Nieskuteczne "Dzwony" i "Hejnały" - o organizacjach faszystowskich

[secesjonista]

O faszystowskich (a czasem i o "faszystowskich") powszechnie znanych organizacjach politycznych II RP trochę już było na forum. W skrajnej ocenie sanacja była czasem rządów faszystowskich, w bardziej oględnej, tego typu ideologię przypisywano organizacjom typu ONR "Falanga".

Tu jednak chciałbym się zająć mniej znanymi i legalnymi organizacjami, które wprost, poprzez swą nazwę i manifesty, odwoływały się do faszyzmu. Najaktywniejszy okres kiedy próbowano je utworzyć to połowa lat dwudziestych. Najsilniejsze ośrodki to: stolica i Wielkopolska (Poznań i Wolsztyn).

Bodajże pierwszym pismem był warszawski "Faszysta Polski" (nr 1. wyszedł w kwietniu 1926 r.), wokół którego skupili się: Roman T. Boguta-Starzyński, Edward G. Piotrowski, Wiktor Szczawiński czy Wacław Giżycki. Z czasem pojawiały się kolejne tytuły, różnych organizacji, jak: "Faszysta Polski" (Warszawa; od 13 maj 1926 r.), który potem wydawany był jako "Tygodnik Faszystów", "Hejnał Faszystów" (Wolsztyn; od 17 czerwca 1926 r.), "Faszysta Wielkopolski" (Poznań; od czerwca 1926 r.), "Płomienie Odrodzenia. Dzwon Faszystów Polskich" (Poznań; od 1 sierpnia 1926 r.), "Głos Faszystów" (Poznań; od września 1927 r.). Przez pewien czas tygodnik Obozu Monarchistów Polskich - "Pro Patria" nosił podtytuł: "Organ inteligencji monarchistycznej i faszystowskiej".

Spośród tego typu organizacji wspomnieć można: Stronnictwo Faszystów Polskich (powstałe w Warszawie), Organizacja Faszystów Polskich (powst. w Wolsztynie), Związek Faszystów Polskich w Poznaniu, Związek Faszystów Polskich (Poznań), który przez rok występował jako Związek Lechitów-Faszystów Rzeczypospolitej Polskiej.

Czy prowadzono próby scalenia tego typu organizacji? Czym różniły się ich programy i manifesty?

Jakie jeszcze wychodziły wówczas pisma? Co, prócz pism, wydawały takie firmy jak np. poznańska Spółdzielnia Wydawnicza "Potęga"?

[secesjonista]

Trochę o polskiej megalomanii, na łamach pierwszego numeru pisma "Swastyka" (z podtytułem: Organ Polskiej Partji Narodow-Socjalistycznej)  w niepodpisanym artykule "Hitler podchwycił polską myśl" można było przeczytać:

"Hitler, twórca niemieckiego narodowego socjalizmu wystąpił ze swoją ideją dopiero w 1919 roku. Do swego 'natchnienia' zaczerpnął jednak wzorców gdzieś indziej, mianowicie... w Polsce. Otóż już przedtem, bo na krótko przed wybuchem wojny światowej powstał ruch narodowo-socjalistyczny we Lwowie, wśród młodzieży robotniczej, niezadowolonej z ukrainofilskiej polityki socjalistów i szkodliwej dla rozwoju i utrzymania polskiego stanu posiadania polityki endeckiej. Ostoją tego ruchu we Lwowie stała się czytelni T.L.S. im. Borełowskiego przy ul. Szeptyckich (...)

Niestety, podczas gdy twórcy tego ruchu pozostali w szeregach wojskowych, to równocześnie w Niemczech Hitler 'poszedł do cywila' i zaczął działać. Dowiedziawszy się o takich ideach w Polsce, powziął myśl przeszczepienia ich na grunt niemiecki, przeżarty socjalizmem międzynarodowym. Ideę polską jednak Hitler zupełnie spaczył brutalnością, niemiecką zaborczością".

/tamże, R. I, nr 1, grudzień 1933/

[secesjonista]

A jak umiejscowić w ówczesnej mozaice politycznej, formację Józefa Kowala Lipskiego, o nazwie: Radykalny Ruch Uzdrowienia (od 1937 r. jako: Narodowo Radykalny Ruch Uzdrowienia)? Dla mnie - faszystowska, co oczywiście nie przeszkadzało by jej lider głosił walkę z hitlerowskim i włosko-faszystowskim neopoganizmem., czy zdecydowanie przeciwstawiał się nienawiści rasowej.