Szkoła Przygotowawcza do Instytutu Politechnicznego

[secesjonista]

"Uczony tylko teoretyk może być próżniakiem, jeszcze tylko społeczeństwa ciężarem. Lecz ten uczony, który pomaga do wzrostu krajowych dostatków, do rozwijania narodowego przemysłu, będzie obywatelem użytecznym, stanie się współpracownikiem koło wielkiego zamiaru społecznienia się ludzi, koło powszechnego dobra".

 

Tymi słowami wygłoszonymi w Pałacu Kazimierzowskim (5 stycznia 1826 r.), Stanisław Staszic zachęcał naszą młódź do nauki w nowo otwartej Szkole Przygotowawczej. 

Z początkiem XIX wieku w Królestwie Polskim coraz bardziej zdawano sobie sprawę, że rozwój przemysłu utrudniony jest przez niedobór rodzinnych kadr technicznych, co prowadziło do konstatacji o potrzebie organizacji szkolnictwa technicznego. Szkoła Przygotowawcza nie była pierwszą placówką kształcącą kadry techniczne. W 1809 r. powstaje Szkoła Aplikacyjna Artylerii i Inżynierów (od 1820 r. - jako Szkoła Wojskowa Aplikacyjna), która oprócz zajęć stricte wojskowych prowadziła nauczanie z zakresu nauk inżynieryjnych - chemia, fizyka, matematyka, rysunek topograficzny. Po wybuchu powstania listopadowego placówkę zamknięto. Pierwszą cywilną szkołą techniczną była Szkoła Akademiczno-Górnicza, która powstała w 1816 r. w Kielcach (w lipcu 1827 r. przeniesiona do Warszawy i włączona w struktury Wydziału Górnictwa, funkcjonującego przy Komisji Przychodów i Skarbu), po powstaniu listopadowym władze carskie nie zgodziły się na jej ponowne otwarcie.Nieszczególnie udaną inicjatywą był pomysł Komisji Spraw Wewnętrznych i Policji oraz Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego co do powołania szkoły budownictwa. Zdecydowano się na rozszerzenie zakresu nauk na Wydziale Nauk i Sztuk Pięknych Uniwersytetu Warszawskiego i w 1818 r. utworzono przy tym wydziale Oddział Budownictwa i Miernictwa. Oddział ten miał obejmować cztery katedry techniczne:budownictwa lądowego, budownictwa wodnego, geodezji  i mechaniki. W ciągu dziecięciu lat funkcjonowania tej instytucji z dyplomem opuściło ją raptem dwanaście osób. Podjęto zatem kolejną inicjatywę i w 1823 r. zaczęto organizować Szkołę Inżynierii Cywilnej Dróg i Mostów, która funkcjonowała do 1829 roku.

Wspomniane instytucje miały w zasadzie profil jednokierunkowy, w pełni politechniczną placówką miała być właśnie Szkoła Przygotowawcza. Jej organizację postanowiono oprzeć na wzór C.K. Instytutu Politechnicznego w Wiedniu.

Jak wyglądała nasza placówka na tle wiedeńskiej? Jakich przedmiotów w niej nauczano? Jaka była dynamika kształcenia?

 

 

 

Nieco literatury:

A. Rodkiewicz "Pierwsza politechnika polska 1825-1831", w: "Monografie w zakresie dziejów nowożytnych", T. VI, Kraków i Warszawa 1904, wyd. Sz. Askenazy

S. Adamczyk "Szkoła Akademiczno-Górnicza w Kielcach (1816-1827)"

W. Zych, J. Grabski "Od fizyki w Szkole Przygotowawczej do Instytutu Politechnicznego (1826) do Wydziału Fizyki na Politechnice Warszawskiej (2005)"

J. Miąso "Szkoła Przygotowawcza do Instytutu Politechnicznego i późniejsze starania o kształcenie inżynierów w Królestwie Polskim", w: "150 lat wyższego szkolnictwa technicznego w Warszawie 1826-1976"; materiały z sesji naukowej 13-14 grudnia 1976, red. E. Domański

"Bibliografia publikacji pracowników Szkoły Przygotowawczej do Instytutu Politechnicznego w Warszawie. Bibliografia publikacji pracowników (Polaków) Warszawskiego Instytutu Politechnicznego" oprac. W. Płomińska i J. Zaleski

M. Jakubiak "Stulecie odnowienia tradycji Politechniki Warszawskiej - sto lat misji uczelni", "Przegląd Historyczno-Oświatowy", 2015, nr 3-5

tegoż,  "Pierwsza Polska Politechnika", tamże, 2017, nr 1-2

H. Rzeszut "Biblioteka Szkoły Przygotowawczej do Instytutu Politechnicznego", w: tejże "Zarys historii Biblioteki Głównej Politechniki Warszawskiej", "Zeszyty Historyczne Politechniki Warszawskiej", 12, 2008.