedstawił on 1440 mikrohistorie, tworząc je w cyfrowym języku Python, wedle odpowiedniego kodu, dla angielskiej społeczności kod ów liczył 165 linijek, dla polskiej już 229. Jesteśmy bardziej skomplikowani?