Polski pozytywizm a nacjonalizm

[Semper]

Między pozytywizmem a nacjonalizmem
Przemiany kultury polskiej w latach 1886-1918

(red. nauk. Maciej Gloger)

Indeks osób sporządziła Irena Bednarz

 

Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2017
ISBN 978-83-7507-231-0
format B5, s. 304, summ. In English, indeks osób

 

stosowny link

 

Przemiany zachodzące w kulturze polskiej między okresem pozytywizmu a przełomem wieku XIX i XX, czyli czasem kształtowania się nowoczesnej świadomości narodowej i „dojrzewania” Polaków po popowstaniowej traumie do niepodległości i suwerenności, są niedostatecznie opisane, a ich postrzeganie obrosło w liczne stereotypy i uproszczenia. Panowało przekonanie, że pozytywizm był postawą sprzeczną z nacjonalizmem. W istocie stworzył on jednak podstawy pod światopoglądowe i programowe założenia ruchu narodowego. Z całą mocą ujawniło się to w dobie rewolucji 1905 roku.

 

Książka ma charakter interdyscyplinarny. Autorzy podejmują zagadnienie kontynuacji pozytywistycznych idei w ruchu narodowym i kulturze polskiej wielopłaszczyznowo, w sposób zróżnicowany metodologicznie Znajdziemy tu zarówno klasyczne rozprawy historyczne, jak też pogłębione prace interpretacyjne, dotyczące twórczości i myśli pisarzy  oraz działaczy społecznych (np. Tomasz Teodor Jeż, Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz, Adam Krechowiecki).

 

 

Spis treści

 

Andrzej Dwojnych, Pozytywiści w działaniu, romantycy w programie — charakterystyka wybranych prowincjonalnych środowisk narodowych z przełomu XIX/XX wieku
Maciej Gloger, Pozytywizm pozytywistów a pozytywizm narodowców. Między kontynuacją a opozycją
Katarzyna Wrzesińska, Od kultury elit do kultury mas. Obraz poezji i literatury polskiej w myśli Narodowej Demokracji doby zaborów
Joanna Nowak, Spotkanie starych pojęć z nowymi. Naród w refleksji autorów Upominku. Książki zbiorowej na cześć Elizy Orzeszkowej
Wacław Forajter, Wojny burskie i ekonomia ekspansji (Prus — Dmowski)
Bartłomiej Szleszyński, Globalizacja, kolonizacja, darwinizm społeczny. Wstęp do rozważań o kilku podobieństwach pomiędzy poglądami Bolesława Prusa i ideologów Narodowej Demokracji
Adrianna Adamek-Świechowska, Sienkiewicz — „budziciel ducha narodu” — w roli autorytetu obozu narodowego w okresie międzywojnia    
Grzegorz Marchwiński, Zrywanie ciągłości. Notatki do rozważań nad habitusami polskimi 2. połowy XIX wieku (Orzeszkowa — Żeromski — Dmowski)
Maria Jolanta Olszewska, Polaków portret własny. Refleksje po lekturze Veto! Adama Krechowieckiego
Wiesław Ratajczak, Pozytywistyczne i nacjonalistyczne idee w twórczości powieściowej oraz programie politycznym Zygmunta Miłkowskiego
Michał Rogalski, Teologiczne narzędzia w budowaniu świadomości narodowej. Jubileusz pięćdziesięciolecia ogłoszenia dogmatu o niepokalanym poczęciu na łamach „Przeglądu Powszechnego”
Jarosław Tomasiewicz, Antysemityzm gospodarczy między pozytywizmem a rasizmem (1876-1941). Szkic z historii idei
Magdalena Piekara, Kwestia żydowska w pierwszym roku istnienia czasopisma „Głos”
Indeks osób