Czy była odrębna "izba senatorska"?

[secesjonista]

W jednym z tematów jancet napisał:

 

Dnia 3.11.2015 o 22:22, jancet napisał:

Wg moich lektur, "izba senatorska" była jedynie pojęciem formalnym, faktycznie cały nasz Sejm, wszystkie 3 izby (poselska, senatorska i król) siedzieli w jednym pomieszczeniu, nie było odrębnej "izby senatorskiej" w sensie budowlanym. Dokładniej - zdarzały się odrębne zebrania senatu, ale podczas oficjalnych posiedzeń sejmu wszyscy zasiadali na wspólnej sali.

 

Otóż nie była pojęciem "formalnym" i jak najbardziej istniała "izba poselska". Jeśli chodzi o wspólne zasiadanie, to zależy kiedy, czyli na jakim etapie obrad.

Z materiałów Muzeum Rezydencji Królów i Rzeczypospolitej, czyli Zamku Królewskiego w Warszawie, możemy dowiedzieć się:

"Wyremontowano najstarszy, jeszcze XIV-wieczny, budynek południowy (zwany „kamienicą królewską”) – siedzibę starosty warszawskiego, mieszczącą także kancelarie urzędu i sądu grodzkiego Rozbudowano dawną rezydencję książęcą – Dwór Wielki przekształcając ją w gmach sejmowy. Budynek podpiwniczono i dobudowano od południa ciąg pomieszczeń wstępowych. Dotychczasowe wnętrza obu kondygnacji zamieniono na dwie wielkie sale: na parterze poselską z nowym sklepieniem malowanym w motywy heraldyczne, oraz na piętrze salę senatu ozdobioną kasetonowym stropem. Sale połączono klatką schodową".

/"Zamek Jagiellonów i pierwszych królów elekcyjnych (1526-1586)"; tekst dostępny w sieci/

 

"Od XVI wieku miejsce obrad Sejmu Rzeczypospolitej. Możemy zwiedzić Dawną Izbę Poselską w przyziemiu oraz na pierwszym piętrze Nową Izbę Poselską i Salę Senatorską, w której w 1791 roku uchwalono Konstytucję 3 maja. Sale Sejmowe usytuowane są w skrzydle zachodnim na pierwszym piętrze. Już w drugiej połowie XVII wieku znalazła się tu Nowa Izba Poselska, przeniesiona z parteru skrzydła od strony Wisły, a za Augusta III - także Sala Senatorska Nowa Izba Poselska – do roku 1792 w tej Sali obradowała niższa izba polskiego sejmu. Posłowie zasiadali w amfiteatralnie ustawionych ławach, na środku stał fotel przeznaczony dla marszałka".

/"Sale sejmowe"/

 

"Po wybuchu powstania listopadowego miejscem obrad sejmu powstańczego, zwanego rewolucyjnym, tak jak sejmu Królestwa Kongresowego, był Zamek Królewski w Warszawie. Sejm, jak w epoce poprzedniej, składał się z dwóch izb - Senatu i Izby Poselskiej. Posłowie i deputowani zbierali się w Izbie Poselskiej znajdującej się na pierwszym piętrze, w narożniku od Krakowskiego Przedmieścia. W pokoju przylegającym do izby od strony Wieży Zegarowej mieściła się kancelaria sejmowa. Senatorowie mieli do swej dyspozycji dwie sale, małą przebudowaną jeszcze przez władze Księstwa Warszawskiego, która sąsiadowała z dużą Salą Senatorską w trakcie od placu Zamkowego. Odbywały się w niej zwykłe posiedzenia senatorów. Pomieszczenie w wieży zajmowała Kancelaria Senatu. Duża Sala Senatorska, zwana czasem tronową, położona w narożniku od strony Starego Miasta, służyła uroczystościom otwarcia i zamknięcia sejmu, obradom połączonych izb i czasem wielkim uroczystościom państwowym".

