Rzeczpospolita Sławiańska

[secesjonista]

Jest co prawda na forum temat forum.historia.org.pl - "Polska myśl socjalistyczna w okresie zaborów", tu jednak chciałbym się zająć tylko jedną wybraną koncepcją.

Swego czasu światowa lewica zachłysnęła się teologią wyzwolenia, związek ludu z "postępowym" duchowieństwem (czy szerzej: powiązanie z religijnością) wydawał się być prawdziwym fundamentem rychłej rewolucji. W dawnej Polsce związki kleru (bądź osób mocno religijnych) z myślą socjalistyczną nie były czymś odosobnionym. Różne to przybierało formy, od eksperymentu ks. Pawła Ksawerego Brzostowskiego, w postaci tzw. Rzeczpospolitej Pawłowskiej do "Sławonii" Zenona Świętosławskiego (nomen omen). I o tej ostatniej chciałbym tu porozmawiać. Świętosławski swą koncepcję najszerzej wyłożył w "Ustawach do kościoła powszechnego".

"Ustawy...to detaliczny obraz przyszłego ustroju, który miał być uniwersalny i obejmować cały świat. Świat ów miał być zdominowany przez jedną tylko religię i stać się w ten sposób Kościołem Powszechnym, podzielonym na Narody, Województwa, Powiaty i Gromady. Stolicę zaś swego superpaństwa chciał Z. Świętosławski ulokować w miejscu dzisiejszego Kanału Sueskiego i podzielić na Obwody, te na Okręgi, te na Gminy, te zaś na Gromady (...)

Wizja owa odzierała człowieka z jakiejkolwiek indywidualności. Miał on nade wszystko być posłusznym Rządowi, z jednoczesnym zastrzeżeniem, że za największe nawet zasługi nie otrzyma ani pochwały, ani jakiejkolwiek ziemskiej nagrody. Ludzie w Kościele Powszechnym byliby sobie braćmi do tego stopnia, że zwracaliby się do siebie per „Ty”, odrzucając jakiekolwiek formy grzecznościowe. Zarazem nie mogliby oni niczego nazywać swoją własnością. Z. Świętosławski w apoteozie wspólnoty posuwa się wręcz do odrzucenia wspólnotowości stwierdzając, że wszystko należy do Boga. W owym utopijnym projekcie nie ma również miejsca na jakiekolwiek nieposłuszeństwo. Każdy jego akt miał być karany zbiorowo. Według autora Ustaw... wyższa jednostka administracyjna winna wykonywać sankcję w postaci rozproszenia ludności, wymazania języka i nazwy oraz zniszczenia wszelkich dóbr materialnych jednostki niższej, która się zbuntowała".

/P. Kuligowski "Miecz Chrystusa. Chrześcijańskie inspiracje polskiego socjalizmu sprzed powstania styczniowego", "Ogrody Nauk i Sztuk", nr 2012 (2), s. 56-57/

Jak wówczas odnoszono się do tego typu koncepcji?