/J. Gutkowski "Sale sejmowe w Zamku Królewskim w czasie Powstania Listopadowego", "Kronika Zamkowa", 1-2/51-52, 2006, s. 149/

 

W przypadku elekcji na Woli:

"Wraz z rozpoczęciem trzeciej elekcji (a drugiej na Woli), na której wybrano Zygmunta Wazę i arcyksięcia Maksymiliana, w centrum miejsca nie stał już namiot. Pole elekcyjne stanowiło wtedy prostokątną powierzchnię otoczoną z czterech stron wałem ziemnym i fosą, czyli okopem. Zadaniem okopów by- ło zarówno utrzymanie porządku i  bezpieczeństwa, jak i dokładne oznaczenie miejsca, gdzie miały toczyć się obrady sejmu elekcyjnego, a także gdzie miał być nominowany przyszły elekt. Wewnętrzny wał dzielił pole elekcyjne na dwie części – w mniejszej zasiadali senatorzy (nosiła ona nazwę „szopy”), w większej obradowali posłowie ziemscy (źródła XVII-wieczne określały ją terminem „okop”). Szopa, czyli budynek o niewielkich rozmiarach, wykonana była z bierwion (tarcic) na kształt domu, pokrytego dość niestarannie gontami. W jej środku ustawiano krzesła senatorskie, które to z kolei otoczone były ławkami dla posłów. Po jednej stronie stało krzesło dla prymasa, a po drugiej dla reprezentanta izby poselskiej, czyli marszałka sejmu. Sejm elekcyjny obradował „w polu”. Senatorowie zasiadali w „szopie”, zaś obok szopy mieściła się izba poselska „w kole” otoczonym okopami. Poza okopami obozowała szlachta rozłożona województwami.12 Naprzeciwko szopy znajdował się plac z przylegającym do niego okopem, przeznaczony dla posłów szlacheckich, czyli koła rycerskiego, gdzie w otwartej przestrzeni i pod gołym niebem toczono obrady, korzystając z rozstawionych po bokach ławek. Szlachcicowi przysługiwało prawo do wejścia w każdej chwili w obręb okopu i przysłuchiwania się obradom. Nie wolno było natomiast wkraczać do koła ludziom innego stanu. Po każdym zakończonym sejmie elekcyjnym szopę rozbierano albo palono, okopy natomiast pozostawiano".

/P.P. Jaworek "Królewska Wola. Tutaj wybierano królów", Warszawa 2009, s. 16/

 

O wyborach z 1573 r. we wsi Kamień:

"Procedowano w ramach reprezentacji województw w tzw. małych kołach, które wyrażały opinie mas szlacheckich. Były jakby głosem sejmików ziemskich. Każde „małe koło” wybierało dziesięciu przedstawicieli, którzy następnie obradowali wraz z senatorami, tworząc tzw. wielkie koło. Stanowiło ono główne forum debat, dyskusji i przyjmowania uchwał. W „wielkim kole” dokonywano prezentacji pretendentów do tronu polskiego. Według tradycji obrady senatorsko-poselskie odbywały się na zamku w Warszawie". 

/"Ad perpetuam Rei Memoriam...", oprac. A. Jankiewicz, b.p./

 

"Obrady sejmu rozpoczynała uroczysta msza, po czym posłowie witali się z królem. Pierwsze posiedzenie wszystkie trzy stany sejmujące odbywały razem. Kanclerz czytał raz jeszcze królewskie propozycje, a obecni senatorowie wygłaszali o nich swoje opinie – wota senatorskie. Następnie udawali się do senatu, gdzie obradowali wraz z królem, posłowie zaś do izby poselskiej".

/P. Żmudzki, M. Kopczyński, M. Przybyliński "Poznać przeszłość, zrozumieć dziś", s. 211/

 

"Senat obradował albo razem z izbą poselską i królem, albo z samym królem".

/P. Aleksandrowicz "Przyjęcie przez króla i senat uchwał Soboru Trydenckiego w Parczewie w 1564 r.", "Prawo Kanoniczne: kwartalnik prawno-historyczny", 9/3-4, 1966, s. 375/